Yücel Döneminde Ortaöğretim Öğretmenlerinin

Yücel’e göre eğitim meselesi söz konusu olduğunda; program, ders kitapları, ders araç gereçleri, öğretmenler olarak dört esaslı unsur ön plana çıkar. Bu unsurların en önemlisi ve önceliklisi öğretmenlerdir. Çünkü öğretmen, kitapların eksikliğini ve kötü yönlerini giderir; programlar yüklü ise hafifletebilir; ders araç ve gereçleri yoksa elde bulunan tüm imkânları zorlayarak ürünler ortaya koyabilir. Öğretmen yetersiz ise diğer unsurların eğitimde bir anlamı yoktur. Yücel’e göre öğretmenlerin yetişmesi, eğitim sorununun çözümünde ilk ele alınması gereken konudur. (Yücel, 1993, s. 10)

Yücel’e göre öğretmen bilgi yönünden ne kadar donanımlı olursa olsun, kendine verilen öğrencileri olgunlaştırmada, onun terbiyeci ve eğitimci yönü ön plana çıkar. Öğretmenin eğitim öğretim faaliyetlerini amaçlarına uygun olarak yürütmesi, derste etkili öğretim yöntem ve tekniklerini kullanabilmesi için pedagoji eğitimi alması gereklidir. Yücel, öğretmenlere pedagoji eğitiminde şekilci anlatımdan çok, gösterip-yaptırarak bir şeylerin kazandırılmasını; bilgi ve terbiyeyi kazandırmada kullanılan öğretim yöntemlerinin sade, anlaşılır ve kolay uygulaması gerektiğine dikkat çeker. (Yücel, 1993, s. 251)

17- 24 Temmuz 1939 tarihleri arasında toplanan Cumhuriyet eğitiminin plan ve esaslarının görüşüldüğü I. Maarif Şurasında, çeşitli öğretim kademelerindeki kurumların yönetmelik ve müfredat programlarına yönelik hazırlanan komisyon

raporlarında orta öğretime öğretmen yetiştirme konusu da ele alınmıştır. (MV, 1991 (a), s. 673)

Plan komisyonunun ortaöğretim raporunda öğretmenler hakkında şu görüşler belirtilir: (MV, 1991 (a), s. 673- 674)

1) Yardımcı öğretmenlerden yüksek öğrenim görenler kadroya alınmalıdır. 2) İstanbul ve Ankara’da yardımcı olup da öğretmen yetiştiren kurumlarda

eğitimine devam edenler görevden alınmalı ve bu şekilde yapılan öğretmenliğe müsaade edilmemelidir.

3) Orta Öğretmen Okulunun yatakhane, yemekhane, laboratuar ve dershaneleri artırılmalı, okul her yıl üç yüz öğretmen yetiştirecek şekilde donatılmalıdır. 4) Orta Öğretmen Okulunda eğitim gören her öğretmen adayı, bu okullarda

birbirine yakın iki dersi okutacak şekilde yetiştirilmelidir. Bu sayede öğrencisi az olan ortaokullara daha az öğretmen görevlendirilecek, farklı alanlarda yetişen öğretmen çocukların eğitiminde daha etkili olacaktır. 5) İstanbul Üniversitesi Edebiyat ve Fen Fakültesiyle Ankara Dil Tarih ve

Coğrafya Fakültesi beş yıl içinde, her yıl yüz genç mezun edecek şekilde düzenlenmelidir. Yirmi otuz liralık burslarla bu fakültelere yüz elli öğrenci alınmalıdır.

6) Türk Dil Kurumu, İstanbul Edebiyat Fakültesi, Ankara Dil Tarih Coğrafya Fakültesi çalışmalarını ana dil eğitiminin amaçları doğrultusunda düzenlemelidir.

15-21 Şubat 1943 tarihleri arası yapılan İkinci Maarif Şurası’nın açılış konuşmasında Yücel, öğrencileri “…görmeye, gördüğünü anlatmaya, gördüğü ve görmediği şeyler üstünde düşündürmeye…” alıştıracak, onları zihinsel yönden gelişmesine katkıda bulunacak öğretim yöntemlerine ihtiyaç duyulduğunu belirtir. Bu ihtiyacın giderilmesinde öğretmen yetiştiren Yüksek Öğretmen Okulu, Gazi

Eğitim Enstitüsü ve İstanbul Üniversitesi Pedagoji Enstitüsü gibi kurumlara büyük görevler düştüğünü hatırlatır. Ayrıca “…ödev bilinci içinde, meslek ahlakı kuvvetli, inançları sağlam…” öğretmen yetiştirmenin gereği üzerinde önemle durur. (MV, 1991 (b), s. 60)

İkinci Maarif Şurasının Ana Dili Komisyonu Raporu’nda Türkçe öğretmenlerine de değinilmiştir. Rapora göre, hazırlanan programların uygun bir şekilde uygulanması ve ana dili öğretiminde belirlenen hedeflere ulaşılması için Türkçe öğretmenleri özenle yetiştirilmelidir. İlkokullara öğretmen yetiştiren okulların Türkçe programları incelendiğinde; bu programların öğretmen adaylarına uygulanacak ana dili eğitimi için yetersiz olduğu belirtilir. (MV, 1991 (b), 1991, 41)

İkinci Maarif Şurasının Ana Dili Komisyonu, yaptığı incelemelerle ortaokul öğretimi üzerine üç yıllık meslekî eğitim veren ilk öğretmen okullarının birinci sınıfında üç, son iki sınıfında da ikişer saat okutulan edebiyat derslerinin sadece edebi kültür verecek yeterlilikte olduğunu belirtir. Öğretmenlerin ana dilini öğrencilerine etkili biçimde öğretebilme olgunluğuna gelmesi için şu önlemler sıralanır: (MV, 1991 (b), 1991, 41)

1) Öğretmen okullarına alınacak öğrenci için sıkı bir Türkçe sınavı yapılmalı, öğretmen okullarının programında Türkçe saatleri artırılmalıdır.

2) Ana Dili Komisyonunun önerdiği öğretmen okulları programına göre ilk iki yılda öğrencilere Edebiyat bilgisi verilmeli; son sınıfta ise gramer ve sentaks uygulamaları yaptırılmalıdır. Programda ilkokul Türkçe ders kitaplarına, çocuk edebiyatından metin incelemelerine, diksiyon ve deklamasyona önem verilerek Türkçe öğretim yöntemleri öğretmen adaylarına önemle anlatılmalıdır. Bunların yanında el yazısı derslerinin de yer aldığı programı bitiren adaylar Türkçe sınava tâbi tutularak mezun edilmelidir.

3) Ana Dili Komisyonunda, ortaokul öğretmenlerinin eğitimleri ve yetişme programları incelenmiş; Gazi Terbiye Enstitüsünün Türkçe - Edebiyat şubesinin programları iyi bir Türkçe öğretmeni yetiştirecek özellikte olduğu

belirtilmiştir. Komisyonda, ehliyetnâmeli ve başka kaynaklardan yetişen öğretmenlerin meslekte yetersizliği vurgulanmış; enstitünün tüm şubelerinde Türkçe’ye gereken önemin verilmesi ve mezun olacak öğretmen adaylarına Türkçe sınav yapılması istenmiştir.

4) Yüksek Öğretim Kurumlarının bütün fakültelerinde “…milli dil kültürün esâslı bir dava olarak göz önünde tutulması…” ve öğrencilerin “…öz, güzel ve geniş bir Türkçe ülküsü ile yetişmesini sağlayacak etkin tedbirler alınması…” bir zorunluluk olarak belirtilir. Bu şekilde yetişen tarih, coğrafya ve tüm branş öğretmenlerinin kendi derslerini dolaylı olarak Türkçe dersinin yardımcısı haline getirmesi planlanmıştır.

Ana Dili Komisyonunda, öğretmenlerin mesleğe yönelik bilgisini tazelemek ve artırmak için yardımcı kitaplar ve neşriyatın önemine değinilmiştir. Bu konuda alınması gereken tedbirler şunlardır: (MV, 1991 (b), 42)

1) İlköğretim Dergisi gibi ortaokul öğretmenleri için de bir dergi yayınlanmalıdır.

2) Öğretmenler için yardımcı kitaplarla metot kitapları hazırlanmalıdır.

3) Öğretmenler öğrencilerin doğru ve akıcı okumaları için bir ezber antolojisi oluşturmalı, okul gösterileri için rehber yaptırılmalı, temsil yazdırılmalıdır. 4) Meslekî yayınlar ve çocuk edebiyatı hakkında yılda en az iki defa kısaltılmış

tarif ve açıklamaları bulunduran bibliyografyalar yayınlanmalıdır.

5) Öğrencilere şive ve telaffuz öğretmek maksadıyla içinde şiir, şarkı ve nutuk örnekleri bulunan gramofon plakları hazırlanarak dinletilmelidir.

Yücel Döneminde orta öğretim okullarında büyük bir öğretmen açığı vardır. 22 Aralık 1943 tarihinde TBMM’de, yürürlükte bulunan Orta Öğretim Okullarında Yardımcı Öğretmenlerin Çalıştırılması Hakkındaki Kanun’un süresinin beş yıl daha

uzatılmasına karar verilmiştir. Bu sürenin uzatılması, öğretmen açığının en büyük delilidir. Yücel Döneminde, ortaöğretimdeki öğretmen açığının kapatılması amacıyla mevcut öğretmen yetiştiren kaynakların kapasiteleri artırılır. Yücel, Gazi Terbiye Enstitüsü mevcudunun dört yüz kişiye çıkarıldığını, 1945 yılında bu sayının beş yüzü bulacağını söyler. Liselere öğretmen yetiştiren Yüksek Öğretmen Okulunun da mevcut kapasitesi yüzde on artırılmış, Balıkesir’de yeni bir orta öğretmen okulu açılması da planlanmıştır. (Yücel, 1993, s. 251)

1944 yılına gelindiğinde ortaöğretimde bin dört yüz otuz yedi (1437) öğretmene ihtiyaç vardır. Orta öğretim öğretmenlerimiz; Ankara Gazi Terbiye Enstitüsünde, İstanbul Yüksek Öğretmen Okulunda, Ankara Dil Tarih Coğrafya ve Fen Fakültelerinde, İstanbul Üniversitesi Edebiyat ve Fen Fakültelerinde, yabancı memleketlerin üniversitelerinde, Güzel Sanatlar Akademisinde, Hasanoğlan Yüksek Köy Enstitüsünde, Kız ve Erkek Yüksek Meslek öğretmen okullarında yetişmektedir. Bu kurumların öğretmen açığını kapatmada yetersiz olması nedeniyle Necati Bey Terbiye Enstitüsü ve Orta Öğretmen Okulu hizmete girmiştir. (Yücel, 1993, s. 251)

16 Ekim 1944 tarihinde, Balıkesir Necati Eğitim Enstitüsünün açılış töreninde Yücel; “…milletimizin eğitiminde bütün kolların bir bütün olduğunu, bunları bir arada düşünmeden alınacak önlemlerin, yapılacak işlerin verimli olamayacağına…” dikkat çeker. Orta öğretimde planlanan şeyleri şöyle sıralar: (Yücel, 1993, s. 250)

1. Ortaöğretim kurumları için yeter sayıda ve vasıfta öğretim ve idare elemanı yetiştirmek, bugünkü öğretmenlerimizin meslek bilgilerini yenilemek ve kuvvetlendirmek.

2. Ortaöğretim binalarını hijyen kurallarına, yeni eğitim ve öğretim icaplarına uyarak yapmak, bunları, her dersin islediği çevre vücuda getirilmek üzere plan dahilinde düzenlemek, değiştirmek ve yeniden yapmak.

3. Öğretimi teorik bilgiler halinden çıkarıp tatbiklerine öğrenciyi alıştırmak için laboratuar atölyeler kurmak, bunları gerekli ders araçları ile donatmak.

4. Öğretimi belli maddelerin tekrarı halinden çıkarıp, tam eğitim ruhu ile yaşayan bir duruma getirmek. Fikirde, bilgiyi tatbikli, ahlâk ve beden eğitiminde, öğrenciyi hareketli kılmak. Aydın Türk vatandaşını bu üç eğitimin ahengi içinde muvazeneli, ifadeli bir insan olarak yetiştirmek.

3.3. Yücel Döneminde Ortaöğretime Öğretmen Yetiştiren Kurumlar ve