Verilerin Toplanması

AraĢtırmanın verilerini Ankara ilinde faaliyet gösteren ve Ankara giyim sanayicileri derneğine üye olan hazır giyim iĢletmelerinin kullandığı ölçü tabloları oluĢturmaktadır. Bu seçim yapılırken iĢletmelerin kendi etiketi ile ürünlerini pazarlamaları ve kadın dıĢ giyim alanında faaliyet göstermeleri dikkate alınmıĢtır. Bu kriterler dikkate alınarak 34 adet iĢletme çalıĢma kapsamına alınmıĢ ve araĢtırmanın çalıĢma evrenini oluĢturmuĢtur. Veriler çalıĢmanın amacına uygun olarak üst ve alt bedeni temsil edecek nitelikte araĢtırmacının kendisi tarafından iĢletmelerle görüĢülerek alınmıĢtır. AraĢtırmaya kadın dıĢ giyiminde en fazla kullanılan, 36-44 arası beden numaraları dahil edilmiĢtir. 34 beden numarasını temsil eden ölçüler, veri toplanan hazır giyim iĢletmelerinin ölçü tablolarında yer almamaktadır, bu nedenle 34 beden etiketi araĢtırma kapsamına alınmamıĢtır. 44 beden sonrası büyük bedene girdiği için araĢtırma büyük beden numaralarını temsil etmemektedir.

AraĢtırmanın çalıĢma evrenini oluĢturan hazır giyim iĢletmeleri, rakamsal kodlama ile beden numaralarını tayin etmekte olup istatistiksel ölçü aralıkları ve standart sapmaları Tablo 9‟da görülmektedir.

Tablo 9. Araştırma Verilerinin İstatistiksel Dağılımı

BEDEN Min. Max. Ortalama SS

36(Göğüs) 84 90 87 2.20 38(Göğüs) 88 94 91 2.20 40(Göğüs) 92 98 95 2.33 42(Göğüs) 96 102 99 2.33 44(Göğüs) 100 106 103 2.40 36(Bel) 64 70 67 1.93 38(Bel) 68 74 71 1.96 40(Bel) 72 78 75 1.96 42(Bel) 76 82 79 2.18 44(Bel) 80 86 83 2.06 36(Kalça) 90 96 93 1.61 38(Kalça) 94 100 97 1.67 40(Kalça) 98 104 101 1.67 42(Kalça) 102 108 105 1.67 44(Kalça) 106 114 110 2.42 n:34

AraĢtırma verilerinin istatistiksel dağılımına bakıldığında, göğüs ölçülerinde; 36 bedenin min 84, max 90 ortalaması 87‟dir. 38 bedenin min 88, max 94 ortalaması 91‟dir. 40 bedenin min 92, max 98 ortalaması 95‟dir. 42 bedenin min 96, max 102, ortalaması 99‟dur. 44 bedenin ise min 100, max 106, ortalaması 103‟dür.

Bel ölçülerinde; 36 bedenin min 64, max 70, ortalaması ise 67‟dir. 38 bedenin min 68, max 74 ortalaması 71‟dır. 40 bedenin min 72, max 78 ortalaması 75‟dir. 42 bedenin min 76, max 82 ortalaması 79‟dur. 44 bedenin ise min 80, max 86 ortalaması 83‟dür.

Kalça ölçülerinde; 36 bedenin min 90, max 96, ortalaması 93‟dür. 38 bedenin min 94, max 100, ortalaması 97‟dir. 40 bedenin min 98, max 104, ortalaması 101‟dir. 42 bedenin min 102, max 108, ortalaması 105‟dir. 44 bedenin ise min 106, max 114,ortalaması 110‟dur.

AraĢtırmanın verilerinde kullanılan boy uzunlukları ile ilgili ülkemizde sınıflandırılmıĢ bir standart bulunmamaktadır. Bunun için boy uzunlukları ve sınıflandırmaya (kısa, normal, uzun) iliĢkin araĢtırmalar aĢağıda verilmiĢtir. AĢağıda sunulan araĢtırmalar, yapılan araĢtırmada boy uzunluk sınıflandırmaları için referans olarak alınmıĢtır. Buna göre ġener‟in 1995 tarihli araĢtırmasına göre oluĢturulan beden numarasına göre boy uzunluk grupları tablo 10‟da verilmiĢtir.

Tablo 10. Beden Numarasına Göre Boy Uzunluğu Gruplaması Beden

Boy

Sayı % Sayı % Sayı %

121 24.20 342 68.40 37 7.4

1 (142-153) kısa boy 2 (154-165) orta boy 3 (166-177) uzun boy

N % _X N % _X N % _X S Kalça çevresi (82-94) 45 37.19 90.60 164 47.95 92.561 13 35.14 93.76 Göğüs çevresi (70-84) 37 30.60 81.216 206 60.23 84.476 14 37.83 85.07 M Kalça çevresi (95-107) 61 50.41 99.541 158 46.20 100.8 18 48.65 102.17 Göğüs çevresi (85-99) 72 64.28 90.639 128 37.43 94.336 17 45.9 93.412 L Kalça çevresi (108-120) 15 12.40 111.40 20 5.85 122.45 6 16.22 113.0 Göğüs çevresi (100-114) 12 9.10 105.33 8 2.23 111.75 6 16.21 100.83 n=500

Tablo 10‟a bakıldığında, bedenler ve tüm boy gruplara ayrılarak sınıflama yapılmıĢtır. Boy sınıflamasında kısa boy, orta boy ve uzun boy olarak ölçüler gruplandırılmıĢtır. 142-153cm aralığı kısa boy, 154-165 cm aralığı orta boy, 166-177 aralığı ise uzun boy olarak ele alınmıĢtır.

TS EN 13402-3 nolu standartta, kadınlarda standart boy uzunlukları adı altında verilen bilgiler Tablo 11„de verilmiĢtir.

Tablo 11. Kadınlarda Boy uzunlukları

Boy 156 160 164 168 172 176 180 184 188

Aralık - 156-164 - 164-172 - 172-180 - 180-188 -

Boy 156 160 164 168 172 176 180 184 188

Aralık 154-158 158-162 162-166 166-170 170-174 174-178 178-182 182-186 186-190

Tablo 11‟de görüldüğü gibi ülkeden ülkeye veya iĢletmeden iĢletmeye değiĢkenlik gösteren boy ölçülerindeki çeĢitliliği uyumlaĢtırmak için kadınlarda 4cm veya 8cm‟lik farkların kullanıldığı bir sistem standart olarak benimsenmiĢtir. Bu sistemin benimsenmesi ile söz konusu ülke veya iĢletme çizelgenin en solundan en sağına kadar uzanan aralıklarda yer alan boy uzunları seçilebilmektedir. En üst düzeyde bir esneklik sağlamak için fark ölçüsü olarak 4 cm veya 8 cm‟in kullanılması konusundaki seçim, ilgili ülke veya iĢletmeye bırakılmaktadır. Bu fark ölçülerinden

8cm‟in genel kullanım için, 4cm‟inde pantolonlar için kullanılması tavsiye edilmektedir (TS EN 13402-3,2006:2).

Bayraktar‟ın 2007 yılında yapmıĢ olduğu beden ölçüleri standardizasyon araĢtırmasında boy sınıflaması yapmıĢtır. Buna göre 154 cm ve altı kısa boy, 155-163 cm normal boy, 164 cm ve üstü ise uzun boy olarak gruplanmıĢtır.

ĠTKĠB‟in 2002 yılında derlemiĢ olduğu hazır giyimde ölçüler teknik el kitabında; kadın üst giyimi için ölçü tablosunda boy ölçüsü sınıflamasına yer verilmiĢtir. Buna göre kısa bedenler için boy ölçüsü olarak 160cm, normal bedenler için 168cm, uzun bedenler için ise 176 cm esas alınmıĢtır. Yine aynı kaynakta, uluslar arası bayan beden tanımlamaları tablosunda 164 cm ve altı kısa beden, 164 cm ve üzeri normal beden, 174 cm ve üzeri ise uzun beden olarak ifade edilmiĢtir.

AraĢtırmanın boy ölçülerine iliĢkin verileri; yukarıda belirtilen ġener‟in 1995 tarihli ve Bayraktar‟ın 2007 tarihli doktora tez çalıĢmaları ile kapsamında kadın boylarına iliĢkin elde ettikleri ölçü tablosu, ĠTKĠB‟in hazırlamıĢ olduğu hazır giyimde ölçüler kitabında geçen boy ölçüleri ve TS EN 13402-3 nolu Türk Standartları Enstitüsünün “Giyeceklerde Beden Ölçülerinin ĠĢaretlerle GösteriliĢi- Bölüm 3:Ölçüler ve Farklar isimli standardında yer alan boy ölçülerine iliĢkin veriler referans alınmıĢ ve kalıp sistemlerinde kullanılan boy ölçekleme yöntemleri esas alınarak oluĢturulmuĢtur. Buna göre araĢtırmada alınan boy uzunluk gruplamaları Ģu Ģekildedir:

Kısa Boy:140-160cm Normal Boy: 155-170cm Uzun Boy: 165-180cm

Yapılan gruplandırma, yukarıda verilen çalıĢma sonuçları dikkate alınarak oluĢturulmuĢ olup, konuyla ilgili resmi bir standart olmadığından dolayı sınıflama esnek bir yapıda düĢünülmüĢtür. Sınıflamanın esnek bir biçimde verilmiĢ olmasının diğer bir nedeni de bulanık mantıkla yapılan modellemenin yapısından kaynaklanmıĢtır.