Veriler ve Toplanması

41

3. Kendinizi Maltepe Üniversitesine bağlı bir öğrenci olarak tanımlar mısınız?

(Evet veya Hayır) Neden?

4. Öğrenci kulüp çalışmalarına katılma sebepleriniz nelerdir?

5. Öğrenci kulüp çalışmaları akademik başarınızda etkili oldu mu? Nasıl?

6. Öğrenci kulüp çalışmaları akranlarınızla ilişkinizde etkili oldu mu? Nasıl?

7. Öğrenci kulüp faaliyetleri sizin:

a. Bilgi düzeyinizi / öğrenme kapasitenizi / olaylara ilişkin farkındalık düzeyinizi arttırdı mı?

b. Hangi duygunuza hitap etti?

c. Hangi davranışsal becerilerinizi geliştirdi?

8. Sağlık, Kültür ve Spor Daire Başkanlığından beklentileriniz, talep ve önerileriniz nelerdir?

Söz konusu sorular için Maltepe Üniversitesi’nde öğrenciliği devam etmekte olan toplam 12 öğrenci belirlenmiş ve bu öğrenciler ile odak grup görüşme tekniği ile veriler toplanmıştır. Odak grup görüşmesine ilişkin tanıma bakmak için öncelikle nitel bir araştırma olduğunu belirtmek uygun olacaktır.

Nitel araştırma yöntemi, gözlem, görüşme ve doküman analizi gibi nitel veri toplama yöntemlerinin kullanıldığı, algıların ve olayların doğal ortamda gerçekçi ve bütüncül bir biçimde ortaya konmasına yönelik nitel bir sürecin izlendiği araştırmadır.

(Yıldırım & Şimşek, 2016, s. 41). Genel olarak nitel verilerin, yargısal veriler oldukları kabul edilmekte ve olgusal olmayan veriler dışındaki tüm verileri kapsadığı bilinmektedir. Genelde görüş, düşünceler, tutum gibi öznel ve değişken (Karasar, 2019, s. 173) veri setleri söz konusudur.

Son yıllarda eğitim araştırmalarında da sıklıkla kullanılmaya başlayan nitel araştırma yöntemlerinden odak grup görüşmesi, pazar araştırmalarında, sağlık yönetimi araştırmalarında, sosyoloji ve iletişim araştırmalarında, uygulamalı alanlarda yapılan değerlendirmelerde, eğitimsel malzemelerin geliştirilmesinde de kullanılmaktadır (Çokluk, Yılmaz, & Oğuz, 2011, s. 96). Sosyal bilimlerde bire bir görüşmeler ve anketler ile birlikte kullanılsa da bu yöntem, aslında en sistematik veri toplama yöntemlerinden biridir. Odak grup görüşmelerinden elde edilen detaylı verilerin, bire bir görüşmeler ve

42

anketler için sağlam bir temel oluşturduğu belirtilmektedir (Kitzinger, 1995 akt: Çokluk, Yılmaz, & Oğuz, 2011, s. 97).

Odak grup görüşmelerinin olumlu ve olumsuz özellikleri dikkat alındığında farklı yazarlarca üzerinde durulan pek çok husus olduğu görülmektedir. Bu noktada Suler’in

“Using interviews in research (1995)” ve Edmunds’un “The Focus Group Research Handbook (2000)” çalışmalarında tartıştıkları unsurları özetleyen Çokluk ve diğerlerinin (s.99) sıraladıkları maddeler arasında en dikkat çekici olan beş tanesi aşağıdaki gibidir.

Bu maddeler, bu çalışmanın da odak grup planlamasında, oluşturulmasında ve yönetiminde de dikkate alınmış olması sebebiyle önemlidir:

1. Odak grup görüşmesi sınırlı sayıda kavram ya da konunun tartışılmasını gerektirmektedir. Buna özellikle dikkat edilmelidir.

2. Küçük, homojen gruplar oluşturulmalı ve katılımcıların özellikleri konu ile doğrudan ilişkili olmalıdır.

3. Grup dinamiklerine dikkat edilmelidir.

4. Moderatör ve raportör odak grup görüşmeleri hakkında bilgi sahibi olmalıdır.

5. Moderatör, konuda uzman gibi görünmemeli, sadece tartışmaları desteklemeli ve grup üyelerini tartışmaya katılmaları için cesaretlendirmelidir.

Odak grup görüşmesi, literatürde, görüşme yöntemleri arasında yer alır ve birden fazla kişi ile birlikte belirli bir konu ile ilgili bilgi almak amacıyla kullanılan bir yöntem olarak kabul edilir (Güler, Halıcıoğlu, & Taşğın, 2015, s. 127). Odak grup görüşmeleri bir mekanda, yüz yüze olabildiği gibi internet üzerinden eşzamanlı ya da eş zamansız olarak da planlanabilmektedir. Bu noktada bazı koşulların sağlanması gerekir:

1. Grup belirli bir soru, amaç veya tema etrafında bilinçli olarak oluşturulmuş olmalıdır.

2. Grup üyeleri arasında belirlenen tema, soru veya konu hakkında aktif bir tartışma ve görüş alışverişi yer almalıdır,

3. Grup tartışmaları ve süreçleri belirli ölçülerde denetleniyor ve yönetiliyor olmalıdır,

4. Tartışma ve paylaşımlar ses, metin veya video formatında kaydediliyor olmalıdır (Stewart ve Williams, 2005, s.396 Akt: Yıldırım & Şimşek, 2016, s.

228).

43

Bu maddeler ışığında bu çalışmada, özellikle öğrenci bağlılığı, kulüp faaliyetleri, öğrencilerin bu kulüp faaliyetlerine ilişkin görüş ve değerlendirmeleri sınırında cevaplar istenmiştir. Grup katılımcı sayısının altıyı aşmamasına özen gösterilmiştir. Katılımcılar arasında cinsiyet ve fakülte/okul dağılımı bakımından bir denge gözetilmiştir. Bu görüşmeler için 9 farklı fakülteden, 1 meslek yüksekokulundan, 1 hemşirelik yüksekokulundan, 1 konservatuvardan; yurtta kalan, ailesi ile yaşayan ve öğrenci evinde yaşayan kadın ve erkek öğrenci olacak şekilde farklı profillerin temsil edilmesi gözetilerek katılımcılar belirlenmiştir. Bunun yanı sıra öğrencilerin belirlenmesinde kulüplerde yönetimde aktif rol alan, yönetimde ve/ya üye olmadan sadece kulüp etkinliklerine katılan ve ne üye olan ne etkinliğe katılan farklı odak grup katılımcılarının olmasına özen gösterilmiştir. Tablo 6. Öğrenci Dağılımı aşağıdaki gibidir. Yine yukarıda sıralanan hususlara uygunluk açısından bakılacak olursa, bu çalışmanın araştırmacısı moderatör olarak görev almıştır, bunun yanı sıra daha önce farklı alanlarda odak grup görüşmeleri takip etmiş bir doktora öğrencisi ve bir yüksek lisans öğrencisi raportör olarak süreçte yer almıştır. Moderatör özellikle, evet-hayır gibi, tek kelimelik yanıtlar aldığında, bu yanıtın gerekçesine ilişkin daha fazla görüş alabilmek için “daha fazla ne söyleyebilirsin? Neden evet/hayır, bunu biraz daha açabilir misin? Bunun için bir örnek verebilir misin?” gibi temel müdahalelerle yanıtların zenginleşmesine tarafsız katkı sağlamıştır.

Söz konusu çalışma, bu prensipler de göz önünde bulundurularak, 12.04.2022 ve 18.04.2022 tarihlerinde, Zoom platformu üzerinden, çevrimiçi olarak ve her bir oturumda altışar öğrencinin eşzamanlı katılımı ile gerçekleştirilmiştir. Katılımcı sayısı ile ilgili farklı görüşler olsa da çalışmaların mümkün olduğunca az sayıda katılımcı ile gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Bu sayı da genellikle 4 ile 10 kişi arasında değişmektedir (Çokluk, Yılmaz, & Oğuz, 2011, s. 102). Her bir oturumun başında araştırmacının ve akademik danışmanın isimleri, çalışmanın amacı, verilerin ne şekilde kullanılacağı, kişi ismi ve diğer kişisel verilerin kullanılmayacağı belirtilmiştir. Kişisel Verilerin Korunması Kanunu kapsamında, alınan video kaydın hiçbir suretle bir başka yerde paylaşılmayacağı belirtilerek, katılımcıların kayıt için sözlü onayları alınmıştır.

Çalışmayı ayrıca canlı olarak izleyip, çözümleme konusunda profesyonel destek sağlamak üzere Maltepe Üniversitesi Kariyer Merkezi Müdürü ve Gençlik Akademisi Direktörü de hazır bulunmuştur. Çözümleme sonrası beliren kavramlar üzerine bu iki

44

uzmanın da görüşü alınmıştır. Bu uzmanlar aynı zamanda SKS faaliyetlerinde de kurumsal iç paydaş olarak süreçlere dahil olan birimlerin temsilcileridir.

Odak grup çalışması sırasında, bir soruya katılımcıların tümü yanıt verdikten sonra bir sonraki soruya geçilecek şekilde bir süreç yönetimi izlenmiştir. Bu sayede herhangi bir soru için söz hakkı almamış bir öğrenci olmaması sağlanmıştır.

Tablo 6. Öğrenci Dağılımı

FAKÜLTE / OKUL CİNSİYET YAŞANILAN YER

EĞİTİM FAK ERKEK AİLE YANI

HEMŞİRELİK YO ERKEK ÖĞRENCİ EVİ

İLETİŞİM FAK KADIN YURT

İŞLETME ve YÖNETİM

BİLİMLERİ FAK KADIN AİLE YANI

KONSERVATUVAR ERKEK YURT

MÜHENDİSLİK ve DOĞA

BİLİMLERİ FAK ERKEK ÖĞRENCİ EVİ

GÜZEL SANATLAR FAK KADIN YURT

HUKUK FAK KADIN ÖĞRENCİ EVİ

İNSAN ve TOPLUM

BİLİMLERİ FAK KADIN YURT

MİMARLIK ve TASARIM

FAK KADIN AİLE YANI

MYO ERKEK AİLE YANI

TIP FAK KADIN ÖĞRENCİ EVİ