Veri Toplama Araçları

Bu araştırma kapsamında veri toplama aracı olarak anket yöntemi kullanılmıştır. Üç bölümden oluşan anketin birinci bölümünde 25 maddeden oluşan, beşli likert tipindeki Scott ve Bruce (1995) tarafından geliştirilen ve Türkçe’ye uyarlaması Taşdelen (2002) tarafından yapılan “Karar Verme Stilleri Ölçeği” uygulanmıştır. İkinci bölümde ise D’Zurilla ve Nezu (1982) tarafından geliştirilen, D'Zurilla, Nezu ve Maydeu-Olivares (1996) tarafından yeniden gözden geçirilen, Türkçe‘ye uyarlaması Dora (2003) tarafından yapılan 52 maddeden oluşan Sosyal Problem Çözme Envanteri’nin, Çekici (2009) tarafından kısa formu Türkçe‘ye uyarlanan 25 maddelik “Sosyal Problem Çözme Kısa Formu” kullanılmıştır. Üçüncü bölümde ise araştırmacı tarafından hazırlanan 11 maddelik ‘‘Kişisel Bilgi Formu’’ yer almaktadır. Katılımcılardan sıkılmadan daha sağlıklı bir şekilde bilgiler alınabilmesi için ölçekler ön sırada sunulmuştur.

65 3.4.1. Karar Verme Stilleri Ölçeği (KVSÖ)

Bu araştırmada, beden eğitimi ve spor bölümlerinde öğrenim gören lisans ve yüksek lisans öğrencilerinin karar verme stillerini belirlemede, Scott ve Bruce (1995) tarafından geliştirilen ve Türkçe’ye uyarlaması Taşdelen (2002) tarafından yapılan “Karar Verme Stilleri Ölçeği” kullanılmıştır.

KVSÖ 25 maddelik toplamda beş alt boyut içermektedir. Ölçeğin alt boyutları; rasyonel karar verme, sezgisel karar verme, bağımlı karar verme, kendiliğinden- anlık karar verme ve kaçıngan karar verme şeklindedir. 5’li likert tipindeki anketin seçenekleri 1’den 5’e doğru sırasıyla: Kesinlikle Katılmıyorum, Katılmıyorum, Kararsızım, Katılıyorum, Kesinlikle Katılıyorum şeklindedir. Scott ve Bruce (1995) tarafından envanteri oluşturan her madde için iç tutarlılık katsayısı, ölçekteki α=.79 ile .94 arasındadır. Taşdelen (2002) tarafından yapılan Türkçe’ye uyarlama çalışmaları sırasında orijinal ölçekte yer alan maddenin bir tanesi ölçekten çıkarılmış ve toplamda madde sayısı 24’e düşmüştür. Bu değişiklikten sonra da faktör yapısı olduğu gibi kabul edilmiştir. Ölçeğin Türkçe formunda yer alan alt boyutlar için iç tutarlılık katsayıları ve maddelerin hangi alt boyutu içerdiği şu şekildedir:

Rasyonel Karar Verme Stili α=.76; - 1, 2, 3, 4, 5. Sezgisel Karar Verme Stili α=.78; - 6, 7, 8, 9, 10. Bağımlı Karar Verme Stili α=.76; - 11, 12, 13, 14, 15. Kaçınan Karar Verme Stili α=.79; - 16, 17, 18, 19, 20.

Kendiliğinden-Anlık Karar Verme Stili α=.79; - 21, 22, 23, 24, 25 (Akt: Tekin, 2009).

Ölçeğin kapsam geçerliliği şu şekildedir: “Geniş bir ampirik ve teorik literatür araştırmasından sonra Karar Verme Stili Ölçeği için kullanılan maddeler seçilmiştir. Literatür tarafından tanımlanan tüm olası karar verme stilleri çeşitleri ve öncelikli olarak literatürün işaret ettiği özel stilleri öneren davranışlarla bağlantılı olarak yazılmıştır. Maddeler davranış tanımlamasının uygunluğu için bağımsız araştırmaların bir kaçı tarafından sınanmıştır. Böylece ölçeğin kapsam ve görünüş geçerliliğine sahip olduğu yargısına varılmıştır” (Scott ve Bruce, 1995; Akt: Taşdelen, 2002, s.44).

3.4.2. Sosyal Problem Çözme Envanteri Kısa Formu (SPÇE-KF)

D’Zurilla ve Nezu (1982) tarafından geliştirilen Sosyal Problem Çözme Envanteri, D'Zurilla, Nezu ve Maydeu-Olivares (1996) tarafından tekrar gözden

66

geçirilmiştir. Bu ölçeğin Türkçe‘ye uyarlamasını Dora (2003) yapmıştır. Ölçek 52 maddelik bir envanterken, Çekici (2009) ölçeği 25 maddeye düşürmüştür. Bu araştırmada, Çekici (2009) tarafından kısa formu Türkçe‘ye uyarlanan “Sosyal Problem Çözme Kısa Formu” kullanılmıştır.

Ölçekte toplamda 25 soru ve her alt ölçeğe ait 5 soru bulunmaktadır. Bunlar aşağıdaki şekildedir;

1. Probleme Olumlu Yönelim; 4, 5, 13, 14, 15 2. Probleme Olumsuz Yönelim; 1, 3, 7, 8, 11 3. Rasyonel Problem Çözme; 12, 16, 19, 21, 23

4. Dikkatsiz/Dürtüsel Problem Çözme; 2, 14, 20, 24, 25 5. Kaçınan Tarz Problem Çözme; 6, 9, 10, 17, 18

Envanter 0 (Hiç Uygun Değil) ile 4 (Tamamen Uygun) arasında puanlanmaktadır. Her ölçeğin kendi puanı hesaplanabilmekte olduğu gibi genel olarak puanının toplamı da hesaplanabilmektedir.

Envanterden alınabilecek minimum puan 0, maksimum puan 100 dür. Yüksek puan alan bireyin sosyal problem çözme becerisi iyi düzeyde olduğu söylenilebilir, düşük puan alan bireyin ise sosyal problem çözme becerisi düşük düzeyde bulunduğunu gösterir.

SPÇE-KF’ne ilişkin yapılan geçerlik ve güvenirlik çalışmaları ilk olarak çeviriyle (İngilizce’den Türkçe’ye) başlamıştır. Daha sonra bu ölçek üç İngilizce Okutmanı’na verilmiş ve ölçeğin İngilizce maddelerinin Türkçe karşılıklarına uygun olup olmadığına bakılmıştır. İki uzman grup tarafından önerilen maddeler karşılaştırılmış ve anlam yönlerine bakılmıştır. Daha sonra uyumlu maddeler tespit edilmiştir. Anketin tekrar İngilizceye çevirisi yapılmıştır. Tekrar maddelerin anlaşılabilirliği test edilmek üzere 20 üniversite öğrencisine verilmiştir. Tüm bu çalışmalardan sonra “Sosyal Problem Çözme Kısa Formu” oluşturulmuştur. Ölçeğin analiz sonuçları incelendiğinde, güvenilirlik katsayısı .85 olarak tespit edilmiştir. Ölçeğin alt boyutlarının Cronbach Alfa iç tutarlılık katsayıları, Rasyonel Problem Çözme ve Olumlu Problem Yönelimi için .81 bulunmuştur. Probleme Olumsuz yönelim için .76, Kaçıngan Yaklaşım için .74 ve son olarak Dikkatsiz ve Dürtüsel Yaklaşım için .61 olarak tespit edilmiştir (Çekci,2009).

67 3.4.3. Kişisel Bilgi Formu

Araştırmacı tarafından geliştirilen kişisel bilgi formunda toplam 11 soru bulunmaktadır. Bu sorular sırasıyla; “Cinsiyetiniz”, “Yaşınız”, “Şu anki öğrenim gördüğünüz üniversitenin adı”, “Şu anki öğrenim gördüğünüz eğitim düzeyi”, “Bölümünüz”, “Üniversite eğitimine başlamadan önce yaşadığınız yer”, “Annenizin eğitim düzeyi”, “Babanızın eğitim düzeyi”, “Annenizin mesleği”, “Babanızın mesleği”, “Ailenizin aylık geliri (maaş veya varsa diğer gelirler toplamı) ortalama ne kadar” şeklindedir. Cinsiyetiniz sorusunda; kadın ve erkek şeklinde iki seçenek oluşturulmuştur. Yaşınız, şu anki öğrenim gördüğünüz üniversitenin adı, annenizin mesleği, babanızın mesleği ve ailenizin aylık geliri (maaş veya varsa diğer gelirler toplamı) ortalama ne kadar sorularında noktalı boşluk bırakılmış ve katılımcıdan noktalı boşluğu doldurması istenmiştir. Şu anki öğrenim gördüğünüz eğitim düzeyi sorusunda; lisans ve yüksek lisans şeklinde iki seçenek oluşturulmuştur. Bölümünüz sorusunda; spor yöneticiliği, antrenörlük, beden eğitimi öğretmenliği ve rekreasyon şeklinde dört seçenek oluşturulmuştur. Üniversite eğitimine başlamadan önce yaşadığınız yer sorusunda; büyükşehir, şehir, ilçe ve köy şeklinde dört seçenek oluşturulmuştur. Annenizin eğitim düzeyi ve babanızın eğitim düzeyi sorularında; okur-yazar değil, okur-yazar, ilköğretim, lise ve yükseköğretim şeklinde beş seçenek oluşturulmuştur.