• Sonuç bulunamadı

2. İLGİLİ ALAN YAZINI 1. Beden Eğitimi

2.6. Karar ve Karar Verme

2.6.2. Karar Verme Yöntemi ve Karar Verme Süreci

Alver tarafından belirtilen bilgilerde; insanlar karar verme pozisyonundayken farklı şekillerde plan, yöntem ve stratejilerden yararlanmaktadırlar. Karar verme yöntemi, insanların karar vermeleri zorunlu olan durumlarla karşı karşıya kaldıkları anda davranışlarının nasıl olması gerektiğini bilmesidir. Bu yöntemlerin aralarında ortak şekilde kullanmaya olanak sağladığı açıklanmıştır. Birey karar verirken kullandığı yöntemleri öncesinde düzenleyip yürüttüğü gibi, karar vereceği zamanda da yürütülebilir. Karar verme durumunda yararlanılan yöntemler şu şekildedir:

 1.Bireysel Olarak Karar Verme Yöntemi: Kişiler, kendi talepleri üzerine bireysel olarak karar verirler.

 2. Akla Uygun Olarak Karar Verme Yöntemi: Kişi karar verme durumunda akla ve gerçeğe uygun şekilde düşünerek, mevcut alternatifler konusunda veriler toplamalı, her adımın yararını ve zararını gruplandırmalı ve ele alarak bir değerlendirmede bulunup kendisine en uygun seçeneği seçmelidir.

 3. İçten Geldiği Gibi Karar Verme Yöntemi: Birey, karar verme durumunda; mevcut alternatif durumlar arasından yeterli şekilde düşünmeden, çabuk, tepkisel ve aceleci olarak davranırken içten geldiği gibi karar vererek karar verme problemini giderecek bir alternatifi seçer.

 4. Tereddüt: Bireyin tereddütte kalarak, kararsız ve duraksama durumundaki karar verme yöntemidir (Alver, 2004).

Karar verme süreci kavramının tanımına bakıldığında; Aydın, bu süreci, herhangi bir problemi gidermek amacıyla seçenek arasından en uygununun seçimi olarak tanımlanmıştır. Karar verme süreci, yönetim sisteminin temel ve ana unsurudur (Aydın, 1994).

Marco ve Arkadaşları tarafından yapılan tanımda karar verme süreci; kişinin kendi iç benliği yani dünyasındaki istikrar ya da denge sağlama yolu olarak tanımlanır.

44

Karar verme süreci içerisinde olan kişi, kendi iç dünyasındaki gereksinimleri ve dış dünyasındaki taleplerin üstesinden gelmeye ve tatmin olmaya çalışır. Bu durumu uygulamak amacıyla kişilerin bireysel ve toplumsal kaynaklardan uygun olarak, faydalı ve etkin biçimde yararlanması gerekir (Marco ve Arkadaşları, 2003; Akt: Akcan, 2016, Sardoğan, Karahan ve Kaygusuz, 2006, s.79).

Yaşanılan farklı türdeki problemlerin üstesinden gelmenin ve karar vermenin hedeflendiği çeşitli hareketler ve uygulamalar karar verme sürecini meydana getirir. Tüm dünya tarafından kabul görmüş bir karar verme süreci mevcut değildir. Karar verme sürecinde, verilen kararın çeşidine, yönetim biçimine, karar veren kişinin bireysel düşüncesine, durumun şekline ve toplumsal şartlara göre farklı süreçler ve açıklamalar mevcuttur (Akaytay, 2004, s.6).

Karar verme sürecinin iyi çözümlenmesi için iyi şekilde verilerin toplanması gerekmektedir. Elde bulunan alternatiflerin ve olası sonuç durumunun üzerinde düşünülmesi gerekir. Karar verme sürecinin sağlıklı olması için kişilerin düşünme becerilerinin iyi olması lazımdır (Çimen, 1999).

Verilen başka bir bilgide ise, karar verme süreci; kavramak ve sürecin içinde bulunan unsurlar hakkında bilgi verme konusunda uygulama esnasındaki faydaları sebebiyle değerlidir. Bu süreç içerisindeki kişisel anlamda farklı olma durumunun önemli sebeplerinden birisi karar verme stil ya da üslubudur. Karar verme sürecindeki uygulamalarda ana amaç, kişilerin verdiği kararı nasıl ve neden dolayı kaynaklandığı olmuştur (Haris, 1998; Clemen ve Reilly, 2001; Akt: Avşaroğlu, 2007).

Uygun bir biçimde karar verme sürecini gerçekleştirebilmek için kişilerin bu süreci nasıl hazırladığı, hangi türdeki aşamalardan sonra karara vardığını anlamak gerekmektedir. Karar verme durumu bir düşünceyi oluşturma, anlama ve sorgulama şeklinde açıklanır. Bu özelliği neticesinde karar verme süreci, zihinsel bir şekile sahiptir. Karar verme sürecinde, karar aşamasındaki kişiler farklı zararlara neden olabilecek aşağıda yer alan unsurlara uymak zorundadır:

 Karar verme aşamasında çok çabuk davranmak,

 Karar verme aşamasında çok ağır şekilde hareket etmek,  Öncelikli olan sıralamaya uymamak,

 Gerçekleştirilen yanlışları kabul etmemek,

 Karar verme sisteminde gerçekleştirilen olaylar hakkında, başkalarıyla fikir alışverişinde bulunmamak (Emhan, 2007, s.216).

45

Bergland tarafından verilen, Eldeleklioğlu tarafından aktarılan bilgilerde, karar verme sürecindeki bir takım adımların yer aldığı belirtilmektedir. Bu adımlar şu şekildedir;

 Sorunun sezilmesi; farklı bir tutum şeklinin araştırılması ve özümsenmesi,  Sorunun açıklanması; sorun oluşturan durumun farkına varılarak aşılması,

zorunlu olunan bir engel olarak açıklanması ve tanımlanması,

 Alternatif Durumların Hazırlanması; olabilme şansı en yüksek olan alternatife yönelmek,

 Alternatif Durumlar Üzerinde Veriler Oluşturulması; her alternatif durumun olumlu ve olumsuz yönünün toplanması,

 Elde edilen verilerin, talepleri karşılama noktasında analiz edilmesi,

 Yararlı olan alternatifin belirlenmesiyle, stratejinin gerçekleştirilmeye çalışılması,

 Neticenin saptanması. (Akt: Eldeleklioğlu, 1996).

Zeleny, karar kavramıyla alakalı araştırma ve incelemelerin karar verme süreci konusunda odaklanması gerektiğini belirtmiştir. Bu anlamda karar verme süreci şu üç safhaya ayrılmıştır;

Zeleny, karar verme sürecinin evrelerini: Karar öncesi dönem, karar dönemi ve karar sonrası dönem olarak üçe ayırmıştır. Bu aşamaların aralarında bir bağlayıcılığı olmamakla birlikte kendi içerisinde alt kararlardan meydana gelmektedir (Akt: Ersever, 1996).

Adair tarafından oluşturulan karar verme aşamasıyla ilgili faydalanılacak adımlar şu şekildedir:

1. Sorunu tanımlamak (amaç),

2. İhtiyaç olan verileri bir araya getirmek,

3. Bir sonuç elde etmek amacıyla uygun olan alternatifleri hazırlamak, 4. Uygun olan kararı vermek,

5. Verilen karar durumunu gerçekleştirmek ve ulaşılan sonucu analiz etmek, (Adair, 2000).

Carney ve Wells tarafından karar verme süreci için kişilere bazı vazifeler düşmektedir. Bu vazifeler şöyledir;

46

 Gerçek, güncel olan ve ayrıntılı veriler oluşturmak,  Alternatif durumlar için liste hazırlamak,

 Bir kararı gerçekleştirmek için, minimum iki alternatif durum olduğunu hesaba katmak,

 En küçük ayrımı ve ayrıntıları saptamak ve analiz etmek,

 Alternatif durumları oluşturmak, ayıklamak ve bir alternatif kalmasını sağlamak,

 Verilen karar için materyalleri geliştirmek,  Verilen karar durumlarını tekrar dikkate almak,

Yukarıdaki bilgilere ek olarak doğru ve uygun bir karar verme süreci, birbirleri ile bağlantılı halkalar şeklinde tanımlanmıştır. Gerçekçi bir karar verme süreci birbiri ile ilişkili halkalar olarak tanımlanmaktadır. Carney ve Wells, karar verme süreci ile ilgili halkaları şu şekilde sıralamıştır:

 Anlamak,

 Kendini Analiz Etmek,  Gözden Geçirerek Aramak,  Görev,

 Birleştirmek,  Gerçekleştirmek,  Tekrar Analiz Etmek,

(Carney ve Wells, 1995; Akt: Çetin, 2009).