Verginin Mükellefleri

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 8’inci maddesine göre KDV mükel-lefleri aşağıdaki gibidir:

a. Mal teslimi ve hizmet ifası hallerinde bu işleri yapanlar, b. İthalatta mal ve hizmet ithal edenler,

c. Transit taşımalarda gümrük veya geçiş işlemine muhatap olanlar, d. Müzayede mahallerinde yapılan satışlarda bu satışları yapanlar, e. PTT İşletme Genel Müdürlüğü ve radyo ve televizyon kurumları, f. Her türlü şans ve talih oyunlarını tertip edenler,

g. Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 1’inci maddenin 3’üncü fıkrasının c bendi-ne giren hallerde bunları tertipleyenler veya gösterenler,

h. Gelir Vergisi Kanununun 70’inci maddesinde belirtilen mal ve hakları kiraya verenler,

i. İsteğe bağlı mükellefiyette talepte bulunanlardır.

Vergiye tabi bir işlem söz konusu olmadığı veya katma değer vergisini fatura veya benzeri vesikalarda göstermeye hakkı bulunmadığı halde; düzenlediği bu tür vesikalarda katma değer vergisi gösterenler, bu vergiyi ödemekle mükelleftirler.

Bu husus kanuna göre borçlu oldukları vergi tutarından daha yüksek bir meblağı gösteren mükellefler için de geçerlidir.

Bu gibi sebeplerle fazla veya yersiz hesaplanan ve Hazineye ödenen vergi, Ma-liye Bakanlığı’nın belirleyeceği usul ve esaslara göre işlemi yapan mükellefe iade edilir. Şu kadar ki söz konusu iadenin yapılabilmesi için işlemle ilgili beyanların düzeltilmesi ve fazla veya yersiz hesaplanan verginin satıcı tarafından alıcıya geri verilmesi şarttır.

Örnek: Gözlük alım satım faaliyeti ile iştigal eden Bay H, 100.000,00 TL tutarın-daki satış için % 8 oranında katma değer vergisi hesaplaması gerekirken yanlışlıkla

% 18 oranında katma değer vergisi hesaplamıştır. Bu durumda Bay H tarafından fazla tahsil edilen vergiler ilgili vergi dairesine beyan edilip ödenmek zorundadır.

Ancak fazla ve yersiz hesaplanan bu vergi gerek satıcı gerekse de alıcı nezdinde işlemin uygulanmadan önceki hale getirilmesi esas olacaktır.

Fatura Tutarı

Tutar 100.000,00 TL

Faturada Hes. KDV 18.000,00 TL

Satıcı Alıcı

Fatura Tutarı 100.000,00 TL

Olması Ger. Hes. KDV 8.000,00 TL

Fazla Hes. KDV 10.000,00 TL

Bu çerçevede; fazla ya da yersiz olarak hesaplanan vergi öncelikle satıcı tara-fından alıcıya iade edilecektir. Alıcının indirim hakkına sahip olmaması durumunda;

satıcı tarafından fazla veya yersiz tahsil edilen KDV tutarını alıcıya ödediğini gösterir bir belge ile vergi dairesine başvurması gerekmektedir. Alıcının indirim hakkı bulu-nan bir mükellef olması durumunda; satıcının fazla veya yersiz KDV tutarını alıcıya ödediğini gösterir belgeye ek olarak, alıcının fazla veya yersiz KDV tutarını indirim hesaplarından çıkarmak suretiyle düzeltme yaptığının alıcının vergi dairesinden alı-nacak bir yazıyla tevsiki de istenecektir.

Fazla veya yersiz olarak ödendiği iddia edilen KDV’nin, satıcı tarafından tamamı-nın iade olarak talep edilebilmesi için, KDV beyannamesinde hesaplanan KDV ola-rak beyan edilmesi ve beyana konu edildiği dönem ile iade talep edilen dönem ara-sında asgari söz konusu KDV tutarı kadar ödenecek KDV çıkması gerekmektedir.

- Beyan edilen dönemle iade talep edilen dönem arasında, fazla veya yersiz uygulanan KDV tutarından daha düşük tutarda ödenecek KDV çıkması duru-munda, sadece bu tutar iadeye konu edilebilecektir.

- Beyan edilen dönemle iade talep edilen dönem arasında ödenecek KDV çık-maması durumunda mükellefçe vergi dairesine fazla/yersiz ödenen bir tutar olmayacağından; sadece düzeltme yapılacak olup, iade söz konusu olmaya-caktır.

İthalat sırasında fazla veya yersiz uygulanan vergiler, 3065 sayılı Kanunun 48’in-ci maddesi hükmüne göre; indirim hakkına sahip olmayanlara Gümrük Kanunu’na göre iade olunacaktır.

İthalat sırasında fazla veya yersiz uygulanan verginin indirim hakkına sahip mü-kelleflere iadesi, mükellefin beyanlarının düzeltilmesi üzerine bağlı olduğu vergi dairesince gerçekleştirilir. Bunun için, indirim hakkına sahip mükellef, gümrük ida-resine bir dilekçe ile başvurarak, gümrük idaresi fazla veya yersiz tahsil ettiği vergi tutarını mükellefin vergi dairesine doğrudan göndereceği bir yazı ile bildirir. Vergi dairesi bu yazı üzerine iade talebini sonuçlandırır.

ÖNEMLİ: Bir mükellefin fazla/yersiz tahsil ettiği KDV tutarını iade alabilmesi için; fazla/yersiz tahsil edilen dönem ile iade talep edilen dönem arasında Ödenecek

Vergi tutarı bulunması gerekir. Eğer fazla/yersiz tahsil edilen dönem ile iade talep edilen dönem arasında Sonraki Döneme Devreden Bakiye varsa yani hiç ödenecek vergisi çıkmamışsa mükellef iade alamayacaktır.

Örnek: Gözlük alım satım faaliyeti ile iştigal eden Yağmur Ltd. Şti. 2017 Mayıs vergilendirme döneminde Haktan’a gerçekleştirdiği KDV Hariç 100.000,00 TL tuta-rındaki satışta %8 oranında KDV hesaplaması gerekirken yanlışlıkla %18 oranında KDV hesaplamıştır. Satışa ilişkin fatura bedeli ve KDV tutarı banka aracılığıyla tahsil edilmiştir. Haktan Temmuz ayında söz konusu durumu fark edip fazla ödediği KDV tutarını talep etmiştir. Bu husus üzerine Yağmur Ltd. Şti. fazladan tahsil ettiği KDV tutarının tamamını Haktan’a yazılı bir belgeyle iade etmiştir. Yağmur Ltd. Şti’nin 2017/Mayıs, Haziran ve Temmuz vergilendirme dönemlerine ilişkin beyanları aşa-ğıdaki gibidir.

Dönem Hesap.

KDV

Önceki Dön.

Dev. Baki. Bu Dön İnd. Sonraki Dön.

Dev. Bak.

Ödenecek KDV Tutarı

Mayıs 17.500,00 13.000,00 5.400,00 900,00 0,00

Haziran 16.300,00 900,00 17.100,00 1.700,00 0,00

Temmuz 29.000,00 1.700,00 15.500,00 0,00 11.800,00

Toplam 62.800,00 15.600,00 38.000,00 2.600,00 11.800,00 Çözüm: Haktan’dan fazla olarak tahsil edilen KDV tutarı (100.000,00x(%18-%8) 10.000,00 TL’dir. Yağmur Ltd. Şti. tarafından % 8 oranında KDV hesaplanıp tahsil edilmiş olsaydı KDV beyanı aşağıdaki gibi olacaktı.

Dönem Hesap. KDV Önceki Dön.

Dev. Baki. Bu Dön İnd. Sonraki Dön.

Dev. Bak.

Ödenecek KDV Tutarı

Mayıs 7.500,00* 13.000,00 5.400,00 10.900,00 0,00

Haziran 16.300,00 10.900,00 17.100,00 11.700,00 0,00 Temmuz 29.000,00 11.700,00 15.500,00 0,00 1.800,00**

Toplam 45.300,00 35.600,00 38.000,00 22.600,00 1.800,00

* Olması Gereken Hesaplanan Vergi: 17.500,00-10.000,00=7.500,00 TL

** Ödenecek Vergi Tutarındaki Azalış: 11.800,00-1.800,00=10.000,00 TL

Yukarıdaki tablodan görüleceği üzere; mükellef kurumun olması gereken KDV beyannamesinde Mayıs, Haziran ve Temmuz aylarında ödenecek KDV tutarının toplamı 1.800,00 TL’dir. Ancak mükellef kurumun fazla ya da yersiz tahsil edilen vergiye ilişkin olarak verilen beyannamede ödenecek vergi tutarı 11.800,00 TL’ydi.

Bu çerçevede; mükellef kurum tarafından fazla/yersiz olarak tahsil edilen

vergi-nin beyan edildiği dönem ile iadesi talep edilen dönem arasında fazla/yersiz tahsil edilen vergi tutarından yüksek tutarda ödenecek vergi tutarı çıkmıştır. Bu nedenle mükellef kurum fazla/yersiz tahsil edilen vergi tutarı indirim yoluyla telafi edileme-diğinden fazla ya da yersiz tahsil edilen verginin tamamı Yağmur Ltd. Şti.’ne iade edilmesi gerekmektedir.

Fazla Tahsil Edilen Vergi (a) 10.000,00

İade Vergi (Ödenecek Vergideki Azalış) (b) 10.000,00

Devreden Artış (Son ay) (c) 0,00

Toplam (b+c) 10.000,00

- Yağmur Ltd. Şti’nin Temmuz/2017 vergilendirme dönemine ait Hesaplanan

KDV tutarı 19.000,00 TL tutarında olsaydı mükellefin beyanı aşağıdaki gibi olacaktır.

Mayıs 17.500,00 13.000,00 5.400,00 900,00 0,00

Haziran 16.300,00 900,00 17.100,00 1.700,00 0,00

Temmuz 19.000,00 1.700,00 15.500,00 0,00 1.800,00

Toplam 52.800,00 15.600,00 38.000,00 2.600,00 1.800,00 Çözüm: Haktan’dan fazla olarak tahsil edilen KDV tutarı

(100.000,00x(%18-%8)=) 10.000,00 TL’dir. Yağmur Ltd. Şti. tarafından % 8 oranında KDV hesaplanıp tahsil edilmiş olsaydı KDV beyanı aşağıdaki gibi olacaktı.

Dönem Hesap. KDV

Mayıs 7.500,00* 13.000,00 5.400,00 10.900,00 0,00

Haziran 16.300,00 10.900,00 17.100,00 11.700,00 0,00

Temmuz 19.000,00 11.700,00 15.500,00 8.200,00 0,00

Toplam 42.800,00 35.600,00 38.000,00 30.800,00 0,00

* Olması Gereken Hesaplanan Vergi: 17.500,00-10.000,00=7.500,00 TL

Mükellef kurumun yeniden düzenlenen KDV beyanında Ödenecek Vergi tuta-rı 0,00 TL’dir. Mükellef kurumun yeniden düzenlenen KDV beyannamesinde Tem-muz/2017 vergilendirme dönemine ait Sonraki Döneme Devreden Bakiye 8.200,00

TL tutarındadır. Bu hususa ilişkin olarak mükellef kurum tarafından fazla ya da yer-siz olarak tahsil edilen vergiyi beyan edilen dönem ile iade talep edilen dönem ara-sında fazla/yersiz tahsil edilen vergi tutarından az ödenecek vergi tutarı çıkmıştır.

Yani mükellef kurumun yeniden düzenlenen KDV beyannamesinde Ödenecek Vergi tutarı 1.800,00 TL azalmış ve Sonraki Döneme Devreden Bakiye tutarı 8.200,00 TL tutarında artmıştır. Bu durumda fazla veya yersiz tahsil edilen 10.000,00 TL tutarın-daki KDV’nin 8.200,00 TL’si mükellef kurum tarafından indirim yoluyla telafi edilmiş olduğundan kalan 1.800,00 TL tutarındaki vergi Yağmur Ltd. Şti.’ne iade edilmesi gerekmektedir.

Fazla Tahsil Edilen Vergi (a) 10.000,00 İade Vergi (Ödenecek Vergideki Azalış) (b) 1.800,00

Devreden Artış (Son ay) (c) 8.200,00

Toplam (b+c) 10.000,00

- Yağmur Ltd. Şti’nin Temmuz/2017 vergilendirme dönemine ait Hesaplanan KDV tutarı 15.000,00 TL tutarında olsaydı mükellefin beyanı aşağıdaki gibi olacaktır.

Mayıs 17.500,00 13.000,00 5.400,00 900,00 0,00

Haziran 16.300,00 900,00 17.100,00 1.700,00 0,00

Temmuz 15.000,00 1.700,00 15.500,00 2.200,00 0,00

Toplam 48.800,00 15.600,00 38.000,00 4.800,00 0,00 Çözüm: Haktan’dan fazla olarak tahsil edilen KDV tutarı

(100.000,00x(%18-%8)=) 10.000,00 TL’dir. Yağmur Ltd. Şti. tarafından % 8 oranında KDV hesaplanıp tahsil edilmiş olsaydı KDV beyanı aşağıdaki gibi olacaktı.

Dönem Hesap. KDV

Mayıs 7.500,00* 13.000,00 5.400,00 10.900,00 0,00

Haziran 16.300,00 10.900,00 17.100,00 11.700,00 0,00

Temmuz 15.000,00 11.700,00 15.500,00 12.200,00 0,00

* Olması Gereken Hesaplanan Vergi: 17.500,00-10.000,00=7.500,00 TL

Mükellef kurumun yeniden düzenlenen KDV beyanında Ödenecek Vergi tuta-rı 0,00 TL’dir. Mükellef kurumun yeniden düzenlenen KDV beyannamesinde Tem-muz/2017 vergilendirme dönemine ait Sonraki Döneme Devreden Bakiye 12.200,00 TL tutarında olması gerekmektedir. Mükellef kurum tarafından fazla ya da yersiz olarak tahsil edilen vergiyi beyan edilen dönem ile iade talep edilen dönem arasında ödenecek vergi tutarı bulunmamaktadır. Yani mükellef kurumun yeniden düzenle-nen KDV beyannamesinde Sonraki Döneme Devreden Bakiye tutarı 10.000,00 TL tutarında artmıştır. Bu durumda fazla veya yersiz tahsil edilen 10.000,00 TL tuta-rındaki KDV’nin tamamı mükellef kurum tarafından indirim yoluyla telafi edilmiş olduğundan mükellefe herhangi bir iade söz konusu olmayacaktır.

Fazla Tahsil Edilen Vergi (a) 10.000,00

İade Vergi (Ödenecek Azalış) (b) 0,00

Devreden Artış (Son ay) (c) 10.000,00

Toplam (b+c) 10.000,00