Uzlaştırmacının Genel Nitelikleri

Maddi gerçeğin araştırılması ve bulunması, iddia ve savunmaları değerlendirme ya da hâkim gibi hüküm verme yetkileri söz konusu olmayan uzlaştırmacılar, yalnızca uyuşmazlığın çözümünde yardımcı olmaktadırlar. Bu nedenle uzlaştırma kurumunun, tarafsız ve bağımsız hâkim ilkesine aykırı olmadığını söylemekte yarar vardır.⁴⁶⁵

Uzlaştırmacılar, avukatlar veya yönetmelikteki şartları taşıyan hukuk öğrenimi görmüş kimseler olabilir. Avukat, baroya kayıtlı olarak avukatlık mesleğini yapabilme yetkisini taşıyan kişiyi belirtir. Avukatların uzlaştırmacı olabilmesi için baroya kayıtlı olmaları zorunludur (CMUY m. 48/3-c). Uzlaştırmacılık yapma yetkisine sahip olan avukatın kamu kurum ve kuruluşlarında çalışması yahut serbest avukat olarak çalışması arasında herhangi bir farklılık yoktur.⁴⁶⁶

Uzlaştırmacılar, hukuk öğrenimi görmüş kişiler bakımından üniversitelerin hukuk fakültelerinden mezun olmuş ya da hukuk yahut hukuk bilgisine programlarında yeterince yer veren siyasal bilgiler, idari bilimler, iktisat veya maliye alanlarında en az dört yıllık yükseköğrenim yapmış olanlar içerisinden seçilmektedir.⁴⁶⁷ Gerekli şartları taşıyarak uzlaştırmacı olmaya hak kazanmış kişilerin sicilleri, sicil numarası verilmek suretiyle Alternatif Çözümler Daire Başkanlığı tarafından tutulur (CMUY m. 47/1). Sicilde; kişinin ad ve soyadı, doğum

465 Rezan Epözdemir, “Yeni Düzenlemeler Işığında Uzlaştırma Müessesesine Bakış’’, Legal Hukuk Dergisi, C. XV, Sayı 175, 2017, s. 3447-3448.

466 Süheyl Donay, Açıklamalı Ceza Muhakemesi Kanunu, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2005, s. 324.

467 Yener Ünver ve Hakan Hakeri, Ceza Muhakemesi Hukuku, Adalet Yayınevi, Ankara, 2010, s.

712.

130 yılı, mesleği, iş adresi, uzmanlık alanı ve akademik unvanı gibi şahsî bilgileri yer alır. Bu bilgiler Daire Başkanlığı tarafından Genel Müdürlüğün internet sitesinde duyurulur (CMUY m. 47/2). Uzlaştırmacı, sicilde yer alan kendisine ait bilgilerde meydana gelen her türlü değişikliği bir ay içinde varsa belgesiyle birlikte Daire Başkanlığına bildirmek zorundadır. Bu değişiklikler ile ilgili olarak Daire Başkanlığı tarafından elektronik ortamda gerekli düzeltmeler yapılır (CMUY m. 47/3). Daire Başkanlığı uzlaştırmacılar hakkında ayrıca şahsî sicil dosyası tutar. Bu dosyaya uzlaştırmacının kimliği, öğrenim ve meslek durumu, bildiği yabancı dil, mesleki eserleri ve yazıları, disiplin ve ceza soruşturması ve sonuçları gibi hususlara ilişkin belgeler ile diğer belgeler konulur (CMUY m. 47/4).

Uzlaştırmacı siciline kayıt başvurusu, Daire Başkanlığına elektronik ortamda başvurmak suretiyle yapılır (CMUY m. 48/1). İlgilinin, uzlaştırmacı olarak görev yapmak istediği ağır ceza mahkemesi Cumhuriyet başsavcılığı ile iletişim bilgilerini içerir başvuru dilekçesine; Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası, mezuniyet belgesi ile hukuk fakültesi mezunları dışındakiler için not dökümüne ilişkin belgenin onaylı örneği, son altı ay içerisinde çekilmiş vesikalık fotoğraf, varsa kayıtlı olunan oda, çalışılan kurum ve kuruluşun isimleri ile uzlaştırmacı eğitiminin tamamlandığını gösterir katılım belgesinin aslı veya onaylı örneği eklenir (CMUY m. 48/2).

Uzlaştırmacı siciline kayıt olma şartları CMUY m. 48/3’te belirtilmiştir. İlgili hükme göre uzlaştırmacı siciline kaydedilebilmek için;

a) Türk vatandaşı olmak,

b) Tam ehliyetli olmak,

c) Avukatlar yönünden baroya kayıtlı olmak,

ç) Hukuk öğrenimi görmüş kişiler yönünden üniversitelerin hukuk fakültelerinden mezun olmak veya hukuk ya da hukuk bilgisine programlarında yeterince yer veren siyasal bilgiler, idari bilimler, iktisat veya maliye alanlarında en az dört yıllık yüksek öğrenim yapmış olmak,

d) Kasten işlenmiş bir suçtan mahkûm olmamak, e) Terör örgütleriyle iltisaklı veya irtibatlı olmamak,

131 f) Uzlaştırmacı eğitimini tamamlamak ve yazılı sınavda başarılı olmak,

g) Disiplin yönünden meslekten veya memuriyetten çıkarılmamış ya da geçici olarak yasaklanmamış olmak gerekmektedir.

Uzlaştırmacı siciline kayıt için başvuruda bulunacak kişinin fiilen yürütmekte olduğu asıl mesleğinin ilgili mevzuatında, uzlaştırma faaliyetini yürütmesine engel bir hüküm bulunmamalıdır (CMUY m. 48/4).

CMUY m. 48/3’te sayılan sicile kayıt şartlarını taşıdığı anlaşılan ve belgelerinde eksiklik bulunmayan başvuru sahipleri uzlaştırmacı siciline kaydedilir.

İlgililerden, şartları taşımadığı anlaşılan veya verilen bir aylık süreye rağmen eksik belgelerini sunmayan başvuru sahiplerinin sicile kaydı yapılmaz (CMUY m. 48/5).

Başvurular hakkında geliş tarihinden veya eksik belgenin ikmalinden itibaren iki ay içinde karar verilerek ilgilisine de tebliğ edilir (CMUY m. 48/6). Belge eksikliği nedeniyle sicile kayıt talebi reddedilen kişiler eksik belgeleri ikmal ederek yeniden sicile kayıt için başvuruda bulunabilirler (CMUY m. 48/7). Uzlaştırmacı, üçüncü fıkrada sayılan şartlarla ilgili olarak, kendisine ait bilgilerde meydana gelen her türlü değişikliği bir ay içinde, varsa belgesi ile birlikte Daire Başkanlığına bildirmek zorundadır (CMUY m. 48/8). Sınavda başarılı olanların sınav sonuçları, yenileme eğitimlerini de tamamlamak şartıyla, sicile kayıt yaptırıncaya kadar geçerliliğini korur (CMUY m. 48/9).

Uzlaştırmacı olabilmek için aranan koşulları taşımadığı hâlde sicile kaydedilen veya daha sonra bu koşulları kaybeden ya da uzlaştırma göreviyle bağdaşmayan tutum ve davranışlarda bulunan, Kanunun öngördüğü yükümlülükleri önemli ölçüde veya sürekli yerine getirmeyen, performans değerlendirmeleri sonucunda yeterli bulunmayan, etik ilkelere aykırı davranan, yenileme eğitimini tamamlamayan uzlaştırmacı Daire Başkanlığınca sicilden ve listeden çıkarılır (CMUY m. 49/1).

Etik ilkelere aykırı hareket edilmesi hâlinde ihlalin niteliğine göre sicilden ve listeden çıkarma yaptırımı yerine uyarma veya bir yıla kadar geçici süreyle listeden çıkarma yaptırımı uygulanabilir (CMUY m. 49/2). Sicil ve listeden çıkarılma işleminden önce, uzlaştırmacının yazılı savunması alınır. Uzlaştırmacı, yazılı savunmada bulunması için kendisine yapılan yazılı bildirimin tebliğinden itibaren on

132 günlük süre içinde savunmasını vermek zorundadır. Tebliğden imtina eden veya bu süre içinde savunmada bulunmayan uzlaştırmacı savunma hakkından vazgeçmiş sayılır (CMUY m. 49/3).

Etik ilkelere aykırı hareket edilmesi nedeniyle hakkında uyarma yaptırımı uygulanan uzlaştırmacı, Daire Başkanlığınca yazılı olarak uyarılır, uyarıya uyulmaması hâlinde CMUY m. 49/3 hükmü gereğince savunması alındıktan sonra sicil ve listeden çıkartılmasına karar verilir ve bu karar ilgilisine tebliğ edilir (CMUY m. 49/4).

Uzlaştırmacı, sicilden ve listeden çıkarılmasını her zaman isteyebilir. Bu durumda olanlar, sınav şartları dışındaki şartları haiz ise yeniden sicile kayıt yaptırabilirler (CMUY m. 49/5).