UYGULAMADA YAŞANAN SORUNLAR:

Mülga 506 sayılı Kanunda ölen sigortalıdan dolayı hak sahibi anne ve babaya ister ölüm geliri isterse ölüm aylığı bağlanmasında olsun, si-gortalının ölüm tarihinde eş ve çocuklara gelir ve/veya aylık bağlandıktan sonra artan bir hisse bulunması şartı aranmış, sigortalının ölüm tarihinde artan bir hisse bulunmaması halinde anne ve babanın gelir ve/veya aylık bağlama şartlarının düşeceği hüküm altına alınmıştır. Yani sigortalının ana ve babasına ölüm geliri ve/veya ölüm aylığı bağlanmasında artan hisse bulunması koşulu sigortalının ölüm tarihi ile sınırlı tutulmuştur. Böyle bir düzenleme, gelir ve/veya aylık bağlanan hak sahibi eş ve çocukların du-rumlarında ölüm tarihinden sonraki zamanlarda meydana gelecek değişik-lik nedeniyle artan bir hisse miktarını ortaya çıkarsa bile, anne ve babanın gelir ve/veya aylığa girmelerine engel olmuştur.

5510 sayılı Kanun ile ölen sigortalının anne ve babasına gelir ve/veya aylık bağlanmasında artan hisse bulunması koşuluna değişiklik getirilmiş-tir. Bu değişikliklerden ilki sigortalının anne ve babasına ölüm geliri ve/

veya ölüm aylığı bağlanmasında artan hisse bulunması koşulunun sigor-talının ölüm tarihi ile sınırlı tutulmamasıdır. Buna göre sigorsigor-talının ölüm tarihinde artan bir hisse bulunmamakla birlikte gelir ve/veya aylık bağ-lanan eş ve çocukların durumlarında meydana gelen değişiklik nedeniyle sonrada arta hisse ortaya çıkması halinde anne ve babaya gelir ve/veya aylık bağlanabilecek, yine durum değişikliği nedeniyle artan hissenin or-tadan kalkması halinde anne ve babanın gelir ve/veya aylıkları kesilecek-tir. Bu değişikliklerden ikincisi ise ister sigortalının ölüm tarihinde isterse ölüm tarihinden sonraki tarihlerde olsun talepte bulunan anne ve babanın 65 yaşın üstünde olması halinde, artan hisse olup olmadığına bakılmak-sızın anne ve babaya ölüm geliri ve/veya ölüm aylığı bağlanabilecek ol-masıdır. Ancak artan hisse bulunmamakla birlikte 65 yaşın üstünde olan anne ve babaya gelir ve/veya aylık bağlanabilmesi için diğer hak sahibi olan eş ve çocukların gelir ve/veya aylıklarından orantılı bir şekilde indi-rime gidilmesi gerekmektedir. 5510 sayılı Kanun ile yapılan bu değişiklik 01/10/2008 tarihinde yürürlüğe girmiş olduğundan, artan hisse bulunması koşulunda yapılan bu değişiklik 01/10/2008 tarihinden sonra ölen sigorta-lılar için geçerli olacaktır.

Temmuz - Ağustos 2011 01/10/2008 tarihinden önce ölen sigortalıdan dolayı hak sahibi anne ve babasına ölüm geliri ve/veya ölüm aylığı bağlanması için gerek sigortalı gerekse hak sahiplerine ilişkin koşullar o tarihte yürürlükte bulunan mül-ga 506 sayılı Kanun hükümlerine göre değerlendirilecektir. Bu durumda 01/10/2008 tarihinden önce ölen sigortalıdan dolayı sigortalının ölüm ta-rihinde hak sahibi eş ve çocuklara ölüm geliri ve/veya ölüm aylığı bağlan-dıktan sonra artan bir hissenin bulunmaması halinde anne ve babanın gelir ve/veya aylık bağlama hakları ortadan kalkacaktır.

Artan hisse bulunması koşulunda yapılan bu değişiklik 01/10/2008 tarihinden sonra ölen sigortalılar için geçerli olmakla birlikte bu tarihten önce ölen sigortalıdan dolayı artan hisse bulunmaması nedeniyle gelir ve/

veya aylık bağlama hakları düşen anne ve babaların 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra kendilerine gelir veya aylık bağlama talep-lerinde bulundukları ancak Kurumun bu talepleri reddettiği uygulamada karşılaşan bir durumdur.

Mülga 506 sayılı Kanunda yapılan düzenlemeye göre 01/10/2008 tarihinden önce ölen sigortalıdan dolayı ölüm geliri ve/veya ölüm aylığı bağlama hakları düşen anne ve babanın, 5510 sayılı Kanunun ölüm geli-ri veya ölüm aylığı bağlanmasına ilişkin hükümlegeli-rinin yürürlüğe girdiği 01/10/2008 tarihinden sonra 65 yaşını doldurmuş olması nedeniyle artan bir hisse bulunmaksızın veyahut da 65 yaşın altındakiler için artan hisse ortaya çıkması halinde gelir ve/veya aylık bağlama hakkının doğup doğ-mayacağı yönünde uygulamada bazı sorunların yaşandığı görülmektedir.

Bu yönde karşılaşılan bir durumun mahkemeye taşınması sonucu açılan davanın Kurum¹ aleyhine sonuçlandığı anlaşılmıştır.

Bahsedilen duruma ilişkin Yargıtay 21 inci Hukuk Dairesinin 15/07/2010 tarihli kararında 26/07/2007 tarihinde vefat eden sigortalının eş ve iki ço-cuğuna ölüm aylığı bağlandıktan sonra artan bir hisse bulunmadığı için ölüm aylığı bağlama talebi Kurum tarafından reddedilen sigortalının an-nesine “5510 sayılı Kanunun 34 üncü maddesine göre ana ve babanın 65 yaşın üstünde olması halinde, artan hisseye bakılmaksızın kanunda belir-tilen şartlarla toplam % 25 oranında aylık bağlanacağı hükmü gereğince”

1 Bu yazıda geçen (Kurum) ibaresi (Sosyal Sigortalar Kurumu(Devredilen), Sosyal

Gü-Temmuz - Ağustos 2011

ÇÖZÜM

MALİ

01/10/2008 tarihi itibariyle ölüm aylığı bağlanması yönünde görüş belirtti-ği anlaşılmıştır. (Yargıtay 21. Hukuk Dairesi, 15.07.2010)

Uygulamada yaşanan başka bir sorun ise ölen sigortalıya ait gelir veya aylıkların tamamının hak sahibi eş ve çocuklara intikal ettirilmesi halinde yargı kararına istinaden geriye dönük tarihli gelir veya aylık bağlama ta-leplerinde ödenecek bir birikmiş gelir veya aylık miktarının bulunmaması-dır. Anne ve babaya geriye dönük bir ödeme yapılabilmesi ancak diğer hak sahibi eş ve çocukların gelir ve/veya aylıklarından kesinti yapılarak borç tahakkuku çıkarılması ile mümkündür. Çünkü 5510 sayılı Kanunun gelir veya aylık bağlanmasına ilişkin hükümlerinde hak sahiplerine bağlanacak aylıkların toplamının sigortalıya ait gelir veya aylığın tutarını geçemeyece-ği, bu sınırın aşılmaması için gerekirse hak sahiplerinin gelir veya aylıkla-rından orantılı olarak indirim yapılması gerektiği ifade edilmiştir.

V-SONUÇ:

Ölen sigortalıdan dolayı anne ve babaya ölüm geliri ve/veya ölüm aylı-ğı bağlanmasında artan hisse bulunması koşulu mülga 506 sayılı Kanunun yürürlükte bulunduğu sürede sigortalının ölüm tarihi ile sınırlı tutulmuş, 01/10/2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Kanun ile bu kurala de-ğişiklik getirilerek sigortalının ölüm tarihinde eş ve çocuklara gelir veya aylık paylaştırıldıktan sonra artan bir hisse bulunmamakla birlikte daha sonra durum değişikliği nedeniyle artan bir hissenin ortaya çıkması halin-de talepte bulunan anne ve babaya gelir veya aylık bağlanabilme imkanı sunulmuştur. Bununla birlikte sunulan diğer bir imkan anne ve babanın 65 yaşın üstünde olması halinde, artan hisse olup olmadığına bakılmaksızın anne ve babaya ölüm geliri ve/veya ölüm aylığı bağlanabilmesidir.

Artan hisse bulunması koşulunda yapılan bu değişiklik 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği 01/10/2008 tarihinden sonra ölen sigortalıdan dolayı gelir ve/veya aylık bağlanmasında geçerli olmakla beraber mülga 506 sayılı Kanunun yürürlükte bulunduğu tarihte ölen sigortalıdan dolayı artan bir hisse bulunmaması nedeniyle gelir ve/veya aylık bağlanması hak-kı düşen anne ve babanın mahkemede dava açması halinde 5510 sayılı Ka-nun ile yapılan değişikliğin yürürlüğe girdiği 01/10/2008 tarihi itibariyle

Temmuz - Ağustos 2011 kanunda belirtilen koşulları taşıması nedeniyle bu haktan yararlandırıldığı anlaşılmıştır. Söz konusu yargı kararının aynı durumda olan diğer kişiler içinde emsal oluşturması mümkündür. Yargı kararı ile oluşan bu durum yukarıda açıklanan sorunları da beraberinde getirmiştir. Bu nedenle ileride doğabilecek mağduriyetlerin önlenmesi ve taraflar arasında çekişmelerin çözüme kavuşturulabilmesi için çok ivedi bir şekilde bir intibak yasası çı-karılması ihtiyacı ortadadır.

KAYNAKÇA

Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı (18.11.2008). 2008/96 sayılı Ge-nelge.

Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı (11.09.2009). 2009/114 sayılı Genelge.

Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı (12.05.2010). Sosyal Sigorta İş-lemleri Yönetmeliği Ankara: Resmi Gazete (27579 Sayılı).

Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı (12.06.2010). 5510 Sayılı Ka-nunun 4 üncü Maddesinin Birinci Fıkrasının (a) ve (b) Bendi Kapsa-mında Sigortalı Olanlar İle Hak Sahiplerinin Tahsis İşlemlerine İliş-kin Tebliğ. Ankara: Resmi Gazete (27609 Sayılı).

T.C.Yasalar (29,30,31/07/1964-1/08/1964). 506 sayılı Sosyal Sigorta-lar Kanunu Ankara: Resmi Gazete (11766-11779 sayılı).

T.C.Yasalar (16.06.2006). 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu. Ankara: Resmi Gazete (26200 sayılı).

Yargıtay 21.Hukuk Dairesi (15.07.2010). T., 2009/11237 E., 2010/8508 K., sayılı Karar.

Temmuz - Ağustos 2011 BANKACILIK SEKTÖRÜNDE MENKUL DEĞERLERİN TMS 39

STANDARDINA UYGUN OLARAK MUHASEBELEŞTİRİLME