İşi Bırakılması Durumunda Devreden KDV

Vergi uygulamasında mükelleflerin ticari faaliyetlerini sona erdirmele-ri durumuna işi bırakma denilmektedir. İşi bırakan mükellefleerdirmele-rin faaliyet-lerini sona erdirmeleri nedeniyle indirim konusu yapılamayan KDV’nin bir daha indirime konu edilmesi mümkün bulunmamaktadır.

Vergi idaresi ve Danıştay, işi bırakan mükelleflerin yüklenip indireme-dikleri KDV’nin, işi bırakmanın iade hakkı doğuran bir işlem olmaması nedeniyle iade edilemeyeceği görüşündedirler.(Güneş, 2011, 537)

KDVK’nun 58. maddesinde, mükelleflerce indirilebilecek nitelikte olan KDV’nin gelir ve kurumlar vergisi uygulamalarında gider olarak

dik-Temmuz - Ağustos 2011

ÇÖZÜM

MALİ

Bu duruma göre, işin bırakılması nedeniyle yüklenilen ve devreden KDV olarak varlığını koruyan KDV’nin masraf yazımı yoluyla dönemin sonuç hesaplarına intikal ettirilip ettirilemeyeceği sorununu ortaya çıkar-maktadır. Bu konudaki kişisel görüşümüz, yüklenilip indirilemeyen ve işi bırakma nedeniyle bir daha indirilmesi de mümkün olmayan KDV’nin iadesinin mümkün olamayacağı ancak gider olarak dikkate alınmasının mümkün olabileceği şeklindedir. Başka bir anlatımla, işi bırakan mükellef-lerin indiremedikleri KDV, GVK ve KVK yönünden gider olarak dikkate alınması mümkündür.

Öte yandan, vergi idaresi verdiği bir özelgede “Türkiye’de dar mükelle-fiyet esasında vergilendirilmekte iken işi bırakan bir kurumun, Türkiye’de yüklenip indiremediği KDV’yi kurumlar vergisi yönünden gider olarak yazmalarının mümkün olduğu” şeklinde görüş belirtilmiştir. (Güneş, 2011, 537) Vergi idaresinin bu özelgesinin bizim görüşümüzü destekler mahiyette olduğu açıktır.

2.4- Zayi Olan Mallara Ait KDV

KDV sisteminde alış belgelerinde gösterilen verginin indirilmesi, bu malların satışı sırasında mala eklenen değerin vergilendirileceği düşünce-sine dayanmaktadır. 1 Seri No.lu KDV Genel Tebliğinde, zayi olan mallar için satış ve dolayısıyla yaratılan bir katma değer olmayacağından, bu mal-lara ilişkin alış vesikalarında gösterilen verginin indirilmesinin, zayi olan mallar üzerindeki vergi yükünü tamamen ortadan kaldıracağı; bu nedenle, Kanunun 30/c maddesi uyarınca, zayi olan malların alış vesikalarında gös-terilen KDV nin mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanan KDV den indirilemeyeceği belirtilmiştir.(Gelir İdaresi Başkanlığı, 2011)

Diğer taraftan, anılan Kanunun 30/c maddesinin devamında, deprem, sel felaketi ve Maliye Bakanlığının yangın sebebiyle mücbir sebep ilân ettiği yerlerdeki yangın sonucu zayi olan mallar nedeniyle yüklenilen ver-gilerin indirimine olanak tanınmaktadır.

Örneğin; sel felaketi nedeniyle bir şirketin deposunda yer alan malların zayi olması veya Maliye Bakanlığınca yangın sebebiyle mücbir sebep ilan edilen yerde olması koşuluyla, yangın nedeniyle malların kullanılamaz du-ruma gelmesi halinde bu mallara ilişkin yüklenilen vergiler indirim konusu

Temmuz - Ağustos 2011 yapılabilecektir. Ancak, Maliye Bakanlığınca yangın sebebiyle mücbir se-bep ilan edilmediği sürece, yangın sonucu zayi olan mal nedeniyle yükle-nilen KDV’nin indirim konusu yapılması mümkün değildir. Örneğin, ithal edilen malların depolandığı antrepolarda çıkan yangın sonrasında Maliye Bakanlığınca mücbir sebep ilan edilmediği takdirde zayi olan malların it-halinde ödenen KDV nin indirim konusu yapılması mümkün bulunmamak-tadır.

2.5- Kullanım Süresi Geçen Veya Kullanılamayacak Hale Gelen Mallara İlişkin Yüklenilen KDV

İşletmelerin faaliyetlerine ilişkin olarak stoklarında mevcut olan ancak kullanım süresi geçen veya bir başka nedenle kullanılamayacak durumda olan malların, ilgili mevzuat uyarınca teşkil edilen resmi komisyonlar veya Takdir Komisyonu huzurunda imha edilerek gider olarak dikkate alınabil-me durumu söz konusu olabilalınabil-mektedir. Ancak, bu mallara ilişkin yükle-nilen KDV’nin indirilemeyeceği konusunda 113 Seri No’lu KDV Genel Tebliği’nde açıklamalar yapılmıştır.

Buna göre, KDV Kanununun (30/c) maddesinde; deprem, sel felaketi ve Maliye Bakanlığının yangın sebebiyle mücbir sebep ilân ettiği yerler-deki yangın sonucu zayi olanlar hariç olmak üzere, zayi olan mallara ait KDV’nin indirim konusu yapılamayacağı hükme bağlanmıştır. Bu hüküm uyarınca, kullanım süresi geçen veya bir başka biçimde kullanılamayacak hale gelen ve imha edilen mallar, zayi olan mal mahiyetinde olduğundan mükelleflerce bu malların iktisabı dolayısıyla yüklenilen KDV’nin indirim konusu yapılması da mümkün bulunmamaktadır.

Bu çerçevede, zayi olan mallara ait yüklenilen ve daha önce indirim konusu yapılan KDV’nin, imha tarihini kapsayan vergilendirme dönemi-ne ait 1 No.lu KDV Beyannamesinin “İlave Edilecek KDV” satırına dahil edilmek suretiyle indirim hesaplarından çıkarılması gerekmektedir.

2.6- Defter ve Belgelerin Zayi Olması Halinde KDV İndirimi Defter ve belgelerin zayi olduğu hallerde, mükelleflerce durumun mahkeme kararı ile tevsik edilmesi ve alışlara ilişkin fatura veya benzeri

Temmuz - Ağustos 2011

ÇÖZÜM

MALİ

mesi halinde, KDV indirimleri reddedilmeyecektir. Maliye Bakanlığı konu ile ilgili olarak verdiği özelgelerde (Güneş, 2011, 546) bu yönde görüş bildirmiştir.

Konu ile ilgili Danıştay Kararlarının bir kısmı aşağıdaki gibidir;

Defter ve belgelerin, çalınan kasa ile birlikte kaybolduğu gerekçe gös-terilerek, o dönemde indirilen KDV’nin tamamının kabul edilmesi hatalı bir işlemdir. İnceleme elemanının mükelleften gerekli bilgileri alması ve karşıt inceleme yolu ile bu verileri değerlendirme yoluna başvurması ge-rektiğinden, indirilen KDV’nin kabul edilmemesi şeklinde işlem yapması yerinde değildir. (Güneş, 2011, 546)

Kanuni defter ve belgeleri yanan yükümlü, ticari icaplara göre emtia satın aldığı kişi ve kuruluşları tanımak ve bilmek, gerekli girişimleri ya-parak emtia alımına ilişkin belgelerin mevcudiyetini ispat olanağına sahip bulunduğundan ispat külfeti kendisine düşen fatura ve benzeri belgeleri ib-raz etmesi halinde bu belgelerde gösterilen KDV indirilebilecek aksi halde KDV indirimi kabul edilmeyecektir. (Güneş, 2011, 546)

Defter ve belgelerin mücbir sebepler nedeniyle elden çıktığının hakiki ve geçerli sebeplerle açıklanamadığı ve kaybolan belgelerin suretlerinin satıcılardan alınıp ibraz edilmediği durumlarda KDV indirim hakkının kul-lanılması mümkün değildir. (Güneş, 2011, 546)

2.7- Defter Ve Belgelerin İncelemeye İbraz Edilmemesi Halinde KDV İndirimi

Konu ile ilgili Danıştay Kararlarının bir kısmı aşağıdaki gibidir;

KDV indirimlerinin dayanağını teşkil eden ve bulunmadığından bahis-le incebahis-leme ebahis-lemanına ibraz edibahis-lemeyen belgebahis-lerin dava aşamasında yü-kümlü tarafından ibrazı halinde idari yargıda re’sen araştırma ilkesi gereği, söz konusu belgelerin incelenip defter kayıtları ile karşılaştırılmak suretiy-le varılacak sonuca göre karar verilmesi gerekir.(Güneş, 2009, 249)

İnceleme elemanına işletme defterinin ibraz edilmemesi nedeniyle, KDV indirimlerinin kabul edilmemesi üzerine açılan davada, işletme def-teri de dahil olmak üzere tüm defter ve belgeler ibraz edilirse ve defterlerin de kayıt nizamına uygun olduğu görülürse, KDV indirimleri kabul edilir.

(Güneş, 2011, 547)

Temmuz - Ağustos 2011 İnceleme elemanınca defterlerin işlenmemiş olduğunun tespit edildiği tarihten 10 gün sonra işlenmiş olarak inceleme elemanına ibraz edilmesi halinde, KDV indirimi kabul edilir. (Güneş, 2011, 547)

Mükellefin kaybolan bir cilt faturası kendi kullandığı fatura ve bu fa-turadaki KDV de hesaplanan KDV olduğundan, indirim konusu yapılan KDV ile bir ilgisi bulunmadığından, iade ve mahsup işlemlerinin kabul edilmemesi veya yapılan iadelerin geri alınması söz konusu değildir. (Gü-neş, 2011, 547)

2.8 - Vergiden İstisna Edilmiş İşlemlere İlişkin Yüklenilen KDV KDV Kanununun 11, 13, 14, 15 ve 17/4-s maddeleri ile 17/4-c, 17/4 r (kıs-mi olarak), 17/4-t, geçici 12 ve geçici 23 üncü maddeleri uyarınca vergiden istisna edilmiş bulunan işlemler dışında vergiden istisna edilmiş bulunan işlemlerle ilgili yüklenilen vergilerin indirimi mümkün bulunmamaktadır.

Örneğin (Gelir İdaresi Başkanlığı, 2011);

- Kanunun 17/1 maddesinde sayılan kurum ve kuruluşlara bedelsiz olarak yapılan her türlü mal teslimi ve hizmet ifaları nedeniyle yüklenilen vergiler indirim konusu yapılamayacaktır. Bu kapsamda, Sağlık Bakanlığı-na bağışlaBakanlığı-nacak hastanelerin veya Milli Eğitim BakanlığıBakanlığı-na bağışlaBakanlığı-nacak okulların inşası nedeniyle yüklenilen KDV veya kamu menfaatine yarar-lı bir derneğe, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakfa yapılan ayni bağışlarla ilgili yüklenilen KDV indirim konusu yapılamayacaktır.

- Tarım Müdürlükleri Döner Sermaye İşletmeleri veya Tarımsal Kal-kınma Kooperatifleri tarafından tarımı yaymak, ıslah ve teşvik amacıyla zirai araştırmalar, arazi ıslah çalışmaları yapılması; tohumluk, fidan, da-mızlık hayvan teslimleri Kanunun 17/1-a maddesi gereğince KDV den is-tisna olduğundan bu teslimlerle ilgili alış vesikalarında gösterilen veya bu ürünlerin maliyetleri içinde yer alan KDV nin indirim konusu yapılması mümkün bulunmamaktadır.

- Kamu menfaatine yararlı bir derneğe ait sağlık biriminin KDV den müstesna olan sağlık hizmeti ifaları ile ilgili olarak yüklenmiş olduğu KDV indirim konusu yapılamayacaktır.

- Teknoloji geliştirme bölgelerinde faaliyet gösterenler tarafından

veri-Temmuz - Ağustos 2011

ÇÖZÜM

MALİ

Türkiye’de satmaları kaydıyla indirim konusu yapılmayacaktır. Ancak, söz konusu yazılım hizmetinin yurt dışındaki bir müşteriye verilmesi halinde Kanunun 11 ve 12 nci maddeleri kapsamında KDV istisnası uygulanacak, Kanunun 32 nci maddesine göre bu işlem nedeniyle yüklenilen KDV in-dirim konusu yapılabilecek, indirilemeyen KDV ise iade edilebilecektir.

- 2863 sayılı Kanun kapsamındaki tescilli taşınmaz kültür varlıklarının rölöve, restorasyon ve restitüsyon projelendirmelerinden yararlananlara verilen mimarlık hizmetleri ile projelerin uygulanması kapsamında yapı-lacak teslimler KDV den istisna olup, istisna kapsamına giren işlemleri yapanların bu işlemler nedeniyle yüklendikleri KDV yi indirim konusu yapması mümkün bulunmamaktadır.

- Organize sanayi bölgeleri ile küçük sanayi sitelerinin kurulması ama-cıyla oluşturulan iktisadi işletmelerin arsa ve işyeri teslimi KDV den istis-na olduğundan bu teslimler nedeniyle yüklenilen vergiler indirim konusu yapılamayacaktır.

2.9- Sahte Faturalar İle KDV İndirimi

Konu ile ilgili Danıştay Kararlarının bir kısmı aşağıdaki gibidir;

Mükelleflerin yaptıkları vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan KDV’nden kendilerine yapılan teslim ve hizmetler dolayısıyla hesaplana-rak düzenlenen fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen KDV’ni indirebil-melerinin ön şartı vergisi indirim yapılabilecek işlemlerle ilgili fatura ve benzeri vesikaların gerçeği yansıtmış olmasıdır.(Güneş, 2009, 249)

Müstahsilden alınan kütlü pamuklar için, müstahsil makbuzu yerine muhtelif kişilerden temin edilen sahte faturaların kullanılması suretiyle in-dirim KDV’nin kaçakçılık cezalı olarak mükelleften istenmesi yerindedir.

(Güneş, 2011, 547)

KDV’ne ilişkin işlemlerle ilgili faturaların gerçeği yansıtmadığı, dola-yısıyla Kanunun öngördüğü anlamda bir mal tesliminin ve KDV ödemesi-nin söz konusu olmadığı sonuç ve kanaatine varılması halinde, KDV’ödemesi-nin indirimi kabul edilmez. (Güneş, 2011, 547)

İşyerlerine yapılan tespitte, işyerlerinin boş olduğu, faaliyetleri ile ilgili beyannameleri vermedikleri, işyeri adreslerinde başka şahısların faaliyette

Temmuz - Ağustos 2011 bulunduğu, sadece sahte ve muhteviyatı itibariyle yanıltıcı fatura ticareti yapabilmek için vergi dairesine mükellefiyet tesis ettirip belge bastırdığı ve sonradan ortadan yok oldukları tespit edilen şahıslardan alınan faturala-ra itibar edilmez ve bu fatufaturala-ralardaki KDV indirimi kabul edilmez. (Güneş, 2011, 547)

3- SONUÇ

KDV’de vergi indirimi uygulamasının mükellefler açısından önemi yadsınamaz. Ancak, mükelleflerce yukarıda açıklanan özellikli durumlara dikkat edilerek KDV indirimi yapmaları gerekmektedir. Aksi takdirde, mü-kelleflerin cezai müeyyideler ile karşılaşmaları söz konusu olabilecektir.

KAYNAKÇA

Değer, Nuri (2007). Açıklamalı ve Uygulamalı KDV Kanunu. Anka-ra : Yaklaşım Yayıncılık

Gelir İdaresi Başkanlığı (08.08.2011). 60 seri No.lu KDV Sirküleri.

[çevrimiçi erişim: www.gib.gov.tr]

Güneş, Şibli (2009). Vergi Uygulamalarında Genelde Yapılan Hata-lar ve Özellikli KonuHata-lar. Kayseri : Kayseri SMMMO

Güneş, Şibli (2011). Temel Vergi Rehberi ve Revizyon. İstanbul : Süryay

Kızılot, Şükrü (2010). KDV Kanunu ve Uygulaması. Ankara : Yak-laşım Yayıncılık.

Kızılot, Şükrü(2008). Danıştay Kararları ve Özelgeler. Ankara : Yaklaşım Yayıncılık.

Maliye Bakanlığı. KDV Tebliğleri. [çevrimiçi erişim : www.gib.gov.tr]

Şimşek, V.A.; Tolu, A.(2002). Katma Değer Vergisinde İndirim. An-kara : Yaklaşım Yayıncılık.

T.C. Yasalar (02.11.1984). 3065 sayılı KDV Kanunu. Ankara : Resmi Gazete (18563 sayılı)

Temmuz - Ağustos 2011 TAŞINMAZ VE İŞRTİRAK HİSSESİ SATIŞLARINDA OLUŞAN

ZARAR VE GİDERLERİN KURUM KAZANCINDAN İNDİRİLİP