4.3. Uygulamalarla İlgili Açıklamalar
4.3.1. Uygulama Çalışmaları Akım Şeması
Şekil-86: Akım Şeması
Hammaddeler
(Döküm çamuru, şamot çamuru, sır, alçı ve oksitlerin temini)
Döküm Yoluyla Şekillendirme
Kullanıma Hazırlama (Ham granül + Su ilavesi)
Karıştırma
(Karıştırıcıda bir gün aralıklarla karıştırılması) Dinlendirme
(Karıştırılan döküm çamurunun bir gün dinlendirilmesi)
Şekillendirme
(Kalıp yoluyla dökümlerin 0,3 cm kalınlığında yapılması, kalıptan çıkarılması, Deri sertliğinde
iken oymalarının yapılması) Kurutma
(Oda sıcaklığında ürünlerin üzerinden nemlerini atana kadar bekletilmesi)
Rötuş
(Kalıptan kaynaklı çapakların rötuşlanarak süngerlenmesi)
İlk Pişirim
(Bisküvi pişirimi 1040 C'de yapılması) İkinci Pişirim (Sır pişirimi 885 C'de yapılması)
Kontrol
(Sır atması, çatlaması vb. kontrollerinin yapılması)
Plastik Şekillendirme
Kullanıma Hazırlama (Şamot çamuru + Su ilavesi)
Şekillendirme
(Şamot çamurunun 0,7 mm açılarak pano ve ana gövdelerin kalıbına basılarak hazırlanması,
birleştirilmesi) Bekletme
Deri sertliğine gelinceye kadar kontrdollü kurutma işlemi)
Dekorlama
(Deri sertliğindeki ana gövde üzerine damgaların basılması ve angob boyolarla
boyanması) Kurutma
(Dekoru tamamlanan ürünlerin oda sıcaklığında üzerinden nemlerini atana kadar
bekletilmesi) İlk Pişirim
(Bisküvi pişirimi 1040 C'de yapılması) İkinci Pişirim (Sır pişirimi 1050 C'de yapılması)
Kontrol
(Sır atması, çatlaması vb. kontrollerinin yapılması)
4.3.1.1. Malzeme Tedariki
Ham maddeler Esan ESC-1 markalı pişme rengi beyaz döküm çamuru ile Altıngöz firmasının pişme rengi pembe taşlı ithal şamot malzemeleri kullanıldı. Sırlarda ise Esan DD Şeffaf 1040-1050 C, 35-38 bomelik sır ile Kütahyalı bir ustanın hazırladığı Osmanlı yeşili 880-890 C, 42-48 bomelik sırları tercih edildi. Yine dekorlama aşamasında kullanılan angob boyalarda ise Esan ESC-1 döküm çamuru ile oksitler kullanıldı. Alçı kalıplarda kullanılmak üzere Baldudak kalıp alçısı temin edildi.
4.3.1.2. Kullanıma Hazırlama
Elle şekillendirme yapılacak olan uygulama-1 çalışmasında taşlı ithal şamot elle şekillendirmeye uygun hale gelmesi için nem miktarı % 15-30 oranında hazırlanarak elle yoğruldu ve dinlenmeye bırakıldı. Uygulama-2 çalışmasında kullanılmak üzere ise Esan ESC-1 markalı döküm granülü karıştırıcıya eklendi ve su ilavesi yapılarak (1kg granül-0,5 lt su) hazırlandı, hazırlanan döküm çamuru bir gün dinlenmeye bırakıldı. Alçı kalıplar Baldudak kalıp alçısı ile hazırlanarak üç gün, gün ışığında kurumaya bırakıldı.
4.3.1.3. Kalıp Hazırlama
İçerisine elle basılarak yaş şekillendirme yapılacak olan uygulama-1 çalışması için tek parçalı alçı kalıp hazırlanarak kurumaya bırakıldı. Uygulama-2 çalışmasının panosu için 16x16x4 cm kare parça hazırlandı ve iki parçalı olarak kalıbı alındı, üç boyutlu çalışmalar içinse üç farklı model alçı üzerine oyma tekniği ile hazırlandı ve 3 parçalı olarak kalıpları alınarak kurumaya bırakıldı.
4.3.1.4. Şekillendirme, Kurutma ve Rötuş
Uygulama-1 çalışmasında yaş şekillendirme ile kalıba taşlı ithal şamot basılarak ana gövdeler oluşturuldu. Oluşturulan ana gövdeler deri sertliğine (nem %8-15 oranında) gelinceye kadar oda sıcaklığında kurutuldu, kurutulan ana gövde üzerine elle şekillendirme ile hazırlanan tasarımdaki damgalar balçık ile yapıştırıldı. Uygulama-2 çalışmasında ise kuruyan model kalıplarına döküm ile şekillendirme tekniğinde
dökümler yapıldı. Kalıp içerisinde 0,3 cm kalınlığa ulaşıncaya kadar bekletilen döküm çamuru boşaltıldı. Kalıplarda 3 saat bekletilen modeller çıkarılarak oda sıcaklığında 3 gün (nem oranı yaklaşık %3) kurumaya bırakıldı. Panoda kullanılacak modeller deri sertliğine gelinceye kadar kurutulduktan sonra ajur(oyma) tekniği ile tasarıma uygun şekillendirilerek kurumaya bırakıldı. Kuruyan ürünler üzerindeki çapak alma ve süngerleme işlemleri yapılarak şekillendirme tamamlanmış oldu.
4.3.1.5. Pişirim (Bisküvi Pişirimi-Sır Pişirimi)
Bisküvi pişiriminde ithal şamot ile döküm çamuru bünyeler 1040 C de elektrikli fırında 6 saat ve 3 kademede (250 C’e kadar bünye neminin uzaklaştırılması, 1040 C’e kadar bünyenin taşlaşma pişirimi ve soğutmaya geçiş) pişirildi. Bir gün soğumaya bırakılan fırından bisküviler çatlama ya da pişme hatası olmadan çıkarıldı. Uygulama- 1 çalışmasında daha önce denemesi yapılarak istenilen oranlarda karışımı yapılan bakır oksit (CuO) ile Esan DD şeffaf sır sür-sil tekniği ile çalışmalara uygulandı ve 1050 C de pişirimi yapıldı. Uygulama-2 çalışmasında ise Osmanlı yeşili sır 46 bomeye ayarlandıktan sonra daldırma tekniği ile sırlama yapılarak 885 C de pişirildi.
4.3.1.6. Kontrol
Fırınlama işlemi tamamlanan uygulama-1 ve 2 çalışmaları herhangi bir çatlak, sır atma, kavlama vb. hataları kontrol edildi. Kontrolü yapılan çalışmalarda herhangi bir hata görülmediğinden sergileme için hazırlıklara geçildi.
4.3.1.7. Sergileme
Kontrolü tamamlanan uygulama çalışmaları için ahşap kaideler hazırlanarak çalışmalar bu kaidelere yapıştırıldı. Uygulama-1 çalışmasında 3 adet üç boyutlu çalışma ile 5 parçadan oluşan pano çalışmaları sergilemeye hazır hale getirildi. Uygulama-2 çalışmasında 6 adet üç boyutlu çalışma ile 7 parçadan oluşan pano çalışmaları sergilemeye hazır hale getirildi.
SONUÇ
İlkel toplumların mağara duvarlarına çizmiş olduğu resimlerden bugüne insanoğlu simgesel motifleri, sembolleri duygularını ifade etmede bir araç olarak kullanmıştır. Farklı toplumların yaşadığı Anadolu topraklarında arkeolojik kazılarla ortaya çıkan veriler bize simgesel motiflerin coğrafyamızda fazlaca kullanıldığını göstermektedir. Tez çalışmamız ile yaptığımız araştırmalarda, simgesel motiflerin eski Türk sanatları bakımından zengin bir kültürel mirasın izlerini taşındığı görülmüştür.
Günümüz seramik tasarımları ile ortaya konan her eser, hangi alanda olursa olsun daha önce yapılmış olanın kusursuz bir tekrarı değil modernliğin yani yeniliğin bir kaynağı olduğu görülmüştür. Bu eserler yapanın yalnızca el becerisine dayalı olmamalı, el becerisinin yanı sıra duygu ve düşüncülerini de bizlere sunmalıdır. Sanatçılar simgesel motiflerin ve sembollerin biçimi ifade etmesinin ötesinde bir anlatım aracı olduğunu göz ardı etmemelidirler.
Seramik sanatçıları endüstriyel seramik alanı ile belirli bir gereksinime en iyi tasarım ve uygulamalarla hizmet ederken, toplumun kültürel birikimi olan değerleri yani simgesel motifleri ve sembolleri de sanatsal seramik eserlerinde çağdaş yorumlamalar yaparak sunmayı bilmelidirler. Kültürel bellekten gelen simgeler, semboller ve motifler gibi mistik ögeleri sanat eserleriyle günümüz çağdaş sanatına taşıyan sanatçılar, tarihte var olan ve günümüzde de yaşayan bu ögeleri modern sanatlarla bizlere sunmalıdırlar. Böylelikle sanatçılar tarihi değerleri bizlere sunarken çağdaş olanı yani günceli yakalamış olurlar. Ayrıca sanatçılar simgesel motifleri ve sembolleri eserlerinde kullanarak kültürel belleğimizin canlı kalmasına da yardımcı olurlar.
Seramik sanatında kullanılan simgesel motiflerin ve sembollerin günümüz sanatına yorumlamalarını yapan sanatçıların geçmiş, bugün ve gelecek ile bir bağ kurarak kendi üslubunu oluşturacağı kanısındayız. Kültürel bellek ile günümüz çağdaş belleğini oluşturmaya çalışan sanatçılarımızın, geçmişte var olan simgesel motif ve sembolleri bizlere somut olarak aktarmanın dışında, soyut olarak da aktarma amacını taşıması gerekmektedir. Günümüz dünyasında yaşanan ekonomik, sosyal, kültürel gelişmeler ve etkileşimler toplumların sanatlarına yön vermiştir. Simgesel motiflere
de yansıyan bu gelişmeler ve etkileşimler damga ve semboller vasıtasıyla bugüne kadar gelmiştir.
Tez çalışması, araştırması yapılan ve incelenen simgesel motiflerin günümüz seramik sanatında yeniden yorumlanması düşüncesiyle yapılmıştır. Bulundukları alanlarda kaderine terk edilen simgesel motiflerden, damgalardan, sembollerden, im’lerden ve en’lerden yola çıkılarak iki farklı seramik eserle ortaya konmuştur. “Eski Türk Sanatındaki Simgesel Motifler ve Günümüz Seramik Sanatındaki Yorumlamaları” tezi kapsamında uygulama çalışmaları ile simgesel motiflerin ve damgaların özünü beslendiği kültürden aldığı ve bu kültürün ayrılmaz bir parçası olduğu anlaşılmıştır.
KAYNAKÇA
Aktaş, Sibel (2003). Seramik Sanatı Eğitiminde Görsel ve Düşünsel Kavramların
Yaratıcılığa Katkıları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim
Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Alp, K.Özlem (1998). Konya ve Yöresi Kilimlerinde Semboller. Yayımlanmış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Alp, Özlem (2000). Konya Yöresi Kilimlerinde Sembolik Motifler ve Oğuz Boyu
Damgaları. Türk Dünyası Kültür ve Sanat Sempozyumu Bildirileri, Isparta: Altuntuğ
Matbaası.
Alyılmaz, Cengiz (2007). (Kök)Türk Harfli Yazıtların İzinde. Ankara: Karam Yayınları.
Arat, Necla (1977). Ernst Cassirer ve S.K. Langerd’de Sembolik Form Olarak Sanat. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
ARIK, Rüçhan - ARIK, Oluş (2007), Anadolu Toprağının Hazinesi Çini Selçuklu ve
Beylikler Çağı Çinileri, İstanbul: Kale Grubu Kültür Yayınları.
Arık, Rüçhan (2000). Kubad Abad Selçuklu Saray ve Çinileri. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Arseven, Celal Esad (1952). Sanat Ansiklopedisi, (Cilt III). İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı.
Arseven, Celal Esad (1975). Sanat Ansiklopedisi, (Cilt IV) İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı.
Aslanapa, Oktay (1984). Türk Sanatı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Ateş, Mehmet (2001). Mitolojiler ve Semboller Anatanrıça ve Doğurganlık
Sembolleri. İstanbul: Aksiseda Matbaası.
Atlı, H.Ertuğ. (2002). Hitit Heykellerindeki Sembollerin Yapıtlarıma Yansımaları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Baytok, Kürşad (2014). Son Göl Keçileri-Kırgızistan.
http://onturk.org/2014/05/30/son-gol-kecileri/, Erişim Tarihi: 13 Şubat 2017. Beksaç, Engin (1998). Avrupa Sanatı. İstanbul: Troya Yayıncılık.
Biçinciler, Hatice (2003). Sembol, Geometri, Modern Resim” Eskişehir: III. Uluslararası Eskişehir Pişmiş Toprak Sempozyumu Bildirirler Kitabı.
Birol, İnci A. ve Derman, Çiçek (2001). Türk Tezyînî San’atlarında Motifler. İstanbul: Kubbealtı Neşriyâtı.
Caferoğlu, Ahmet (1953). Türk Onamastiğinde At Kültü. (cilt X). İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Türkiyat Mecmuası.
Cassou, Jean (1999). Sembolizm Sanat Ansiklopedisi (Çevirenler: Özdemir İnce– İlhan Usmanbaş). İstanbul: Remzi Kitabevi.
Çaycı, Ahmet (2002). Anadolu Selçuklu Sanatı’nda Gezegen ve Burç Tasvirleri. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
Çobanlı, Zehra (1996). Seramik Astarları. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları; No: 919.
Çobanlı, Zehra (2006). The Blue Art Zehra Çobanlı Ceramics Tuğras. Eskişehir: Etham Printing House.
Çoruhlu, Yaşar (1991). Kül Tigin'in Baş Heykelinin İkonografik Bakımdan Tahlili. İstanbul: Mimar Sinan Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi Dergisi.
Çoruhlu, Yaşar (1993). İslamiyet’ten Önceki Türk Sanatı’nda Hayvan Mücadele
Sahneleri. Sanat Tarihinde İkonografik Araştırmalar, Güner İnal’a Armağan. Ankara.
Çoruhlu, Yaşar (1995a). Türk Sanatı’nda Hâle. IX. Milletlerarası Türk Sanatları Kongresi, Ayrı basım. Ankara.
Çoruhlu, Yaşar (1995b). Türk Sanatında Hayvan Sembolizmi. İstanbul: Seyran Yayınevi.
Çoruhlu, Yaşar (1997). Selçuklu Sanatı’nda Görülen Kuyruğu Düğümlü At
Tasvirlerinin İkonografik ve İkonolojik Mahiyeti. VI. Milli Selçuklu Kültür ve
Medeniyeti Semineri (16-17 Mayıs 1996) Bildirileri, Konya.
Çoruhlu, Yaşar (2002). Türk Mitolojisinin Anahatları. İstanbul: Kabalcı Yayınevi. Çoruhlu, Yaşar (2003). Orta Asya Türk Tasvir Sanatı’ndaki Mücadele Sahneleri ve
Sembolizminin Osmanlı Minyatürlerindeki Yeri. Osmanlı’nın Dış Dünyaya Bakışı
Semineri (03 Aralık 1999) Bildirileri, İstanbul.
Çoruhlu, Yaşar (2006). “Türk Sanatındaki İnsan Figürlerine Ellerinde Tuttukları
Nesneler Açısından Bir Bakış”, Sanatta Anadolu Asya İlişkileri, Prof. Dr Beyhan Karamağaralı’ya Armağan. Ankara: Hacette Üniversitesi Yayınları.
Dictionnaire Larousse (1993-1994) Cilt 5, Cilt 6. İstanbul: Milliyet Gazetecilik A.Ş. Durand, Gilber (1998). Sembolik İmgelem (Çeviren: Ayşe Meral). İstanbul: İnsan Yayınları.
Enveroğlu, İlham (2005). Çağdaş Azerbeycan Resim Sanatında Eski Türk
Damgalarının Etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü, Konya.
Erberk, Mine (2002). Çatalhöyük’ten Günümüze Anadolu Motifleri. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları. Ankara.
Erginsoy, Ülker (1978). İslam Maden Sanatının Gelişmesi. İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları 265.
Erinç, M.Sıtkı (1998). Toprağın Erki Hamiye Çolakoğlu. Ankara: Çanakkale Seramik Sanat Yayınları.
Erinç, M.Sıtkı (2003). Mustafa Tunçalp. İstanbul: Mas Matbaacılık. Ermetin, S.Kemal (2004). Ayranın Köpüğü. İstanbul: Töre Yayınları.
Esin, Emel (1965). Alp Şahsiyetinin Türk Sanatında Görünüşü. Türk Kültürü, sayı: 34. Ankara.
Esin, Emel (1978). İslâmiyet’ten Önceki Türk Kültür Târîhi ve İslâm’a Giriş. (Türk
Kültürü El-Kitabı, II, Cild I/b’den Ayrı Basım). İstanbul: Edebiyat Fakültesi Matbaası.
Görgünay Kırgızoğlu, Neriman (1995). Altaylar’dan Tunaboyu’na Türk Dünyası’nda
Ortak Motifler. Ankara: Türksoy Yayınları No:3.
Görgünay, Neriman (2002). Oğuz Damgalarını Ve Göktürk Harflerinin El
Sanatlarımızdaki İzleri. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
Graç, D. (2008). Eski Türk Dönemine Ait Dağ Keçisi Damgalarının Tarihlendirilmesi
ve Anlamlandırılması Üzerine. (Çevirenler: Kemal Alyılmaz ve Sinan Dinç). Erzurum:
Atatürk Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi Sayı 37. (209-230). Grousset, Rene. (1980). Bozkır İmparatorluğu, Atilla/Cengiz Han/Timur. (Çeviren: M. Reşit Uzmen). İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Gülensoy, Tuncer (1989). Orhun’dan Anadolu’ya Türk Damgaları. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
Gürses, Reyhan. (1998). Gelenekten Evrensele Ulaşmada Türk Seramik Sanatçısının
Kültür Zenginliğinin Çağdaş Yorumlara Yansıması. Yayımlanmamış Sanatta Yeterlik
Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
http://kanalkultur.blogspot.com.tr/2016/02/erdinc-bakla-anadolu-idolleri.html erişim tarihi: 03 mart 2016 Perşembe.
http://www.hamiyecolakoglu.com.tr/ Erişim Tarihi: 12 Şubat 2018.
İlin, M ve Segal, E. (1998). İnsan Nasıl İnsan Oldu (Çeviren: Ahmet Zekerya). İstanbul: Say Yayınları.
İnan, Abdülkadir (1972). Tarihte ve Bugün Şamanizm. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Karamağaralı, Beyhan (1972). Ahlat Mezar Taşları, (Selçuklu Tarih ve Medeniyeti Enstitüsü Sanat Tarihi Serisi :1). Ankara: Güven Matbaası.
Keser, Nimet (2009). Sanat Sözlüğü. Ankara: Ütopya Yayınevi.
Kınay, Cahit (1993). Sanat Tarihi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Kuban, Doğan (1970). 100 soruda Türkiye Sanatı Tarihi, birinci baskı. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
Maden, Sait (1990). Simgeler. İstanbul: Çekirdek Yayınları.
Mahmut, Kaşgarlı (1985). Divanü Lûgat-İt-Türk Tercemesi, (cilt 1). (çeviren: Besim Atalay). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Mannay-oll, M.H. (2003). Tuva’da Eski Dağ Keçisi Tasvirleri. (Çevirenler: Sinan Dinç ve Leyla Dervişyeva). Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi Sayı 21. (169-179)
Mülayim, Selçuk (1999). Değişimin Tanıkları. Ortaçağ Türk Sanatında Süsleme ve
İkonografi. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
Mülayim, Selçuk (1989). Selçuklu Sanatında İnsan Figürünün İkonografik Kaynağı. Antalya 3. Selçuklu Semineri Bildirileri, İstanbul: Antalya İl Kültür Müdürlüğü Yayınları.
Ögel, Bahaddin (1972). Türklerde Kartal ve Kartal Arması. Türk Kültürü. Ankara: Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü.
Ökse, A.Tuba (1999). Ön Asya Arkeolojisi Seramik Terimleri. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
Öney, Gönül (1969). İran Selçukluları ile Mukayeseli Olarak Anadolu Selçuklularında
Atlı Av Sahneleri. Anadolu, Sayı: 2. Ankara.
Öney, Gönül (1976). Türk Çini Sanatı. İstanbul: Yapı ve Kredi Bankası Yayınları Öney, Gönül (1978). Anadolu Selçuklu Mimarisinde Süsleme ve El Sanatları. Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları.
Öney, Gönül ve Çobanlı, Zehra (2007). Anadolu’da Türk Devri Çini ve Seramik
Sanatı. İstanbul: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, No: 3107
Özdemir, Kemal (1997). Osmanlı Arması. İstanbul: Dönence Basım ve Yayın Hizmetleri.
Özsezgin, Kaya (2000). Erdinç Bakla. İstanbul: Bilim Sanat Galerisi.
Sembol. (2012, 07 Nisan). Wikipedia, Sembol. 13 Eylül 2015 tarihinde http://tr.wikipedia.org/wiki/Sembol adresinden erişildi.
Sevim, Sıddıka Sibel (2003). Seramik Dekorları. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları; No: 1439.
Sevim, Sıddıka Sibel (2007). Seramik Dekorlar ve Uygulama Teknikleri. İstanbul: Yorum Sanat Yayınları.
Sözen, Metin ve Tanyeli, Uğur (1999). Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü. Ankara: Remzi Kitabevi.
Şahin, Faruk (1983). Seramik Sözlüğü. İstanbul: Anadolu Sanat Yayınları. Şen, Tevfik Cenap (2004) . Güzel Sanatlar. Konya: Kervan Kitapevi. Tansuğ, Sezer (1982). Herkes İçin Sanat. İstanbul: Altın Kitap Yayınları.
Toksoy, Ahmet (1998). “Abidelere Göre Bilge Kagan ve Kül-Tigin’in Siyasi
Hayatları”, Orkun Dergisi.
Turani, Adnan (1995). Sanat Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Türkçe Sözlük (1969), beşinci baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları Sayı:295 Uysal, Meltem (1991). Hitit Tabletlerinin Yeni Bir Boyut Kazanması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Sanat Eseri, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Yılmabaşar, Jale (2006). Ateşin Ustası Jale Yılmabaşar. İstanbul: Promat Basım Yayın.
Yılmaz, Meliha (1999). Anadolu Selçuklu Saray ve Köşklerinde Kullanılan Figürlü
Çinilerin Resim Sanatı Açısından İncelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi