UNECE-UNESCAP

Avrupa – Asya Ulaştırma Bağlantıları

Üye Ülkeler: Afganistan, Azarbeycan, Beyaz Rusya, Bulgarsistan, Çin, Ermenistan, Gürcistan, İran, Kazakistan, Kırgızistan, Moldova, Romanya, Rusya, Tacikstan, Türkmanistan, Türkiye, Ukrayna, Özbekistan

rağmen daha sonra finansman sıkıntısı nedeniyle yavaşlamış ve 1975 yılında askıya alınmıştır (http://www.unescap.org).

1980 ve 1990 ‘lı yıllarda bölgesel ekonomik ve poilitik değişmelerle birlikte proje tekrar ayağa kalkmıştır. Asya Otoyol projesi, Trans–Asya Demiryolu ve ulaştırmanın basitleştirilmesi projeleriyle beraber ESCAP’ın onayladığı Altyapı Geliştirme (ALTID) projesinin üç önemli ayağından birini teşkil etmektedir.

Asya Otoyol Ağı projesi üzerinde hükümetler arası anlaşma 2004 yılında imzalanmış ve 4 temmuz 2005 yılında yürülüğe girmiştir (http://www.unescap.org).

Projeye, şu ana kadar 26 milyar Amerikan Dolar’ı yatırım yapılmış, fakat 18 milyar Amerikan Dolar’lık bir ek finansmana ihtiyaç vardır. Asya Otoyolları Şekil 2. 18’de verilmiştir (http://www.unescap.org).

Şekil 2.18. Asya Otoyolları

(Kaynak: http://www.unescap.org/ttdw/common/TIS/AH/maps/AHMapApr04.gif)

2.2.1.3.1.2. Birleşmiş Milletler Asya-Pasifik Ekonomik ve Sosyal Komisyonu

Trans-Asya Demiryolu Ağı (UNESCAP TAR Trans-Asian Railway)

ALTID proğramı kapsamında Aysa Otoyolları (AH)’na ilaveten demiryolu altyapısının geliştirilmesi kapsamında da Trans-Asya Demiryolu (TAR) projesi başlatılmıştır. Proje kapsamında dört koridor oluşturulmuştur (UNESCAP, 1999; 2):

• Batı Avrupa – Rusya Federasyonu – Kore Yarımadası veya – Rusya Federasyonu – Kazakistan üzerinden – Çin veya

– Rusya Federasyonu – Moğolistan üzerinden – Çin

• Avrupa – Türkiye – İran – Orta Asya – Çin

• Kuzey Avrupa – Rusya - Orta Asya – iran Körfezi Bu koridorlar Şekil 2.19’da verilmiştir.

Şekil 2.19. Trans-Asya Demiryolu Ağları

(Kaynak:http://www.unescap.org/ttdw/common/TIS/TAR/images/tarmap_latest.jpg) 2.2.1.3.2. Avrupa Ulaştırma Ağları

2.2.1.3.2.1. E-Karayolu Projesi (UNECE AGR- European Agreement on Main

International Traffic Arteries)

Avrupa’ da uluslararası karayolu taşımacılığını geliştirmek ve kolaylaştırmak amaçlı olarak Avrupa ülkeleri arasında ilişkilerin kuvvetlendirilmesi zorunluluğu doğmuştur. Yapılacak işbirliği ile, yolların inşa edilmesi ve geliştirilmesiyle ilgili

planların yapılması, gelecekte doğacak trafik ve çevre şartlarına göre yeni düzenlemelerin gerçekleştirilmesi amaçlanmaştır.

Anlaşma 1975 yılında 33 ülke tarafından imzalanmıştır. Anlaşmayı imzalayan ülkeler önerilen karayollarından oluşan bir karayolları ağı oluşturmuşlardır. Yollar Kuzey-Güney ve Batı-Doğu doğrultulu yollardan oluşmaktadır. Ayrıca Ağ içerisinde ana arterler arasında arar yollar, bağlantı yolları da mevcuttur (UNECE, 2002). E- karayolu ağı Şekil 2.20’de verilmiştir.

Şekil 2.20. E-Karayolu Ağı

(Kaynak: Capel, 2004; 10)

2.2.1.3.2.2. E-Demiryolu Projesi (UNECE AGC - European Agreement on Main

International Railway Lines)

Avrupa’ da uluslararası demiryolu taşımacılığını geliştirmek ve kolaylaştırmak amaçlı olarak Avrupa ülkeleri arasında ilişkilerin kuvvetlendirilmesi zorunluluğu doğmuştur.

Bu anlaşmayla, demiryollarının inşa ve geliştirilmesiyle ilgili planlarının yapılması, gelecekte doğacak trafik ve çevre şartlarına göre yeni düzenlemelerin gerçekleştirlmesi amaçlanmaktadır.

Anlanaşma 1983 yılında 24 ülke tarafından imzalanmıştır. Anlaşmayı imzalayan ülkeler önerilen demiryollarından oluşan bir demiryolu ağı oluşturmuşlardır. Yollar uluslararası taşımacılıkta yüklerin yoğun bir şekilde taşındığı ve taşınacağının düşünüldüğü ana yollar "major railway axes" ve ana yolları besleyen “supplementary lines” şeklinde planlanmıştır (UNECE, 1985).

2.2.1.3.2.3. E-Kombine Taşıma Ağı (UNECE AGTC - European Agreement on Important International Combined Transport Lines and Related Installations)

1991 yılında 26 ülkenin imzalamış olduğu bir anlaşmadır. Uluslararası kombine taşımacılığının Avrupa’da daha etkin ve çekici hale getrilmesini amaçlamaktadır. Bu amaçla kombine taşımacılığın geliştirilmesi için gerekli olan plan ve alt yapıların koordine edilmesini için gerekli yasal çatının oluşturulması zorunlu olmuştur (UNECE, 1991).

Bu amaçla, anlaşmaya üye ülkeler, anlaşmanın şartlarını, uluslararası önemli kombine taşımacılığı hatları ve ilgili yapıların işletilmesi ve geliştirilmesiyle uluslararası koordinasyonu sağlayan bir plan olarak kabul etmişlerdir.

Uluslar arası kombine taşımacılığı ağı demiryolları, kombine taşıma terminalleri, sınır geçiş noktaları, vagon değişim istasyonları (gauge interchange stations), feribot bağlantı noktaları ve limanlar’dan oluşmaktadır (UNECE, 1991)

2.2.1.3.2.4. Avrupa İçsuyolları Ağı: (UNECE AGN European Agreement on Main Inland Waterways of International Importance)

1996 yılında 13 ülke tarafından imzalanmıştır. Avrupa’da uluslar arası kombine taşımacılığını içsularda ve bazı kıyı şeritlerinde kullanıcılar için daha etkin ve çekici hale getrilmesini amaçlamaktadır. Bu amaçla kombine taşımacılığın geliştirilmesi için içsularda ve kıyı bölgelerinde gerekli olan plan ve alt yapıların koordine edilmesini için gerekli yasal çatının oluşturulması zorunlu olmuştur.

Bu sözleşmeyi imzalayan taraflar aynı zamanda E-Kombine Taşıma Ağı’nın da üyesi durumundadırlar. Bu amaçla, anlaşmaya üye ülkeler, anlaşmanın şartlarını, uluslararası önemli içsuyolları ağını, kombine taşımacılığın ve limanlardaki terminallerin işletilmesi ve geliştirilmesiyle uluslararası koordinasyonu sağlayan bir plan olarak kabul etmişlerdir (UNECE, 1996). Avrupa içsuyoları ağı Şekil 2.21’de verilmiştir.

Şekil 2.21. Avrupa İçsuyolları Ağı

(Kaynak: http://www.unece.org/trans/main/eatl/docs/1st_Expert_Meeting_ AlmatyJCF.ppt#274,13)

2.2.1.3.2.5. Trans-Avrupa Kuzey Güney Otoyolu Projesi (TEM)

UN/ECE Kuzey-Güney Avrupa Otoyolu (TEM) Projesi, 1977 yılında, Helsinki Nihai Belgesi kararları doğrultusunda 10 Orta, Doğu ve Güney Doğu Avrupa Ülkesinin katılımı ile Avrupa Ekonomik Komisyonu (ECE) ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) desteğinde başlatılmış ve halen devam etmekte olan uluslararası bölgesel bir projedir. Proje Merkez Ofisi Varşova (Polonya)’da bulunmaktadır (Karataş, 2003; 59).

TEM projesi Pan-Avrupa otoyol koridorlarının ve buna ek olarak TINA uygulamalarının belkemiğidir ve gelecekteki Avrupa’nın ulaştırma bütünleşmesi sürecinde ciddi ve somut bir rol oynayarak Orta ve Güneydoğu Avrupa’nın ülkeler arası işbirliği ve koordinasyon hareketlerinde önemli bir işlev oluşturmaktadır.

Projenin ana amaçları; Avrupa’da projeye katılan ülkeler içinde ve arasındaki yol trafiğini kolaylaştırmak, nakliye operasyonlarının kalite ve etkinliğini artırmak, Batı, Doğu, Merkez ve Güneydoğu Avrupa arasındaki otoyol şebekesinde mevcut eksik ve dengesizlikleri ortadan kaldırmak ve Avrupa ulaştırma altyapı sisteminin bütünleşme sürecine yardımcı olarak bölgenin toplam gelişimini artırmaktır (Karataş, 2003; 60). Projeye kapsamındaki ülkeler Şekil 2.22’de verilmiştir.

TEM Projesi, bölünmüş ve her biri en az iki şeritli (iki şeritli bölünmüş yol), yüksek kapasiteli, standartlara uygun, güvenli, hızlı ve konforlu bir yol ağıyla bölgede modern trafik hizmetinde bir kalite sağlamayı ve bu yolla tüm Avrupa kıtasının sosyal ve ekonomik gelişmesine katkıda bulunmayı hedeflemiştir.

Şekil 2.22. TEM Üye Ülkeler (Kaynak: Adamantiadis, 2004)

Projelendirme, yapım, bakım ve işletme standartlarında ortak ve uyumlu uygulamaların hedeflendiği, başlangıçta yaklaşık 10.000 km’lik bir otoyolu ağının tesisini öngören TEM Projesi kuzeyde Polonya'nın Gdansk kentinden başlamakta, 10 ülke üzerinden geçerek Adriyatik, Ege ve Karadeniz sahillerine erişmekteydi. Ancak Doğu Avrupa ülkelerinin sosyal ve ekonomik yapılarında son yıllarda görülen değişmelere ve bunun sonucu olarak ortaya çıkan yeni ilişkilere paralel olarak TEM Projesine doğu-batı istikametinde yeni hatlar ilave edilerek TEM ağı yaklaşık 23.853 km'ye çıkartılmıştır. Avrupa Otoyolu Projesi yol ağının Türkiye sınırları içinde kalan bölümü yaklaşık 6.921 Km. olup, bu uzunluk tüm ağın yaklaşık % 29’unu

oluşturmaktadır (www.kgm.gov.tr). _{TEM otoyol ağı Şekil 2.23’te verilmiştir.}

ÜYE ÜLKELER