Turizm ve Ġmaj

Turistik tanıtma faaliyetleri; bilgilendirme, hatırlatma ve ikna etme amaçlı yapılmaktadır (Avcıkurt, 2005, s. 20). O halde ilk belirlemesi gereken bu faaliyetlerin hangi ülke bilgilendirme, hangi ülkede hatırlatma ve hangi ülkede ikna etme amaçlı yapılacağıdır (Akarsu, 2001, s. 25). BaĢka bir ifadeyle tanıtmanın amacı ortaya konmalıdır. Bunun yanında amaç belirlenirken ön plana çıkan en önemli sorun ise “imaj” problemidir.

Ġmaj, bir dizi bilgilendirme sürecinin sonunda ulaĢılan “imge” olarak tanımlanmaktadır (Gartner, 1986, s. 635, 644 Akt: Tolongüç, 1992, s.11). Bununla birlikte imaj, bir kez sahip olunan ve ilelebet sürdürülen bir kavram olmayıp, her bireyin zihninde yavaĢ yavaĢ ve birikimsel olarak oluĢan imgelerin bütünüdür. Böylelikle imaj, çeĢitli kanallardan; reklamlardan doğal iliĢkilere, içinde yaĢanılan kültürel iklimden, sahip bulunan önyargılara kadar elde edilen bilgi ve verilerin bir değerlendirmesidir (Tolongüç, 1992, s. 11).

Ġmaj, bireylerin satın alma karar sürecinde (Emir ve Durmaz, 2009, s. 25) ve yönelim seçiminde önemli bir faktördür (Govers ve Diğerleri, 2007, s. 15 – Seitz, 1987, s.25). Oskay’a (1985) göre, insanlar tutum ve davranıĢlarında giriĢecekleri değiĢikliklerde, kendilerinin daha önceden edinmiĢ bulundukları tanıma-bilme öğelerine ters düĢmemeye çaba harcarlar. Festinger (1985) buna “tanıma bilme uyumsuzluğundan kaçınma” demektedir. Yeni bir tutum edinmeyi ya da davranıĢa yönelmeyi öneren bir mesajla karĢılaĢan bireyler, bazen daha önceki bilme-tanıma uyumsuzluğu içine düĢen

birey, bu kez söz konusu uyumsuzluğu gidermek için “yeni haklı kılımlar” peĢine düĢerek yeni bir denge ve uyum arama çabasına girmektedirler. Tanıtmanın özünü oluĢturan noktalar, aslında bireyin kullanacağı tercihle, baĢka bir ifadeyle önerilen yönde bir tutum ve davranıĢı benimsemesi durumunda arayacağı haklı kılımlar için yardımcı olma çabalarından oluĢur (Tolongüç, 1992, s. 11).

Birçok çalıĢmada (Seitz, 1987 – Özülker, 1990 – Zafar, 1991 - Önce, 1992 – Tolongüç, 1992 – Türksoy, 1993 – Linkemer, 1993 – Mango, 2001 - Çeitnel, 2001 – Kozak, 2003 – Avcıkurt, 2005), Türkiye’nin uluslararası turizm hareketleri içinde hak ettiği konuma ulaĢabilmesi için saygın bir “Türkiye Ġmajı” kimliğinin oluĢturulması gerekliliği öne sürülmektedir.

Türkiye’nin sahip olduğu tarihi, arkeolojik ve doğal değerlerin Türkiye için olumlu bir imaj yaratması beklenirken (DPT, 2001, s. 65), özellikle Avrupa’da Türkiye ile ilgili oldukça olumsuz bir imaj olduğu görülmektedir (Ġçöz, 1991, s. 36 – Aslan ve Demircioğlu, 1994, s. 56).

Türkiye ile ilgili genel imaj, hem tarihsel bir birikimi yansıtmakta hem de pek çok olayın etkisi ile değiĢmekte veya ülkeler arasında önemli farklılıklar göstermektedir. Türkiye’nin de birçok ülke gibi kendine özgü imaj sorunları bulunmaktadır. Türkiye’nin sahip olduğu jeo-politik konumu da imaj sorunlarının çok olmasına kaynak oluĢturmaktadır ( DPT, 2001).

Türkiye ve Türk insanı ile ilgili tarihsel süreç içerisinde çeĢitli imaj araĢtırmaları yapılmıĢtır. Bu araĢtırmaların tamamında Türkiye imajı ile ilgili çağrıĢımlar daha çok olumsuz niteliktedir. Bazı araĢtırmacılar, Türkiye ve Türklerle ilgili imajın çizilmesinde kitle iletiĢim araçlarının büyük rolü olduğunu belirtmektedir. Esasen, Türkiye özellikle batı basınında çok az sayıda haberlerle ve belirli konular dahilinde yer almaktadır. Batı medyasında yer alan haberler de olumlu haber niteliğinde olmamaktadır. Bu haberler arasında; Kıbrıs sorunu, Türk – Yunan iliĢkilerine ait haberler, insan hakları ihlalleri, terör, kaçakçılık, sözde ermeni soykırım iddiaları, trafik kazalar, afetler ve siyasetçilerin birbirleri hakkında ortaya attıkları iddialar ön planda olmaktadır. Son yıllarda ise, özellikle AB’ye üye ülkelerde Türkiye’nin tam üyeliği ile ilgili haberler daha sıklıkla yer almaktadır (Avcıkurt, 2005, s. 20).

Türkiye ve Türk insanı ile basmakalıp imajlar tarih boyunca çok az değiĢim göstermiĢtir. Tablo: 2-1’de belli baĢlı basmakalıp imajlar görülmektedir (Avcıkurt, 2005, s. 20).

Tablo: 2-1.

Türkiye ve Türklerle Ġlgili Ġmajlar

Türkiye Türkler

Olumlu

Güzel kıyılar, camiler, Ġstanbul, tarihi yerler, ilginç yerler, kültür, Türk mutfağı

Olumlu

Mert, kahraman, yurtsever, yardımsever, hoĢgörülü, ağırbaĢlı, dürüst, disiplinli, kanaatkar.

Olumsuz

Müslüman kimliği, fakir, Ortadoğu ülkesi, zayıf demokrasi, garip gelenekler, insan hakları sorunları, kadın-erkek eĢitsizliği, çarĢaflı kadınlar, gece yarısı ekspresi, terör, uyuĢturucu trafiği, kurak yakıcı bir güneĢ ve sıcaklık.

Olumsuz

SavaĢçı, barbar, saldırgan, hurafeci, kaderci, tembel, cahil, Ģehvet düĢkünü, bağnaz, hilekar, kurnaz, tutucu, huysuz, sert, inatçı.

Türkiye ve Türkler ile ilgi imajın kaynakları

Tarih kitapları, medya, sözlükler, okul kitapları, gazeteler, romanlar, seyahat rehberleri, turistler, söylentiler, Türkiye’nin kendi gerçekleri

Kaynak: Avcıkurt, 2005, s. 20.

Böylelikle ülkenin turistik tanıtımı yapılırken yukarıda açıklanan olumsuz unsurlar göz önünde tutularak, bu olumsuzlukları gidermek amacıyla tanıtma faaliyeti yürütülmesi faydalı olacaktır.

Diğer taraftan, elçiliklerimiz ve Türkiye’yi ziyaret eden turistler, ülke tanıtımının en etkili silahlarıdır (Özülker, 1990, s. 13). Gelen turistlerin memnun ayrılmalarının temini, tanıtmanın tutarlılığı açısından çok önemlidir. Bunun sağlanması için de turizmi olumsuz etkileyen faktörlerin tespit edilerek ortadan kaldırılması gerekmektedir. Bu noktada bunu yurt içi tanıtım faaliyetleri çerçevesinde düĢünmek gerekir. Turistin gümrükten geçiĢinden otele transferine veya otel hizmetlerinden turlarına kadar, sokaktaki insanın kendisine davranıĢına kadar türlü hizmet ve iliĢkiler turisti etkiler ve o ülke hakkında bir kanaat oluĢturur (Karasu, 1990, s. 32).

Rızaoğlu’na (1992) göre, görmek ve yaĢamak inanmaktır. Ġnsanlar görmeden ve yaĢamadan edindikleri bilgi, inanç veya değerleri görüp yaĢayınca yanlıĢsa bırakır; yanlıĢ değilse daha da pekiĢtirir. Böylelikle ülkesine dönen turistler tarafından sahip olunan imaj Türkiye’nin gerçek imajıdır (Özülker, 1990, s. 13).