Türkiye’de benzeri olmayan bir turizm değeri olarak Kelebekler Vadisi’nin incelenmesi turizm literatürü ve araştırmacıları için büyük öneme sahiptir. Konya’nın en önemli turizm kaynağı “inanç turizmi ”ne konu olan Mevlana Müzesi’dir. Ancak, Çatalhöyük, Sille, Kilistra, Beyşehir ve Akşehir gibi turizm değerleri ve etkinlikleri de Konya’ya turist çekebilmektedir. Kelebekler Vadisi Bahçesi, Konya’da bulunan Bilim Merkezi ile birlikte oldukça yeni ve çağdaş turizm değerleri olarak hem Konya’nın hem de Türkiye’nin çok önemli değerleri arasında girmiştir. Konya’ya gelen turistlerin vaz geçilmez uğrak noktalarından birisi olan Kelebekler Vadisi’nin kuruluşu, yapısı, sunduğu olanaklar ve yönetimi hakkında bilgilerin yer aldığı bu bölüm, bulguların analizi ile tamamlanmaktadır. Öncelikle belirtilmesi gereken şudur: Konya’da bir Kelebekler Vadisi’nin inşa edilmesi fikri oldukça yenilikçi bir anlayışın ürünüdür. Hem kültür, hem de doğa turizmi açısından alana yapılan değerli bir katkıdır.
4.7.1. Konya Kelebekler Vadisi’nin İnşa Süreci
Konya Tropikal Kelebek Bahçesi ve Böcek Müzesinin inşaatında 630 ton çelik ve her biri farklı ölçüde 1.730 adet camın olduğu cam giydirme cephe kaplama sistemi kullanılmıştır. Ayrıca kelebeklerin yönlerini bulmalarını sağlayan UV ışınlarının maximum oranda geçişini sağlayan özel PVB malzemesi de kullanılmıştır. Bina Türkiye’nin LEED Sertifikalı ilk müzesi olma özelliği göstermektedir.
Yapıda enerji verimli ekipmanlar, güneş kırıcılar, verimli camlar kullanmış ve yüksek enerji tasarruflu olarak tasarlanmıştır. Bina % 47 su ve %12 enerji verimlidir. İç çevre kalitesi en üst düzeydedir. Çok hassas canlı türlerini yaşatabilecek yükseklikte bir iç çevre kalitesine sahiptir ve uçucu/yarı uçucu organik kimyasal bileşenler içermeyen VOC boya, kaplama ve yalıtım malzemelerine sahiptir. Binada kelebeklerin doğal
ortamını oluşturmak için muazzam bir sistem çalışmaktadır. Bu sistem sayesinde tropikal bahçe kısmı sürekli %80 nem ve 26 (+2)derece sıcaklıkta tutulmaktadır. Konya Tropikal Kelebek Vadisi doğada eşine zor rastlayacağınız bir vivaryumdur.
4.7.2. Konya Kelebekler Vadisi’ndeki Turizm Değerleri ve Kelebekler Vadisi’ne Yönelik Turistik Veriler
Vadinin açılış yılı olan 2015’ten 2018 yılı sonuna kadar toplamda 1.080.000 kişi ziyarette bulunmuştur. Ziyaretçilerin daha keyifli vakit geçirebilmeleri için hafta içi ve hafta sonları özel eğitim programları ve çeşitli aktiviteler bulunmaktadır. Bahçeye özel fotoğraf kulüpleri, hobi kulüpleri, gezi kulüpleri vs olmak üzere şehir dışından çok sayıda ziyaretçi gelmektedir.
Konya Tropikal Kelebekler Vadisi tesisi kapsamında 2200 m’lik yerleşke alanında kelebeklerin doğal yaşamı kendi doğal ortamlarında gözlemlenebileceği, yapay kayalar ve göletlerle şekillendirilmiş, özel bitkilerle peyzajı oluşturulmuştur. Farklı kodlarda devam eden yaya sirkülasyon yolu, tropikal kelebek bahçesi ve pupa oluşumlarının da görülebileceği bölümler; değişik böcek türleri ile ilgili görsel objelerin olduğu 400 m, böcek müzesi; yaşam döngüleri ile ilgili projeksiyonlu sunumların olacağı 90 m, sinema salonu; 200 m, çok amaçlı salon; 200 m, kafeterya yapıları bulunmaktadır.
Vadideki bahçede 195 türde 20 bin adet bitki ziyaretçilerimize gezi sırasında eşlik etmektedir. Bahçede ziyaretçilerin Türkiye’de sadece bahçede görme fırsatı bulabilecekleri birçok bitki bulunmaktadır. Kelebeklerin besin bitkilerin, beslenmeleri için en uygun çanak yapısına sahip olan bitkilerden seçilmiştir. Vadideki bahçede canlı yaşamına zarar vermemek adına kesinlikle pestisit kullanılmamaktadır. Bahçe içerisinde, canlı yaşamını daha kaliteli hale getirebilmek adına, bulunduğu ortamdaki zararlı maddeleri absorbe edebilen oksijen üretimi yüksek bitkiler tercih edilmiştir.
Müze kısmında kelebeklerin yumurtalarından ergin bir kelebek haline gelene kadar larva evresinin görülebilme imkânı vardır. Kelebeklerin davranış kısmında, kelebeklerin doğada sergiledikleri 11 davranışı görülebilmektedir. Bunlar kur, meyve beslenmesi, güneşlenme, korunma, aktif yalancı göz, pasif yalancı göz, çamur banyosu, çiftleşme, nektar beslenmesi, yumurtlama, kamuflaj davranışlarıdır. Böcek sinemasında gösterilen kısa filmlerle böcekler dünyasına kısa yolculuklar yapılmaktadır. Kelebek
sınıflandırmasında 6 kelebek ailesine ait dünya kelebeklerinin muhteşem renkleri incelenebilir. Böcek müzesi kısmında ies hymenoptera, mantodea, coloptera, odanata ve phasmida böcek takımlarına ait yumurtaların 50 bin kat büyütülmüş halleri ve bu yumurtaların içerisindeki böceklerin aslında hayatımızda nasıl yer aldığı görülebilmektedir. Ayrıca en büyük gergedan böceği, kraliçe arıları, ülkemizde görme fırsatı bulunamayan yaprak böcekleri, sopa böcekleri sergilenmektedir.
Kelebekler yumurta ile üreme yaparlar. Yumurtalar genellikle küre, yarım küre ve silindir şeklinde farklı biçimlerde olabilmektedir. Tırtıl yumurtadan çıkan larvalara verilen isimdir. Ağız ve guruplarının ısırıcı çiğneyici yapıda olması nedeniyle konak bitkisinin yapraklarını yerler. Obur özelliğe sahip olan tırtıllar beslenerek büyürler ve gerekli erişkinliğe ulaşabilmek için 4-5 defa deri değiştirirler.
Yeterli erişkinliğe ulaşan tırtıl kendisine bir pupa (krizalit) oluşturur. Oluşturulan Pupaların içinden (metamorfoz) tam başkalaşıma uğrayan tırtıl kelebek olarak pupayı yırtarak çıkarlar. Çıktıkları zaman hemen uçamazlar. Kanatları katlanmış halde ıslak durumdadır. Kanatlarını açma ve kurutmadan sonra uçabilirler. Genellikle sabahın erken saatlerinde pupalarından çıkan kelebekler kanatlarına vücut sıvısı pompalayarak kanat genişliğini sağlarlar ve kanatları askıya alıp kurutma işlemini gerçekleştirirler. Bütün bu aşamaları tamamlayanlar uçma işlemine geçebilirler.
4.7.3. Konya Kelebekler Vadisi’nin Kuruluş Amacı
Doğaya uygun bir şekilde kelebek biçiminde mimarisiyle Konya Tropikal Kelebek Vadisi ile yerli ve yabancı ziyaretçilerine alışıldığın dışında bir konseptle farklı bir pencere açmayı amaçlanmıştır. Ziyaretçilere, özellikle de çocuklara doğa ve hayvan sevgisini aşılamak amacıyla kurulmuştur. Ziyaretçilerin günlük yaşantılarında karşılaşamayacakları hayvanlar ve bitkiler vadi içine yerleştirilerek, hem oldukça farklı bir alanda bilgilenmeleri sağlanmakta, hem de doğaya karşı dikkate değer bir ilgi uyandırılmaktadır.
Selçuklu Belediyesi’nin bu uygulaması daha önce hiçbir yerel yönetim tarafından gerçekleştirilmemiştir. Bu yönüyle de özgün bir yerel yönetim uygulaması olması amaçlanmıştır. Yerli ve yabancı ziyaretçilerin ilgisinin Konya’ya ve Selçukluya yöneltilmesi de amaçlanmıştır. Ekonomik anlamda da, belirli bir ücret karşılığında
girişler sağlandığından işletme maliyetlerinin önemli bir kısmının ziyaretçiler tarafından karşılanması amaçlanmıştır.
Tropikal Kelebekler Vadisi’ni ziyarete gelen farklı kategorideki misafirler için farklı konseptler hazırlanması öngörülmüştür. Çocuklar, gençler ve yetişkinler için hem ortak ziyaret alanları, hem de farklı ilgi alanları oluşturulması da amaçlanmıştır. Bu çerçevede;
Farklı ve ilgi çekici bir yerel yönetim uygulamasının başarılması; Tropikal kelebek türlerinin canlı olarak barındırılması;
Tropikal kelebek türlerinin cansız olarak sergilenmesi; Bahçe içerisinde eğitim biriminin kurulması;
Ziyaretçilerin bahçe ve bahçe içeriği hakkında bilgilendirilmeleri amacıyla mini tanıtım programlarının oluşturulması;
Sinema alanı oluşturularak görsel tanıtım sağlanması;
Ziyaretçilerin Tropikal Kelebekler Vadisi bahçe anılarının kalıcı olması için fotoğraf çekim alanları oluşturulması;
Ziyaretçilerin, vadiyle ilgili “anı eşya” edinmelerinin sağlanması amacıyla çeşitli eşyaların belirli bir ücret karşılığında ziyaretçilere sunulması da Tropikal Kelebek Vadisi’nin kuruluş amaçları arasında yer almaktadır.