Toplumsal Cinsiyet Rollerine Göre Kimlik İşlevlerinin İncelenmesi

Kimlik işlevlerinin toplumsal cinsiyet rollerine göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek için MANOVA yapılmıştır ve açıklanan varyans etki büyüklüğüne bakılarak belirlenmiştir.

MANOVA’nın yapılmasına ilişkin ön koşullar kapsamında, verilerin tek değişkenli ve çok değişkenli normalliklere uygunluğu incelenerek çarpıklık değerlerinin (-1.20 ile 1.30 arasında), basıklık değerlerinin de (.40 ile 1.10 arasında) değiştiği görülmüştür. Çok değişkenli normallik analizleri yine mahalanobis değerleri belirlenerek sınanmıştır. Dolayısıyla, eğitim durumunda olduğu gibi burada da, beş yordayan değişken için belirlenmiş olan 20.52’nin üstünde değer olmadığından çoklu normallik sağlanmıştır.

MANOVA’nın diğer koşulları doğrultusunda pearson korelasyon katsayısına bakılarak kimlik işlevleri arasında (r= .53, p< .01 ile r= .73, p< .01) olumlu yönde anlamlı ilişkiler olduğu, kovaryans eşitliğine ilişkin Box’s Test Equality of Covariance Matrices tablosu incelenerek, değerin p< .05 olduğu (F(45, 334893)= 134.54, p< .05) ve

levene testi anlamlılık düzeyinin .05’den büyük olduğu görülmektedir. Bu doğrultuda MANOVA analizi kullanma koşulları sağlanmıştır.

Toplumsal cinsiyet rolleri gruplamasına göre kimlik işlevlerinin farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek için yapılan MANOVA sonuçları, kimlik işlevlerinin toplumsal cinsiyet rollerine göre anlamlı farklılık gösterdiğini ortaya koymuştur (Pillai’s Trace= .164, F(15.1491)=5.76, p<.000, n2= .05). Başka bir ifadeyle, toplumsal cinsiyet

rolleri açısından kimlik işlevlerinden yapı, uyum, amaç, gelecek ve kontrol işlevleri farklılaşmaktadır. Toplumsal cinsiyet rolleri bağımlı değişkenlerdeki varyansın % 5’ini (n2= .05) açıklayarak düşük düzeyde bir etkiye sahip olmaktadır. Diğer bir deyişle, toplumsal cinsiyet rolleri kimlik işlevleri varyanslarının % 5’ini açıklayarak düşük düzeyde bir etkiye sahiptir. Etki büyüklüklerinin düşük, orta ya da yüksek düzeyde olması, Kilmen (2015) tarafından belirlenen kesme noktaları dikkate alınarak belirlenmiştir (.01= düşük etki, .06= orta etki, .138 = büyük etki). Toplumsal cinsiyet rollerine göre kimlik işlevleri puanlarının ortalama, standart sapma, F ve p değerleri aşağıda Tablo 4.4’te sunulmaktadır.

Tablo 4.4. Toplumsal Cinsiyet Rolleri Gruplamasına Göre Kimlik İşlevlerinin Ortalama, Standart Sapma, F ve P Değerleri

Kimlik

İşlevleri Toplumsal Cinsiyet Rolleri N X Ss Sd F P Etki Yapı Erkeksi 134 12.31 2.23 3-499 12.33 .00* .07 Kadınsı 78 11.64 1.91 Androjen 188 12.65 2.30 Belirsiz 103 11.05 2.57 Uyum Erkeksi 134 12.55 2.19 3-499 4.81 .00* .03 Kadınsı 78 12.50 2.14 Androjen 188 12.99 2.33 Belirsiz 103 11.96 2.27 Amaç Erkeksi 134 12.10 2.32 3-499 21.58 .00* .11 Kadınsı 78 11.35 2.04 Androjen 188 12.96 2.21 Belirsiz 103 10.91 2.39 Gelecek Erkeksi 134 11.11 2.52 3-499 9.85 .00* .05 Kadınsı 78 10.74 2.06 Androjen 188 11.78 2.36 Belirsiz 103 10.23 2.66 Erkeksi 134 12.54 2.05

Kontrol

Kadınsı 78 11.56 2.29

3-499 15.87 .00* .09 Androjen 188 12.88 2.11

Belirsiz 103 11.32 2.01

Tablo 4.4’te görüldüğü gibi toplumsal cinsiyet rollerine göre yapı işlevi puanlarının anlamlı düzeyde farklılaştığı görülmüştür (F(3, 499)= 12.33, p= .00, n2= .07).

Toplumsal cinsiyet rollerinin yapı işlevi üzerinde orta düzeyde bir etkiye sahip olduğu (n2= .07>.06) ve toplumsal cinsiyet rollerinin yapı işlevi puanlarından elde edilen varyansların % 6’sını açıkladığı belirlenmiştir. Yapı işlevi üzerinde toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin farkın kaynağını belirlemek amacıyla Bonferroni testi yapılmıştır. Bonferroni testinde yeni anlamlılık düzeyi .01 olarak belirlenmiştir. Ulaşılan bulgulara göre androjen cinsiyet rolüne sahip olanların puan ortalaması (X=12.65) ve erkeksi cinsiyet rolüne sahip olanların puan ortalaması (X= 12.31) belirsiz cinsiyet rolüne sahip olanların puan ortalamasından (X=11.05) daha yüksektir. Buna göre androjen ve erkeksi toplumsal cinsiyet rolü kategorisinde bulunan kadınların yapı işlevleri puanları, belirsiz toplumsal cinsiyet rolüne sahip kadınlara göre anlamlı düzeyde farklılaşarak yapı işlevi düzeylerinin daha yüksek olduğu görülmüştür.

Tablo 4.4’te toplumsal cinsiyet rollerine göre uyum işlevi puanlarının anlamlı düzeyde farklılaştığı belirlenmiştir (F(3, 499)= 4.81, p= .00, n2= .03). Toplumsal cinsiyet

rollerinin uyum işlevi üzerinde düşük düzeyde bir etkiye sahip olduğu (n2

= .03>.01) ve toplumsal cinsiyet rollerinin uyum işlevi puanlarından elde edilen varyansların % 3’ünü açıkladığı belirlenmiştir. Uyum işlevi üzerinde toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin farkın kaynağını belirlemek amacıyla yapılan Bonferroni testi sonucunda uyum işlevi boyutunda androjen cinsiyet rolüne sahip olanların puan ortalamasının (X=12.99) belirsiz cinsiyet rolüne sahip olanların aritmetik puan ortalamasından (X=11.96) daha yüksek olduğu görülmüştür. Buna göre androjen toplumsal cinsiyet rolüne sahip kadınların uyum işlevi puanlarının, belirsiz toplumsal cinsiyet rolüne sahip kadınlara göre anlamlı düzeyde farklılaştığı ve androjen kadınların uyum işlevi düzeylerinin daha yüksek olduğu görülmüştür.

Tablo 4.4. toplumsal cinsiyet rollerine göre amaç işlevi puanlarında anlamlı farklılık belirlendiğini göstermektedir (F = 21.58, p= .00, n2= .11). Toplumsal

cinsiyet rolleri amaç işlevi üzerinde orta düzeyde bir etkiye sahiptir (n2= .11>.06) ve toplumsal cinsiyet rolleri amaç işlevi puanlarından elde edilen varyansların % 11’ini açıklamaktadır. Amaç işlevi üzerinde toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin farkın kaynağını belirlemek amacıyla yapılan Bonferroni testi sonucunda, androjen cinsiyet rolüne sahip olanların aritmetik puan ortalamasının (X=12.96) erkeksi cinsiyet rolüne sahip olanların aritmetik puan ortalamasından (X= 12.10), kadınsı toplumsal cinsiyet rolüne sahip olanların aritmetik puan ortalamasından (X= 11.35) ve belirsiz cinsiyet rolüne sahip olanların aritmetik ortalamasından (X=10.91) daha yüksek olduğu görülmüştür. Başka bir ifadeyle androjen toplumsal cinsiyet rolüne sahip kadınların amaç işlevi puanlarının erkeksi, kadınsı ve belirsiz toplumsal cinsiyet rolüne sahip kadınlara göre anlamlı düzeyde farklılaştığı ve androjenlerin amaç işlevi düzeylerinin daha yüksek olduğu saptanmıştır. Ek olarak, amaç işlevi boyutunda erkeksi cinsiyet rolüne sahip olanların aritmetik puan ortalamasının (X= 12.10), belirsiz cinsiyet rolüne sahip olanların aritmetik ortalamasından (X=10.91) daha yüksek olduğu görülmüştür. Buna göre erkeksi cinsiyet rolüne sahip kadınların amaç işlevi puanlarının belirsiz toplumsal cinsiyet rolüne sahip kadınlara göre anlamlı düzeyde farklılaştığı ve kimlik işlevlerinin daha yüksek olduğu, bir diğer ifadeyle bu kadınların kimlik işlevlerine daha üst düzeyde sahip oldukları söylenebilir.

Tablo 4.4’te toplumsal cinsiyet rollerine göre gelecek işlevi puanlarının anlamlı düzeyde farklılaştığı görülmektedir (F(3, 499)= 9.85, p= .00, n2= .05). Toplumsal cinsiyet

rollerinin gelecek işlevi üzerinde düşük düzeyde bir etkiye sahip olduğu görülmüştür (n2= .05<.06). Başka bir ifadeyle toplumsal cinsiyet rolleri gelecek işlevi puanlarından elde edilen varyansların % 5’ini açıklamaktadır. Gelecek işlevi üzerinde toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin farkın kaynağını belirlemek amacıyla Bonferroni testi yapılmıştır. Elde edilen bulgulara göre gelecek işlevi boyutunda androjen cinsiyet rolüne sahip olanların aritmetik puan ortalamasının (X=11.78), kadınsı toplumsal cinsiyet rolüne sahip olanların aritmetik puan ortalamasından (X= 10.74) ve belirsiz cinsiyet rolüne sahip olanların aritmetik puan ortalamasından (X=10.23) daha yüksek olduğu görülmüştür. Bir diğer ifade ile androjen toplumsal cinsiyet rolüne sahip kadınların gelecek işlevi puanlarının kadınsı ve belirsiz toplumsal cinsiyet rolüne sahip bireylere göre anlamlı düzeyde farklılaştığı ve gelecek işlevi düzeylerinin daha yüksek

olduğu belirlenmiştir. Ayrıca gelecek işlevi boyutunda erkeksi cinsiyet rolüne sahip olanların aritmetik puan ortalamasının (X= 11.11), belirsiz cinsiyet rolüne sahip olanların aritmetik puan ortalamasından (X=10.23) daha yüksek olduğu görülmüştür. Yani erkeksi toplumsal cinsiyet rolüne sahip kadınların gelecek işlevi puanlarının belirsiz toplumsal cinsiyet rolüne sahip kadınlara göre anlamlı düzeyde farklılaştığı ve gelecek işlevi düzeylerinin daha yüksek olduğu görülmüştür.

Tablo 4.4’te görüldüğü gibi toplumsal cinsiyet rollerine göre kontrol işlevi puanları anlamlı düzeyde farklılaşmıştır (F(3, 499)= 15.87, p= .00, n2= .09). Toplumsal

cinsiyet rolleri kontrol işlevi üzerinde orta düzeyde bir etkiye sahiptir (n2

= .09> .06) ve toplumsal cinsiyet rolleri kontrol işlevi puanlarından elde edilen varyansların % 9’unu açıklamaktadır. Kontrol işlevi üzerinde toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin farkın kaynağını belirlemek amacıyla yapılan Bonferroni testi sonucunda, kontrol işlevi boyutunda androjen cinsiyet rolüne sahip olanların aritmetik puan ortalamasının (X=12.88) kadınsı toplumsal cinsiyet rolüne sahip olanların aritmetik puan ortalamasından (X= 11.56) ve belirsiz cinsiyet rolüne sahip olanların aritmetik puan ortalamasından (X=11.32) daha yüksek olduğu görülmüştür. Yani androjen toplumsal cinsiyet rolüne sahip kadınların kontrol işlevi puanlarının kadınsı ve belirsiz toplumsal cinsiyet rolüne sahip kadınlara göre anlamlı düzeyde farklılaştığı ve kontrol işlevi düzeylerinin daha yüksek olduğu görülmüştür. Ek olarak, kontrol işlevi boyutunda erkeksi cinsiyet rolüne sahip olanların aritmetik puan ortalamasının (X= 12.54), kadınsı toplumsal cinsiyet rolüne sahip olanların aritmetik puan ortalamasından (X= 11.56) ve belirsiz cinsiyet rolüne sahip olanların aritmetik puan ortalamasından (X=11.32) daha yüksek olduğu görülmüştür. Bir diğer ifade ile erkeksi toplumsal cinsiyet rolüne sahip kadınların kontrol işlevi puanlarının kadınsı ve belirsiz toplumsal cinsiyet rolüne sahip kadınlara göre anlamlı düzeyde farklılaştığı ve kontrol işlevi düzeylerinin daha yüksek olduğu görülmüştür.

Toplumsal cinsiyet rollerinin bağımlı değişkenlere olan etkileri genel olarak karşılaştırıldığında, kimlik işlevlerinden amaç işlevi puanları üzerinde daha fazla etkili olduğu belirlenmiştir.