Toledo Tarihi Şehri, İspanya

Tarihin farklı birçok devrine ve kültürene ev sahipliği yapan DMA, sırasıyla Vizigot Krallığı'nın başkenti, Kordoba Emirliği'nin kalesi, Moro halkına karşı savaşan Hristiyan Krallıkların karakolu ve 16. yüzyılda V. Charles'a dayanan iktidarın geçici tahtı olarak 2000 yıldan fazla tarihi birçok olaya sahne olmuştur. Çok katmanlı yapısı ve farklı sosyal dokuların yerleşmedeki izleri, Yahudilik, Hristiyanlık ve İslam'ın

yapı dili ve karakteri üzerindeki etkisinden okunabilmektedir (WHC/OUV_379, 1986).

Kriter (i): Vizigot kiliselerinden erken 18. yüzyıl Barok yapı topluluklarına dek Toledo şehri bütünüyle eşsiz bir sanatsal kazanım ve kesintisiz bir başarıyı temsil etmektedir.

Kriter (ii): Toledo, hem Vizigot döneminde, hem Narbonnese bölgesine kadar uzanan bir krallığın başkenti olduğu hem de Rönesans döneminde İspanya'nın en önemli sanat merkezlerinden biri olduğu zamanlarda önemli bir etki yarattı.

Kriter (iii): Toledo, kaybolan birçok uygarlığa istisnai bir tanıklık göstermektedir: Kral Wamba duvarlarının kalıntıları ve Santa Cruz Müzesi'nde muhafaza edilen eserler ile birlikte, arena izleriyle birlikte Roma, su kemeri ve lağım suyuyla birlikte Vizigotlar. Kordoba Emirliği uygarlığı birçok İslami sanat eseri inşa etti: yıkılan Bano de la Cava Köprüsü'nün iskeleleri, Puerta Vieja de Bisagra, Las Tornerias Camii, Bib Mardum Camii (999'da tamamlanan özel bir tapınak), Del Angel Sokağı ve Pozo Amargo Sokağı'nda hamamlar, vb.

1085'te Reconquista (Yeniden Fetih)'dan sonra, Santa Maria la Blanca Sinagogu (1180) ve El Transito Sinagogu (1366) gibi dikkat çekici Yahudi dini anıtlarla daha önceki vakıfların bulunduğu yerde (6. yüzyılda Saint Eugene tarafından kurulan Katedral, camiye dönüştürülmüş) ya da ex nihilo (San Roman, Santiago, San Pedro Martir vb.) kiliselerle aynı anda inşa edilmiştir. Ayrıca, Toledo orta çağdan kalma geniş bir yapı yelpazesine sahiptir: San Servando Kalesi, köprüler, evler ve tüm sokaklar gibi duvarlar ve müstahkem binalar.

Kriter (iv): Toledo, 15. ve 16. yüzyıl yapılarının çarpıcı örneklerini barındırmaktadır. San Juan de los Reyes Kilisesi ve Katedral, San Juan Bautista ve Santa Cruz hastaneleri, Puerta Nueva de Bisagra, vb. Bu anıtların her biri, ister dini ister hastane veya askeri olsun, İspanyol altın çağının belirli bir mimarisinin mükemmel bir örneğidir.

Dahası, Toledo, Orta Çağ'dan itibaren Vizigot ve Müslüman sanatının yapısal ve dekoratif unsurlarını bir araya getiren, daha sonra bunları ardışık stillere uyarlayan bir Mudéjar (Müdeccen: Katolik yönetimi altında yaşayan Emeviler/Araplar) tarzının

Puerta del Sol (14. yüzyılda), Santa Cruz Hastanesi'nin ahşap kaplamaları ve Katedralin papazlar meclis binası (15. ve 16. yüzyıllar), vb.

1986'da İspanya taraf devletinin sorumluluğunda DML’ne giren Toledo Tarihi Şehri, (i), (ii), (iii) ve (iv) kriterleriyle listede yer almaktadır (WHC/OUV_379, 1986).

Şekil 3.8 : Toledo panoraması (Columbus Travel Media Ltd., 2018).

259.85 hektarlık miras alanına sahip olan DMA'nın 2006 yılında gerçekleştirilen 1. döngü PR'sında özgünlük ve bütünlük açısından alanın değerlerinin korunduğu bildirilmiştir. Koruma, 1997'den bu yana Toledo Tarihi Mahallesi için hazırlanmış özel plan; 16/1985 sayılı İspanya Tarihi Mirası (Koruma) Kanunu; 4/1990 sayılı Castilla-La Mancha Tarihi Mirası (Koruma) Kanunu; 2/1998 sayılı Castilla-La Mancha'da Bölge Planlama ve Şehir Planlama Kanunu aracılığıyla sağlandığı bildirilmiştir. Belediye Meclisi temsilcileri ve özerk topluluktan oluşan iki ayrı koruma komisyonundan bahsedilmekte, ayrıca şehri çevreleyen alanlar (kuzey sektöründe Roma Arenası ve Covachuelas, güney sektöründe ise Cigarrales) için de iki ayrı koruma planı hazırlandığı bilgisi verilmektedir (WHC/PR.1_379, 2006). 1997'de hazırlanan ve uygulamaya konulan Toledo Tarihi Mahallesi için özel planla kastedilen yönetim planıdır ve etkili bir şekilde uygulandığı vurgulanmaktadır. Planın uygulama ve izleme sorumluğu Castilla-La Mancha Özerk Topluluğu'na; alan

yönetimi sorumluluğu yarı zamanlı bir koordinatöre verilmiş ve alanda etkili kamu otorite düzeyleri ulusal, bölgesel ve yerel olarak sıralanmıştır. Sorumluluk tanımları yapılırken özerk topluluk mirasın korunması ve arkeolojik alanların kontrolünden, Kültür Bakanlığı devlete ait binalardan, Toledo Belediyesi ise kentsel planlama konusundan sorumlu tutulmuştur (WHC/PR.1_379, 2006).

Toledo tarihi mahallesi eylem planlarının yönetimi ve doğrudan idaresinden sorumlu resmi bir yürütme kurulu olmadığı; komisyon adı altında hem Toledo Belediye Sarayı’yla, hem de Kültür Bakanlığı’yla ilişkilendirilmiş bir yapılanma bulunduğu; sektörel bazda kentsel gelişim planlarının uygulanmasını denetleyen ve mirastan sorumlu olan idareler arası bir komisyon yapılanmasından bahsedilmiştir. Anıt eserlerin rehabilitasyon ve restorasyon uygulamalarından sorumlu Toledo Şehri Konsorsiyumu kurulduğu ve mevcut koruma durumunun yeterli olduğu bilgisi verilmiştir. Ancak mevzuatın dikkate alınması, dünya miras şehirlerine ve tescillenmiş yapılara mali destek veya vergi yardımı sağlanması ve dünya miras şehirlerinde Belediye’ye destek verilmesi vb. eylemler önerilmiştir. Alan yönetiminde idari organlar arasında fikir birliği olduğu ve alanın, geleneksel koruyucu önlemler veya geleneksel yasalar altında korunduğu eklenmiştir (WHC/PR.1_379, 2006).

Vitrinlerin rehabilitasyonu; mahallenin dışındaki otoparklar; Özel Plan'da ortaya konan tavsiyeler doğrultusunda trafik ve parkın düzenlenmesi için özel bir yönetmeliğe ihtiyaç duyulduğu, farklı faaliyetler için kamusal alan kullanımını düzenleyen bir kanun taslağı hazırlandığı bildirilmiştir. Tüm servis kablolarının yeraltı montajı için tek bir hendek kazıldığı; bir reklamcılık ve tabela düzenlemesi hazırlandığı ve şehir mobilyalarının kademeli olarak değiştirildiği; farkındalık arttırma kampanyasının bir parçası olarak konut restorasyon faaliyetlerinin yaygınlaştırıldığı; özel eserlerin kontrolü ve arkeolojik kontrol sağlandığı ve sıralanan tüm bu konularda acil durum önlemleri alındığı ifade edilmiştir (WHC/PR.1_379, 2006).

Alanla ilgili olarak dikkat çeken gelişmeler arasında DMA statüsünün temel faydaları: koruma, sosyal, ekonomik fayda sağladığı vurgulanmış; bozulmalara neden olan ziyaretçi baskısı; artan trafik yönetimin zayıf yönleri olarak ifade

nüfus artış eğilimini tersine çevirerek Eski Mahalledeki nüfusun stabilize edilmesi ve arttırılması güçlü yönler olarak nitelendirilmiştir. Bunlara ek olarak, anıtsal yapı topluluğunun derlenmesi ve rehabilitasyonunun izlenmesin için ortak bir mekanizma çerçevesi oluşturulması; Toledo şehrinin ününün artması ve sonuç olarak daha fazla ziyaretçi gelmesi güçlü yönlere dahil edilmiştir (WHC/PR.1_379, 2006).

Finansman kaynakları Toledo Belediyesi, Castilla-La Mancha Özerk Topluluğu, Ulusal İdare, Toledo Konsorsiyumu, Avrupa Yatırım Bankası 1998-2004 EFTA ve özel vakıflar olarak belirtilmiş ancak kaynak yetersizliğine dikkat çekilmiştir (WHC/PR.1_379, 2006).

2014 yılında gerçekleştirilen PR 2. döngüde, konut rehabilitasyonu için tahsis edilen yönetmelik, renk şeması ve yapı kataloğundan bahsedilmiş, mağaza cephelerinin (vitrinlerin) rehabilitasyonu için yönetmelik, sokak ve park etkinliklerini düzenleyen yönetmelik ve reklam-tabela yönetmeliğinin ilk onayı geçtiği bildirilmiştir.Yapı kataloğunun kültüre alanda maksimum puana sahip 105 bina içerdiği; komşu binalar da dahil olmak üzere bu binaları çevreleyen alanların da korunduğu; inşaatın özelliklerine ve izin verdiği inşaat müdahalesine göre üç farklı seviyede kataloglanmış 600 bina daha bulunduğu; sektörün endemik özelliklerini korumak için çoğunlukla çevresel nitelikte olmak üzere belirli teknik yönergelerin uygulandığı bina kümelerinden oluşan 49 anıtsal sektörün var olduğu ifade edilmiştir (WHC/PR.2_379, 2014).

Tarihi Mahallenin %85’ini etkileyen farklı sınıflar ve koruma seviyeleri nedeniyle anıtsal topluluğa yapılan genel uygulamalardan bağımsız olarak özel teknik yönerge kullanıldığı; doğal olarak kayda değer sayıda binanın kendi bireysel koruma derecelerine bakılmaksızın koruma seviyelerinin birçoğunda kategorilere ayrıldığı; halen iki idarenin (Bakanlık ve Belediye) yetkinliklerinden bağımsız olarak planlama kriterlerinin uygulanmasını izlemekten ve tarihi mahallede yer alan her türlü inşaat inisiyatifini analiz etmekten sorumlu Özerk Topluluk ve Belediye Meclisinden oluşan iki koruma komisyonu bulunduğu vurgulanmıştır (WHC/PR.2_379, 2014). Castilla-La Mancha Bölgesel Hükümeti Kültür Bakanlığı anıtın korunmasından sorumlu ve Toledo Belediye Binası da Özel Planın yönetimi ve uygulanmasında yetkinliklere sahip olduğu; bölgesel hükümetin ayrıca arkeolojik yönler ve Kültürel

İlgi Alanları ile beyan edilen çevrelerinin korunmasında da özel bir yeterliliği olduğu bildirilmiştir. Toledo’nun DMA ilanından bu yana, hukuki durumu Özel Planın onaylanması ve daha önce ifade edilen düzenlemeler gibi mevzuatın uygulanmasıyla bir miktar değiştiği bilgisi verilmiştir. Bina mülkiyeti değişikliği ile ilgili temel olarak tüm anıtsal yapıların hala aynı kurumlara ait olduğu ya da kamu idaresinin kontrolü altında olduğu belirtilmiştir. Şehri çevreleyen alanlarda ise PR 1. döngüde ifade edildiği gibi biri kuzey sektöründe (Roma Arenası ve Covachuelas), diğeri ise henüz hazırlık çalışmaları devam eden güney sektöründeki (Cigarrales) iki özel koruma planının varlığından bahsedilmiştir (WHC/PR.2_379, 2014).

Alanın genel yönetim sistemine dair bilgi verilirken koruyucu yasalar uyarınca yönetim, geleneksel koruyucu önlemler veya geleneksel yasalar uyarınca yönetim, anlaşmalı yönetim olmak üzere birkaç farklı yönetim sistemi olduğu bilgisi aktarılmıştır. Ayrıca çalışmaların daha önce belirtilen komisyonlar çatısı altında yürütüldüğü ve yönetimin örgütlendiği bildirilmiştir. 4/1990 sayılı Castilla-La Mancha Tarihi Mirası (Koruma) Kanunu güncellenerek yerine 4/2013 içeren yeni bir kanun yapıldığı bilgisi verilmiştir (WHC/PR.2_379, 2014).

Finansman kaynakları olarak merkezi yönetim %50, bölgesel yönetim %20, yerel yönetim %30 düzeyinde tanımlanmıştır. Mevcut bütçenin yeterli olduğu, ancak uluslararası düzeyde yüksek uygulama standardında daha etkin bir yönetim için daha fazla finansmana ihtiyaç duyulduğu, mevcut bütçenin orta vadede yeterli olduğu ancak uzun vade için planlama çalışmalarının devam ettiği bildirilmiştir. Ayrıca PR belgesinde, DMA ve çevresindeki çalışma ve faaliyetlerin yerel topluluklara büyük bir ekonomik fayda akışı sağladığı bilgisine yer verilmiştir (WHC/PR.2_379, 2014). Listeye girdiği 1986'dan günümüze dek DMA'ya ait herhangi bir Koruma Durumu Raporu bulunmamaktadır (WHC/SOC_379, 2018).

Ancak PR 1. döngüde varlığı etkileyen faktörler arasında ziyaretçi / turizm baskısı ve sonucu olarak artan ticari faaliyetler sıralanmaktadır. Halka açık yerler; trafik; elektriksel altyapı ve reklam ''görsel kirlilik''; geleneksel olmayan inşaat malzemelerinin kullanımı ve kentsel manzarayı etkileyen inşaat boyutları; arkeolojik alanlara ilişkin yönetim planı; Alcázar’ın kullanımı önemli tehditler olarak ifade edilmiştir (WHC/PR.1_379, 2006).

PR 2. döngüde DMA'nı etkileyen faktörler; yapılaşma ve kalkınma, ulaşım altyapısı, mirasın sosyal/kültürel kullanımları, yönetim ve kurumsal faktörler olarak sıralanırken, olumsuz etkileyen faktörler konut ve kara taşımacılığı alt yapısı olarak vurgulanmıştır. Yönetim ve kurumsal faktörler altında yalnızca düşük etkili araştırma/izleme faaliyetleri ve yönetim faaliyetleri olduğu bildirilmiştir (WHC/PR.2_379, 2014).

DMK, DMA ile ilişkili toplam üç karar almış bulunmaktadır. Kararlar; 1986'da listeye kayıt kararı, yine 1986'da Oturum Raporu genel kararlarda kayıt bildirimi ve 2013'te Restrospektif envantere yanıt olarak varlıkların sınır ve alanlarının netleştirilmesi kararı şeklinde sıralanmaktadır (WHC/CD_379, 2018). DMK tarafından alanla ilişkili kayıt ve revize çalışmaları dışında herhangi bir karar alınmamıştır.