Siena Tarihi Merkezi, İtalya

Siena'da 12. yüzyılda başlayarak 15. yüzyıla uzanan imar faaliyetleri, yakınındaki Floransa ve Pisa'daki imar faaliyetleri ile çekişmeli olarak devam etmiş ve günümüze dek varlığını sürdüren bir Ortaçağ kentini bugün önemli bir miras alanı olarak DML'ne taşımıştır (WHC/OUV_717, 2015).

Kriter (i): Kentsel ve mimari özellikleriyle Siena'nın tarihi merkezi insan yaratıcılığının bir kanıtıdır ve insanın sanatsal ve estetik kapasitesini maddi formda ifade eder.

Kriter (ii): Özellikle mimari, resim, heykel ve kent planlamasıyla, sanatsal medeniyetin güçlü, özel örneği, 13. ve 17. yüzyıllar arasında sadece Siena topraklarında değil, aynı zamanda İtalya ve Avrupa'da da çok güçlü bir kültürel etkiye sahiptir.

Kriter (iv): Yüzyıllar boyunca kesintisiz bir şekilde süren kentin yapısı ve dönüşümü, korunmuş bir tasarım birliği ile birlikte Siena'yı ortaçağ ve Rönesans İtalyan kasabasının en değerli örneklerinden biri haline getirmiştir.

170 ha'lık çekirdek bölgeye sahip Siena Tarihi Merkezi, i, ii ve iv olmak üzere üç kriterle 1995 yılında listeye kaydolmuştur. DMA'nın dikkat çeken özelliği, vadi ve vadide uzanan Y şeklindeki üç ana caddenin birbirine bağladığı üç tepe üzerinde gelişen şehrin, manzaraya uyum sağlamak üzere kurgulanarak Ortaçağ'da Avrupa sanatına da yön veren İtalyan sanat eseri olarak tasarlanmış olmasıdır (WHC/OUV_717, 2015).

Şekil 3.13 : Siena şehrinden genel bir görünüm (Borisov, 2014).

Bu Ortaçağ şehri, savaşların ve ülkenin kalkınma politikalarının yıkıcı/yıpratıcı etkisi altında kalmaksızın kentsel yerleşim alanı olarak bu boyutlarda günümüze dek gelebilmiş nadir örneklerin başında gelmektedir. Sanayi devriminin tecrübe edilmediği şehirde nüfus oranı da buna bağlı olarak düşük kalmıştır. Büyük çapta projeler, kentsel genişleme yerine 19. yüzyılda gerçekleştirilmiş ancak bugünki tarihin birer parçası olan küçük çapta projelerle dokuda değişiklik olmuştur. Buna rağmen şehrin belli bölgelerinde devam ettirilen geleneksel faaliyetler de dahil olmak üzere özgünlük ve bütünlük halen korunan önemli iki unsurdur (WHC/OUV_717, 2015).

Bu DMA için PR 1. döngüsü 2006'da, PR 2. döngüsü ise 2014’te gerçekleştirilmiştir. Tarihi merkezin korunması, 25/03/1965 tarihli Bakanlar Kurulu kararıyla 1497/39 ve daha önce 1089/39 sayılı Yasa ile yönetilen anıtlar üzerindeki kısıtlamalara ek olarak kültürel mirasla ilişkili ulusal yasa ''Decreto Legislativo 42/2004, Codice dei beni

culturali e del paesaggio'' ile garanti altına alınmıştır. Bu düzenlemelerle, Genel Kentsel Plan'la birlikte fonksiyon dağılımından renk planına, büfelerin tasarımından trafik düzenlemelerine, katı atık yönetiminden anten kullanımı ve akustik çalışmalara dek birçok konunun ele alındığı bildirilmiştir. Korumayla ilgili özel müdahale yetkileri yerel yönetime aitken, genel kontrol Kültürel Miras ve Faaliyetler Bakanlığı (Soprintendenze)'nın idaresi altında olduğu ve bu nedenle bakanlığın korumayla ilişkili önerilen değişiklikleri reddedebilir ya da müdahaleleri kısıtlayabildiği belirtilmiştir Ayrıca Siena için peyzajıyla muhafaza ederek korunması ilkesi üzerine şehrin rehabilite ve restorasyonu için mali katkı ve vergi indirimi sağlayan özel bir yasanın mevcut olduğu da ifade edilmiştir (WHC/PR.1_717, 2006).

PR 1. döngüde ifade edildiğine göre; alanın yönetimini etkileyen kamu otoriteleri sırayla ulusal, bölgesel ve yerel yönetimlerdir. Ayrıca, Ortaçağ'dan beri tarihi merkezi bölgelere ayıran ve kendi aralarında hiyerarşik yapılanmaları olan Contradas adında 17 adet halk birliği alanda söz sahibidir. Bunlar Siene'lilerin sosyal yaşamını ve kentin en eski festivali olan Palio'yu organize etmektedir. Şuanda etkili bir şekilde yönetildiği bildirilen alan için yönetim planı çalışmalarının sürdüğü ve 2006 yılı sonunda uygulamaya geçileceği belirtilmiştir. Planın uygulama ve izleme sorumluluğunun Siena Belediyesi tarafından yürütüleceği vurgulanmıştır (WHC/PR.1_717, 2006).

Finansman kaynakları Siena Bölgesi için ayrılmış devlet bütçesi, Avrupa DOCUP (Documento Unico di Programmazione) fonları, özel bütçeler (üniversite, yerel bankalar, Monte dei Paschi di Siena Vakfı vb.) sıralanmış ve yetersiz olduğu beyan edilmiştir. Karşılanamayan ihtiyaçlar nedeniyle kamu ve özel yapıların, sokakların bakım-koruma çalışmalarının sürdürülemediği, müze, tiyatro gibi kültürel faaliyetlerin yürütülemediği ve tüm bunlar için belediyenin kamu kaynakları, özel kaynaklar, ortak projeler vb. araçlarla fon bulmayı taahüt ettiği bildirilmiştir (WHC/PR.1_717, 2006).

PR 2. döngüde, kentsel planın 2011 yılında onaylandığı; Genel Kentsel Plan'a sadık kalındığı; ancak tarihi merkezin çatı ve cephelerinin yenilenmesini finanse eden Siena Özel Kanunu'nun yürürlükte olmadığı ifade edilmiştir (WHC/PR.2_717, 2014).

2007'de alanın yönetimi adına Yürütme Kurulu kurulması için protokol imzalanmış ve Mayıs 2011'de, Siena Belediyesi yönetim sistemini tanımlayan ilk yönetim planını onaylamıştır. Yıllık iş planı olmaksızın yönetim planının kısmen uygulandığı bildirilmiştir (WHC/PR.2_717, 2014). Alanla ilişkili kritik sorunlar yönetim planı kapsamında beş spesifik eyleme dönüştürülmüştür. Koruma adına geleneksel teknikler çağdaş yaklaşım ve araçlarla bütünleştiren bir yaklaşımla alanın değerleriyle çalışmalar yapıldığı vurgulanmıştır. Şehir parkları, surlarla çevrili şehir ve çevresindeki yeşil vadiler arasındaki eski ilişkiyi sürdürmek için halk bahçelerinin yeniden değerlendirilmesiyle geliştirildiği ifade edilmiştir. Trafik düzenlemesinin uygulanması süreci, araçların alana erişimininin azaltılması, tarihi merkezde bir yaya ve bisiklet planının sağlanması, surların içinde ve dışında bir park sistemi önerilmiştir. Turist sayısını düzenlemek için ziyaretçi yönetim sistemi uygulayarak, alana ziyaretçi sayısını arttıracak faaliyetler sürdürülebilir kalkınma ilkelerine uygun olarak optimize edildiği beyan edilmiştir (WHC/OUV_717, 2015).

Finans kaynaklarının %26'sı yerel yönetim bütçesi, %26'sı katkıyla STK ve vakıflardan gelen bağışlar ve %43'ü diğer gelirler olarak ifade edilmiştir. Kaynakların daha fazla geliştirilebileceği ve uzun vadede güvenilir finansman için plan yapılması gerekliliği vurgulanmıştır (WHC/PR.2_717, 2014).

Listeye girdiği 1995 yılından bugüne dek hiç Koruma Durumu Raporu hazırlanmadığı için SOC raporu ile belirtilen herhangi bir tehdit unsuru bulunmamaktadır (WHC/SOC_717, 2018). Ancak ÜED'de içerisinde koruma durumundan bahsedilirken, yılın birkaç ayında yoğun turist ziyareti ile oluşan çevre kirliliği ve turizm baskısına değinilmiş, ayrıca yerel halkın tarihi merkezden ayrılması endişeleri dile getirilmiştir (WHC/OUV_717, 2015).

PR 1. döngüde tehdit ve riskler başlığı altında, doğal afetler ve ziyaretçi/turizm baskısı olarak sıralanmaktadır. Ulusal sınıflandırma sisteminde orta ile düşük risk sınıfı arasında anılmasına rağmen 1983'te yaşanan deprem nedeniyle raporlamada bu faktöre de yer verilmiştir. Deprem için yapıları emniyetli hale getirmek üzere mevzuat çalışmaları yürütüldüğü, Avrupa standartıyla entegrasyon sağlandığı bilgisi verilmiştir. Turizm baskısına yönelik, konaklama yapılarının şehrin karakteristik özelliklerini bozmayacak niteliklerde olması, sürekli izleme yapılması ve yerel

nüfusun korunması üzerine bir politika izleneceği bildirilmiştir (WHC/PR.1_717, 2006).

PR 2. döngüde varlığı etkileyen faktörler arasında hizmet altyapıları, fiziksel dokuyu etkileyen yerel koşullar altında mikro-organizmalar, mirasın sosyal/kültürel kullanımı altında turizm/ziyaretçi etkileri sıralanmıştır (WHC/PR.2_717, 2014). Mikro-organizamaların sebep olduğu kirlilik tehdidi sonucunda, mimari unsurların kaldırılarak kopyalarıyla değiştirilmesinin yapıların özgünlüğü açısından endişe uyandırdığı bildirilmiştir (WHC/OUV_717, 2015).

DMK, DMA ile ilişkili toplam dört karar almış bulunmaktadır. Kararlar; 1995’te listeye kayıt kararı, 1995’te Oturum Raporu genel kararlarda kayıt bildirimi, 2008’de Restrospektif envantere yanıt olarak varlıkların sınır ve ölçülerinin netleştirilmesi kararı ve 2015’te Retrospektif ÜED Beyanı’nın kabulü kararı olarak sıralanmaktadır (WHC/CD_717, 2018). DMK tarafından alanla ilişkili kayıt ve revize çalışmaları dışında herhangi bir karar alınmamıştır.