FİZYOLOJİ ANABİLİM DALI TEORİK ve LABORATUVAR DERS KONU KALP-DOLAŞIM SİSTEMİ VE EGZERSİZ FİZYOLOJİSİ
TEORİK DERSLER Kalp-Dolaşım Sistemi Fizyolojisi
1
Kalp-Dolaşım Sistemine Genel Bir Bakış ve Kalp-Dolaşım Sisteminin Yaşamsal Önemi
Kalp-dolaşım sisteminin genel fonksiyonlarını ve kalbin yaşamsal önemini tarif edebilir Kalp-dolaşım Sistemini oluşturan ana yapıların (atriyumlar, ventriküller, kalp kapakları, perikard) fonksiyonlarını listeleyebilir
Dolaşım sisteminin organizasyonunun tarif edebilir
Sistemik ve akciğer dolaşımı arasındaki fizyolojik bağlantıları tarif edebilir
2 Kalp Kasının Fizyolojik Özellikleri
Kalp kaslarının fizyolojik özelliklerini ve bunun işlevsel açıdan önemini söyleyebilir işlevsel önemini söyleyebilir
Kalpte hep-hiç yasasını anlatabilir
Otoritmik ve kontraktil kalp kası aksiyon potansiyellerinin evrelerini söyleyebilir
Otoritmik ve kontraktil kalp kası aksiyon potansiyellerinin farklı evrelerinde membrandaki iyon kanallarının durumunu ve membranın sodyum, potasyum ve kalsiyum iyonlarına geçirgenlik farklılıklarını söyleyebilir
ir
3 Kalp Kasında Uyarı-ileti Sistemi Mekanizmaları
Kalpte ritmik uyaranlar oluşturan hücrelerin fizyolojik özelliklerini söyleyebilir Ritmik uyaran oluşturan hücrelerde aksiyon potansiyellerinin oluşumundaki evreleri membrandaki iyon kanallarının durumu ve membranın iyonlara geçirgenlikleri ile birlikte anlatabilir
Kalpteki özel eksitasyon-ileti sistemini yolakları ve bileşenleri ile anlatabilir
Sinus ritminin özelliklerini söyleyebilir
-ileti sistemine etkisini söyleyebilir Kalp uyarı kasılma mekanizması ve bu mekanizma üzerine kalsiyum düzenlemelerinin önemini tarif edebilir
4 Elektrokardiyografi I: Normal EKG’nin Özellikleri
Elektrokardiyografik ölçüm yönteminin dayandığı ilkeleri açıklayabilir
sayıp hangi süreçleri yansıttığını söyleyebilir
Bipolar ve unipolar derivasyonları elektrod yerleşim yerleri ile birlikte söyleyebilir
PQ (PR) aralığı, QRS kompleksi, QT aralığının hangi süreç veya süreçlere karşılık geldiğini ve bunların sürelerinin normal değerlerini söyleyebilir
EKG’yi kullanarak bir kalp dönemini, kalbin dakika frekansını ve ventriküllerin ortalama elektriksel eksenini hesaplayabilmeli, normal değerlerini söyleyebilir
5 EKG II: EKG Kayıtlarından Elde Edilebilen Bilgiler
Kanda potasyum, kalsiyum ve sodyum iyonlarının konsantrasyonun da artış ve azalmalarının EKG’ye etkilerini söyleyebilir
ı anahatları ile belirtebilir Ekstrasistollere kalp kasının yanıt verme veya vermemesini refraktör dönem kavramı ile anlatabilmeli, kompensatuar pause döneminin oluşumunun mekanizmasını açıklayabilir
6 EKG III: EKG Değişikliklerine Yol Açabilen Bazı Durumlar
Aritmiler, sinus taşikardisi, sinus bradikardisi, solunum aritmisi, ektopik odak eksitasyonu, erken atım, re-entry fenomeni, hızlı aritmileri tanımlayabilir
ritmileri sınıflandırabilir, EKG’ye yansımalarını anahatları ile belirtebilir, Miyokard iskemisi ve enfarktüsündeki EKG bulgularını söyleyebilir.
7 Kalp Döngüsü I: Kalp Kapakları ve Kalp Sesleri
Kalp döngüsü fazlarının isimlerini sayabilir
Kas kasılma çeşitlerini kalp döngüsü ile ilişkilendirebilir
Kalp döngüsü fazlarının fonksiyonel ve klinik önemini söyleyebilir Bir kalp döngüsü sırasında kalp kapaklarının fonksiyonunun önemini bilir
in oluşum mekanizmasını bilir
ir
8 Kalp Döngüsü II: Wigger’s Diyagramı
Kalp döngüsü sırasında atriyum ve ventriküllerde oluşan hacim-basınç değişikliklerini nedenleri ile birlikte tartışabilir
bilir
Kalp döngüsü sırasında basınç artması ve azalması, kalp kapaklarının durumunu, EKG ile eş zamanlı açıklayabilir
Diyastol sonu kan hacmi (EDV), Sistol sonu kan hacmi (ESV), ejeksiyon Fraksiyonu kavramlarını açıklayabilir
Kalp kapaklarının açılıp-kapanma mekanizmasını açıklayabilir, bu mekanizma bozulduğunda oluşan patolojilerin nedenini yorumlayabilir (ÇEP: Kalp kapak hastalıkları)
klayabilir
Nabıza etki eden faktörleri mekanizması ile açıklayabilir, Nabız muayenesi nereden yapılır, anlatabilir
Kalp atım sayısındaki artışın kalp döngüsü süresine etkisi ve klinik önemini anlatabilir 9 Kalbin pompalama işlevinin intrensek düzenlenmesi Kardiyak performansı etkileyen faktörlerini ve işlevsel önemini tartışabilmeli
Kalbin çalışmasında intrensek düzenleme mekanizmalarını bilir
.Kalp kasılma gücü ve bu gücü sağa sola kaydıran özelliklerin etkilerini sıralayabilir Frank-Starling mekanizmasını ve kalbin fonksiyonu açısından önemini anlatabilir
Önyük (preload) ve artyük (afterload) kavramlarını hacim-basınç değişimleri ile ilişkilendirebililir
Önyük ve artyük kavramlarının klinik değerlendirmedeki önemini açıklayabilir
10 Kalbin pompalama işlevinin ekstrensek düzenlenmesi
Kalbi uyaran sinirler, etkin maddeleri ve uyardıkları bölgeleri söyleyebilmeli, üzerine etkilerini anlatabilir kalbin çalışmasını nasıl etkilediğini açıklayabilir
kalbin çalışmasını nasıl etkilediğini açıklayabilir
Vagustan kurtulma (vagal escape)’nın oluşum mekanizmasını ve kalp fonksiyonu açısından önemini açıklayabilir
Kalbin çalışmasının düzenlenmesinde beyin vazomotor merkezlerinin etkisini açıklayabilir
Baroreseptörlerin yerleşim yerlerini ve kan basıncı ile ilişkisi anlatabilmeli, önemini söyleyebilir
-kardiyak, Bezold-Jarisch Refleksleri ve Cushing Reflekslerinin oluşum mekanizmalarını, kalpte ve kan basıncında oluşan etkilerini açıklayabilir
İyon yoğunluğunun ve sıcaklığın kalbin çalışması üzerine olan etkisini açıklayabilir
11 Kalp Debisi (Cardiac output) ve venöz dönüş
tkileyen faktörleri sayabilir Kalp debisini (CO) etkileyen faktörleri açıklayabilir
debisi üzerine etkisini bilir
-yük) ve afterload (art-yük) kavramlarının venöz dönüş ve kalp debisi ile bağlantısını kurabilir
Venöz dönüşteki artma ve azalmanın kalp debisini nasıl etkileyeceğini bilmeli, Kalbin dakika hacmi ölçümünü ve bunun klinik önemini anlatabilir.
Sol ventrikül basınç hacim ilişkili olarak kan basıncı değişim grafiği içinde bir kalp döngüsü fonksiyon eğrisi çizerek periferik dolaşım ve kalp fonksiyonları arasındaki fizyolojik etkileri tanımlar
12 Hemodinami
Hemodinami kanunlarını kan basıncı, kan akımı ve periferik damar direnci üzerine uygulayabilir
Kan akımı, kan akım hızı ve damar çapı değişimlerinin birbirleri üzerine ve damar gerimi üzerine etkilerini anlatabilir
Arter, arteriyol, kapiller, venöz damarlardaki hemodinamik değişiklikleri ve ilişkileri açıklayabilir
Kan akımı direnci üzerine etkileyen faktörleri Poiselle yasası üzerinden açıklayabilir Damarlarda paralel veya seri düzenlemenin periferik dirence ve kan akımı üzerine etkilerini tanımlar
Damarlarda laminar akım ve turbulan akım değişimlerini tanımlar
13 Arteriyel kan basıncının ölçümü ve düzenlenmesi
Arteriyel kan basıncının doğrudan ve dolaylı (indirekt) ölçüm yöntemlerini anlatabilmeli, normal değerleri söyleyebilir
etkili faktörleri anlatabilir
Arteriyel kan basıncının düzenlenmesinde erken, orta ve uzun dönemde devreye giren mekanizmaları sayarak açıklar
Damarlarda norepinefrin, seratonin, anjiotensin II ve vazopressin etkili kontraksiyon ve Nitrik Oksit, histamin, bradikinin ve prostaglandin etkili gevşeme mekanizmalarını açıklayabilir
14 Kapiller dolaşım ve lenfatik sistem
Kapiller perfüzyonun mekanizmasını anlatabilir
Kapiller dolaşıma etki eden faktörleri sıralayabilmeli, perfüzyon bozulduğunda oluşabilecek sorunları açıklar
Vazomosyon (aktif, reaktif hiperemi) ve önemini açıklar
Kapiller arteriyel ve venöz uçtan madde alışverişine etki eden güçleri ve etki yönlerini bilir
zelliklerini sıralayabilir Lenfatik akıma etki eden föktörleri bilir
Ven ve lenf damar sistemindeki fonksiyon bozukluğu sonucu oluşan ödemi tanıyabilmeli, nedenlerini açıklayabilir (ÇEP: Varis (T)).
15 Mikrodolaşım
Starling kuvvetlerini oluşturan damar geçirgenliği, damar içi ve damar dışı (hücrelerarası) onkotik ve hidrostatik basınç değişimlerinin doku ile kan arasındaki alışverişeetkilerini tarif eder
Venöz tıkanma, lenfatik tıkanma, artmış kapiller permeabilite, kalp yetmezliği, doku hasarı veya alerjik reaksiyonlar ve yetersiz beslenmenin (malnütrisyon) yol açtığı ödem mekanizmalarını açıklayabilir
16 Venöz dolaşımın fonksiyonel özellikleri Venöz dönüşün fizyolojik mekanizmasını bilir Venöz dönüş üzerine etkili mekanizmaları açıklar
17 Koroner dolaşım ve kan akımının dokular tarafından yerel kontrolü
Koroner dolaşımın genel ilkelerini belirtebilir Koroner dolaşımı etkileyen faktörleri bilir
Koroner dolaşımı kalp dönemi ile ilişkilendirebilmeli, nedenini açıklayabilir
Koroner dolaşımda oluşan patolojik durumların mekanizmasını Açıklayabilir (ÇEP: Angina pektoris (TT-K), ateroskleroz (B-K)).
Kalp beslenme bozukluğunun belirtilerini bilir
Koroner dolaşım bozulduğunda organizmanın nasıl etkilenebileceğini tartışabilir
18 Kardiyo-vasküler Düzenlenme
Arteriyal sistolik, diyastolik, ortalama arter basıncı ve puls basınçlarının atım hacmi (SV), kalp hızı (HR), arteriyal kompliyans, ve total periferik damar direnci değişikliklerinden nasıl etkilendiğini tarif eder
Hem sistemik hem de pulmoner dolaşım arterlerinde, arteriyollerinde, kapillerlerinde, venüllerinde ve venlerinde basınç ve oksijen saturasyon özelliklerini ve farklılıklarını bilir.
Kan kaybının (hemoraji), kalp debisi, santral venöz basınç ve arteriyal kan basıncı üzerine etkilerini bilir ve bu değişikliklere karşı vücudun harekete geçirdiği fizyolojik mekanizmaları açıklar
Wigger’s diyagramını kullanarak ventrikül basıncı, ventrikül hacmi, aorta basıncı, aortik kan akımı, atriyum hacmi, atriyum basıncı, jugular ven basıncı, atım hacmi, kalp kapaklarının durumu, kalp sesleri, EKG değişimlerini basınç, zaman ve hacim değişimleri üzerinden açıklar.
19 Kısa Dönemde Kan Basıncını Düzenleme Mekanizmaları Kısa dönemde kan basıncı üzerine otonom sinir sisteminin etkilerini bilir
20 Uzun Dönemde Kan Basıncını Düzenleme Mekanizmaları Uzun dönem kan basıncı düzenlenmesinde RAAS (Renin Anjiotensin Aldostereon ve Anti Diüretik Hormon) etkilerini tartışabilir
21 Özel Dolaşım Alanları
Serebral (beyin) dolaşımın özelliklerini sıralayabilir Koroner dolaşımın özelliklerini sıralayabilir Splanknik dolaşımın özelliklerini sıralayabilir Periferal (Deri) dolaşımın özelliklerini sıralayabilir Uterus (fetal) dolaşımın özelliklerini sıralayabilir Pulmoner (Akciğer) dolaşımın özelliklerini sıralayabilir Renal dolaşımın özelliklerini sıralayabilir
İskelet kası dolaşımın özelliklerini sıralayabilir
22 Dolaşım Sistemi Aksaklıkları
Kardiyo-vasküler fonksiyonlar ile Hipertansiyon arasındaki bağlantıları açıklayabilir Kardiyo-vasküler fonksiyonları ile Kalp yetmezliği
arasındaki bağlantıları açıklar Kardiyo-vasküler fonksiyonlar ile Şok arasındaki bağlantıları açıklayabilir Şok çeşitlerini sınıflandırabilir
Şoka karşı gelen fizyolojik mekanizmaları açıklayabilir
Kardiyo-vasküler fonksiyonlar ile Hipoksi (Anjina, Kalp krizi) arasındaki bağlantıları açıklayabilir
23 Egzersiz Fizyolojisi I Sağlıklı bir yaşam için egzersizin önemini ve daha kaliteli ve daha yüksek performanslı vücut fonksiyonları için düzenli fiziksel aktivitelerin vücut sistemlerine etkilerini tanımlayabilir 24 Egzersiz Fizyolojisi II Aerobik (dayanıklılık) ve Anaerobik (Kuvvet) Antremanlarının vücut fizyolojik sistemleri
üzerine (Kalp-dolaşım, kaslar, enerji sistemleri ) etkilerini sayabilir
Dayanıklılık (VO2 Max) ve Kuvvet kavramlarını ve önemini tanımlar.
Kuvvet ve dayanıklılık egzersizlerine Kalp-dolaşım, solunum, enerji uyum, mekanizmalarını açıklayabilir
Egzersizde ısı, su, elektrolit dengesinin korunması için, uygun kıyafet seçimi ve ayakkabının önemini açıklayabilir
Fizyolojik performansı etkileyen çevre koşullarına (sıcakta, soğukta, su altında ve yükseltide egzersiz) fizyolojik adaptasyon mekanizmalarını sayabilir
25 Egzersiz Fizyolojisi III
Düzenli ve yeterli fiziksel aktivitelerle (esneme, denge, dayanıklılık ve kuvvet) sağlık ilişkisini açıklayabilir
Dengesiz beslenme ve yetersiz fiziksel aktivitenin yol açtığı obezite, kronik hastalıklar (diyabet, kalp krizi, hipertansiyon, stroke vs) ilişkisini kurabilir
Tahmini maksimum nabzı hesaplayabilir
Kişide Vücut Kitle İndeksini (VKİ, BMI) hesaplayarak kişileri yağ fazlalığına göre sınıflandırabilir
Kişilerde genel olarak egzersiz risk faktörlerini tanımlayarak düşük riskli kişilere egzersiz önerileri verebilir
26 Termoregülasyon (Vücutta Isı Düzenlemesi)
. Normal vücut ısısı değerlerini, ölçüm yerlerini, günlük değişimini ve vücut ısısı regülasyon (termoregülasyon) mekanizmalarını bilir
Ateşin tanımını yapabilir
Ateşin oluşum mekanizmasını bilir,
Ateşe yol açan nedenleri sayabilir ve farklı ateş şekillerinin olduğunu bilir, Ateşin yararlarını ve zararlarını tanımlayabilir