Di¤er Makineler - Alt Sektörler ve D›ﬂ Ticaretteki Geliﬂmeler

3. Alt Sektörler ve D›ﬂ Ticaretteki Geliﬂmeler

3.21. Di¤er Makineler

3.21.1. ‹hracat

GT‹P Aç›klama

8423 Tart› ve tart› aletleri

8424* S›v› tozlar› püskürtmeye, da¤›tmaya mahsus mekanik cihazlar 8475 Elektrik/ elektronik ampul, tüp, valf montaj makineleri 8476 Otomatik sat›ﬂ makineleri

8479 Kendine özgü fonksiyonlu makine ve cihazlar 8483 Transmisyon milleri, kranklar, yatak kovanlar›, diﬂliler, çarklar 8484 Metal tabakl› contalar, conta tak›m ve gruplar›

8505 M›knat›slar, m›knat›sl› platolar, kavray›c›, tutucu tertibat 9508 Fuar ve panay›r için çeﬂitli makine ve aksamlar›.

960350 Araç ve cihazlara ait süpürge, f›rçalar

* 842481 hariç

Grraaffiikk 116600.. DDii¤¤eerr MMaakkiinneelleerr,, dd››ﬂﬂ ttiiccaarreett ((mmiillyyoonn UUSSDD)) KKaayynnaakk:: UUNNSSTTAATTSS;; CCoommttrraaddee..

Milyon USD

Di¤er Makineler grubu Motorlar grubundan sonra en fazla ithalat yap›lan ikinci grubu oluﬂturmaktad›r. 2008 y›l› ithalat› 1,87 milyar ABD Dolar›d›r ve 2003 y›l›na göre 2,6 kat art›ﬂ göstermiﬂtir. ‹thalatta ilk üç s›ray› alan Kendine özgü fonksiyonlu makine ve cihazlar (8479), Transmisyon milleri, kranklar, yatak kovanlar›,

diﬂliler, çarklar (8483) ve S›v› tozlar›

püskürtmeye, da¤›tmaya mahsus mekanik cihazlar (8424) ithalat›n %85’ini gerçekleﬂtirmiﬂtir. 2009 y›l›nda grubun toplam ithalat›nda 2008 y›l›na göre %27 düﬂüﬂ yaﬂanm›ﬂ ve grup ithalat› yaklaﬂ›k 1,37 milyar ABD Dolar› olmuﬂtur.

TTaabblloo 110044.. DDii¤¤eerr MMaakkiinneelleerr,, iihhrraaccaatt ((mmiillyyoonn UUSSDD)) KKaayynnaakk:: UUNNSSTTAATTSS;; CCoommttrraaddee..

GT‹P 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

8423 3.0 5.5 7.4 6.5 9.8 10.5 9.5

8424* 21.6 26.7 18.5 21.2 21.9 33.0 27.3

8475 3.9 10.5 23.1 11.9 12.7 15.9 10.5

8476 0.0 0.1 0.2 0.0 0.3 0.2 0.7

8479 46.2 66.3 98.4 108.4 161.3 221.6 175.7

8483 66.2 93.7 114.9 129.2 175.1 230.7 151.4

8484 4.4 5.9 8.4 9.4 11.8 13.6 13.5

8505 3.8 3.5 1.1 0.9 2.8 4.1 5.5

9508 1.4 2.2 2.7 5.2 8.7 14.0 11.9

960350 1.0 1.0 1.0 1.2 1.6 1.6 1.4

TOPLAM 151.5 215.4 275.8 294.0 406.0 545.3 407.4

TTaabblloo 110055.. DDii¤¤eerr MMaakkiinneelleerr,, iitthhaallaatt ((mmiillyyoonn UUSSDD)) KKaayynnaakk:: UUNNSSTTAATTSS;; CCoommttrraaddee..

GT‹P 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

8423 14.7 24.8 27.8 39.9 42.4 40.9 24.7

8424* 48.9 63.1 79.5 91.1 111.1 132.5 98.6

8475 18.2 23.0 36.3 32.3 52.8 64.6 14.2

8476 1.2 4.2 6.5 6.4 11.6 14.6 8.3

8479 427.8 538.7 624.7 649.8 897.4 921.6 672.5

8483 155.7 218.7 257.3 319.6 406.4 541.1 452.7

8484 24.4 29.2 32.5 36.7 43.2 51.1 41.3

8505 23.6 35.9 46.1 49.1 58.8 58.5 36.6

9508 3.7 1.4 10.0 3.6 8.0 39.5 13.2

960350 3.2 4.1 4.5 5.1 7.3 7.6 6.0

TOPLAM 721.4 943.1 1125.1 1233.7 1639.1 1872.1 1368.1

3.21.2. ‹thalat

Di¤er Makineler grubunda 2003 y›l›nda %21 olan ihracat›n ithalat› karﬂ›lama oran›, artarak 2008 y›l›nda %29,1’e ulaﬂm›ﬂt›r. 2009 y›l›nda

ihracat›n ithalat› karﬂ›lama oran› 2008 y›l›

düzeyinde kalm›ﬂt›r.

3.21.3. ‹hracat›n ‹thalat› Karﬂ›lama Oran›

Grraaffiikk 116611.. DDii¤¤eerr MMaakkiinneelleerr,, iihhrraaccaatt››nn iitthhaallaatt›› kkaarrﬂﬂ››llaammaa oorraann›› ((%%)) KKaayynnaakk:: UUNNSSTTAATTSS;; CCoommttrraaddee..

Makine ‹malat Sanayi; makine, elektronik, yaz›l›m ve servis sektörleriyle birlikte mal ve hizmet üretim sistemlerinin etkinli¤ini sa¤layan bir sektördür. Sahip oldu¤u ve geliﬂtirdi¤i teknolojiler ile girdi sa¤lad›¤› tüm sektörlerin ürünlerinin fonksiyonlar›n› belirler ve imalat›n› sa¤lar. Bu nedenle sektörün kendi ve girdi sa¤lad›¤› sektörlerin rekabet gücünü art›rabilmesi için ARGE çabalar›na odaklan-mas› gereklidir.

Pazar›n talep etti¤i daha iyi fiyat ve kalitede herhangi bir ürünün üretilebilmesi, makine imalat sanayinin üretim teknolojilerinde yarat-aca¤› de¤iﬂime ba¤l›d›r. Bir baﬂka anlat›mla, makine imalat sanayi sürekli yenilik aramak ve sundu¤u ara ve yat›r›m mallar›na iliﬂkin teknolojileri geliﬂtirmek zorundad›r. Makine imalat sanayi bu yap›s›yla bir ölçüde tüm sek-törlerdeki verimlili¤i de belirleyen bir özelli¤e sahiptir. Bu aç›dan ARGE çabalar›n›n düzeyi sektörün genel durumunu ortaya koyan

önemli göstergelerden birisidir.

Çal›ﬂman›n di¤er bölümlerinde Makine ‹malat Sanayi kapsam› d›ﬂ›nda b›rak›lan 296; Silah ve Mühimmat ‹malat› ve 297; Baﬂka Yerde S›n›fland›r›lmam›ﬂ Ev Aletleri ‹malat›na iliﬂkin ARGE ve teknoloji verileri bu bölümde zorun-lu olarak kapsam içine al›nm›ﬂt›r. ‹statistik-lerde alt sektörlere iliﬂkin veri bulunamam›ﬂt›r.

Veriler Türk Makine ‹malat Sanayinde ARGE harcamalar›n›n 2006 y›l›na göre 2007 y›l›nda

%27,6 artarak 204,2 milyon YTL düzeyine eriﬂti¤ini göstermektedir. Bu harcamalar içinde makine teçhizat, sabit tesis ve personel harca-malar›n›n pay› önemli ölçüde artm›ﬂt›r. Söz konusu bulgu sektörde ARGE harcamalar›na verilen önemin artt›¤›n› göstermektedir. Ancak bu art›ﬂa karﬂ›n özellikle motorlu kara taﬂ›tlar›

imalat›ndaki ARGE harcamalar›ndaki yüksek art›ﬂ nedeniyle sektörün imalat sanayi ARGE harcamalar› içindeki pay› ise gerilemiﬂtir.

SEKTÖRDE TEKNOLOJ‹ ve ARGE’DEK‹ GEL‹ﬁMELER

4.

Grraaffiikk 116622.. MMaakkiinnee ‹‹mmaallaatt SSaannaayyii AARRGGEE hhaarrccaammaallaarrıı ddaa¤¤ııllıımmıı,, 22000066 ((NNaaccee 2299)) KKaayynnaakk:: TTUU‹‹KK;; TTüürrkkiiyyee ‹‹ssttaattiissttiikk YYııllllıı¤¤ıı,, 22000088..

Grraaffiikk 116633.. MMaakkiinnee ‹‹mmaallaatt SSaannaayyii AARRGGEE hhaarrccaammaallaarrıı ddaa¤¤ııllıımmıı,, 22000077 ((NNaaccee 2299)) KKaayynnaakk:: TTUU‹‹KK;; TTüürrkkiiyyee ‹‹ssttaattiissttiikk YYııllllıı¤¤ıı,, 22000088..

((TTooppllaamm 115599,,999911,,116688 TTLL)) ((TTooppllaamm 220044,,221166,,882244 TTLL))

‹malat sanayi toplam ARGE harcamalar› içinde makine imalat sanayinin pay› 2006 y›l›nda

%13,5 düzeyindedir. Sektör bu oranla imalat sanayi içinde 2006 y›l›nda üçüncü s›rada yer alm›ﬂt›r. 2007 y›l›nda ise sektörün imalat sanayi toplam ARGE harcamalar› içindeki pay›

%11,9 düzeyine gerilese de s›ralamadaki yeri-ni korumuﬂtur.

Dikkat çeken bir nokta, sektörün toplam imalat sanayi ARGE harcamalar› içindeki pay›n›n, üretimdeki ya da katma de¤erdeki pay›ndan çok daha yüksek oluﬂudur. Bu

bulgu sektörün ARGE a¤›rl›kl› bir yap›ya sahip oldu¤unu ve bu aç›dan koﬂulsuz desteklen-mesi gere¤ini ortaya koymaktad›r.

ARGE harcamalar›n›n toplam imalat sanayi ARGE harcamalar›na oran› aç›s›ndan 2006 ve 2007 y›llar›nda ilk s›ray› motorlu kara taﬂ›tlar›, ikinci s›ray› radyo, tv, haberleﬂme teçhizat›

sektörü alm›ﬂt›r. Makine imalat sanayinin ARGE harcamalar› aç›s›ndan ileri teknoloji gerektiren bu sektörlerin ard›ndan üçüncü s›rada gelmesi, sektörün teknolojik geliﬂmeye ba¤›ml›l›¤›n› da ortaya koymaktad›r.

Grraaffiikk 116644.. TTooppllaamm ‹‹mmaallaatt SSaannaayyii AARRGGEE hhaarrccaammaallaarrıınnıınn iikkttiissaaddii ffaaaalliiyyeett kkoollllaarrıınnaa ggöörree ddaa¤¤ııllıımmıı ((%%)) KKaayynnaakk:: TTÜÜ‹‹KK;; TTüürrkkiiyyee ‹‹ssttaattiissttiikk YYııllllıı¤¤ıı,, 22000088..

((%%))

‹malat sanayi ARGE insan gücünün 2006 y›l›nda tam zamanl› eﬂde¤er olarak sektörlere göre da¤›l›m›na bak›ld›¤›nda makine imalat sanayi %20,73 ile ilk s›rada yer alm›ﬂt›r. Bu veri daha önce de vurguland›¤› gibi makine imalat sanayinin ekonomide nitelikli iﬂgücü istih-dam›nda önemli yere sahip oldu¤unu göster-mektedir. 2006 y›l›nda 2,270 kiﬂi olan ARGE insan gücü say›s› artarak 2007 y›l›nda 2,783 kiﬂiye ç›km›ﬂ olmas›na karﬂ›n, imalat sanayi içinde sektörün söz konusu personel aç›s›ndan pay› %19,14’e gerilemiﬂtir.

Yeterli finans kayna¤› sa¤lansa da ARGE ile at›l›m yapabilen sektörlerin nitelikli insan kayna¤›na gereksinimi bulunmaktad›r. Makine imalat sanayi nitelikli insan kaynaklar› istih-dam› aç›s›ndan da ilk s›ralarda yer almaktad›r.

Makine ‹malat Sanayinde 2006 ile 2007 y›l›

aras›nda araﬂt›rmac› say›s› yaklaﬂ›k %30

artarak 1478 düzeyine eriﬂirken, teknisyen ve eﬂde¤er meslek sahibi olanlar›n say›s› da ayn›

oranda art›ﬂla 993 kiﬂiye ç›km›ﬂt›r. K›saca sek-törde nitelikli personel say›s›nda önemli bir art›ﬂ görülmüﬂtür. Bu bulgular, sektörün bir y›l içinde yüksek oranda artan nitelikli personel ihtiyac›n› karﬂ›layabildi¤ini göstermesi aç›s›ndan da önemlidir.

Grraaffiikk 116655.. MMaakkiinnee ‹‹mmaallaatt SSaannaayyii AARRGGEE iinnssaann ggüüccüünnüünn ttaamm zzaammaann eeﬂﬂddee¤¤eerr oollaarraakk ddaa¤¤ııllıımmıı,, 22000066 ((NNaaccee 2299))

KKaayynnaakk:: TTUU‹‹KK;; TTüürrkkiiyyee ‹‹ssttaattiissttiikk YYııllllıı¤¤ıı,, 22000088..

Grraaffiikk 116666.. MMaakkiinnee ‹‹mmaallaatt SSaannaayyii AARRGGEE iinnssaann ggüüccüünnüünn ttaamm zzaammaann eeﬂﬂddee¤¤eerr oollaarraakk ddaa¤¤ııllıımmıı,, 22000077 ((NNaaccee 2299))

KKaayynnaakk:: TTUU‹‹KK;; TTüürrkkiiyyee ‹‹ssttaattiissttiikk YYııllllıı¤¤ıı,, 22000088..

Türkiye’de ARGE harcamalar›n›n makine imalat sanayi yan›nda tüm sektörlerde de desteklenmesi gere¤i ise, seçilmiﬂ baz› ülkelerde bu harcamalar›n GSY‹H’ya oran›na bak›ld›¤›nda aç›kça görülmektedir. Türkiye’nin ARGE harcamalar›n›n GSY‹H’ya oran› AB ülkeleri, Japonya ve ABD gibi geliﬂmiﬂ ülkelere göre çok düﬂük düzeylerde kalmak-tad›r.

Bu oran, Eurostat verilerin göre 2006 y›l›nda

%0,11 düzeyindedir ve tüm AB ülkelerinin

gerisindedir. Oran›n AB’ye yeni kat›lan tüm Orta ve Do¤u Avrupa ülkelerinin de gerisinde olmas› oldukça düﬂündürücüdür. ARGE harca-malar›n›n GSY‹H’ya oran›, 2006 y›l›nda AB (27) ortalamas› %1,19 ve 2007 y›l›nda ise

%1,21 düzeyindedir. Söz konusu bulgular Türkiye’nin ARGE’ye çok daha fazla kaynak ay›rmas› gere¤ini aç›kça ortaya koymaktad›r.

ARGE’ye ayr›lacak kaynaklar makine imalat sanayinin geliﬂmesine de önemli katk›

sa¤layacakt›r.

Grraaffiikk 116677.. TTooppllaamm ‹‹mmaallaatt SSaannaayyii AARRGGEE iinnssaann ggüüccüünnüünn ttaamm zzaammaann eeﬂﬂddee¤¤eerr oollaarraakk iikkttiissaaddii ffaaaalliiyyeett kkoollllaarrıınnaa ggöörree ddaa¤¤ııllıımmıı ((%%)) KKaayynnaakk:: TTUU‹‹KK;; TTüürrkkiiyyee ‹‹ssttaattiissttiikk YYııllllıı¤¤ıı,, 22000088..

BYS ‹malatlar

((%%))

Toplam ARGE harcamalar›nda oldu¤u gibi, makine imalat sanayi ARGE harcamalar›n›n GSY‹H’ya oran› aç›s›ndan da Türkiye oldukça geridedir. Makine imalat sanayi ARGE harca-malar›n›n pay› Türkiye için %0,02 olurken ayn›

oran 2006 y›l› için Kore de %0,1 Japonya da

%0,21 ve Almanya da %0,2 olmuﬂtur. Makine imalat sanayi ARGE harcamalar›n›n GSY‹H’ya oran› aç›s›ndan 2007 y›l›nda Polonya ve Romanya Türkiye’nin gerisinde kalm›ﬂt›r. Bu oran aç›s›ndan sektör, Türkiye toplam›na göre daha iyi konumdad›r. Ancak harcaman›n düzeyi çok yetersizdir. Uluslararas› alanda yar›ﬂabilmek için Makine imalat sanayinin ARGE ye daha fazla kaynak ay›rmas› ve ortak projelerle finans gücünü birleﬂtirmesi gerek-lidir.

Kiﬂi baﬂ› ARGE harcamas›, ülkelerin ARGE’ye ay›rd›klar› kayna¤›n boyutunu gösteren önemli bir göstergedir. 2006 y›l›nda Makine imalat sanayi kiﬂi baﬂ› ARGE harcamas› Japonya’da

61,4 Euro olurken, ayn› de¤er Finlandiya için 54 Euro, Almanya için 50,1 Euro, Kore için 13,8 Euro, ‹talya için 14,5 Euro ve Türkiye için 1,2 Euro olmuﬂtur. Türkiye 2006 y›l›nda Polonya, Slovakya ve Romanya gibi yeni Avrupa Birli¤i ülkelerinden daha iyi konum-dad›r. Ancak harcama düzeyi çok düﬂüktür.

2007 y›l›nda makine imalat sanayi kiﬂi baﬂ›

ARGE harcamas› Türkiye de 1,6 Euro’ya yük-selmiﬂtir. 2007 y›l›nda kiﬂi baﬂ› de¤erler düﬂük olsa da AB’ye yeni kat›lan Macaristan ve Çek Cumhuriyeti gibi ülkelerin makine imalat sanayi ARGE harcamalar›nda önemli art›ﬂlar dikkat çekmektedir. Türk makine imalat sanayinin orta ve ileri teknoloji pazar›ndan pay alabilmesi için ARGE çabalar›na a¤›rl›k vermesi gereklidir. Mevcut harcama düzeyinin yetersiz oldu¤u aç›kt›r.

Grraaffiikk 116688.. SSaannaayyiiddee AARRGGEE hhaarrccaammaallaarrıınnıınn GGSSYY‹‹HH''yyaa oorraannıı ((%%)) KKaayynnaakk:: EEuurroossttaatt;; SScciieennccee,, TTeeccnnoollooggyy aanndd IInnnnoovvaattiioonn SSttaattiissttiiccss..

Noott:: GGrraaffiikkttee ““00”” ddee¤¤eerrlleerr vveerrii yyookk aannllaamm››nnddaadd››rr..

Grraaffiikk 116699.. MMaakkiinnee ‹‹mmaallaatt SSaannaayyii AARRGGEE hhaarrccaammaallaarrıınnıınn GGSSYY‹‹HH’’yyaa oorraannıı ((%%)) KKaayynnaakk:: EEuurroossttaatt;; SScciieennccee,, TTeeccnnoollooggyy aanndd IInnnnoovvaattiioonn SSttaattiissttiiccss..

Noott:: GGrraaffiikkttee ““00”” ddee¤¤eerrlleerr vveerrii yyookk aannllaamm››nnddaadd››rr..

((%%))

Türkiye’de sanayide son y›llarda sa¤lanan en önemli geliﬂmelerden birisi ARGE personeli say›s›ndaki geliﬂmedir. Ancak sektörde önem-li yeri olan ülkelerle karﬂ›laﬂt›r›ld›¤›nda say›sal olarak eriﬂilen noktan›n çok yetersiz oldu¤u ortaya ç›kmaktad›r. 2003 y›l›nda toplam iﬂgücü içinde ARGE personelinin pay›

Türkiye’de sadece %0,05 düzeyindedir. Bu oran ayn› y›lda AB (15) için %0,6 ve AB (27) için %0,55 düzeyindedir.

Karﬂ›laﬂt›r›lan ülkeler aras›nda 2003 y›l›nda ARGE personelinin iﬂgücü içindeki pay›

aç›s›ndan en yüksek oran, %1,64 ile Finlandiya’ya aittir. Japonya, Fransa, Almanya ve Norveç oran›n yüksek oldu¤u di¤er ülkel-erdir. Türkiye karﬂ›laﬂt›r›lan ülkeler aras›nda son s›rada yer almaktad›r. 2006 y›l›nda Türkiye’nin sanayide çal›ﬂan ARGE person-elinin toplam iﬂgücü içindeki pay› %0,1 düzeyine eriﬂmesine karﬂ›n bu oran aç›s›ndan

yine son s›radan kurtulamam›ﬂt›r. Romanya hariç tüm ülkelerde ARGE personelinin toplam iﬂgücüne oran› 2006 y›l›nda 2003 y›l›na göre artm›ﬂt›r.

Türkiye’nin ve Makine ‹malat Sanayinin inno-vasyon konusunda at›l›m yapma gere¤i bulun-maktad›r. Sürekli ve h›zl› biçimde yenilik yapan iﬂletmeler pazarda rekabet güçlerini art›rmaktad›r. K›saca innovasyon rekabet gücünü belirleyen temel faktörlerden birisi konumuna gelmiﬂtir. Innovasyondan sat›ﬂ gelirlerinin toplam sat›ﬂ gelirleri içindeki pay›

giderek yükselmektedir. Bu e¤ilim de iﬂlet-melerin ayakta kalabilmeleri için yenilik yapma gere¤ini ortaya koymaktad›r. Seçilmiﬂ baz› ülkelerde innovasyondan sat›ﬂ gelirlerine bak›ld›¤›nda geliﬂmenin boyutu aç›kça ortaya ç›kmaktad›r. Bu oran aç›s›ndan Almanya

%32,30 ile 2004 y›l›nda ilk s›ray› alm›ﬂt›r.

Almanya y› %22,2 ile Slovakya ve %20,30 ile

Grraaffiikk 117700.. NNüüffuuss bbaaﬂﬂıınnaa MMaakkiinnee ‹‹mmaallaatt SSaannaayyii AARRGGEE hhaarrccaammaallaarrıı ((EEuurroo)) KKaayynnaakk:: EEuurroossttaatt;; SScciieennccee,, TTeeccnnoollooggyy aanndd IInnnnoovvaattiioonn SSttaattiissttiiccss..

Noott:: GGrraaffiikkttee ““00”” ddee¤¤eerrlleerr vveerrii yyookk aannllaamm››nnddaadd››rr..

Grraaffiikk 117711.. SSaannaayyiiddee AARRGGEE ppeerrssoonneelliinniinn iiﬂﬂggüüccüü iiççiinnddeekkii ppaayyıı ((%%)) KKaayynnaakk:: EEuurroossttaatt;; SScciieennccee,, TTeeccnnoollooggyy aanndd IInnnnoovvaattiioonn SSttaattiissttiiccss..

Noott:: GGrraaffiikkttee ““00”” ddee¤¤eerrlleerr vveerrii yyookk aannllaamm››nnddaadd››rr..

((EEuurroo))

Finlandiya izlemiﬂtir. Ayn› y›l Türkiye’nin verisi elde edilememiﬂtir. 2006 y›l›nda karﬂ›laﬂt›rma yap›lan ülkelerin büyük ço¤unlu¤unda inno-vasyondan sat›ﬂ gelirlerinin toplam sat›ﬂ gelir-leri içindeki pay› yükselmiﬂtir. Türkiye için bu oran 2006 y›l›nda %7,8 olmuﬂtur. Norveç d›ﬂ›nda tüm ülkelerden daha düﬂük bir orand›r. Ayn› y›l bu oran, Almanya’da %27,1

Slovakya’da %22,2 ve Romanya’da %21,9 olmuﬂtur. AB (27) ortalamas› ise %18,8 dir. Bu gösterge Türkiye’nin bu alanda çok daha fazla çaba göstermesini ve ad›m atmas› gere¤ini ortaya koymaktad›r. Tüm di¤er sektörler yan›nda özellikle makine imalat sanayi için innovasyon vazgeçilmez öneme sahiptir.

Noott:: GGrraaffiikkttee ““00”” ddee¤¤eerrlleerr vveerrii yyookk aannllaamm››nnddaadd››rr..

Grraaffiikk 117722.. SSaannaayyiiddee iinnnnoovvaassyyoonn ssaattııﬂﬂ ggeelliirrlleerriinniinn ttooppllaamm ssaattııﬂﬂ hhaassııllaassıınnddaakkii ppaayyıı ((%%)) KKaayynnaakk:: EErroossttaatt;; SScciieennccee,, TTeeccnnoollooggyy aanndd IInnnnoovvaattiioonn SSttaattiissttiiccss..

((%%))

Makine imalat sanayi son y›llarda birçok sek-törde oldu¤u gibi bir göç hareketi yaﬂamak-tad›r. Uzakdo¤u ülkeleri, Çin, Hindistan, Brezilya gibi ülkelerin sektördeki at›l›m› AB, ABD gibi geliﬂmiﬂ ülkelerde artan iﬂgücü maliyeti ve çevre faktörü, sektörün üretim merkezlerinin yer de¤iﬂtirmesine neden olmaktad›r. Geliﬂmiﬂ ülkeler düﬂük, orta teknoloji alan›nda giderek rekabet güçlerini kaybetmekte ve ileri teknolojilere odaklan-maktad›r. Tüm di¤er sektörlerde oldu¤u gibi Çin, y›¤›n üretime uygun ürünlerde pazardan önemli bir paylar almaktad›r. Birçok ülke geliﬂmiﬂ ülkelerin kaybetti¤i düﬂük, orta teknoloji alan›nda pazardan pay kapmaya çal›ﬂmaktad›r. Bu ülkeler aras›na Türkiye’de kat›lm›ﬂt›r.

‹hracat ve ithalat verilerinden yararlan›larak hesaplanan RCA (görünen karﬂ›laﬂt›rmal›

üstünlük), CEP (karﬂ›laﬂt›rmal› ihracat perfor-mans›) ve ihracat uzmanlaﬂma endeksi gibi göstergeler dünya pazarlar›ndaki geliﬂmeleri aç›klamada önemli rol oynamaktad›r. Bu göstergelerden birisi olan ihracat uzmanlaﬂma endeksi konusunda, makine imalat sanayinde önemli yeri olan 43 ülkenin verilerinden yarar-lan›larak AB de yap›lan çal›ﬂman›n sonuçlar›

söz konusu geliﬂmeleri ortaya koymaktad›r.

Türkiye makine imalat sanayinde rakipleri konumunda olan ya da olabilecek ülkelere göre ihracat uzmanlaﬂma endeksi aç›s›ndan oldukça zay›f durumundad›r. Ancak konu-munu 2001 y›l›ndan 2006 y›l›na kadar önemli ölçüde de¤iﬂtirmiﬂ ve ihracat uzmanlaﬂma endeksinde yüksek bir art›ﬂ sa¤lam›ﬂt›r.

Örne¤in 2001 y›l›nda Türkiye’nin endeks de¤eri Taiwan’dan önemli ölçüde düﬂükken 2006 y›l›nda 0,73 endeks de¤eri ile Taiwan’›

geçmiﬂtir. Bu dönemde ihracat uzmanlaﬂma endeks de¤erini en h›zl› art›ran ülkelerin baﬂ›nda Hindistan gelmektedir. 2006 y›l›nda Hindistan Çin’i endeks de¤eri aç›s›ndan geçerek 1,23 ile çal›ﬂmam›zda karﬂ›laﬂt›rma için seçilen ülkeler aras›nda ‹talya’dan sonra ikinci s›raya yerleﬂmiﬂtir. Dikkat çeken bir bulgu son y›llarda BRIC olarak adland›r›lan ve öne ç›kan Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin’in makine imalat sanayi ihracat uzmanlaﬂma endeksinin yüksek olmas›d›r.

DÜNYA MAK‹NE ‹MALAT SANAY‹NDE GEL‹ﬁMELER

5.

‹hracat uzmanlaﬂama endeksi en yüksek ülke 2006 y›l›nda ‹talya’d›r. ‹talya’y› 1,23 ile Hindistan, 1,21 ile Çin, 1,20 ile Japonya, 1,17 ile Brezilya 1,16 ile Almanya ve ‹ngiltere izle-mektedir. Bulgular Türkiye’nin h›zla rakipleri ile aras›ndaki fark› kapatt›¤›n› göstermektedir.

Bu olumlu geliﬂmenin sürdürülmesi durumun-da, Türk makine imalat sanayi uluslar aras›

alanda önemli oyunculardan birisi olacakt›r.

Türkiye’nin 2001 ile 2006 y›llar› aras›nda istikrarl› bir biçimde endeks de¤erini art›rmas›

di¤er olumlu geliﬂmelerden birisidir. Bu dönemde, 2004 y›l›nda Brezilya, Türkiye ve Hindistan hariç tüm ülkelerin ihracat uzman-laﬂma endeksi gerilemiﬂtir.

AB’ye yeni üye 12 ülkenin ortalama ihracat uzmanlaﬂma endeks de¤eri de art›ﬂ e¤ilimi göstermektedir. Endeks de¤eri aç›s›ndan Türkiye bu ülkelerle ve ‹spanya ile aras›ndaki fark› giderek kapatmaktad›r. Bu geliﬂme

ulus-lararas› pazarlarda Türkiye’nin makine imalat sanayide önemli rakiplerinden baz›lar›na karﬂ›

rekabet gücünü art›rd›¤›n› ortaya koymaktad›r.

Grraaffiikk 117733.. SSeeççiillmmiiﬂﬂ bbaazzıı üüllkkeelleerr vvee TTüürrkk MMaakkiinnee SSaannaayyii iihhrraaccaatt uuzzmmaannllaaﬂﬂmmaa eennddeekkssii KKaayynnaakk:: EEUU;; MMeecchhaanniiccaall EEnnggiinneeeerriinngg DDaattaabbaassee,, vvddmmaa..

Endeks

‹hracat uzmanlaﬂma endeksi alt sektörlere göre incelendi¤inde Türkiye’nin birçok alt sektörde genele göre daha iyi konumda oldu¤u ortaya ç›kmaktad›r. 2006 ihracat uzmanlaﬂma endeksi de¤erleri aç›s›ndan tar›msal traktörler 2,72 endeks de¤eri ile alt sektörler aras›nda ilk s›rada yer almaktad›r. Bu alt sektörün endeks de¤eri ‹ngiltere ve Finlandiya hariç ‹talya, Almanya, ‹spanya, Fransa, Çin, Japonya ve ABD’nin ayn› sektör-leri için hesaplanan endeks de¤erinden daha yüksektir. Türkiye makine imalat sanayi endeks de¤eri aç›s›ndan ikinci s›rada gelen alt sektör 2,31 ile G›da, içecek ve tütün iﬂleme makine sanayidir. Bu sektör endeks de¤eri aç›s›ndan Türkiye karﬂ›laﬂt›r›lan ülkeler aras›nda Hollanda’dan sonra ikinci s›radad›r.

Alt sektörlerden Deri, Tekstil ve Giyim sanayi makineleri endeks de¤eri aç›s›ndan üçüncü, metalürji makineleri ise dördüncü s›rada yer almaktad›r. Endeks de¤eri en düﬂük bir baﬂka deyiﬂle uluslararas› pazarlarda en çok zorlanan

sektörün ise ka¤›t ve bask› sanayi makineleri sektörü oldu¤u görülmektedir.

Grraaffiikk 117744.. SSeeççiillmmiiﬂﬂ bbaazzıı üüllkkeelleerr vvee TTüürrkk MMaakkiinnee ‹‹mmaallaatt SSaannaayyii iihhrraaccaatt uuzzmmaannllaaﬂﬂmmaa eennddeekkssii KKaayynnaakk:: EEUU;; MMeecchhaanniiccaall EEnnggiinneeeerriinngg DDaattaabbaassee..

Endeks

Dünya Makine ‹malat Sanayi ithalat› 2008 y›l›nda 1,25 trilyon ABD Dolar›d›r ve Dünya ithalat› içindeki pay› %8,1’dir. Dünya Makine

‹malat Sanayi ithalat›nda AB-27 ihracat›n›n pay› %26’d›r. A.B.D’nin pay› %12,4 Japonya’n›n pay› %11,4’dür. Önümüzdeki y›llarda önemli atak yapmas› beklenen Hindistan’›n pay› % 0,6 ile yaklaﬂ›k Türkiye ile ayn›d›r. Aﬂa¤›daki tabloda seçilmiﬂ beﬂ ülke içinde en fazla paya sahip olan ve Dünya ihra-cat›ndaki pay› % 15’in üzerinde olan ülkeler renkli olarak gösterilmiﬂtir. Tabloda AB-27’nin bariz üstünlü¤ü görülmektedir. Çin’in daha fazla paya sahip oldu¤u “Ka¤›t imaline ve mat-baac›l›¤a mahsus makineler” ile “Endüstriyel klimalar ve so¤utma makineleri” d›ﬂ›ndaki tüm gruplarda AB-27’nin pay› tüm ülkelerden daha fazlad›r. Seçilmiﬂ beﬂ ülke (Türkiye hariç) 2008 y›l›nda Dünya Makine ‹malat Sanayi ithalat›

içindeki ihracat›n %59,5’ini yapm›ﬂt›r.

Türk makine imalat sanayinin uluslar aras›

pazarlardan gün geçtikçe istikrarl› bir biçimde pay almas› önemli bir geliﬂmedir. Ancak

sek-törün dünya pazarlar›ndan ald›¤› paylar›n çok düﬂük oldu¤u da gözard› edilmemelidir.

TTaabblloo 110077.. ‹‹hhrraaccaatt uuzzmmaannllaaﬂﬂmmaa eennddeekkssii ((22000066)) KKaayynnaakk:: EEUU;; MMeecchhaanniiccaall EEnnggiinneeeerriinngg DDaattaabbaassee..

Alt Sektörler Almanya ‹ngiltere ‹talya Danimarka Finlandiya ‹spanya Fransa Çin Japonya A.B.D. Türkiye

Motorlar ve Türbünler 0.70 2.22 0.69 0.17 0.72 0.37 0.84 0.40 1.42 1.83 0.75

Pompalar ve Kompresarlör 1.05 0.99 ,,93 1.61 0.49 0.78 1.31 0.86 0.84 0.98 0.85

Yataklar,Pistonlar ve Diﬂliler 1.27 0.65 0.80 0.29 0.60 1.16 1.28 1.02 1.23 0.66 0.95

Valfler 0.86 1.05 1.46 1.87 0.72 1.72 1.02 1.95 0.54 0.86 0.88

Sanayi Kazanları ve Isıtıcılar 1.09 0.85 1.29 1.12 0.68 1.32 0.98 0.81 0.67 1.20 1.06

Taﬂıma ve Kaldırma Makinaları 0.88 1.23 0.85 1.29 2.03 1.64 1.40 1.23 0.73 0.90 0.70

So¤utma ve Havalandırma Makinaları 0.67 0.73 1.02 1.45 0.71 1.40 1.16 2.10 0.55 0.92 1.60

Di¤er Genel Amaçlı Makinalar 1.38 1.06 1.30 1.28 0.68 1.30 1.04 0.73 0.59 0.96 0.69

Tarımsal Traktörler 1.12 2.68 1.30 0.32 3.12 0.11 1.65 0.26 1.03 0.92 2.72

Di¤er Tarımsal Makinalar 0.98 0.60 1.11 2.10 1.57 1.14 1.30 0.51 0.14 1.38 0.91

A¤aç ‹ﬂleme,Makine Aletleri ve Di¤erleri 1.00 0.56 0.94 0.38 0.61 0.96 0.44 1.19 1.42 0.89 0.96

Metalurji Makinaları 1.84 0.74 2.50 0.05 0.39 1.11 0.67 1.32 1.02 0.52 1.82

Madencilik ve Bayındırlık Makinaları 0.65 1.70 0.63 0.67 1.71 0.49 1.06 0.86 1.10 1.55 1.10

Gıda,‹çecek ve Tütün ‹ﬂleme Makinaları 1.13 0.91 1.85 4.43 0.28 1.75 1.22 0.36 0.12 0.60 2.31

Deri,Tekstil ve Giyim Sanayi Makinaları 1.20 0.29 1.44 0.50 0.07 0.90 0.84 1.54 1.09 0.43 2.02

Ka¤ıt ve Baskı Sanayi Makinaları 1.27 0.78 1.29 0.61 8.99 1.64 1.17 0.45 0.19 0.51 0.47

Di¤er Özel Amaçlı Makinalar 1.20 0.60 0.85 0.63 0.66 0.59 0.67 0.52 1.62 0.87 0.66

5.1. Dünya Makine ‹malat Sanayi D›ﬂ Ticareti

Seçilmiﬂ ülkeler içinde A.B.D. dünya ithalat›

içindeki pay› en yüksek olan ülkedir (%13,2).

A.B.D.’yi AB(27) %12,3 ile izlemektedir.

Aﬂa¤›daki tabloda seçilmiﬂ ülkeler içinde en yüksek ithalat pay›na sahip olan ve Dünya ithalat›ndaki pay› %10’dan fazla olan ülkeler renkli olarak gösterilmiﬂtir. Seçilmiﬂ beﬂ ülke (Türkiye hariç) 2008 y›l›nda Dünya Makine

‹malat Sanayi ithalat›n›n %38’ini yapm›ﬂt›r.

TTaabblloo 110088.. SSeeççiillmmiiﬂﬂ üüllkkeelleerriinn DDüünnyyaa iitthhaallaattıınnddaakkii iihhrraaccaattllaarrıınnıınn ppaayyıı ((22000088,, %%)) KKaayynnaakk:: UUNNSSTTAATTSS;; CCoommttrraaddee..

Seçilmiﬂ Ülkelerin Dünya ‹thalat›ndaki ‹hracatlar›n›n Pay›- 2008, (%) Dünya ‹thalat›

Grup Ad› AB-27 Çin Hindistan A.B.D Japonya Türkiye Di¤er Toplam (Milyon USD)

Di¤er Makineler 25.7 6.1 0.5 12.2 17.6 0.3 37.5 100.0 172247.9

Motorlar 18.8 3.4 0.7 11.9 12.9 1.1 51.2 100.0 137818.6

Ka¤›t ‹maline ve Matbaac›l›¤a Mahsus Makineler 14.4 16.5 0.1 6.7 14.6 0.1 47.6 100.0 124982.1

Pompalar ve Kompresörler 24.1 9.3 0.8 12.0 9.3 0.6 44.0 100.0 104338.5

Türbinler ve Turbojetler 35.6 2.9 0.3 32.0 5.5 0.5 23.2 100.0 102406.0

Tak›m Tezgahlar› 23.4 10.0 0.4 7.5 14.6 0.7 43.2 100.0 96169.9

‹nﬂaat Makineleri 29.3 9.6 0.6 14.7 17.0 0.6 28.2 100.0 76353.5

Vanalar 27.3 15.1 1.0 10.9 5.8 0.5 39.4 100.0 64896.5

Yük Kald›rma, Taﬂ›ma ve ‹stifleme Makineleri 28.6 14.8 0.2 10.3 10.5 0.3 35.3 100.0 57453.6

Tar›m ve Ormanc›l›k Makineleri 39.2 4.7 0.9 16.8 4.4 0.7 33.2 100.0 53647.5

Endüstriyel Klimalar ve So¤utma Makineleri 13.1 17.3 0.3 9.8 6.2 1.4 51.9 100.0 45252.7

G›da Sanayi Makineleri 33.9 5.2 0.6 13.8 4.1 0.9 41.5 100.0 41914.0

End. Is›t›c› ve F›r›nlar 39.2 7.0 1.2 10.6 6.1 0.4 35.4 100.0 38305.3

Rulmanlar 15.9 9.8 1.0 6.7 13.3 0.3 53.0 100.0 29264.8

Hadde ve Döküm Mak., Kal›plar 28.3 15.6 1.3 7.5 12.8 1.1 33.4 100.0 24382.2

End. Y›kama, Kurutma ve Ütüleme Makineleri 54.3 3.2 0.5 6.4 2.7 0.8 32.2 100.0 20803.0

Kauçuk, Plastik, Lastik ‹ﬂleme ve ‹mali Makineleri 38.1 9.5 0.9 7.0 12.4 0.5 31.6 100.0 20088.4

Tekstil ve Konfeksiyon Makineler 21.4 13.7 0.9 4.9 14.6 1.0 43.4 100.0 19171.5

Reaktörler ve Kazanlar ‹thalat› 28.0 19.5 1.6 4.9 5.4 1.9 38.7 100.0 14046.9

Kaynak ve Lehim Makineleri 26.6 6.2 0.2 11.9 14.2 0.6 40.4 100.0 9474.3

Deri ‹ﬂleme ve ‹malat› Makineleri 68.5 13.4 0.8 2.8 0.1 1.2 13.2 100.0 535.9

Toplam 26.0 9.1 0.6 12.4 11.4 0.61 39.9 100.0 1253553.2

2008 y›l›nda Dünya ka¤›t imaline ve matbaac›l›¤a mahsus makineler ithalat› içinde-ki ihracat›n %16,5’i Çin, %14,6’s› Japonya taraf›ndan yap›lm›ﬂt›r. Seçilmiﬂ beﬂ ülke

toplam ihracat›n %52,3’ünü gerçekleﬂtirmiﬂtir.

Bu sektörde ayn› y›l Türkiye nin toplam itha-lat içindeki pay› %0,9 ve ihracat içindeki pay›

ise %0,1 düzeyindedir.

5.1.1. Ka¤›t ‹maline ve Matbaac›l›¤a Mahsus Makineler

TTaabblloo 110099.. SSeeççiillmmiiﬂﬂ üüllkkeelleerriinn DDüünnyyaa iitthhaallaattıınnddaakkii ppaayyıı ((22000088,, %%)) KKaayynnaakk:: UUNNSSTTAATTSS;; CCoommttrraaddee..

Seçilmiﬂ Ülkelerin Dünya ‹thalat›ndaki ‹hracatlar›n›n Pay›- 2008, (%) Dünya ‹thalat›

Grup Ad› AB-27 Çin Hindistan A.B.D Japonya Türkiye Di¤er Toplam (Milyon USD)

Di¤er Makineler 9.3 12.1 1.6 11.0 4.1 1.1 60.7 100.0 172247.9

Motorlar 9.3 6.0 1.1 14.1 2.3 2.8 64.3 100.0 137818.6

Ka¤›t ‹maline ve Matbaac›l›¤a Mahsus Makineler 19.0 7.5 0.6 18.1 4.1 0.9 49.7 100.0 124982.1

Pompalar ve Kompresörler 10.3 7.8 1.8 13.7 2.9 1.6 61.8 100.0 104338.5

Türbinler ve Turbojetler 26.7 4.3 0.8 19.9 5.3 0.6 42.4 100.0 102406.0

Tak›m Tezgahlar› 15.3 10.7 2.9 13.1 2.0 1.7 54.3 100.0 96169.9

‹nﬂaat Makineleri 8.2 4.7 3.1 8.0 0.3 1.4 74.3 100.0 76353.5

Belgede Avrupa Birli i ne Tam Üyelik Sürecinde stanbul Sanayi Odas Meslek Komiteleri Sektör Stratejileri Gelifltirilmesi Projesi. Makine malat Sanayi Sektörü (sayfa 175-0)