Tedarik Zinciri Yönetimi ve Lojistik Yönetimi İlişkisi

Tedarik zinciri yönetimi ve lojistik kavramları ile ilgili olarak literatürde fikir ayrılıkları söz konusudur. Tedarik zinciri yönetimi ile lojistiğin aynı kavramlar olduğunu savunanlar, lojistiğin tedarik zinciri yönetiminin içinde bir kavram olduğunu savunanlar, tedarik zinciri yönetiminin lojistiğin içinde bir kavram olduğunu savunanlar ve ikisinin belli noktalarda kesiştiğini savunanlar vardır.

Tedarik zinciri yönetimi ve lojistik arasındaki bu dört kavramsal durum aşağıdaki gibi özetlenebilir:

• Gelenekselci yaklaşım, tedarik zinciri yönetiminin lojistiğin küçük bir parçası

olduğunu savunmaktadır (Larson ve Halldorsson, 2004).

• Yeniden adlandırma taraftarı olanlar, “lojistik” kavramını “tedarik zinciri

yönetimi” kavramı ile değiştirmektedir. Yeniden adlandıranlar, tedarik zinciri yönetimi ile lojistiği eşit gördükleri için tedarik zinciri yönetiminin amacını daraltmaktadırlar (Larson ve Halldorsson, 2004).

• Birleştiricilere göre ise lojistik, tedarik zinciri yönetiminin bir kısmını

oluşturmaktadır (Larson ve Halldorsson, 2004). Frazalle (2001)’e göre, tedarik zinciri yönetimi, tesisler, araçlar ve lojistik bilgi sistemi ağını kapsamaktadır. Lojistik, tedarik zincirinde olan olaylardır. Lojistik faaliyetler, tedarik zincirindeki amaçları birleştirmekte ve gerçekleştirmektedir.

zinciri yönetimi ile lojistiğin bir noktada kesiştiğini savunmaktadırlar (Larson ve Halldorsson, 2004).

Larson ve Halldorsson (2004), tedarik zinciri yönetimi ve lojistik ilişkisi ile ilgili olarak bir anket çalışması yapmışlardır. Lojistik ve tedarik zinciri yönetiminin önemi; satın alma, kârlılık, verimlilik, faaliyet tabanlı maliyetleme, e-ticaret, benchmarking, elektronik veri değişimi, lojistik yönetimi, depolama, taşıma gibi fonksiyonlar ele alınarak değerlendirilmiştir. Aynı zamanda uygulayıcıların deneyimleriyle ilgili sorulara yer verilmiştir. Bu anket 208 lojistik eğitimcisine gönderilmiş, toplam 98 yanıt alınmıştır. Kümeleme analizinin yapıldığı bu çalışmada 50 kişi yeniden adlandıran, 22 kişi kesiştirmeci, 16 kişi gelenekselci ve 7 kişi birleştirmeci olarak tespit edilmiştir.

Lojistik genel olarak bir işletme kapsamında ele alınır; yani tek bir işletme sınırları içerisinde meydana gelen faaliyetlerle ilgilidir. Tedarik zinciri yönetimi ise bir hammaddenin pazara mamul olarak teslimine kadarki zincirde yer alan tüm işletmelerin faaliyetleriyle ilgilidir. Ayrıca lojistik; tedarik, dağıtım, stok yönetimi gibi faaliyetlere odaklanırken (Hugos ve Thomas, 2006); tedarik zinciri yönetimi lojistik akışlarını, müşteri sipariş yönetimini, üretim süreçlerini ve hatta tedarik zincirindeki ölü noktaları bile izlemek amacıyla bilgi akışını da içermektedir (Lummus ve ark., 2001).

Lojistik, tedarik zinciri yönetimi değildir. Tedarik zinciri içindeki bir fonksiyondur. Ancak lojistiğin tedarik zincirindeki diğer unsurları kapsadığı düşünülür. Aslında, tedarik zinciri yönetimi; lojistik, üretim ve tedarik gibi fonksiyonlarından daha geniştir (Ayers, 2006). Başka bir ifade ile tedarik zinciri yönetimi; stok yönetimi, lojistik yönetimi, tedarikçi ilişkileri, taşıma stratejisi, dağıtım yönetimi, tedarik yönetimi ve bir bilgisayar sistemi değildir (Lummus ve Vokurka, 1999).

Lojistik, kaynaktan tüketim noktasına mamullerin, hizmetlerin ve ilgili enformasyonun akışını etkili ve verimli bir şekilde planlama, uygulama ve kontrol süreçlerini içeren tedarik zincirinin bir kısmıdır (Bartolacci, 2004).

Lojistik, hammadde malzeme ve mamul dönüşümünün doğal bir parçasıdır ve mamul ticaretinin başlangıcından beri mevcuttur. Günümüzde lojistik, son teknolojiyle dizayn edilmiş araçlar kullanılarak mamullerin güvenli, emniyetli, tam zamanında transfer edilmesini sağlamaktadır (Fei ve ark., 2008).

Üç farklı lojistik alanı vardır. Bunlar (Şen, 2006):

• Tedarik lojistiği; hammadde malzeme tedarikini içerir,

• Üretim lojistiği; işletmenin üretim operasyonlarına destek hizmeti veren malzemelerin tedarikini kapsar,

• Dağıtım lojistiği; mamullerin müşterilere fiziksel olarak teslimatını içeren fonksiyonu kapsar.

Şekil 1.6. Lojistik ve Tedarik Zinciri Farklılığı

Lojistik ve tedarik zinciri yönetimi terimleri arasındaki karmaşaya benzer şekilde, lojistik yönetimi kavramı da karmaşaya sebep olmaktadır. Bu kavramı bazı yazarlar tedarik zinciri yönetimi yerine kullanmaktadırlar.

Lojistik Yönetimi Konseyi (The Council of Logistics Management-CLM) de lojistik yönetimi kavramını kullanmış ve “Müşteri gereksinimlerini karşılamak amacıyla kaynağından tüketim noktasına kadar mamullerin, hizmetlerin ve ilgili bilginin verimli ve etkili akışını ve depolanmasını planlama, uygulama ve kontrol sürecidir” (Lambert ve ark., 1998) şeklinde tanımlamıştır. “Kaynağından tüketim noktasına” şekliyle bu tanımda belirtilen lojistik, tedarik zinciri yönetimiyle uyumu gösterir (Lambert ve Cooper, 2000).

Alkan ve Erdal (2007) ise lojistik yönetimi kavramını tedarik zinciri yönetimi yerine kullanmışlardır. Buna göre;

“Lojistik, müşterilerin ihtiyaçlarını karşılamak üzere, her türlü mamul, hizmet ve bilgi akışının, hammaddenin başlangıç noktasından mamulün tüketildiği son noktaya kadar olan tedarik zinciri içindeki hareketinin etkin ve verimli bir şekilde akış ve depolanmasının sağlanması, kontrol altına alınması ve planlanması sürecidir. Lojistik yönetimi ise, eşyanın tedarik noktasından nihai tüketim noktasına kadar tüm bağlantılı hareket ve işlemlerinin ara noktalarda depolama faaliyetlerinin verimli, maliyet kazanımlı biçimde yönetimidir.”

Lojistik yönetiminin başka bir tanımı ise şöyle yapılmıştır: “Yönetimin temel ilkeleri ve bilimsel yöntemleri kullanılarak lojistik faaliyetlerde plan, sevk, idare, koordinasyon, kontrol ve denetim faaliyetlerini yürütmektir” (Fei ve ark., 2008).

Lojistik yönetimi anlayışının daha eskilere dayanması ve 2000’li yıllardan sonra tedarik zinciri yönetimi anlayışının benimsenmesi her iki alanda yapılan araştırmaların ortak görüşü olup, lojistik yönetimini tedarik zinciri yönetiminden ayıran ve lojistiği, tedarik zinciri yönetiminin bir parçası olduğunu savunan Tedarik Zinciri Yönetimi Uzmanlar Konseyi (CSCMP-The Council of SCM Professionals) tarafından yapılan resmi tanımlamaya göre; “Tedarik Zinciri Yönetimi, satın alma, tedarik, geri dönüşüm ve bütün lojistik aktivitelerinin planlama ve yönetimini içine

alır. Bilhassa, tedarikçiler, aracılar, üçüncü parti lojistik hizmet sağlayıcılar ve müşterilerden oluşan zincir paydaşları ile koordinasyon ve işbirliğini de kuşatır. Kısacası tedarik zinciri yönetimi, işletmeler arası ve işletme içi tedarik ve talep yönetimini bütünleştirir” (Ballou, 2007).

Şekil 1.7. Tedarik Zinciri Yönetiminin Gelişimi

Kaynak: Ballou, 2007

Tüm bu tanımlamalar çerçevesinde; bu çalışmada, lojistiğin tedarik zinciri yönetimi içerisinde bir faaliyet olduğu kabul edilmektedir.