Tip 73
tavukla kaçarken bir tilkiye rastlar. Tilki tavuğu tartma bahanesiyle tavuğu alır ve yer.
Böylece tavuk çalan çakal, tilkiye aldanıp aç kalır (Sakaoğlu ve Ergun, 1991, s. 78-79).
2. Tipin Türkiye’deki Yayılma Alanı:
Benzerine rastlanamadı.
3. Tipin Türk Dünyası’ndaki Yayılma Alanı:
Benzerine rastlanamadı.
Tip 75
Fare ile Kurbağa/Mersin 1. Olay Örgüsü:
Arkadaş olan fare ile kaplumbağa bir bahar mevsiminde gezmeye çıkarlar ve bir ırmağın kenarına gelirler. Kaplumbağa fareyi ırmaktan geçirirken bir şeytanlık düşünerek suyun dibine ilerler ve fare boğulur. Fare kaplumbağanın ayağına bağlı olduğu için farenin ölüsü kaplumbağanın sırtında kalır. Bunu gören kartal, kaplumbağayı yakaladığı gibi bir dağın tepesine götürür ve ikisini de yer (Alptekin, 1991, s. 47).
2. Tipin Türkiye’deki Yayılma Alanı:
Benzerine rastlanamadı.
3. Tipin Türk Dünyası’ndaki Yayılma Alanı:
Benzerine rastlanamadı.
Tip 76
Kurt ile Tilkinin Üzüm Yemesi/Van 1. Olay Örgüsü:
“Bahçıvan, her gün üzümlerini yiyen tilkiyi yakalamak için tuzak kurar. Tilki, kendisi için hazırlanan tuzağa kurdu düşürür, dayağı kurt yer. Tilki, su içmek için indiği kuyudan bir türlü çıkamaz. Su içmek için kuyunun başına gelen kurdu tekrar kandırır, kuyudan kurtulur. Tilki, değirmende karnını doyurup gittikten sonra bu defa değirmene kurt gelir. Değirmenci de kurdu pervanelerin arasına atar. Tilki ile kurt son kez çayırda karşılaşırlar. Tilki: ‘Şu atın nalını dişinle çek, atı sana vereyim.’ der. At bir tekme vurunca kurt ölür” (Önay, 1995, s. 24).
2. Tipin Türkiye’deki Yayılma Alanı:
Benzerine rastlanamadı.
3. Tipin Türk Dünyası’ndaki Yayılma Alanı:
Benzerine rastlanamadı.
Tip 77
Sofu Soğan Yemez Bulsa Kabuğunu Bırakmaz/Türkmenistan 1. Olay Örgüsü:
“Fareler bir araya gelip, kediden korunmak için inden çıkmamaya karar verirler. Kedi fareleri dışarı çıkarmak için sofu olduğunu söyleyip, onlara imamlık eder. Namaz kıldırırken bir bir fareleri yiyip bitirir” (Gökçimen, 2000, s. 146-147).
2. Tipin Türkiye’deki Yayılma Alanı:
Batı Trakya/Kedi ile Fare (Alptekin, 1991, s. 85).
3. Tipin Türk Dünyası’ndaki Yayılma Alanı:
Benzerine rastlanamadı.
Tip 78
Sıçanların Meclisi/Uygur/Doğu Türkistan 1. Olay Örgüsü:
Günün birinde sıçanlar, kediye nasıl karşı koyalım diyerek meclis kurarlar. Çeşitli görüşler belirtirler. En sonunda kedinin boynuna çıngırak takmaya karar verirler. Ancak çanı kedinin boynuna kimin takacağını bulamazlar (Ercilasun ve Turan, 1989, s. 44-45).
2. Tipin Türkiye’deki Yayılma Alanı:
Benzerine rastlanamadı.
3. Tipin Türk Dünyası’ndaki Yayılma Alanı:
Benzerine rastlanamadı.
Tip 79
Hiyleger Tülkü/Azerbaycan 1. Olay Örgüsü:
“Ovçu Pirim, tavuklarının yarısını yiyen tilkileri -biri hariç- baltayla öldürür. Derilerinin içine saman doldurup duvara asar. Ovçu Pirim, o tek tilkiyi, içi doldurulmuş tilkilerin arasına saklandığı için bir türlü yakalayamaz. Dikkatli bakınca tilkiyi fark eder ve yakaladığı gibi yere çarpar. Tilki kendisini ölmüş gibi gösterir. Önce yemek yiyip sonra tilkinin derisini yüzmek düşüncesindedir, ancak yemekle meşgul olurken tilki kaçıp gider. Ovçu Pirim çok pişman olur” (Köktürk, 1996, s. 76).
2. Tipin Türkiye’deki Yayılma Alanı:
Benzerine rastlanamadı.
3. Tipin Türk Dünyası’ndaki Yayılma Alanı:
Azerbaycan/Hilekâr Tilki (Alptekin, 1991, s. 150-151).
Tip 80
Kurnaz Tilki/Düzce 1. Olay Örgüsü:
Bir tilkinin “kurnaz tilki” adında küçük bir yavrusu vardır. Yolda gezerken bir civciv yavrusuna rastlar. Onu çuvalına koyar. Bir müddet sonra civciv çuvalı delerek kaçar ve çuvala taş doldurur. Eve gelen kurnaz tilki, annesinden suyu ısıtmasını söyler. Çuvalın içindeki taşları sıcak suya boşaltırlar ve oracıkta her ikisi de ölür (Alptekin, 1991, s. 63).
2. Tipin Türkiye’deki Yayılma Alanı:
Benzerine rastlanamadı.
3. Tipin Türk Dünyası’ndaki Yayılma Alanı:
Benzerine rastlanamadı.
Tip 81
Kuyruğunu Cezalandıran Tilki/Kırgızistan 1. Olay Örgüsü:
“Tilki bir gün kırda avlanmak için dolaşırken köpeğiyle gezen avcıları görür ve kendisini yakalaması için salınan köpeklerden kurtulur. Bir ine giren tilki, kurt ile inin ağzında beklemeye başlar. Ardından tilki gözüne, kulağına, burnuna, bacaklarına ve kuyruğuna sorular sorar ve gözüne, kulağının, burnunun, bacaklarının verdiği cevaplardan memnun kalır. Ancak kuyruğunun verdiği cevaptan memnun kalmaz. Tilki de kuyruğunu cezalandırmak için inden dışarı sallar. Köpekler tilkinin kuyruğundan tutar ve tilkiyi parçalarlar” (Dalkara, 1997, s. 37-38).
2. Tipin Türkiye’deki Yayılma Alanı:
Benzerine rastlanamadı.
3. Tipin Türk Dünyası’ndaki Yayılma Alanı:
Benzerine rastlanamadı.
Tip 82
Deve ile Tilki/Azerbaycan 1. Olay Örgüsü:
Bir deve yoldan geçerken bir tilki ile karşılaşır. Tilki deveye “Seni, eninde sonunda yiyeceğim.” der. Deve tilkinin evinin yakınlarında ölü numarası yapar. Tilki de devenin öldüğüne inanır ve kuyruğunu kuyruğuna bağlar. Diğer hayvanların yemesinden korktuğu için farklı bir yere götürmeye çalışır. Deve hareket eder ve ormanda gezinmeye başlarlar. Deve ile tilki bir kurtla karşılaşır. Tilkinin haline gülerek kurt nereye gittiklerini sorar. Tilki de “Devenin eteğini tuttum bakalım nereye” der (Alptekin, 1991, s. 53).
2. Tipin Türkiye’deki Yayılma Alanı:
Benzerine rastlanamadı.
3. Tipin Türk Dünyası’ndaki Yayılma Alanı:
Benzerine rastlanamadı.
Tip 83
Tilki ile Ayı/Adıyaman 1. Olay Örgüsü:
Bir tilki ormanda dolaşırken, bir ayının at ölüsü yediğini görür. Ayının yanına vararak
“Ne zaman görsem sen at yiyorsun, bu atları nasıl yakalıyorsun?” diye sorar. Ayı tilkiye, Atın kuyruğunu kendi kuyruğuna bağlaması gerektiğini söyler. Bunu yapan tilki atı yakalayamaz. At ile tilki ormanda bir müddet koşar. Sonunda kuyruklar çözülür.
Tilki de bir daha başkasının sözüne güvenip iş yapmayacağına yemin eder (Alptekin, 1991, s. 52).
2. Tipin Türkiye’deki Yayılma Alanı:
Benzerine rastlanamadı.
3. Tipin Türk Dünyası’ndaki Yayılma Alanı:
Benzerine rastlanamadı.
Tip 84
Tilki, Horoz ve Ördek/Kastamonu 1. Olay Örgüsü:
Arkadaş olan horoz ve ördek yiyecek aramaya çıkarlar. Yanlarına bir tilki gelir ve mısır ikram etmek için evine götürür. Eve gittiklerinde horozu vakitli vakitsiz öttüğü, ördeği ise eli kınalı olduğu, başında yeşil bir sarıkla dolaştığı için yer ve üç gün üç gece aralıksız uyur (Alptekin, 1991, s. 61-62).
2. Tipin Türkiye’deki Yayılma Alanı:
Benzerine rastlanamadı.
3. Tipin Türk Dünyası’ndaki Yayılma Alanı:
Benzerine rastlanamadı.
Tip 85
Cırcır Böceği ile Karınca 1. Olay Örgüsü:
Bütün vaktini ağaç başlarında saz çalıp türkü söyleyerek geçiren bir cırcır böceği vardır.
Bu cırcır böceği annesinden karıncanın kızını istemesini söyler. Kızı istemeye giden karınca ve annesi olumsuz cevap alır (Alptekin, 1991, s. 48-49).
2. Tipin Türkiye’deki Yayılma Alanı:
Benzerine rastlanamadı.
3. Tipin Türk Dünyası’ndaki Yayılma Alanı:
Benzerine rastlanamadı.
Tip 86 (TTV 4)