Bu bölümde araĢtırmanın bulgularına dayalı olarak elde edilen sonuçlar, problem ve alt problemlerin sırasına göre sunulduktan sonra bunlara dayalı olarak geliĢtirilen öneriler sıralanmaktadır.
Sonuç
Lise öğretmenleri ve okul yöneticilerinin emeklilik dönemine iliĢkin görüĢleri ile iĢ doyum düzeyleri arasındaki iliĢkiyi belirlemek amacıyla yapılan bu araĢtırmada elde edilen bulgulardan hareketle ortaya çıkan sonuçlar Ģu Ģekildedir:
1) Lise öğretmenlerinin ve yöneticilerinin iĢ doyum düzeylerine iliĢkin görüĢlerinin ortalaması içsel iĢ doyumu, dıĢsal iĢ doyumu ve genel iĢ doyumu olmak üzere her üç boyutta da “Orta Düzeyde Memnunum” derecesindedir.
a. Öğretmenlerin ve yöneticilerin en düĢük iĢ doyumu X=3,12 ortalama ile dıĢsal iĢ doyumu boyutunda ortaya çıkmıĢtır.
b. DıĢsal iĢ doyumundan sonra X=3,44 ortalama ile genel iĢ doyumu gelmektedir.
c. En yüksek iĢ doyumu ortalaması X=3,65 ile içsel iĢ doyumuna aittir.
2) Lise öğretmenlerinin ve yöneticilerinin planlama, sağlık, paylaĢma ve toplam emeklilik alt boyutlarına göre emeklilik görüĢleri “Katılmıyorum” derecesinde çıkmıĢken, mali durum alt boyutunda “Kararsızım” derecesinde çıkmıĢtır.
a. “Katılmıyorum” derecesine sahip alt boyutların ortalaması en düĢük olanı X=2,39 ile planlama boyutundadır.
b. Planlama boyutundan sonra ortalaması ikinci en düĢük olan alt boyut X=2,88 ile sağlık alt boyutu olmuĢtur.
c. Sağlık alt boyutundan sonra ise X=2,90 ortalama ile paylaĢma ve toplam emeklili alt boyutları gelmektedir.
d. “Kararsızım” derecesinde ortaya çıkan mali durum alt boyutunun ortalaması ise X=3,45 olarak çıkmıĢtır.
2) Cinsiyete göre lise öğretmenleri ve yöneticilerinin iĢ doyum düzeyleri anlamlı bir farklılık göstermemektedir.
3) YaĢa göre lise öğretmenleri ve yöneticilerinin iĢ doyum düzeyleri anlamlı bir farklılık göstermemektedir.
4) BranĢlara göre lise öğretmenleri ve yöneticilerinin iĢ doyum düzeyleri anlamlı bir farklılık göstermemektedir.
5) Mesleki kıdeme göre lise öğretmenleri ve yöneticilerinin iĢ doyum düzeyleri anlamlı bir farklılık göstermemektedir.
6) Eğitim durumuna göre lise öğretmenleri ve yöneticilerinin iĢ doyum düzeyleri anlamlı bir farklılık göstermemektedir.
7) Medeni duruma göre lise öğretmenleri ve yöneticilerinin iĢ doyum düzeyleri anlamlı bir farklılık göstermemektedir.
8) Görev durumuna göre lise öğretmenleri ve yöneticilerinin iĢ doyum düzeyleri anlamlı bir farklılık göstermemektedir.
9) ÇalıĢılan okul türüne göre lise öğretmenleri ve yöneticilerinin iĢ doyum düzeyleri anlamlı bir farklılık göstermemektedir.
10) Cinsiyete göre lise öğretmenleri ve yöneticilerinin emeklilik görüĢleri anlamlı bir farklılık göstermemektedir.
11) YaĢa göre lise öğretmenleri ve yöneticilerinin emeklilik görüĢlerinde anlamlı bir farklılık gözlenmiĢtir.
a. PaylaĢma alt boyutunda 40-44 yaĢ ile 55 yaĢ ve üstü gruplar arasında bir farklılık söz konusudur. 55 yaĢ ve üstü öğretmen ve yöneticilerin algıları daha yüksektir.
b. Mali durum alt boyutunda 40-44 yaĢ ile 50-54 yaĢ grupları arasında bir farklılık söz konusudur. 50-54 yaĢ aralığındaki öğretmen ve yöneticilerin algıları daha yüksektir.
c. Toplam emeklilik alt boyutunda 40-44 yaĢ ile 55 yaĢ ve üstü gruplar arasında bir farklılık söz konusudur. 55 yaĢ ve üstü öğretmen ve yöneticilerin algıları daha yüksektir.
12) BranĢlara göre lise öğretmenleri ve yöneticilerinin emeklilik görüĢleri anlamlı bir farklılık göstermemektedir.
13) Mesleki kıdeme göre lise öğretmenleri ve yöneticilerinin emeklilik görüĢlerinde anlamlı bir farklılık gözlenmiĢtir.
a. PaylaĢma alt boyutunda 20-24 yıl ile 30-34 yıl arası gruplar arasında bir farklılık söz konusudur. 30-34 yıl arası mesleki kıdeme sahip öğretmen ve yöneticilerin algıları daha yüksektir.
b. Mali durum alt boyutunda 20-24 yıl ile 25-29 yıl arası gruplar arasında bir farklılık söz konusudur. 25-29 yıl arası mesleki kıdeme sahip öğretmen ve yöneticilerin algıları daha yüksektir.
c. Toplam emeklilik alt boyutunda 20-24 yıl ile 30-34 yıl arası gruplar arasında bir farklılık söz konusudur. 30-34 yıl arası mesleki kıdeme sahip öğretmen ve yöneticilerin algıları daha yüksektir.
14) Eğitim durumuna göre lise öğretmenleri ve yöneticilerinin emeklilik görüĢleri anlamlı bir farklılık göstermemektedir.
15) Medeni duruma göre lise öğretmenleri ve yöneticilerinin emeklilik görüĢleri anlamlı bir farklılık göstermemektedir.
16) Görev durumuna göre lise öğretmenleri ve yöneticilerinin emeklilik görüĢleri anlamlı bir farklılık göstermemektedir.
17) ÇalıĢılan okul türüne göre lise öğretmenleri ve yöneticilerinin emeklilik görüĢleri anlamlı bir farklılık göstermemektedir.
Öneriler
AraĢtırma bulgularına dayalı olarak geliĢtirilen öneriler aĢağıda iki baĢlık halinde sunulmaktadır.
Uygulayıcılar Ġçin Öneriler
1) Öğretmen ve yöneticilerin, içsel iĢ doyumu, dıĢsal iĢ doyumu ve genel iĢ doyumu boyutlarında “orta düzeyde memnun” oldukları sonucu çıkmıĢtır. Eğitimin en büyük
girdisinin insan olduğu düĢünülerek her üç boyut için de memnuniyeti arttırmak amacıyla uygulamalar yapılmalıdır. Bunun için yapılabileceklerin baĢında, toplumsal statünün yükseltilmesi, meslekte ilerleme imkanının sağlanması, çalıĢma koĢullarının her türlü iyileĢtirilmesi ve ücret konusunda iyileĢtirmeler yapılması gelmelidir.
2) Öğretmen ve yöneticilerin planlama, sağlık, paylaĢma ve toplam emeklilik alt boyutlarına göre emeklilik görüĢleri “Katılmıyorum” derecesinde çıkmıĢtır. Emekliliğini planlama, sağlık ve paylaĢma yönlerinden değerlendirmeye baĢlayıp planlamamak ülkemizde emeklilik planlamasıyla ilgili eğitimlerin olmamasından kaynaklanıyor diye düĢündürmektedir. Bu nedenle uzun yıllarını eğitim adına çaba göstererek geçirmiĢ olan eğitim çalıĢanlarının çok daha planlı ve çok daha rahat bir Ģekilde emekliliğe geçiĢ yapmalarını sağlamak amacıyla Milli Eğitim Bakanlığı Ġnsan Kaynakları Bölümü bünyesinde “Emekliliğe hazırlık programları” geliĢtirilip, her eğitim çalıĢanının bu programdan faydalanması sağlanmalıdır.
3) Öğretmen ve yöneticilerin emeklilik görüĢleri mali durum alt boyutunda
“Kararsızım” derecesinde çıkmıĢtır. Eskiden memurlar için kullanılan bir ifade olan “orta direk” ifadesi bu sonuçta da kendini hissettirmiĢtir. ÇalıĢanlar içerisinde orta düzeyde gelir sahibi olan bir grup olarak, emekliliğe geçiĢte de mali durumla ilgili düĢünceler orta düzeyde olmuĢtur. Emeklilik maaĢının azalması, ek ders desteğinin olmayacak olması ve uzun ve yorucu yıllar sonunda yıllardır yapmak istediklerini yapabilmek için mali açıdan iyi durumda olması gerektiği düĢünüldüğünde eğitim çalıĢanlarının emekliliğe geçiĢte ücretlerinin kayda değer bir Ģekilde azalmasının önüne geçilmesi için gerekli yasal düzenlemelerin yapılması gerekmektedir.
4) Öğretmen ve yöneticilerin emeklilik görüĢleri yaĢa ve mesleki kıdeme göre de farklılıklar göstermektedir. Bu anlamda özellikle bilimsel çalıĢmalar sonucu belirlenecek bir yaĢ ve mesleki kıdem sonrası eğitim çalıĢanlarının emeklilik dönemi düĢüncesine kademeli olarak geçiĢleri sağlanmalıdır. Bu amaçla haftalık ders ve iĢ yükünün azaltılması sağlanmalı ve hafta içi belirli günlerde okula gelmemelerinin sağlanarak boĢ zaman kavramına alıĢtırılmaya çalıĢtırılmaları Ģeklinde oryantasyon çalıĢmaları yapılmalıdır.
AraĢtırmacılar Ġçin Öneriler
1) ÇalıĢmada, çalıĢma evreni olarak Aydın ili Efeler ilçesindeki liseler alınmıĢtır. Bu ve benzeri çalıĢmaların kırsal, kentsel ve bölgesel çapta gerçekleĢtirilip sonuçlarının karĢılaĢtırılması ve tüm eğitimcilere genellenmesi ile daha kapsamlı sonuçlara ulaĢılacaktır.
2) ÇalıĢma Efeler ilçesindeki devlet liselerinde gerçekleĢtirilmiĢtir. Aynı çalıĢma özel liselerde de gerçekleĢtirilerek sonuçların karĢılaĢtırılması yoluna gidilebilir.
3) ÇalıĢma, verilerin zaman içinde bir seferde toplanmasından dolayı kesitsel bir çalıĢma olmuĢtur. Bu da araĢtırma modeliyle ilgili nedensel çıkarımlar yapmayı kısıtlamaktadır. Bu yüzden benzer bir araĢtırma verilerin farklı zaman dilimlerinde toplanması yoluna gidilerek boylamsal olarak gerçekleĢtirilebilir.
4) ÇalıĢmada liselerde görev yapan öğretmen ve yöneticilerden nicel yöntemle veri toplama yoluna gidilmiĢtir. Aynı araĢtırma nicel ve nitel veri toplama yöntemlerinin birlikte kullanıldığı karma veri toplama yöntemiyle gerçekleĢtirilerek daha ayrıntılı bulgulara ulaĢma imkanı sağlanabilir.
5) Bu çalıĢmada lise öğretmenleri ve yöneticilerinin emeklilik görüĢleri ile iĢ doyumları arasındaki iliĢki ele alınmıĢtır. Benzer bir araĢtırma emeklilik görüĢleri ile tükenmiĢlik düzeyleri gibi farklı bir değiĢken arasındaki iliĢki ele alınarak gerçekleĢtirilebilir.