Araştırma çerçevesinde uygulanacak olan deneysel çalışma öncesinde, iki grupla ilgili müzikal yaratıcılık ve keman çalma performansına ilişkin ön seviyenin belirlenmesi amacıyla sorulan; ‘Deney ve kontrol grubu müzikal yaratıcılık ve keman çalma performansına ilişkin ön test puanları arasında anlamlı bir farklılık var mıdır?’ sorusuna cevap aramak için elde edilen bulgular sonucunda, müzikal yaratıcılık ve keman çalma performansları bakımından, yansız atama ile belirlenen deney ve kontrol grubunun, birbirlerine müzikal yaratıcılık ve keman çalma performansı açısından benzerlik gösterdiği ortaya çıkmıştır.
Bu benzerlik, doğaçlama çalışmaların süreç içerisinde deney grubunun müzikal yaratıcılık ve keman çalma performansı üzerindeki etkilerinin, kontrol grubu ile karşılaştırmalı olarak ele alınması ve daha güvenilir şekilde ortaya konulması anlamında önemli bir bulgudur. Deneysel araştırma modellerinde ön-test yapılmasının nedeni son-testle ortaya çıkan durumun etki değişkeninden kaynaklandığının ortaya konulmasıdır. Grupların başlangıç düzeylerinin bilinmesi bir bakıma eşitlenmelerini sağlar. Ayrıca örneklemlerin karşılaştırılabilirliği açısından da fikir vericidir (Başol, 2008).
Ön test puanlarının deney ve kontrol grubunda farklılaşmaması, örneklemin homojen bir yapıda olduğunu da ortaya koymaktadır. Örneklemin gösterdiği bu yapı, araştırma kapsamında veri elde etmek için kullanılan öntest –son test kontrol gruplu deneme
Sosyal bilimler alanında en çok kullanılan modeller arasında yer alan öntest- sontest kontrol gruplu deneme modellerinde, iki grubun öntest puanlarının birbirlerine olabildiğince yakın olması gerekmektedir (Kaptan, 1998).
Araştırma sonucu ortaya çıkan müzikal yaratıcılık boyutundaki bulgular ele alındığında; doğaçlama çalışmaların deney grubundaki öğrencilerin müzikal yaratıcılıkları üzerinde kontrol grubundaki öğrencilere göre anlamlı düzeyde etkili olduğu, deney grubundaki tüm öğrencilerin müzikal yaratıcılık düzeylerinin 12 haftalık süreç sonunda gelişme gösterdiği, kontrol grubundaki öğrencilerde anlamlı bir gelişmenin gerçekleşmediği ortaya çıkmıştır. Doğaçlamanın, müzikal yaratıcılığın önemli bir öğesi olduğu, dolayısıyla bu iki öğenin birbirleri ile bağıntısal bir gelişim gösterebileceği düşünüldüğünde, araştırma kapsamında on iki hafta süresince yapılan doğaçlama etkinliklerin öğrencilerin müzikal yaratıcılık düzeylerinin üzerinde etkili olabileceği araştırma öncesinde beklenilen bir sonuçtur. Kandemir (2009) tarafından yapılan araştırmada elde edilen sonuçlar da bu bulguları destekleyici niteliktedir. Deney ve kontrol gruplu yapılan bu araştırmada altı hafta süresince doğaçlama etkinliklere dayalı müzik derslerine katılan deney grubu öğrencilerinin araştırma sonunda istatistiksel analiz sonuçlarına göre müzikal yaratıcılık düzeylerinde anlamlı artış olduğu, kontrol grubu öğrencilerinde bu anlamda herhangi bir değişiklik olmadığı gözlemlenmiştir.
Swanwick ve Tilmann (1986)’nın ortaya koydukları, çocuklarda müzikal yaratıcılığın gelişiminin 8 aşamasının temelinde de doğaçlama yapma olgusu bulunmaktadır. Her aşamada doğaçlama ve müzikal yaratıcılığın gelişimi beraber görülmektedir.
Gordon (1989)’un müzik öğrenme teorisi içerisinde yer alan “Audiation” kavramının sekiz tipi içerisinde , müzikal yaratıcılık ve doğaçlama aynı basamak içerisinde verilmekte, beceri olarak birbirlerini takip etmektedir.
Tüm yaratıcı etkinlikler gibi, müzikal yaratıcılığın da kullanıldığı sürece gelişebileceği ve uygun ortam sunulduğunda ortaya çıkacağı düşünüldüğünde, doğaçlama çalışmaların; doğru çalınması gereken bir nota olmadığı için öğrenciye hata yapma ve eleştirilme gibi korkular yaşatmayan, tam tersine eğlenceli bir odaklanmayla hata yaparak ve deneyerek gelişen bir öğrenme süreci sunması, ders içerisinde öz güven de kazandıran özgürlükçü yapısı bireysel çalgı ders başarısını da olumlu etkilemekte, böylelikle yaratıcılığın gelişmesi açısından çok uygun bir ortam sunmaktadır.
Batıbay ve Piji (2006)’nin, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Müzik Eğitimi Anabilim Dalı öğrencileri örnekleminde yaptıkları araştırma bu bilgiyi destekler nitelikte olup, öğrencilerin bireysel çalgı başarısı ve müzikal yaratıcılık düzeyi arasında anlamlı bir ilişki olduğunu ortaya koymaktadır.
Doğaçlama çalışmaların, öğrencilerin keman çalma performansı üzerindeki etkilerinin belirlenmesine yönelik bulgular incelendiğinde; doğaçlama çalışmalara katılan deney grubundaki öğrencilerin tümünün kontrol grubundaki öğrencilere göre keman çalma performanslarının arttığı görülmüştür. Bu gelişimin doğaçlamaya hazırlayıcı etkinliklerin yapıldığı ilk altı haftalık süreçte yine anlamlı olmakla beraber daha az, doğaçlama çalışmaların yoğun olarak başladığı yedinci hafta ve sonrasında daha fazla olduğu bulgulara yansımıştır.
Deney sürecinin de devam ettiği keman eğitimi süresi boyunca eser seviyelerinin zorluk düzeylerinin artmasına rağmen, doğaçlama çalışmalara katılan öğrencilerin keman çalma performanslarında görülen yükseliş, doğaçlama çalışmaların keman çalma performansı üzerindeki etkilerinin ortaya konulması açısından önemli bir veridir.
Şeker (2011)’in 9-11 yaş grubu çocuklarla, odak noktasını doğaçlama ve yaratmanın oluşturduğu aktif bir müzik eğitimi yaklaşımı olan “Orff Schulwerk” destekli yaptığı 14 haftalık keman eğitiminin sonunda, deney grubundaki öğrencilerin keman çalma becerilerindeki artışın, kontrol grubundaki geleneksel keman dersine devam eden öğrencilere göre istatistiksel olarak anlamlı olması da elde edilen bu bulguları destekler niteliktedir.
Parncut ve ve McPherson (2002) performansı, doğaçlamanın da dahil olduğu dokuz alt beceri alanı ile sınıfladıkları çalışmalarında, performansın tüm alt beceri alanları ile ele alınması gereken bir süreç olduğunu ve süreçteki bir eksikliğin performansın niteliğini etkilediğini belirtmişlerdir. Bu görüş, doğaçlamanın performans üzerindeki etkisi anlamında araştırmada elde edilen sonuçları güçlendirmektedir.
Palmer (1997), Lehman ve Davidson (2002) ‘a göre, batı klasik müziğinde performans üç biçimde gerçekleşmektedir. Birinci biçim deşifre etme, ikinci biçim iyi bilinen bir parçayı ezbere veya notaya bakarak çalma, üçüncü biçim ise doğaçlama veya duyduğunu çalmadır
Bu görüşte doğaçlama, performansın en gelişmiş biçimi olarak tanımlanmaktadır. Araştırmada elde edilen veriler sonucunda ortaya çıkan doğaçlama ve performans arasındaki olumlu ilişki, bu tanımlamayla da örtüşmektedir.
Brockmann (2009) doğaçlamanın, bir müzik parçasını öğrenmede kullanılabilecek önemli bir basamak olabileceğini, böylece bazı müziksel ifadelere daha çok hakim olarak sorun yaratan ölçüleri çözmede, bu ölçüleri tek başına bırakarak üzerlerinde doğaçlama yaparak kolaylık sağlanabileceğini, ayrıca doğaçlamanın, çalıştığımız eserlerde müzikal kararlar vermemize de yardımcı olabileceğini belirtmektedir.
Araştırmada performansla ilgili puanlamanın çalışılan notalı eserlerin seslendirilmesine göre yapılması ve bu puanlamalar sonucunda ulaşılan verilere göre doğaçlama çalışmalara katılan öğrencilerin keman çalma performanslarında görülen gelişme, Brockmann’ın bu değerlendirmesini doğrular niteliktedir.
Doğaçlamanın öğrenciye sunduğu cesaretlendirici eğitim ortamı, öğrencilerde öz güveni geliştirebilmektedir. Gelişmiş bir özgüvenin çalgısal performansa pozitif yönde etki edebileceği düşünüldüğünde, deney grubundaki performans gelişiminde doğaçlama ile bağıntısal şekilde ilerleme gösteren öz güvenin etkinliği de göz önünde bulundurulmalıdır.
Otacıoğlu (2006)’nun müzik öğretmeni adayları üzerinde yaptığı araştırması bu düşünceyi destekler niteliktedir. Araştırmacı, özgüven ve çalgı başarısı arasındaki ilişkiyi istatistiksel olarak ortaya koyduğu çalışmasında, öğrencilerin özgüvenlerinin çalgı başarısını etkilediğini saptamıştır.
5.2. Sonuç ve Öneriler
Birinci Alt Probleme İlişkin Sonuçlar
Araştırma kapsamında uygulanılacak olan deneysel çalışma öncesinde, yansız atama ile belirlenmiş deney ve kontrol grubu ile ilgili, müzikal yaratıcılık ve keman çalma performanslarına ilişkin mevcut durumun belirlenmesi amacı ile; Deney ve kontrol grubu müzikal yaratıcılık ve keman çalma performansına ilişkin ön test puanları arasında anlamlı bir farklılık var mıdır? sorusuna cevap aranmış, elde edilen bulgular, iki grubun müzikal yaratıcılık ve keman çalma performanslarının deney öncesinde birbirleriyle benzerlik gösterdiğini ortaya koymuştur.
İkinci Alt Probleme İlişkin Sonuçlar
Yapılan doğaçlama çalışmalarının müzikal yaratıcılık ve keman çalma performansı üzerindeki etkisini deneysel işlemin sonunda, deney ve kontrol grubu açısından karşılaştırmalı olarak incelemek amacı ile; Deney ve kontrol grubu müzikal yaratıcılık ve keman çalma performansına ilişkin son test puanları arasında anlamlı bir farklılık var mıdır? sorusuna cevap aranmış, elde edilen bulgular, doğaçlama çalışmaların deney grubundaki öğrencilerin müzikal yaratıcılıkları ve keman çalma performansları üzerinde kontrol grubundaki öğrencilere göre etkili olduğunu göstermiştir.
Üçüncü Alt Probleme İlişkin Sonuçlar
Deneysel işlemin sonunda, yapılan doğaçlama çalışmalarının müzikal yaratıcılık boyutunda deney grubu üzerindeki etkisinin belirlenmesi amacı ile; Deney gurubu müzikal yaratıcılık düzeyine ilişkin ön test –son test puanları arasında anlamlı bir farklılık var mıdır? sorusuna cevap aranmış, elde edilen bulgular, doğaçlama çalışmaların sonunda deney grubu öğrencilerin tümünün müzikal yaratıcılık düzeylerinin arttığını ortaya koymuştur.
Dördüncü Alt Probleme İlişkin Sonuçlar
Doğaçlama çalışmalara katılmayan kontrol grubu öğrencilerinin, deneysel işlem sonunda müzikal yaratıcılık düzeylerinin belirlenmesi amacı ile; Kontrol grubu müzikal yaratıcılık düzeyine ilişkin ön test –son test puanları arasında anlamlı bir farklılık var mıdır? sorusuna cevap aranmış, elde edilen bulgular, doğaçlama çalışmaların deney grubu üzerindeki olumlu etkisini doğrular nitelikte olup, deney sonunda kontrol grubu müzikal yaratıcılık düzeylerinde anlamlı bir değişimin olmadığı görülmüştür.
Beşinci Alt Probleme İlişkin Sonuçlar
Doğaçlama çalışmaların deney grubu keman çalma performansı üzerindeki etkisinin, deneysel işlem süreci içerisinde değerlendirilmesi amacı ile; ‘Deney grubu keman çalma performansına ilişkin ön test – izleme testi ve son test puanları arasında anlamlı bir farklılık var mıdır?’ sorusu sorulmuş, elde edilen bulgular, deneysel işlemin başladığı ilk altı hafta ve son altı hafta süresince deney grubu keman çalma performanslarının aşamalı şekilde geliştiğini ortaya koymuştur.
Altıncı Alt Probleme İlişkin Sonuçlar
Doğaçlama çalışmalara katılmayan kontrol grubu öğrencilerinin, deneysel işlem süreci içerisinde keman çalma performans düzeylerinin değerlendirilmesi amacı ile; Kontrol grubu keman çalma performansına ilişkin ön test- izleme testi ve son test puanları arasında anlamlı bir farklılık var mıdır? sorusu sorulmuş, elde edilen bulgular, deneysel işlem sürecinin hiçbir aşamasında kontrol grubu keman çalma performans düzeylerinin anlamlı biçimde farklılaşmadığını göstermiştir.
Elde edilen bu sonuç, bir önceki alt amacın sonuçlarını destekler nitelikte olup, deneysel çalışma öncesinde yapılan ölçümlerde keman çalma performansı açısından birbirine yakın özellik gösteren, aynı keman eğitimine ve değerlendirmelere dahil edilen iki grubun, on iki haftalık süreç içerisinde doğaçlama eğitimi alıp almama durumlarına göre keman çalma performanslarının ne ölçüde farklılık gösterdiğini açıkça ortaya koymaktadır.
5.3. Öneriler
Doğaçlama etkinliklerle kazanılabilecek olan özgüven, çalgısal hakimiyet, motivasyon ve odaklanma becerisinin, öğrencilerin çalgı başarısını büyük oranda etkileyebilen performans kaygıları üzerinde de olumlu etkileri olabileceği düşünülmektedir. Çalgı derslerinde ve öğrencilerinin tüm performans aşamalarında genel bir başarı düzeyi yakalamak isteyen eğitimciler, doğaçlamanın sağladığı bu ortamdan faydalanabilirler.
Doğaçlama, öğrencilerin müzikten anladıkları şeyi kendi içlerinden gelen bir yolla ifade etmelerine olanak sağladığından, kendilerini bireysel olarak ifade etmelerine, yaptıkları ve dinledikleri müzik ile daha kapsamlı ve yakın bir ilişki kurmalarına, yaptıkları müzik türüne ve enstrümanlarına aidiyet duygusunun artmasına imkan sağlayabilmektedir. İyi bir performansın, çalgısını, yaptığı müziği iyi tanımaktan ve sevmekten geçtiğinin farkında olan çalgı eğitmenlerinin derslerinde bu yönde de doğaçlamaya önem vermelerinin yararlı olacağı düşünülmektedir.
Doğaçlama, öğrencileri daha yüksek düzeyde müziksel düşünce becerileri geliştirmeye sevk etmekte, gerçek bir müzikal duyuş kazanmalarına yardımcı olmakta, estetik duyarlılığı, değerlendirme becerisini geliştirerek, bilinçli dinlemeyi ve bilinçli çalmayı öğretip müziğin içselleştirilmesine katkı sağlamaktadır. Böylelikle öğrenciler kendilerini müzikal olarak daha iyi ifade edebilmektedirler.
Bireysel çalgı öğretmenleri, doğaçlamanın bu olumlu etkilerini kullanarak öğrencilerinin yorumlama becerilerini geliştirebilirler.
Doğaçlamanın, müzik eğitimi boyutlarından; müziksel işitme eğitimi, müzik beğenisi eğitimi, yaratıcılık eğitimi ve çalgı çalma eğitimi ile ilişkili olan, karşılıklı beslenen bir yapıda olması, çalışmaların temelinde yer alan iyi bir müzikal bellek olgusu ve bu olgunun etkinlikler boyunca sürekli geliştirilmesi düşüncesi, program içerisindeki tüm müzik alan dersleri üzerinde olumlu bir etki yaratacağı için, Müzik Eğitimi Anabilim Dalları lisans programları ders içeriklerinde daha fazla yer bulması sağlanabilir.
Çalgı eğitiminde öğretmen ve öğrenci arasındaki olumlu iletişimin, eğitimsel hedeflere ulaşma konusundaki önemi bilinmektedir. Çalgı eğitimcilerinin doğaçlama etkinlikler yoluyla yaratacakları, sağlıklı iletişime dayalı özgür eğitim ortamları, öğretmen öğrenci arasındaki iletişimi güçlendirmekle beraber, öğretmenlerin öğrencilerinin çalgı öğrenimlerindeki bireysel ihtiyaçlarını daha iyi anlamasına yardımcı olabilir.
Öğrencilerin kendilerini ifade edebilmeleri, yeteneklerini keşfedebilmeleri açısından, yaratıcılık ve üretkenliğin ön planda tutulduğu çağdaş müzik eğitimi anlayışına hizmet edebilecek, yaratıcı özellikleri önemseyen öğretmen adaylarının seçilmesi önem kazanmaktadır. Bu nedenle, Müzik eğitimi A.B.D ‘ları özel yetenek sınavlarında adayların yaratıcılık düzeyinin de değerlendirmesine yer verilmelidir. Akıcı, esnek ve orijinal bir düşünme gücüne sahip müzik öğretmenlerinin yetiştirilebilmesi açısından bu düzenlemeye ihtiyaç duyulmaktadır.
Bu araştırmanın sonuçlarından hareketle, doğaçlamanın müzikal algı, çalgı tutumu, özgüven üzerindeki etkilerini ortaya koyabilecek bilimsel çalışmalar yapılabilir. Deney aracı olarak geliştirilen on iki haftalık doğaçlama öğretim programı, teorik
ve uygulamalı seminerlerde kullanılabilir şekilde geliştirilerek, çalgı eğitimcilerine ve eğitimci adaylarına doğaçlama konusunda temel bilgiler kazandırılabilir.
KAYNAKÇA
Akdoğu, O. (1989). Taksim nedir nasıl yapılır? İzmir: İhlas.
Akdoğu, O. (1996). Türk müziğinde türler ve biçimler. İzmir: Ege Üniversitesi.
Akın, Ö. & Baştürk, R. (2012). Keman eğitiminde temel becerilerin rasch ölçme modeli ile değerlendirilmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3, 175-187. Arık, A. (1990). Yaratıcılık. Ankara: Metropol.
Aslan, A. E. (2001). Kavram boyutunda yaratıcılık. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik
Dergisi, 16(2), 15–21.
Aslan, A. E. (2006). Torrance yaratıcı düşünme testi form a Türkçe versiyonu anaokulu
yaş düzeyi/torrance tests of creative thinking (form a) nursery age level turkish version, (I. Cilt), İstanbul: Ya-pa.
Azzara, C. D. & Grunow, R. F. (2010). Developing musicianship through ımprovisation
book II & Ill/CDs, Chicago: GIA.
Azzara, C. D., & Grunow, R. F. (2010). Developing musicianship through ımprovisation. Chicago: GIA.
Azzara, C.D. (2002). İmprovisation. The new handbook of research on music teaching and
learning, R. Colwell and C. Richardson (Eds.), New york: Oxford University.
Azzara, C.D. (2010). Audiation, improvisation and music learning theory. Visions of
Research in Music Education, 16(2), 106-109.
Babacan, M. D. (2014). Caz müziğinde doğaçlama eğitimine yönelik metotların incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırma Dergisi, 1(3), 207-217.
Bailey, D. (2011). Doğaçlama, İstanbul: Pan.
Barışeri, N. (2013). Müziksel yaratıcılık öğrenme alanında yapılan ders planlarının öğrenme- öğretme süreçlerinin incelenmesi. İdil Dergisi, 6(2), 254-275.
Batıbay, D. (2011). Piyano eğitiminde yaratıcı ve analitik yaklaşımlar. Antalya 2nd
International Conference on New Trends in Education on Their Implications: 27– 29 April 2011 Antalya Proceedings, Ankara: Siyasal.
Batıbay, D., & Piji, D. (2006). Müzik öğretmeni adaylarının müzik derslerindeki başarıları ile müzikal yaratıcılıkları arasındaki ilişki. Marmara Üniversitesi,Atatürk Eğitim
Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 23, 51-68.
Berendt, J. E. (2010). Caz kitabı Ragtime’dan fusion ve sonrasına (N. Ozan, Çev.), İstanbul: Ayrıntı.
Bilen, S. & Gürgen, E. T. (2005). Müzik alan derslerinin müzik öğretmeni adaylarının yaratıcı düşünme becerileri üzerindeki etkileri. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi,
3(25), 325- 338.
Blacking, J. (1973). How musical is man? Seattle: University of Washington .
Blacking, J. (1990). Interview by Fiona MacGowan, John Blacking collection callaway
centre, The University of Western Australia.
Boyle, J.D., & Radocy, R.E. (1987). Measurement and evaluation of musical experiences. New york: Schrimmer.
Brockmann, M. N. (2009). From sight to sound ımprovisational games for classical
musicians, Indianapolis: Indiana University.
Büyüköztürk, Ş. (2001). Deneysel desenler. Ankara: Pegem.
Büyüköztürk, Ş. (2005). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı, (5. Baskı), Ankara: Pegem.
Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, & Ö. A., Karadeniz, Ş., Demirel, F. (2011).
Bilimsel araştırma yöntemleri. (8.baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Büyüköztürk, Ş. (2016). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı, (22. Baskı). Ankara: Pegem.
Campbell, P. S. (2009). Learning to improvise music, improvising to learn music. G. Solis and B. Nettl (Eds.), CALL Part Two, Education (119-142). Urbana and Chicago: University of Illınois.
Chyu Y.E., M.A, M.M (2004). Teaching Imrovisation to Pıano Students of Elementary to
Intermediate levels. Doktora Tezi, The Ohio State University, Ohio.
Clarke, E. (2003). Understanding the psychology of performance. Musical Performance, a
guide to understanding. (Ed. John Rink, 59-74). Londra . Cambridge Universty.
Çilden, Ş., & Ercan, N. (2004, Nisan). Eğitim fakülteleri güzel sanatlar eğitimi bölümü
müzik öğretmenliği anabilim dallarında ve A.G.S.L müzik bölümlerinde yapılmakta olan çalgı eğitiminde nitelik sorunları. 1924-2004 Musiki Muallim Mektebinden
Günümüze Müzik Öğretmeni Yetiştirme Sempozyumu’nda sunulmuş bildiri, S.D.Ü, Burdur.
Çoraklı, E. & Batıbay, D. (2011). Müzikte yaratıcı düşünme ölçeği’nin Türkiye koşullarına uyarlanması. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 34, 49-70 Çoraklı, E. (2016). Müzik Eseri ve Performansı Üzerine. Sahne ve Müzik Eğitim–
Araştırma e-Dergisi, 2, 93-101, 13 Nisan 2016 tarihinde, www.sahnevemuzik@hacettepe.edu.tr Ocak/2016. sayfasından erişilmiştir.
Dalkıran. E. (2006). Keman eğitiminde performansın ölçülmesi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Davison, P. D. (2006). Tha role of selff-eficacy and modeling in ımprovisation: the effect of
aural and aural / notated modeling conditions on ıntermediate enstrumental music students’ ımpravisation achievement. Universitiy of north Texas, united states. 23
Şubat 2015 tarihinde http://proquest.umi.com/pqdweb?did=128865369&sid= 1&Fmt=2&clientld=42 977&RQT=309VName=PQD. sayfasından erişilmiştir. Gartenhaus, A. R. (2000). Yaratıcı düşünme ve müzeler. (R. Mergenci ve B. Onur, Çev.).
Ankara Üniversitesi.
Gordon, E. E. (1988). Learning sequences in music: skill, content, and patterns. Chicago: GIA.
Gordon, E. E. (1989). Audiation, music learning theory, music aptitude and creativity. Tampa: University of Southern Florida.
Graham, D. (1998). Teaching for creativity in music performance. Music Educators
Gültekin, M. (2004). Öğretme-öğrenme sürecinde yeni yaklaşımlar. Anadolu Üniversitesi
Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 25–31.
Gürgen, E. T. (2006). Müzik eğitiminde yaratıcılığı geliştiren yöntem ve yaklaşımlar,
İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(7), 57-69.
Hall, E.T. (1992). İmprovisation as an acquired, multilevel process. Ethnomusicology,
36(2), 223-235.
Havas, K. (1978). A new approach to violin playing twelve lesson course in the new
approach the violin and ı stage fright. London: Halstan.
Hendricks, K. S. (2011). The philosophy of shinichi suzuki: “Music education as love education”. Philosophy of Music Education Review, 19(2), 136-154.
Kalaycı, Ş. (2010). Spss uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Ankara: Asil yayın Kandemir, T. (2009). İlköğretim sınıf müzik eğitiminde orff yaklaşımıyla doğaçlama
çalışmalarının müziksel yaratıcılık sürecine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Marmara
Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Kantemiroğlu, D. (1976). Kitâb-ı ilmü’l musiki alâ vechi’l hurûfât. (Y.Tura,Çev.). İstanbul Tura.
Kaptan, S. (1998). Bilimsel araştırma ve istatistik teknikleri. (11.Baskı), Ankara: Tekışık. Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. (15. Baskı), Ankara: Nobel.
Koutsoupidou, T. & Hargreaves, D. J. (2009). An experimantal study of the effects of improvisation on the development of children’s creative thinking in music.
Psychology of Music, 37(3), 251-278.
Küpana, M. N. (2013). Müzikal yaratıcılığı geliştiren yaklaşımlar. Eğitim ve Öğretim
Araştırmaları Dergisi, 2(2), 26-34.
Lehmann, A.C. & Davidson, J.W.(2002). Taking an acquired skills perspective on music
performance. The new handbook of research on music teaching and learning, A project of the music educators national conference (Ed. R. Colwell, C. Richardson).
542-560. New York: Oxford University.
London College Of Music Examinations. (2010). Violin Handbook Grade 2. London: LCM Publications at Thames Valley University.
M.E.B. Öğretmen Yetiştirme ve Eğitimi Genel Müdürlüğü (2008). Öğretmen yeterlilikleri, Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü.
Milli Eğitim Temel Kanunu. (2016). tarihinde 21 Ocak 2015. http://mevzuat.meb.gov.tr/html/temkanun, sayfasından erişilmiştir.
Miner, B. (2007). Fostering musical creativity in the elementary classroom" (2007).
ınquiry Journal 2007. tarihinde 21 Ocak 2015, http://scholars.unh.edu/inquiry_2007/8 sayfasından erişilmiştir.
Otacıoğlu, S. G. (2006). Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda müzik eğitimi alan
öğretmen adaylarının, müzikal algı ve özgüvenleri ile okul ve çalgı başarı düzeyleri arasındaki ilişki. Ulusal Müzik Eğitimi Sempozyumu’nda sunulmuş bildiri,
Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
Özal, K. (2007). Suzuki metodu. 28 Kasım 2015 tarihinde, http://muzikegitimcileri.net/bilimsel/makale/K-Ozal_3.pdf sayfasından erişilmiştir. Özben, Ş., & Argun, Y. (2005). Buca eğitim fakültesi öğrencilerinin yaratıcılık
boyutlarının karşılaştırılması. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi
Dergisi, 18, 16-23.
Özen, N. (2004). Çalgı eğitiminde yararlanılan müzik eğitimi yöntemleri. Gazi Eğitim
Fakültesi Dergisi, 2 (24), 57-63.
Özevin, B. (2014). Öğretmen adaylarının müzik performans kaygılarının bireysel özellikler
bakımından incelenmesi. 28 Kasım 2015 tarihinde, http://dx.doi.org/10.12739/NWSA.2014.9.2.D0150, 84-100, sayfasından erişilmiştir.
Özmenteş, S. (2005). Müzik eğitiminin boyutları ve çalgı eğitimi. İnönü Üniversitesi