C. KONYA EKONOMİSİ
II. MAKROEKONOMİK GÖSTERGELER
1. TARIM
Konya, tarımsal üretim, tarımsal ticaret ve tarımsal istihdam açısından ülkemizin en önemli merkezlerden birisidir. Hem tarım arazi varlığı hem yaşayan insanların tarımsal kültürlerinin olması kentin önemli artılarıdır. Sanayisinin tarımsal sanayiye doğru yönelmesi, kendine özgü iklim özelliklerinden dolayı Konya Türkiye’de tarımsal potansiyel olarak en önemli kent konumundadır.
Konya başta buğday, arpa, şeker pancarı, kuru fasulye, patates, ayçiçeği, haşhaş, mısır gibi tarla bitkileri olmak üzere birçok tarla bitkisi yanında, havuç, kiraz, vişne gibi çok sayıda sebze ve meyve türlerinin üretiminin gerçekleştirildiği tarım bölgesidir. Son yıllarda Türkiye'nin tohumluk üretiminin yaklaşık yüzde 40'ını da karşılar hale gelen Konya'da organik tarımda da gelişme gözlenmektedir.
6.3. ARAZİ VARLIĞI VE DAĞILIMI
İlimizin yüzölçümü 4.083.800 hektardır. Yüzölçümü ile yurdumuzun en geniş arazi varlığına sahip ili olup 1.886.156 hektar alanda tarım yapılmaktadır. Konya’nın tarım alanı Türkiye’nin toplam tarım alanının %8,07’sini oluşturmaktadır. Türkiye geneli ile kıyaslandığında Konya’da işlenen tarım alanı oranının oldukça yüksek olduğu görülmektedir. İşlenen tarım alanı Konya’nın toplam alanının %46,1’ini oluşturmaktadır. İlin mevcut alanının %18,6’sı (761.461 ha) çayır-mera, %12’si (492.857 ha) orman,
%23’ü de (943.326 ha) tarım dışı arazilerden oluşmaktadır.
Arazi Varlığı (ha) (2017)
Yüzölçümü Tarım Alanı Orman Çayır Mera Tarım Dışı Arazi
Konya 4.083.800 1.886.156 492.857 761.461 943.326
Türkiye 78.004.300 23.375.788 22.342.935 14.617.000 17.668.577
Konya/TR 5,24% 8,07% 2,21% 5,21% 5,34%
Kaynak: TÜİK
Konya’da tarımsal alan kullanımına bakıldığında ise, 2017 yılında 1.389.919 hektar alanda tahıllar ve diğer tarla bitkileri, 26.024 hektar alanda sebze, 46.015 hektar alanda meyve ve 83 hektar alanda ise süs bitkilerinin yetiştirildiği görülmektedir. Nadasa bırakılan alan ise 424.115 hektardır.
Tarımsal Alan Kullanımı (ha) (2017)
Toplam
Türkiye 23.375.788 15.531.734 3.697.414 798.265 3.343.382 4.993
Konya/TR 8,07% 8,95% 11,47% 3,26% 1,38% 1,66%
TR Sırası 1. 1. 1. 11. 26. 9.
Kaynak: TÜİK
Konya tarımsal alandaki faaliyetlere önemli kaynak ve fırsatlar sunmaktadır. Bölge, birçok tarımsal ürünün yetiştirilmesi için uygun toprak, iklim ve ekolojik koşullara sahiptir. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Konya’da yapılacak bitkisel ve hayvansal yatırımlara önemli destekler sağlamaktadır. Konya ilinde çoğunlukla orta ve büyük ölçekte tarım işletmeleri mevcut olup işletme başına ortalama arazi büyüklüğü Türkiye ortalamasının üzerindedir.
Konya geçtiğimiz yıla göre toplam tarımsal alan, tahıl ürünleri ve diğer bitkisel ürünlerin ekilen alanı ve nadas alanı bakımından ülkemizde birinci sıradaki yerini korumuştur. Konya’da tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerin ekildiği alan 13.899.919 hektardır ve Türkiye’deki ekili alanların %8,95’ini oluşturmaktadır.
Özellikle son yıllarda devlet yatırımı ve çiftçilerimizin kişisel ve ortak girişimleri sonucu ilimizde sulamaya açılan alanlarda önemli gelişmeler kaydedilmiştir. Yeni alanların sulamaya açılmasıyla gelişen meyveli ve meyvesiz ağaç yetiştiriciliği ovanın bozkır görünümünü her geçen gün değiştirmektedir.
Konya İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü verilerine göre 2017 yılında ilimizde ekonomik olarak sulanabilir alan 18,2 milyon dekardır. Ancak sulanan alan hala sulanabilir alanın %30’u yani 5,4 milyon dekardır. Konya ve bölgesini tarımsal alanda oldukça geliştirecek olan KOP (Konya Ovaları Projesi) ile sulanması planlanan arazi miktarı ise 6 milyon dekardır.
KOP projesi gerçekleştirildiğinde il ekonomisine önemli bir katkı sağlayacaktır. Proje ile tarımsal üretimde çeşitlilik, verim artışı, tarımsal sanayide kalkınma, güvenli üretim, iç ve dış piyasada rekabet gücü sağlanmış olacaktır. Yem bitkileri ekimi, hayvancılık ve entegre tesislerin sayısında artışlar meydana gelecektir. İlave sulamaya açılacak yaklaşık 300 bin hektar sulu tarıma geçilmesiyle verim artışı ve diğer kazanımlar dikkate alındığında sadece bu kısımda en az yılda 600 Milyon TL ekonomimize kazandırılmış olacaktır. Bu da projenin ne kadar önemli olduğunu ortaya koymaktadır. Bu rakamın Konya İl’ine en az %60 oranında yansıması beklenebilir (360 Milyon TL/yıl).
6.4. BİTKİSEL ÜRETİM
Konya bitkisel üretim bakımından Türkiye’de öncü durumdadır. Türkiye’nin ekili dikili arazi varlığının yüzde 8’i bulunan Konya’da, 1 milyon 390 bin hektarlık alanda tarla bitkileri üretimi gerçekleştirilmektedir. 26.024 hektar alanda sebze üretimi 46.015 hektar alanda meyve üretimi, 46.015 hektar alanda süs bitkileri üretimi yapılmaktadır. Yıllık 424.115 hektar alan ise zorunlu olarak nadasa bırakılmaktadır.
6.4.1. Bitkisel Üretim İstatistikleri
Konya’nın özellikle tahıl ürünleri konusunda Türkiye’de açık ara önde olduğu söylenebilir. Konya Ovası'nda yılda 3 milyon 530 bin ton tahıl üretilmektedir. Tahıl üretiminde yüzde 10 ile Türkiye'de ilk sırada olan Konya, yılda 2 milyon 192 bin 410 ton buğday (Buğday diğer ve durum buğdayı) üretimiyle de lider durumdadır. Konya, Türkiye'deki buğdayın yüzde 10’unu tek başına üretmektedir.
Konya ayrıca ülkedeki şeker pancarı ve kuru fasulyenin yüzde 29’unu, arpanın yüzde 12’sini, havucun %62’sini ve lalenin %99’unu üreterek, üretimde bu ürünlerde Türkiye’de ilk sıradadır.
Konya’da Üretilen Tarımsal Ürünler (2015-2017)
Türü Ürün adı Üretim (ton) Ülke
Üretimindeki Oranı
Türkiye Sırası
2015 2016 2017
Tahıllar ve Diğer Bitkisel Ürünler
Şekerpancarı 4.570.731 5.665.228 6.031.734 %29 1.
Buğday 2.554.256 2.045.298 2.192.410 %10 1.
Arpa 972.570 809.258 873.016 %12 1.
Fasulye (Kuru) 72.869 69.877 70.242 %29 1.
Mısır (Dane) 558.190 638.300 621.884 %11 2.
Mısır (Silajlık) 1.348.829 1.468.100 1.650.455 %7 2.
Patates (Diğer) 493.748 549.802 567.076 %12 2.
Bezelye 817 718 746 %28 2.
Haşhaş 6.960 4.594 4.161 %27 2.
Kimyon 6.462 5.770 7.290 %38 2
Aspir 5.625 5.137 6.809 %14 2.
Nohut 29.747 32.139 34.586 %7 3.
Sebzeler Havuç 310.295 336.463 355.652 %62 1.
Kavun 113.608 148.051 151.604 %8 2.
Mantar (Kültür) 4.360 4.519 4.215 %10 3.
Meyveler ve Süs Bitkileri Kiraz 44.085 55.426 56.294 %9 2.
Vişne 28.650 26.966 30.164 %17 2.
İğde 401 343 393 %9 3
Lale (adet) 40.000.000 40.000.000 44.000.000 %99 1.
Kaynak: Konya İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü
Konya ili tarımsal ürün sıralamasına bakıldığında, geniş ve sulama kısıtı bulunan arazilerde hububat üretiminin yoğun olarak yapıldığı görülmektedir. Bu nedenle Konya ovasında buğday ve arpa üretim alanlarının, toplam tarla arazilerinin içindeki payı yüzde73,4’tür.
Şeker pancarı, tercih edilen bir ürün olmasına karşın, üretim kotası ve sulama zorunluluğu nedeni ile tarla arazileri içinde yüzde 6’lık bir orana sahiptir. Ayrıca mısır, nohut, kuru fasulye, yonca ve patates bölgenin ürün deseninde ağırlıklarını arttıran ürünler olarak karşımıza çıkmaktadırlar.
Konya İlinde Ekiliş Alanları Bakımında Öne Çıkan Tarla Bitkilerinin Oransal Dağılımı (2017, %)
Kaynak: TÜİK
Konya, bazı sebzelerin üretiminde ülkemizde önemli yere sahiptir. Örneğin, 355 bin 652 ton ile Türkiye’nin toplam havuç üretiminin yüzde 62’si Konya’da yapılmaktadır. Ereğli (mor havuç) ve Çumra-Kaşınhanı (sofralık havuç) en önemli üretim merkezleridir. İldeki havuç üretim miktarı son on yılda 10 kat artmıştır. Yetiştirilen havucun %40’ı ihraç edilmekte olup, üretimdeki artışa paralel olarak havuç ihracatı da 10 kat artmıştır. Ülkemizdeki mor havuç üretiminin tamamına yakını Ereğli ve Karapınar ilçelerinde üretilmekte olup, bu ürün ağırlıklı olarak gıda sanayiinde kullanılmaktadır. Konya’nın havuç üretimindeki potansiyeli fonksiyonel gıda, kimya ve medikal sanayi alanında yapılacak yatırımlar için önemli fırsatlar sunmaktadır.
Konya kültür mantarı ve kavun üretimi bakımından da önemli bir yere sahiptir. Ülkemizde yetiştirilen kültür mantarının yüzde 10’u Konya’da üretilmektedir. Diğer yandan Türkiye’de kavun denilince akla gelen ilçelerin başında Çumra gelmektedir. 2017 yılında ilçede yaklaşık 6.300 dekar alanda 151 bin 604 ton yıllık kavun üretimi yapılmıştır.
Konya’da Sebze Üretimi (2015-2017) (Ton)
Ürünler 2015 2016 2017
Havuç 310.295 336.463 355.652
Domates 177.998 233.930 249.005
Kavun 113.608 148.051 151.604
Soğan 31.884 44.973 79.295
Karpuz 60.445 67.781 76.886
Kaynak: Konya İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü 53,7
19,7 6,6
6 4,8 1,8
1,7 1,4 1
Buğday Arpa Mısır Şekerpancarı Ayçiçeği Nohut Yonca Kuru Fasülye Patates
Konya’nın yüzölçümü büyük olduğundan birbirinden ekolojik olarak farklı alanları bünyesinde bulundurmaktadır. Bu nedenle Konya’da çok sayıda meyve türünün yetiştiriciliğine rastlamak mümkündür. İlin özellikle Ereğli, Akşehir, Ilgın, Taşkent, Hadim ilçeleri iklim ve arazi özellikleri açısından bahçe tarımına uygundur. Konya, Türkiye meyve üretiminin %4’ünden fazlasını gerçekleştirmektedir.
Önemli meyve ürünleri elma, üzüm, kiraz, vişne ve çilektir. Konya 2017 yılında kiraz ve vişne üretiminde Türkiye’de ikinci sırada yer almıştır.
Konya’da Meyve Üretimi (2015-2017) (Ton)
Ürünler 2015 2016 2017
Konya, lale soğanı üretimi ile de iç ve dış piyasalarda önemli başarı elde etmiştir. 2017 yılında 44 milyon adet üretim ile Türkiye lale üretiminin yüzde 99’u Konya’da gerçekleştirilmiştir.
Konya’da ilçeler bazında özellikle Çumra, Altınekin, Karapınar, Karatay, Ereğli, Kulu ve Cihanbeyli ilçeleri sulama imkânları ve işletme büyüklüğü nedeni ile tarımsal potansiyeli daha yüksek ilçeler olarak ön plana çıkmaktadır. Şeker pancarı üretiminde Çumra, buğday, patates ve lale üretiminde Karatay, havuç üretiminde Meram, arpa (diğer) üretiminde Kulu, kuru fasulye üretiminde Çumra, vişne üretiminde Akşehir, kiraz üretiminde Hadim, mısır üretiminde ise Ereğli listenin başında yer almaktadır.
Konya’da İlçeler Bazında Öne Çıkan Tarımsal Ürünler (ton) (2017)
İlçe Buğday Şeker
Güneysınır 13.672 235 4.269 726 808 259 3.000 - 288 27
Hadim 6 - 18 - 6 300 - - 18.250 27
Halkapınar 953 - 2.670 - 36 384 4.250 - 4.010 275
Hüyük 21.003 71.044 13.723 - 98 2.495 2.500 - 559 222
Ilgın 27.458 206.153 40.970 213 149 5.757 58.750 - 225 238
Kadınhanı 55.827 475.738 72.733 20.476 6.682 95.955 42.750 - 137 22 Karapınar 48.521 338.303 39.495 231.118 356 21.590 180.000 13.500 62 41 Karatay 40.930 354.869 65.543 15.301 323 96.435 132.534 2.152 46 30
Kulu 3.480 95.148 99.174 711 53 133 10.010 140.000 75 26
Meram 55.829 69.299 15.033 17.146 1.743 20.151 157.600 - 756 301
Sarayönü 24.441 68.506 48.922 7.971 4.100 46.749 67.800 - 50 8
Selçuklu 21.700 88.804 68.256 8.901 4.456 7.197 18.250 - 238 8
Seydişehir 37.407 293.372 33.787 1.105 1.386 47.498 60.000 - 89 29
Taşkent - - 28 1 - 1.008 - - 2.133 4
Tuzlukçu 16.742 74.004 15.234 709 149 2.879 27.000 - 23 30
Yalıhüyük 4.159 4.652 2.015 - 74 - 420 - 24 10
Yunak 128.616 182.613 27.588 19.542 1.545 30.478 8.235 - 177 927
Kaynak: TÜİK
6.4.2. Organik Tarım
Ülkemizde organik tarım faaliyetleri 1986 yılında Avrupa’daki gelişmelerden farklı şekilde, ithalatçı firmaların istekleri doğrultusunda ihracata yönelik olarak başlamıştır.
Konya’da organik tarıma uygun, kirlenmemiş doğal üretim bölgeleri bulunmakta ve organik ürünlere talep giderek artmaktadır. İlimizde organik tarım çalışmaları; Konya Tarım Gıda ve Hayvancılık İl Müdürlüğü’nün öncülüğünde yapılmaktadır.
Bir üretimin organik olarak değerlendirilebilmesi için o üretimin, organik sertifikasının olması zorunludur. Organik sertifikalı alanları artırmak için Akşehir, Beyşehir, Bozkır, Cihanbeyli, Çumra, Derbent, Derebucak, Doğanhisar, Güneysınır, Hadim, Hüyük, Ilgın, Meram ve Seydişehir, Taşkent, Yunak ilçelerinin 179 mahallesinde buğday, vişne, ceviz çilek, üzüm, havuç, arpa, kimyon, kiraz, elma, patates vb. üretimlerinde organik sertifika sözleşmeleri başlatılarak organik üretime geçmeleri sağlanmıştır.
Konya’da 2017 yılı itibariyle 26 ilçedeki 179 mahallede organik tarım üretimi yapılmaktadır.
Özellikle Akşehir, Doğanhisar, Hüyük, Meram, Sarayönü ve Yunak ilçelerinde organik tarım daha yaygın şekilde yürütülmektedir.
2017 yılı organik tarımsal üretim verilerine göre; Konya’da 1.277 üretici 44.735 dekar alanda 42.225 ton organik üretim gerçekleştirmektedir. Organik tarım yapılan alan ve üretim miktarı, yıllar itibariyle sürekli bir artış gösterirken; aynı zamanda verim ve kalitede de olumlu gelişmeler olmuştur.
Konya’da Organik Tarım Üretim ve Destek Miktarları
Kaynak: Konya İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü
Konya’da organik tarıma verilen destek tutarı da her yıl artmaktadır. Bu kapsamda 2017 yılında 753 üretici toplam 1 milyon 636 bin TL destek almıştır.
Konya’da organik tarım ürünü olarak üretim alanlarına göre sırasıyla; buğday, vişne, kiraz, arpa, çilek, kimyon, üzüm, elma, badem, ceviz, havuç, yonca, erik, mısır, fasulye, nohut, armut, patates yetiştirilmektedir.
Konya’da Üretimi Yapılan Başlıca Organik Tarım Ürünleri (2017) Ürün Adı İlçe Sayısı Çiftçi Sayısı Toplam Alan (da)
6.4.3. Konya İli Tohumculuk Sektörü
Konya sahip olduğu özellikler ile sadece bitkisel üretimde değil aynı zamanda bitkisel üretimin ana unsuru olan tohum üretiminde Türkiye’de ilk sırada yer almaktadır. Bölgede son yıllarda tohumculuk alanında faaliyet gösteren firma ve kurumların artması bölgeyi tohumculuk merkezi haline getirmiş ve buğday, arpa, patates, hibrit ayçiçeği, hibrit mısır, haşhaş, yem bitkileri, yemeklik tane baklagiller, aspir gibi tarla bitkileri ile bazı sebze türleri tohumluğu ve meyve fidanı üretimi bölgede çok yayılmıştır.
2017 yılı Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı verilerine göre, Türkiye Tohumculuğunun %28,4’ü Konya’da gerçekleşmektedir. Buğday, arpa, patates, ayçiçeği ve yonca tohumluğu üretiminde Konya ilk sırada yer almaktadır. Türkiye Tohumluk Sektörünün 2023 hedefi 1.000.000 ton tohum üretimi, Konya’nın 2023 yılında bu sektördeki hedefi 400-450.000 ton olacaktır. Bu da Türkiye üretiminin %40-45’i demektir.
Kaynak: Konya İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü
İlimizde 2003 yılında 35 bin ton olan tohum üretimi 8,5 kat artış göstererek 2017 yılında 298 bin tona ulaşmıştır. Diğer illere göre tohumluk üretimi ve kullanımında en fazla artış Konya’da olmuştur.
Bu artışta Konya ilinde üretim parsellerinin büyük oluşu, birçok bölgede sulama imkânının olması, özellikle ayçiçeği ve mısır gibi yabancı döllenen bitkilerde izolasyona uygun geniş üretim alanlarının oluşu, Konya ovasının sahip olduğu gece gündüz arası sıcaklık farklarının kaliteli tohumluk üretiminde faydalı olması, tarım teşkilatının ve çiftçilerin tohumluk üretiminde firmalarla uyumlu bir şekilde çalışması gibi nedenler önemli etkenler olarak ortaya çıkmaktadır.
Konya İlinin Yıllar İtibariyle Türkiye Sertifikalı Tohum Üretimindeki Yeri
İller
2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
385.061 497.964
637.330 646.904 741.736 775.916 896.298 953.356 1.050.000
94.900 116.000 205.530 217.500 206.582 211.968 269.911 232.894 297.869
Tohum Üretimi (Ton)
Türkiye Konya
Sivas 41.958 5,4 47.885 5,3 42.735 4,5 46.149 4,4
İzmir 31.400 4,0 20.349 2,3 16.636 1,7 - -
Eskişehir 29.385 3,8 38.051 4,2 49.258 5,2 40.164 3,8
Tekirdağ 28.449 3,7 29.280 3,3 33.625 3,5 44.932 4,3
Ankara 27.733 3,6 32.779 3,7 42.693 4,5 34.763 3,3
Kayseri 22.169 2,9 23.330 2,6 29.881 3,1 39.580 3,8
Adıyaman 20.218 2,6 24.843 2,8 19.318 2,0 25.006 2,4
Kaynak: Konya İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü
2017 yılında Konya’da ürün bazında tohum üretimine bakıldığında en fazla buğday tohumu üretildiği görülmektedir. Buğdayı patates, arpa, mısır, ayçiçeği ve yonca tohumları takip etmektedir.
Konya İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü verilerine göre, önceki yıllarda üretilen soya, nohut, fiğ, yeme bezelyesi ve aspir tohumu ekiminin 2017 yılında yapılmadığı görülmektedir.
Konya İli Yıllara Göre Ürün Bazında Tohum Üretimi (Ton)
Ürün 2014 2015 2016 2017
Buğday 96.632 135.378 96.513 138.587
Patates 61.869 68.987 92.389 93.333
Arpa 33.143 54.925 28.514 47.002
Mısır 2.757 1.654 3.114 2.001
Ayçiçeği 15.331 6.190 8.431 12.914
Soya 16 7 0,2 -
Nohut 214 196 137 -
Fiğ 60 252 135 -
Yem Bezelyesi 50 130 614 -
Aspir 128 307 320 -
Yonca 426 543 560 627
Toplam 211.969 268.570 232.894 297.869
Kaynak: Konya İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü
2017 yılında ilimizde, 120 tohum üreticisi tarafından 297.894 ton sertifikalı tohumluk üretimi gerçekleştirilmiştir.
Konya İli Tohum ve Fidan Üretici Sayısı (2017) (Adet)
Belge Sayısı İptal ve Men Faal
Tohumluk Üreticisi 169 49 120
Fidan Üreticisi 28 12 16
Süs Bitkisi Üreticisi 31 5 26
İşleyici Belgesi 56 10 46
Tohum Satış Bayii 554 83 471
Kaynak: Konya İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü
6.5. HAYVANSAL ÜRETİM
Türkiye'nin küçükbaş, büyükbaş hayvan, kümes hayvanı ile et, süt ve yumurta üretimine önemli katkıları olan Konya, sahip olduğu geniş meralar ve bitkisel üretim alanları ile hayvancılığın gelişmesine önemli katkılar sağlamaktadır.
6.5.1. Büyükbaş Hayvancılık
TÜİK Konya Bölge Müdürlüğü’nün "Hayvansal Üretim İstatistikleri 2017" verilerine göre, Konya 2017 yılında da Türkiye’de büyükbaş hayvan sayısında lider konumunu korumuştur. 2017 yılında Konya'da büyükbaş hayvan sayısı bir önceki yıla göre yüzde 15,3 artış göstererek 867 bin 950’ye yükselmiştir. Konya ili 2017 yılında sığır sayısında 729 bin 552 baş sığır ile Erzurum, 694 bin 438 baş sığır ile İzmir, 522 897 baş sığır ile Diyarbakır ve 520 bin 792 baş sığır ile Balıkesir izlemiştir.
Konya’da Büyükbaş Hayvancılık
Hayvan Adı Hayvan Sayısı (Adet) Süt Üretimi (Ton)
2015 2016 2017 2015 2016 2017
Sığır (Kültür) 480.129 500.287 624.523 752.184 709.237 960.055 Sığır(Melez) 209.239 204.297 213.493 202.123 203.166 228.038
Sığır(Yerli) 50.465 47.637 29.934 17.089 18.145 12.049
Toplam 739.833 752.221 867.950 971.396 930.548 1.200.141 Kaynak: TÜİK
6.5.2. Küçükbaş Hayvancılık
Konya’nın küçükbaş hayvancılık konusunda da ülke düzeyinde önemli bir yeri bulunmaktadır.
Konya ili 2017 yılında koyun sayısında 1 milyon 894 bin 530 baş koyun ile ikinci olmuştur. 2017 yılı itibariyle Van ili 2 milyon 523 bin 194 baş koyun ile birinci olurken, Şanlıurfa 1 milyon 732 bin 269 baş koyun ile üçüncü, Diyarbakır 1 milyon 454 bin 746 baş koyun ile dördüncü ve Ağrı 1 milyon 411 bin 306 baş koyun ile beşinci sırada yer almıştır.
Konya’da gerek küçükbaş hayvan sayısında gerekse süt üretim miktarında 2017 yılında 2016 yılına göre az da olsa artış söz konusudur.
Konya’da Küçükbaş Hayvancılık
Hayvan Adı Hayvan Sayısı (Adet) Süt Üretimi (Ton)
2015 2016 2017 2015 2016 2017
Koyun (Yerli) 1.544.436 1.526.830 1.614.840 71.887 71.170 73.644
Koyun (Merinos) 317.586 299.943 279.690 5.965 5.689 5.676
Keçi (Kıl) 254.293 260.833 239.300 10.343 11.049 10.376
Keçi (Tiftik) 875 848 1.067 19 19 19
Toplam 2.116.315 2.088.454 2.133.830 88.195 87.908 89.696 Kaynak: TÜİK
6.5.3. Süt Üretimi
Hayvancılığın gelişmesine bağlı olarak Konya süt üretiminde de iddialı konuma gelmiştir. Konya’nın toplam süt üretimi 2017 yılında bir önceki yıla göre %26,6 artarak 1.289.837 ton olarak gerçekleşmiştir.
Konya’da Süt Üretimi (Ton)
Hayvan Türü 2015 2016 2017
Büyükbaş Hayvancılık 971.396 930.548 1.200.141
Küçükbaş Hayvancılık 88.195 87.908 89.696
Toplam 1.059.591 1.018.456 1.289.837
Kaynak: TÜİK
Konya, 2017 yılında 1.289.837 ton süt üretimi ile birinci olmuştur. Konya’yı 1.119.618 ton ile İzmir, 892.266 ton ile Erzurum, 693.599 ton ile Balıkesir ve 579.264 ton ile Kars izlemiştir. Türkiye genelinde toplam süt üretimi 2017 yılında 2016 yılına göre yüzde 12 oranında artarak 20 milyon 630 bin ton olmuştur.
İllere Göre Süt Üretimi Dağılımı (ton)- 2017
Kaynak: TÜİK
Özellikle Konya Ereğli süt üretimi noktasında Türkiye’de birinci sıradadır. Süt ve süt ürünleri sanayinin en önemli kolu durumundadır. Ereğli’de 20’ye yakın süt işletmesi bulunmaktadır.
Konya’nın özellikle ülke koyun sütü üretimindeki payı oldukça yüksek olup, koyun sütü bölgede yoğurt ve peynir yapımında aranan bir üründür. Bunun yanında Konya'da süt keçisi yetiştiriciliğine olan ilgi giderek artmakta, entansif yetiştiricilik yapan yeni işletmeler kurulmaktadır.
Konya süt üretimindeki gelişmeleri özellikle süt üreticileri Birlikleri sayesinde yakalamıştır.
Konya’nın birçok ilçesinde kurulan Tarım Bakanlığından izinli kooperatif benzeri yapılar olan Birlikler, kırsal kesimde süt üretimiyle geçinmeye çalışan çiftçilere güvenilir bir gelir kaynağı olmuştur.
Köylerden toplanan sütler, Birlikler vasıtası ile büyük fabrikalara en iyi fiyat ile verilmekte ve ayrıca devletin süt üretiminden inek başı (özelliğine ve türüne göre değişen oranla) verdiği destekten faydalanmaları sağlanmaktadır.
6.5.4. Kümes Hayvancılığı ve Yumurtacılık
Konya’da kümes hayvanları yetiştiriciliğinden daha ziyade yumurta tavukçuluğu yapılmaktadır.
2017 yılında Konya, toplam 15.215.625 adet yumurta tavuğu ile Türkiye’nin yumurta tavuğunun
%12,5’ini karşılayarak Afyon’dan sonra ikinci olmuştur. Yumurta tavukçuğunda 18.594.027 adet yumurta tavuğu ve yüzde 15,2 oran ile Afyon ilk sırada yer almaktadır.
Konya’da Kümes Hayvancılığı (adet)
Hayvan Adı 2016 2017
Yumurta Tavuğu 11.995.381 15.215.625
Et Tavuğu 424.000 348.000
Hindi 49.051 46.180
Kaz 18.076 19.305
Ördek 8.310 9.184
Kanatlı Toplamı 12.494.818 15.638.294 Kaynak: TÜİK
Konya’da yumurta tavukçuluğunda 130 adet işletme bulunmaktadır ve bu işletmelerin toplam üretim kapasitesi 16.823.577’dir. Konya’da yumurta tavukçuluğunda teknoloji kullanımı oldukça yüksek düzeyde olup ilde üretilen yumurta sayısı ilin tavuk varlığına kıyasla daha yüksektir.
Yıllara göre değişmekle birlikte Türkiye’de üretilen yumurtanın yaklaşık olarak yüzde 15-20’si Konya’da üretilmektedir ve bu nedenle ilin ülke çapında fiyatların belirlenmesinde önemli rolü bulunmaktadır.
Ülkemizde Yumurtacı Tavuk Varlığı (2017)
Kaynak: TÜİK
Konya’da et pilici yetiştiriciliği konusunda gerekli teknik bilgi ve potansiyel mevcut olmasına rağmen, ilde kanatlı hayvan kesimhanelerinin sayısı yeterli düzeyde değildir. Bu nedenle, kesimler civar illerdeki kesimhanelerde yapılmaktadır. Konya’da et pilici yetiştiriciliği için toplam 410.000 kapasiteli 16 adet işletme bulunmaktadır. Konya ilinde tavuk eti üretim miktarının artırılabilmesi için yeni kesimhaneler ve ürün işleme tesislerine ihtiyaç bulunmaktadır.
Konya’nın diğer kanatlı hayvan türleri bakımından ülke üretimindeki payları yaklaşık olarak yüzde 2 seviyesindedir. Konya’da sayıları giderek artan göletler kaz ve ördek yetiştiriciliği için önemli bir avantaj olarak görülmektedir.
6.6. TARIM MAKİNELERİ KULLANIMI
Tarımda kullanılan en önemli iş makinası kuşkusuz traktördür. 2017 yılı traktör kullanımı istatistiklerine bakıldığında 74 bin 433 traktörle Manisa birinci sırada yer alırken, Konya’nın 71 bin 615 traktörle ikinci ve Bursa’nın 49 bin 786 traktör ile üçüncü sırada olduğu görülmektedir.
2017 Yılı Tarımsal Aletler ve Makinalar Kullanımı Sıralaması
Tarım Aleti Türkiye 1. 2. 3.
İl Sayısı İl Sayısı İl Sayısı
Römork 1.165.873 Konya 73.309 Manisa 56.085 Bursa 51.788
Ekim Makinesi 462.037 Konya 45.411 Tekirdağ 29.215 Ankara 27.696 Gübre dağıtma makinesi 419.388 Konya 37.090 Ankara 20.247 Adana 16.365 Seyyar süt sağım makinesi 319.885 Konya 20.496 Balıkesir 19.153 Denizli 15.310
Biçerdöver 17.199 Konya 1.855 Tekirdağ 1.238 Adana 1.143
Pulluk 1.375.807 Manisa 78.827 Konya 73.569 Bursa 57.259
Traktör 1.306.736 Manisa 74.433 Konya 71.615 Bursa 49.786
Su pompası 707.675 İzmir 57.785 Konya 50.344 Manisa 42.613
Kaynak: TÜİK
Traktörden sonra Konya’da en çok kullanılan tarım aleti ise römorktur. Konya’da 73 bin 309 adet römork bulunmaktadır. Römorku, Kulaklı Traktör Pulluğu (48.783) ve Yağmurlama Tesisi (41.321) takip etmektedir.
Konya aynı zamanda biçerdöver, ekim makinesi, gübre dağıtma makinesi ve seyyar süt sağım makinesinin Türkiye'de en fazla bulunduğu şehir unvanına sahiptir. Pulluk, traktör ve su pompası sayısında ise Konya, Türkiye genelinde ikinci sıra yer almaktadır.
6.7. TARIMSAL DESTEKLER
6.7.1. Tarım, Gıda ve Hayvancılık Bakanlığı Destekleri
Tarımsal alanda yapılan desteklerin, bölge tarımının ve tarımsal sanayinin gelişmesine ve değişimine önemli katkıları olmuştur. 2002-2017 yılları arasında Türkiye’de toplam 99 Milyar TL tarımsal destekleme yapılmış olup; Konya ili 6,4 Milyar TL ile bu desteklerden %6,4 pay almıştır.
Toplam Tarımsal Destekler 2007 -2017 (Milyon TL)
Kaynak: Konya İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı verilerine göre Konya’da 2017 yılında 607 milyon TL tarımsal destek sağlanmıştır. 2017 yılında Konya’ya sağlanan tarımsal destekler toplam tarımsal desteklerin
%6,77’sini oluşturmuştur. Tarımsal Desteklerden, Çiftçi Kayıt Sistemine kayıtlı 91,3 bin çiftçi yararlanmıştır.
Konya İli 2017 Yılı Tarımsal Destekleri (TL)
TARIMSAL DESTEKLEMELER 2017
Alan Bazlı Destekler 145.292.173
Mazot 136.957.185
Kimyevi Gübre 27.755
Toprak Analizi 3.422
Organik Tarım 1.230.877
İyi Tarım Uygulamaları 7.033.571
5 Dekar Altındaki Küçük İşletme Desteği 39.362
Fark Ödemeleri 113.636.667
Yağlık Ayçiçeği 76.028.736
Dane Mısır 15.063.279
Soya Fasulyesi 4.883
Buğday 22.539.769
Hayvancılık Destekleri 251.564.811
Yem Bitkileri 30.505.132
Süt 64.894.509
347 274 242 314 426 437 574 572 699 841 607
6,43%
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Türkiye Konya Konya/TR (%)
Tiftik 9.604
Büyükbaş Hayvan 29.108
Buzağı 92.347.370
Bambus Arı 7.094
Islah Amaçlı Küçükbaş Yetiştirici Birlikleri 29.722.727
Hastalıktan Ari Hayvan Tazminatı 5.397.212
Aşı Desteği 655.021
Biyolojik ve Biyoteknolojik Mücadele Desteği 74.576
Et-Besi 10.426.881
Hastalıklardan Ari İşletme 2.806.652
Süt Tozu 8.150.883
İpek Böceği 1.854
Gen Kaynakları 2.316.449
Sürü Yöneticisi İstihdamı Desteği 2.760.510
Küpe Uygulama 113.202
Atık Desteği 8.216
Kırsal Kalkınma Desteği 16.829.984
Genç Çiftçilere Proje Desteği 7.995.960
Diğer Tarımsal Amaçlı Destekler 71.535.666
ÇATAK 22.584.726
Çiftlik Muhasebe Veri Ağı Katılım Desteği 140.280
Tarımsal Yayım ve Danışmanlık 330.660
Sertifikalı Tohum Kullanım 25.321.249
Sertifikalı Tohum Üretim 16.372.245
Sertifikalı Tohum Üretim 16.372.245