Tar msal Faaliyetlere li kin Devlet Te viklerinin Muhasebele tirilmes

Standart devlet te viklerini; gerçe e uygun de er ile de erlendirilmi canl varl klara ili kin devlet te vikleri ve maliyet de eri ile de erlendirilmi canl varl klara ili kin devlet te vikleri eklinde s fland rm ve bu te viklerin muhasebe

lemlerini aç klam r.

3.4.5.4.1. Gerçe e Uygun De erle De erlemeye Tabi Tutulmu Canl Varl klara li kin Devlet Te vikleri

Gerçe e uygun de erle de erlemeye tabi tutulmu canl varl klara ili kin devlet te viklerinin muhasebe i lemleri, devlet te viklerinin ko ullu olup olmamas na göre ikiye ayr lm r.

a) Ko ulsuz Devlet Te viklerinin Muhasebe lemleri: Bu standarda göre, gerçe e uygun de erinden sat maliyeti dü ülmek suretiyle ölçülen canl varl klara ili kin ko ulsuz olarak yap lan devlet te vikleri, söz konusu te viklerin sadece alacak

220

Abitter ÖZULUCAN, a.g.e., s., 169. 221

haline gelmeleri durumunda gelir olarak muhasebele tirilir222. Ko ulsuz devlet te viklerinin muhasebe kayd na a daki gibi örnek verebiliriz.

Süt s rc yapan bir tar m i letmesi devletten her ay satt süt miktarlar ilgili bankaya bildirmi ve kilogram ba na 0,40 TL te vik alm r. letmenin 30.000 kilogram süt satt belgelemi tir. Bu durumda yap lacak muhasebe kayd

daki gibidir.

../../…

1 102 BANKALAR

649 D ER OLA AN GEL R ve KAR. Süt Te vik Prim Kayd

1.200

1.200

b) Ko ullu Devlet Te viklerinin Muhasebe lemleri: Ko ullu devlet te viklerinin muhasebele tirilmesi ise; gerçe e uygun de erden sat maliyeti dü ülmek suretiyle ölçülen canl varl klara ili kin devlet te vikleri, ilgili i letmenin belirli tar msal faaliyetlerde bulunulmamas da dahil olmak üzere, artl olarak verilmi olmalar durumunda, sadece ilgili devlet te vikine ili kin ko ullar kar land nda gelir olarak muhasebele tirilir223. Söz konusu te vikler ancak belirlenen artlar yerine getirildi inde gelir olarak kaydedilir. Gelir tablosu ilkelerine göre ko ula ba gelir ve karlar herhangi bir tahakkuk i lemi yap lmadan sadece dipnotlarda aç klan r.

Devlet te viklerinin ko ul ve artlar farkl k arz eder. Örne in; bir te vik, letmenin belirli bir yerde 5 y l süreyle tar msal faaliyette bulunmas , bu faaliyetin 5 y ldan daha k sa bir dönem için yap lmas durumunda ise tüm te vikin iade edilmesini gerektirebilir. Bu durumda, söz konusu te vik, 5 y ll k süre dolmad kça letme taraf ndan kâr ya da zararda muhasebele tirilmez. Di er taraftan, te vik ko ullar n, geçen zamana ba olarak te vikin belli bir k sm n i letmece al konulmas na izin vermesi durumunda, i letme, söz konusu te viki, zaman geçtikçe

222

TMS 41, m., 34. 223

gelir olarak muhasebele tirir224. Ko ullu devlet te viklerinin muhasebe kayd na öyle bir örnek verebiliriz.

Süt s rc yapan bir tar m i letmesi 5 y l süre ile belirli bir bölgede tar msal faaliyette bulunmak art yla 50.000 TL devlet te viki alm r. E er tar msal faaliyet daha k sa sürerse i letme ald te vikin kalan k sm geri ödeyecektir.

lk y l yap lacak kay t;

../../…

1 102 BANKALAR

482 ERTELENM GEL RLER r Te vik Prim Kayd

50.000

50.000

Her y n sonunda yap lacak kay t;

../../… 2 482 ERTELENM GEL RLER

382 ERTELENM GEL RLER Dönem Sonu Kayd

10.000

10.000

../../… 3 382 ERTELENM GEL RLER

649 D ER OLA AN GEL R ve KAR. Te viklerin Gelir Hesab na Aktar lmas Kayd

10.000

10.000

er, her y l faaliyetin yap p yap lmad kontrol edilip ve kontroller sonucunda te vik taksitlerle veriliyorsa yukar daki son y l yap lan kay t her y l 10.000 TL (50.000 / 5) a daki gibi gelir olarak kaydedilir.

../../…

1 102 BANKALAR

649 D ER OLA AN GEL R ve KAR. Süt Te vik Prim Kayd

10.000

10.000

224

3.4.5.4.2. Maliyet De eriyle De erlemeye Tabi Tutulmu Canl Varl klara li kin Devlet Te vikleri

Devlet te vikleri maliyet de eri ile de erlenmi canl varl klarla ilgili oldu undan, herhangi bir devlet te vikinin, maliyetinden birikmi amortisman ve birikmi de er dü üklü ü kar klar n dü ülmesi suretiyle ölçülmü canl bir varl a ili kin olmas durumunda (bak z: madde 30); “TMS 20 Devlet Te viklerinin Muhasebele tirilmesi ve Devlet Yard mlar n Aç klanmas ” Standard uygulan r225.

Bu Standart herhangi bir devlet te vikinin, gerçe e uygun de erinden sat maliyetleri dü ülmek suretiyle ölçülmü canl bir varl a ili kin olmas veya söz konusu devlet te vikinde i letmenin belirli bir tür tar msal faaliyette bulunmamas n öngörülmü olmas durumunda, TMS 20’den farkl bir uygulamay gerekli k lar. TMS 20, sadece, maliyetinden birikmi amortisman ve birikmi de er dü üklü ü kar klar dü ülmek suretiyle ölçülen canl varl klara ili kin devlet te viklerine uygulan r226. TMS 20’ye göre, gerçe e uygun de erleri ile izlenen parasal olmayan devlet te vikleri de dahil olmak üzere tüm devlet te vikleri, a daki artlar gerçekle tikten sonra devlet te viklerinin gelir olarak kay tlanmas gerekir227:

a) letmenin devlet te vikleri ile ilgili ko ullar yerine getirmesi, b) Te vikin i letme taraf ndan elde edilmesi.

letmenin, bu standart kapsam ndaki devlet te viklerinin mali tablolardaki sunumu ile ilgili olarak a daki aç klamalarda bulunmas gerekir228:

a) Finansal tablolara yans lan devlet te viklerinin niteli i ve kapsam , b) Devlet te viklerine ili kin yerine getirilmemi ko ullar ve di er

ihtimaller, 225 TMS 41, m., 37. 226 TMS 41, m., 38. 227 TMS 20, m., 7. 228 TMS 41, m., 57.

c) Devlet te viklerinde meydana gelmesi beklenen önemli dü ler. 3.4.5.5. Mali Tablolarla Birlikte Sunulmayan Bilgiler

letme, mali tablolardan faydalananlar için anla r olmas aç ndan varl klar ve kaynaklar ayr nt biçimde göstermesi gerekir. letmeler yasal zorunluluk ve sosyal sorumluluk gere i baz bilgileri mali tablolarda aç klarken, baz bilgilere ise dipnotlarda yer verir.

letme finansal tablolarla birlikte sunulan ba ka bir bilgide yer almad kça, daki bilgileri de aç klar229:

a) letmenin her bir canl varl k grubunu içeren faaliyetlerinin niteli i, b) letmenin dönem sonundaki her bir canl varl k grubunun ve dönem

boyunca elde edilen tar msal ürünlerin finansal olmayan ölçüm ve tahminleri.

Tar msal faaliyetlerle ilgili olarak mali tablolarda sunulmay p, ayr ca aç klama yap lmas istenilen bilgiler ise unlard r230:

a) Tasarruf hakk s rlanm ve defter de erleri borçlar için ipotek edilmi canl varl klar n mevcudiyeti ve defter de erleri,

b) Canl varl klar n geli tirilmesi veya iktisap edilmesine ili kin taahhüt tutarlar ,

c) Tar msal faaliyetlerle ilgili finansal risk yönetim stratejileri.

3.5. Türk Vergi Mevzuat ’ndaki Düzenlemeler le TMS 41’de Yer Alan