Takrir ve Teklifleri 153

2.6.3.1.1. Kendisinin Doğrudan Yaptığı Teklifler

- İstanbul’da Tutuklu Bulunan Muş Mebusu İlyas Sami Efendinin Tahliyesi Esbabının İstimaline Dair Takriri

Osman Kadri Bey, İstanbul’da tutuklu bulunan Muş Milletvekili İlyas Sami Bey’in serbest bıraktırılması için talep edilen 1500 liralık kefalet bedelinin, kendisine verilecek olan yıllık ödenekten ödenmesi hakkında bir takrir vermiştir. Takririn gündeme alınması ve Meclis İkinci Başkanı’nın bu konu hakkında açıklamaları üzerine İlyas Sami Bey’in tutukluluk halinin sonlandırılması için Meclis Başkanlık Divanı’nın yetkilendirilmesi kabul edilmiştir.617

-Sason Kazası Teşkilâtı Mülkiyesinin Düzenlenmesine Dair Takriri

Osman Kadri Bey, Meclis’in 25 Haziran 1921 tarihli oturumunda Sasun kazası teşkilâtı mülkiyesinin düzenlenmesine dair takrir vermiştir. Gündeme alınan bu takrir Heyeti Vekile Riyasetine havale edilmiştir618. Yasama dönemi sonuna kadar Osman Kadri Bey’in takriri hakkında Heyeti Vekile Riyasetinden bir cevap gelmemiştir.

- Aile Harcırahları Hakkındaki Tefsirin Tercihan Müzakere Edilmesine Dair Takriri

Osman Kadri Bey, Meclis’in 13 Ocak 1923 tarihli oturumunda, aile harcırahları hakkındaki Kavanini Maliye Encümeninden gelen Heyeti Vekile Riyaseti tezkeresinin tercihan müzakere edilmesine dair takrir sunmuştur619_:

617_{TBMM ZC., D. 1, C. 2. s. 380.} 618_{TBMM ZC., D. 1, C. 11. s. 39.} 619_{TBMM ZC., D. 1, C. 26. s. 316.}

Riyaseti Celileye

“Memurinin aile harcırahlarının tefsirine mütedair olarak Kavanini Maliye Encümeninden tefsiren Heyeti Celilei Umumiyeye gelen Heyeti Vekile Riyasetinin tezkeresinin tercihan müzakeresini rica ve teklif eylerim.”

Takririn mecliste okutulmasından sonra oylamaya geçilmiş ve yapılan oylamada Osman Kadri Bey’in takriri kabul edilmemiştir620_.

- Muş’a Bir Doktor Gönderilmesi Hakkında Temenni Takriri

Osman Kadri Bey, Meclis’in 15 Ocak 1923 tarihli oturumunda; Muş’a bir tabip gönderilmesi hakkında takrir vermiştir. Gündeme alınan bu takrir Heyeti Vekile Riyasetine havale edilmiştir621_{. 20 Ocak 1923 tarihinde Layiha Encümeninden gelen}

mazbata Adliye Encümenine gönderilmiştir622_.

- 23 Nisan 1920 Tarihine Kadarki Mahkûmların Affı Hakkında Temenni Teklifi Osman Kadri Bey, Meclis’in 15 Ocak 1923 tarihli oturumunda; 23 Nisan 1336 tarihine kadarkî mahkûmların affı hakkında kanun teklifinde bulunmuştur. Gündeme alınan bu teklif Lâyiha Encümenine havale edilmiştir623_.

- Muş’a Gönderilecek Ziraat Aletleri Hakkında Temenni Takriri

Osman Kadri Bey, Meclis’in 8 Mart 1923 tarihli oturumunda; Muş’a gönderilecek ziraat aletleri hakkında takrir vermiştir. Gündeme alınan bu takrir İktisat Vekâletine havale edilmiştir624_.

- Van Sultanisi Arabi Muallimi Ömer Azmi Efendinin Birikmiş Aylıklarının Verilmesine Dair Temenni Takriri

Osman Kadri Bey, Meclis’in 28 Mart 1923 tarihli oturumunda; Van Sultanisi Arabi Muallimi Ömer Azmi Efendi’nin birikmiş aylıklarının verilmesi hakkında takrir vermiştir. Gündeme alınan bu takrir Şer’iye Vekâletine havale edilmiştir625_.

620_{TBMM ZC., D. 1, C. 26. s. 316.} 621_{TBMM ZC., D. 1, C. 26. s. 357.} 622_{TBMM ZC., D. 1, C. 26. s. 440.} 623_{TBMM ZC., D. 1, C. 26. s. 357.} 624_{TBMM ZC., D. 1, C. 28. s. 38.} 625_{TBMM ZC., D. 1, C. 28. s. 196.}

2.6.3.1.2. Kanun Teklifleri Üzerine Verdiği Değişiklik Önerileri

- Aşar Vergisi Hakkında Kanun Tasarısının 2. Maddesinin Düzenlenmesi Hakkındaki Takriri

Toprak mahsullerinden alınan aşar, en eski vergilerden olup, Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan yıkılışına kadar tatbik edilmiş ve umumi devlet gelirinin ortalama dörtte birinden fazlasını teşkil etmiştir. Osmanlı Devleti aşar vergisini bir yıllık, iki yıllık ve beş yıllık iltizam şeklinde doğrudan toplamayı defalarca denemiş, bütün denemelere rağmen pek ilerleme kaydedilememiştir. 1925 yılına kadar yürürlükte kalan aşar vergisinin Milli Mücadele döneminde üç taksitte toplanması konusu mecliste müzakere edilmiştir.626 _{Meclis’in 10 Ağustos 1920 tarihli oturumunda, Aşar vergisinin}

2. maddesinin627 _{düzenlenmesi esnasında Osman Kadri Bey: “vilayet, müstakil liva ve}

işgalden kurtarılmış köyler için 1335 senesinde ekim yapılmayıp 1336 senesinde ekim yapıldığından dolayı aşara tabi tutulan köyler aşarı hakkında yerel meclis idarelerince belirlenecek bedeller esas olunacaktır.” ibaresinin ikinci maddeye eklenmesine dair

takrir vermiştir628_:

Riyaseti Celileye

“Berveçhizir fıkranın ikinci maddeye ilâvesini teklif eylerim..

Yalnız vilâyatı ve elvi’yei müstakillei müstahlâsadaki kura için 1335 senesi bedelâtı ihalesi ve 1335 senesinde zeriyat yapılmayıp 1336 senesinde zeriyat yapıldığından dolayı aşara tabi tutulan kura aşarı hakkında da mahalleri mecallisi idarelerince takdir olunacak bedelât esas itibar olunacaktır.”

Takririn mecliste okutulmasından sonra oylamaya geçilmiş ve yapılan oylamada Osman Kadri Bey’in takrir kabul edilmemiştir629_.

626_{Hatice Yıldırım, I Ve II. Dönem TBMM Çorum Milletvekilleri ( Biyografileri ve}

Faaliyetleri), (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), T.C Selçuk Üniversitesi Sosyal

Bilimler Enstitüsü, Konya, 2008, s. 30.

627_{Madde 2. — Bedeli ihalenin tayininde teslis usulüne müracaat olunacaktır, işbu teslise üç yüz yirmi}

dokuz ve üç yüz otuz senetleriyle üç yüz otuz 'beş senesi bedelâ'tı ihalesi esas İttihaz edilecektir.

628_{TBMM ZC., D. 1, C. 3. s. 171.} 629_{TBMM ZC., D. 1, C. 3. s. 171.}

- Cepheye Gitmiş Olan Heyetin, Memleketin Bazı Bölgelerinde Müfettişi Umumilikler Kurulmasına Dair Teklifi Mükerrer Hakkındaki Teklifi

Meclis’in 4 Ağustos 1921 tarihli oturumunda, cepheye gitmiş heyet tarafından memleketin bazı bölgelerinde Müfettiş-i Umumilik kurulmasına dair kanun teklifi vermişler. Bu teklife göre yedi ayrı bölgede630 _{TBMM tarafından geçici olarak birer}

Müfettiş-i Umumilik kurulması planlanıyordu. Bu müfettişliklerin görevleri; ülkenin maddi ve manevi kaynaklarını vatan savunmasına yöneltmek, bulundukları bölgenin askeri, mülki ve adli bütün şubelerini teftiş etmek, halkın hukukunu korumak ve bunu bozanları gerekirse İstiklal Mahkemelerine sevk etmek, bölgedeki memurlardan azli ve değiştirilmesi gerekenleri ilgili daireye bildirmek ve 15 günde bir bölgenin durumunu bir raporla TBMM başkanlığına iletmekti631_.

Teklifin, 4 Ağustos 1921 tarihli meclis oturumunda görüşülmesi esnasında Osman Kadri Bey, bu kanunun 1. maddesi632 _{içerisinde geçen “Büyük Millet}

Meclisince” tabirinden sonra “meyanında ve hariçten” ifadesinin birinci maddeye

ilavesini teklif etmiştir633_:

Riyaseti Celileye

“Birinci maddeye (Büyük Millet Meclisince) tâbirinden sonra (meyanında ve hariçten) kelimelerinin de ilâvesini teklif eylerim.”

Teklifin mecliste okutulmasından sonra oylamaya geçilmiş ve yapılan oylamada Osman Kadri Bey’in teklifi kabul edilmemiştir634_.