Tablo: Katılımcıların alan tarama ve süzme seçenekleri kullanamayarak (Üçüncü

Erişim için kullanılan terim

Tarama alanı Alan tarama seçenekleri

n %

Education theory, french Doküman tarama Makale başlığı, özet, anahtar

kelimeler

6 15

Education theory Doküman tarama Dil 6 15

Education theory Gelişmiş tarama - 4 10

Education theory Doküman tarama Anahtar kelimeler 3 7,5

Toplam 19 47,5

33. Tablo’ya göre, katılımcıların 6’sı (%15), education theory terimini doküman tarama ekranında bulunan arama çubuğuna “education theory, french” şeklinde yazmış

154 aynı zamanda alan tarama seçeneklerinden makale başlığını seçmemişlerdir. Yine katılımcıların 6 ‘sı (%15) education theory terimini doküman tarama ekranında bulunan arama çubuğuna yazmış, fakat alan tarama seçeneğine dil seçeneği olarak işaretlediğinden erişim gerçekleştirememişlerdir. 4 (%10) katılımcı ise gelişmiş tarama ekranından education theory terimini içeren dokümanlara erişmeye çalışmıştır. 3 katılımcı ise ilk hataları yapan 10 katılımcıya benzer hataları yaparak doküman tarama ekranında bulunan alan tarama seçeneklerinden anahtar kelimeleri seçerek tarama yapmışlardır. 8. görevden elde edilen verilerin değerlendirilmesi, nitel bulgular ve yorumlar bölümünde, bilgi gereksinimi karşılanma sürecine yönelik elde edilen veriler başlığı altında bulunan yapılandırılmış görüşmeden elde edilen verilerin anlamlandırılabilmesi açısından oldukça önemlidir.

III. 6. 1. 2. 2. 4. Alan Tarama Seçenekleri Kullanılarak Herhangi Bir Yazarın Herhangi Bir Dergide Yayınlanmış Makalelerine (Dördüncü Görev) Erişme

Tezin bu bölümünde, bilgi görevlerinin dördüncüsü, “Aziz Sancar isimli yazarın

“Nature” isimli dergide yayınlanmış olan makalelerine erişiniz” görevinin katılımcılar tarafından nasıl tamamladığına ilişkin nicel veriler ile gözlem verileri değerlendirilmiştir.

Uygulama süreci sonrasında elde edilen verilere göre görevi tamamlayamayıp doğrudan ve/veya dolaylı olarak erişim sağlama oranının en düşük olduğu görev 9.

görevdir. Bir başka ifadeyle katılımcıların en başarısız olduğu görevdir. 9. göreve, 30,29 sn ile en az zaman harcayan katılımcı ile 483,54 sn ile en fazla zaman harcayan katılımcı da bu görevde başarısız olmuşlardır.

9. görev, 1 (%2,5) katılımcı tarafından 492,5 sn harcanarak doğrudan erişimle tamamlamıştır. 1 (%2,5) katılımcı görevi yanıtlamamış, 38 (%95) katılımcı ise görevi tamamlayamamıştır. Görevi tamamlayamayan katılımcıların 26’sının aşağıda sunulan sıcaklık haritasında da görülebildiği gibi bakışları yazar taraması alanına sabitlenmiş, buna bağlı olarak ilk olarak yazar taraması alanına gittikleri ve buradan görevi tamamlamaya çalıştıkları belirlenmiştir.

155 41. Şekil Alan tarama seçenekleri kullanılarak herhangi yazarın herhangi bir dergide yayınlanmış

makalelerine erişimine yönelik (dördüncü görev) sıcaklık haritası

26 katılımcıdan 12’si bu aşamada görevi tamamlamadan bir diğer göreve geçmişler, 14’ü ise yazar taraması sonrası sonuç listesi ekranında sol menüde bulunan süzme seçeneklerini “nature” dergisini bulabilmek amacıyla gözden geçirmiş, fakat erişim gerçekleştirememişler ve tekrar doküman tarama ekranına dönmüşlerdir. Tarama ekranına geri dönen katılımcılardan 3’ü gelişmiş tarama seçeneğini kullanarak göreve erişim sağlamaya çalışmışlardır. Gelişmiş tarama seçeneğini kullanan katılımcılardan 2’sinin tarama ipuçlarını inceleyerek taramaya başladıkları belirlenmiştir. Gelişmiş tarama seçeneğini kullanan katılımcılar aşağıda sunulan 3 farklı sorgu cümlesi oluşturarak taramalarını gerçekleştirmişlerdir.

 Sancar AND nature

 Sancar AND Aziz AND nature

 Aziz Sancar AND nature

Aşağıda sunulan 18. Görsel’de de sunulduğu gibi katılımcıların 5’i tarama seçeneğinde “yazar adı” alan tarama seçeneğini seçmiş, “nature” dergisi için yeni bir tarama alanı eklemiş, fakat burada da kurum adı seçeneğini işaretleyerek nature dergisini taramışlardır. Aynı zamanda yazar bilgisini de yanlış yazdıkları belirlenmiştir. Buna bağlı olarak herhangi bir sonuç gelmemiş ve görevi bırakmışlardır.

156 42. Şekil Alan tarama seçenekleri kullanılarak herhangi yazarın herhangi bir dergide yayımlanmış

makalelerine erişimine yönelik (dördüncü görev) karşılaşılan birinci hata

Katılımcıların 8’inin göreve gelişmiş tarama ile başladığı, fakat herhangi bir sorgu cümlesi oluşturmadan yazar taramasına geçtiği burada da bir işlem yapmadan tekrar doküman tarama ekranına döndükleri belirlenmiştir. Söz konusu katılımcılar, tarama ekranında alan tarama seçeneklerinin hiçbirini kullanmadan, doğrudan yazar adını girerek tarama yapmışlardır. 9 katılımcı ise temel tarama ekranında hiçbir alan tarama seçeneğini kullanmadan tarama yaparak sonuç alamayınca görevden ayrılmışlardır. 1 katılımcı 19.

Görsel’de de görülebileceği üzere doküman tarama ekranında alan tarama seçeneklerinden tüm alanları işaretleyerek ve arama çubuğuna “nature” yazarak tarama yapmaya çalışmış ve görevi tamamlayamamıştır.

43. Şekil Alan tarama seçenekleri kullanılarak herhangi yazarın herhangi bir dergide yayımlanmış makalelerine erişimine yönelik (dördüncü görev) karşılaşılan ikinci hata

1 katılımcı ise yazar taraması alanına gitmiş “Aziz Sancar” olarak yazar soyadı kısmına yazar ad-soyad bilgisini girerek tarama yapmış, sonuç gelmeyince tekrar tarama ekranına dönmüş ve görevde belirtilen yazar isminden farklı bir yazar adı ile tarama yapmaya çalışmıştır. Katılımcının kendi belirlediği yazara yönelik yaptığı taramada da benzer hatayı yaptığından sonuç gelmemiş bu nedenle katılımcı görevi tamamlayamayarak diğer göreve geçmiştir. Söz konusu katılımcının yaptığı hataya yönelik görsel aşağıda ayrıca sunulmuştur.

157 44. Şekil Alan tarama seçenekleri kullanılarak herhangi yazarın herhangi bir dergide yayınlanmış

makalelerine erişimine yönelik (dördüncü görev) karşılaşılan üçüncü hata

9. görevden elde edilen olumlu ve/veya olumsuz verilerin nedenleriyle birlikte değerlendirilmesi, nitel bulgular ve yorumlar altında bulunan bilgi gereksinimi karşılama sürecine yönelik elde edilen veriler başlığında 1. ,2., 3. sorularda ayrıntılı olarak ele alınmıştır.

III. 6. 1. 2. 2. 5. Tarama Alanı (Affiliations) Kullanılarak (Beşinci Görev) Erişim Gerçekleştirme

Tezin bu bölümünde, bilgi görevlerinin beşincisi ve genel olarak kullanıcılara yöneltilen son görev olan “Ankara Üniversitesi’nde çalışan akademisyenlerin yayımlarını bulunuz” görevinin katılımcılar tarafından nasıl tamamladığına ilişkin nicel veriler ile gözlem verileri değerlendirilmiştir.

Elde edilen veriler, katılımcıların 29’unun (%72,5) göreve doğrudan erişim sağlayarak görevi başarıyla tamamladığını, 9’unun (%22,5) görevi tamamlayamadığını, 2’sinin (%5) ise görevi yanıtlamadığını göstermektedir. Katılımcılar 10. görevi ortalama 72,28 sn’de tamamlamışlardır.

45. Şekil Tarama alanı kullanarak görevi tamamlayan katılımcılara yönelik bakış grafiği

158 Yukarıda sunulan göz izleme cihazından elde edilen bakış grafiği ile aşağıda sunulan sıcaklık haritası, 28 katılımcının, göreve doğrudan farklı menü ve/veya farklı bilgi erişim tekniklerini kullanmadan benzer menü kullanımı ve erişim teknikleri kullanarak görevi tamamladıklarını göstermektedir.

46. Şekil Tarama alanı kullanarak görevi tamamlayan katılımcılara yönelik sıcaklık haritası

10. görevde 1 katılımcı ise tarama operatörlerini kullanarak doküman tarama ekranından kurum adı alan tarama seçeneğini işaretleyerek bir sorgu cümlesi oluşturmuştur. Söz konusu katılımcıya ait tarama ekranı görüntüsü 23. Görsel’de sunulmuştur. Katılımcının farklı görevlerde tarama operatörü kullanıp kullanmadığı incelenmiş ve 9. görev’de de tarama operatörü kullandığı belirlenmiştir. Bu katılımcı, tüm katılımcılar içerisinde 2 soruda tarama operatörü kullanan tek katılımcıdır. Elde edilen bu veri, nitel bulgular ve yorumlar bölümünde, bilgi gereksinimi karşılanma sürecine yönelik elde edilen veriler başlığı altında bulunan yapılandırılmış görüşme sorularının analizi içerisinde 8. sorunun değerlendirilmesi açısından oldukça anlamlı bir veridir.

159 47. Şekil Örnek sorgu cümlesi

10. görev, tüm görevler içerisinde 9. görev ile birlikte dolaylı erişimin olmadığı görevdir. Görevi tamamlayamayan kullanıcıların 4’ü “Authors” alanından Affiliation bölümünden tarama yapmaya çalışmışlardır.

III. 6. 2. Nitel Bulgular ve Analizi

Çalışmanın nitel bulgularının analiz edilip değerlendirildiği bölümde, göz izleme testine katılan katılımcılar arasından, gönüllü olarak yapılandırılmış görüşmeye katılmak isteyen 31 katılımcıya ait görüşme verileri analiz edilmiştir. Bu bağlamda katılımcılardan, dört bölümden oluşan yapılandırılmış görüşme sorularına yanıt vermeleri istenmiştir.

Yapılandırılmış görüşme sorularının ilk bölümünde katılımcılara ait (cinsiyet, yaş, eğitim düzeyi vb. gibi) genel bilgilere yönelik sorular, ikinci bölümde sistem arayüzü kullanmada yaşanan zorluklara yönelik sorular, üçüncü bölümünde bilgi erişim sürecinde bilgi gereksiniminin karşılanmasında yaşanan zorluklara yönelik sorular ve son bölüm olan dördüncü bölümde ise uygulama sürecine yönelik geribildirim elde edebilmek amacıyla hazırlanan sorular yer almaktadır.

Her bir sorunun ayrı ayrı analiz edildiği bu bölümde aşağıda sunulan sorulara yanıt aranmıştır.

o Katılımcılardan göz izleme tekniği ile elde edilen örtük geribildirim verileri ile yapılandırılmış görüşme sonrası elde edilen açık geribildirim verileri arasında anlamlı bir ilişki var mıdır?

o Katılımcıların, bilgi erişim tekniklerini bilme ve kullanma durumlarının, bilgi görevlerini başarı performansı üzerinde etkisi nedir?

o Herhangi bir sistem arayüzü kullanma becerisinin, gezinme görevlerini başarı performansı üzerinde etkisi nedir?

160 III. 6. 2. 1. Katılımcılara Ait Genel Bilgiler

Araştırmanın bu bölümünde, katılımcılara ait genel bilgiler olan, cinsiyet ve yaş dağılımları, eğitim durumları, görev yaptıkları bölüm ve görev süreleri gibi bilgiler sunulmuştur.

III. 6. 2. 1. 1. Cinsiyet ve Yaş Dağılımları

34. Tablo’da katılımcılara ait cinsiyet verileri sunulmuştur.