Ülkemizde ilk fizik dersi öğretim programı geliĢtirme ve uygulama çalıĢmaları 1934 yılında gerçekleĢmiĢtir. Daha sonra ilk programı takiben 1935, 1938, 1940 yıllarında da fizik dersi öğretim programları hazırlanmıĢ ve uygulanmıĢtır. bu programlar, sadece konu baĢlıklarını içeren bir liste Ģeklindedir. 1950‟li yıllarından itibaren baĢta Amerika olmak üzere bazı geliĢmiĢ ülkeler öğretim programlarını zamanın ihtiyaçlarına ve değiĢimlerine uygun hâle getirme çalıĢmalarını baĢlatmıĢlardır. Bu değiĢimleri MEB de yakından takip etmiĢtir. Ayrıca 1960‟larda fen eğitimini geliĢtirme çalıĢmalarını baĢlatmıĢtır (Gülsoy, 2010). Böylece çağdaĢ eğitim felsefesine dayalı olarak, fen eğitiminin bilimsel yöntemlerle yapılmasına ve lise düzeyindeki fen programlarına uygulanmasına 1964‟ te Ankara Fen Lisesi‟nin açılması
ile baĢlanmıĢtır. 1967–1968 öğretim yılında ise bu program dokuz pilot lisede daha uygulanmaya geçilmiĢtir. Uygulanan fen programlarının değerlendirilmesi sonucunda, 1971-1972 öğretim yılında, 100 lise ve 89 öğretmen okulunda söz konusu programlar uygulanmıĢtır. Fen öğretim programlarının isimleri değiĢerek “modern fen”, eski programlar ise “klasik fen“ olarak değiĢmeye baĢlamıĢtır. Zamanla “modern fen” uygulayan lise ve mesleki liselerin sayısı yükselmiĢtir (MEB, 2011).
1985-1986 öğretim yılına kadar liselerimizde iki farklı fizik öğretim programı uygulanmaya baĢlanmıĢtır, biri “modern fen”, diğeri “klasik fen” dersidir. 1985 yılında bu farklılığa son verilerek liselerimizin tümünde, 1985-1986 öğretim yılından itibaren tek tip fen öğretim programının uygulanmasına geçilmiĢtir.
Günümüzde ise, TTK‟nin 01.05.1992 tarih ve 128 sayılı, Eğitim ve Öğretim Yüksek Kurulunun 11.09.1985 sayılı kararıyla lise 1, lise 2 ve lise 3 fizik dersi öğretim programlarının yürürlükten kaldırılması ile Lise 1, Lise 2 ve Lise 3. sınıf fizik dersi öğretim programlarının uygulanıp geliĢtirmek ve 1992-1993 öğretim yılından itibaren uygulanmak üzere kabulü kararlaĢtırılmıĢtır.
2.6. 2007 Yılı ve 2013 Yılı Fizik Öğretim Programları
MEB (2007)‟ye göre evrensel ulusal geliĢmeler ıĢığında , çağdaĢ öğrenme yaklaĢımları ile Dünya‟da ve ülkemizde fizik öğretim programları ile alan taraması yapılarak 2007 yılında fizik öğretim programı hazırlanmıĢtır. Ġlk olarak; Cumhuriyet tarihinde yapılmıĢ fizik öğretim programlarının tümü incelenmiĢ ve daha sonra 2004 yılı itibariyle uygulanmaya baĢlayan ilköğretim birinci kademede ve 2005 yılında ise ikinci kademe fen ve teknoloji dersi öğretim programları tekrar kontrol edilerek gözden geçirilmiĢtir. Öğretim programlarında öğrenilen temel kavramlar öğrencilerin ön öğrenmelerine önemli bir temel oluĢturacağı düĢüncesi ile öğretim programındaki öğrenme alanları bu kavramları çağrıĢtırılarak iĢlenmeye baĢlanmıĢtır. Fen ve Teknoloji dersi öğretim programındaki sarmal yaklaĢımın yanında Bilimsel Süreç Becerileri, Fen- Teknoloji-Toplum-Çevre kazanımları, Tutum ve Değerler yeni fizik öğretim programına katkı sağlamıĢtır. Ayrıca MEB, EARGED tarafından fizik dersi için yapılmıĢ olan ihtiyaç analiz çalıĢması yapılmıĢtır. Bu çalıĢmada yer alan öğretmen, öğrenci ve veli görüĢleri ile yeni öğretim programına önemli etkileri olmuĢtur. Ġllerin
tümünde fizik öğretmenleri ve müfettiĢlerinden oluĢan komisyonlar tarafından raporlar hazırlanmıĢtır. Bu raporlarda yer alan öneriler programın hazırlanmasında göz önüne alınmıĢtır.
Yeni öğretim programı‟nda, lise öğretimi boyunca 9. sınıfta bulunan öğrencilerin tümü fizik dersi alması gerekirken, 10,11 ve 12. sınıflarda ise uygun alanları seçen öğrencilerin fizik dersi alacağı öngörülmüĢ ve 9.sınıf programı farklı bir yaklaĢımla ele alınarak bireylerin tümü yaĢamları boyunca karĢılaĢma ihtimali ile fizik olaylarına ağırlık verilmiĢtir. Herkes için gerekli olan fizik konuları yaĢam ile bağlantıları kurularak sınıfta verilmeye çalıĢılmıĢtır (MEB, 2007). Aynı zamanda bu öğretim programında yaĢam temelli yaklaĢım esas alınmıĢtır. Bilim-Teknoloji-Toplum Çevre kazanımları ile yaĢam temelli yaklaĢım birbiri ile iç içe geçmiĢ durumdadır. Fizik kavramları ile gerçek yaĢam arasında her iki yaklaĢım da soyut gibi algılanarak, bağ kurmaktadır. Yapılan çalıĢmalar sonucunda, geliĢmiĢ ülkeler öğretim programında farklı boyutlara önem vermiĢlerdir. Örneğin; Amerika‟nın Bilim-Teknoloji-Toplum- Çevre kazanımlarına özel önem verirken, Avrupa ülkeleri daha çok yasam temelli yaklaĢıma ağırlık verdikleri sonucuna ulaĢılmıĢtır. Bu fizik öğretim programında yaĢam temelli yaklaĢım ile Bilim-Teknoloji-Toplum-Çevre (BTTC) kazanımları birbirini tamamlayacak Ģekilde verilmiĢtir (MEB, 2007).
2013 yılında öğretim programları yeniden güncellenmiĢ ve Talim ve Terbiye Kurulunun 11/10/2007-168; 03/06/2008-135; 26/12/2008-288; 11/09/2009-152 tarihli ve sayılı kararları ile kabul edilen Ortaöğretim 9, 10, 11 ve 12. Sınıf Fizik Dersi Öğretim Programlarının 2013-2014 Öğretim Yılından itibaren 9‟uncu sınıflardan baĢlamak üzere kademeli olarak uygulamadan kaldırılması kararlaĢtırılmıĢtır (Göçen, Araban 2013).
AĢağıda yer alan Tablo 1‟de 2007 Yılı ve 2013 Yılı öğretim programlarının genel amaçları yer almaktadır.
Tablo 1. 2007 Yılı ve 2013 Yılı Öğretim Programları
2007 Programı Vizyonu 2013 Yenilenen Programın Genel Amaçları 1. Fiziğin yaĢamın kendisi olduğunu
özümsemiĢ, karĢılaĢacağı problemleri bilimsel yöntemleri kullanarak çözebilen
1. Öğrencilerde merak oluĢturarak fizik bilimine yönelik ilgi uyandırmak ve onları keĢfetmeye teĢvik etmek
2. Bilim-Teknoloji-Toplum ve Çevre arasındaki etkileĢimleri analiz edebilen
2. Bilimsel sorgulamanın doğasını anlamak, bilimsel süreç becerilerini kullanarak bilimsel bilgi üretmek ve problem çözmek
3. Kendisi ve çevresi için olumlu tutum ve davranıĢlar geliĢtiren
3. Tarihi ve kültürel süreçlerin fizik bilime katkısını anlamak
4. BiliĢim toplumunun gerektirdiği biliĢim okuryazarlığı becerilerine sahip
4. Bilimsel bilgi ve yöntemleri bir olayı açıklamak ve yeni durumlara uygulamak için kullanmak
5. DüĢüncelerini yansız olarak ve en etkin Ģekilde ifade edebilen
5. Bilimin doğası üzerine farkındalık kazanmak 6. Kendisi ve çevresi ile barıĢık, üretken
bireyler yetiĢtirmektir
6. Delillere ve ispata dayanarak iddiaları gerekçelendirmek, değerlendirmek ve bilimsel bilgiyi paylaĢmak
7. Etik ve sosyal etkilerini düĢünerek fiziğin uygulamaları ile ilgili bilimsel dayanakları olan kararlar vermek
Tablo 1 incelendiğinde 2007 fizik öğretim programının vizyonu ve 2013 yılı fizik öğretim programının ise genel amaçları yer almaktadır. 2007 yılı fizik öğretim programının amaçlarından biri fiziğin temel kavramlarını yaĢamın bir parçası olarak kullanılmasının yanında kiĢinin kendi düĢünceleri ve bunları ifade edebilme Ģekline yönelik olduğu görülmüĢtür. 2013 yılı öğretim programının amaçları ise daha çok bilimsel bilgi ve bilimsel yöntemin kullanılmasına yönelik olduğu söylenebilir (Göçen, Araban 2013). 2007 ve 2013 yılı fizik öğretim programlarında ünitelere ait kazanım ifadelerine de yer verilmiĢtir.
Tablo 2. 9. Sınıf Fizik Dersi Öğretim Programlarında Yer Alan Üniteler ve Alt
BaĢlıklar
2007 yılı Yenilenen Fizik öğretim programı Kazanımlar 2013 yılı Yenilenen Fizik öğretim programı Kazanımlar
1. Fiziğin Doğası • Fiziğin UğraĢ Alanı • Fiziğin Doğası
• Fizikte Modelleme ve Matematiğin Yeri • Fizik, Günlük YaĢam ve Teknoloji
1. Fiziğin Bilimi • Fizik Bilimine giriĢ
2. Enerji • ĠĢ, Güç ve Enerji
• Enerji DönüĢümleri ve Enerjinin Korunumu • Enerji Kaynakları • Isı ve Sıcaklık 2. Madde ve Özellikleri • Madde ve Özkütle • Katılar • AkıĢkanlar • Plazmalar 3. Madde ve Özellikleri
• Maddelerin Sınıflandırılması ve Özellikleri • Maddelerin DeğiĢimi
3. Kuvvet ve Hareket • Bir Boyutta Hareket • Kuvvet
• Newton‟un Hareket Yasaları 4. Kuvvet ve Hareket
• Doğrusal Hareket • Doğadaki Temel Kuvvetler • Newton‟un Hareket Yasaları
4. Enerji • ĠĢ, Enerji ve Güç
• Mekanik Enerji
• Enerjinin Korunumu ve Enerji DönüĢümleri
• Verim • Enerji Kaynakları 5. Elektrik ve Manyetizma • Elektrik Akımı • Potansiyel Farkı • Direnç
• Elektrik Akımının Manyetik Etkisi
5.Isı ve Sıcaklık • Isı, Sıcaklık ve Ġç enerji • Hal DeğiĢimi
• Isıl Denge
• Enerji Ġletim Yolları ve Enerji Ġletim Hızı • GenleĢme
6. Dalgalar
• Dalgalarla Ġlgili Temel Büyüklükler • Depremler
Tablo 2 incelendiğinde 2007 yılı ve 2013 yılı 9. sınıf fizik dersi öğretim programlarındaki üniteler ve alt baĢlıklar yer almaktadır. 2007 yılı öğretim programında 9. sınıf fizik dersi için belirlenen 71 kazanım ifadesi yer alırken, 2013 yılı programında 9. sınıf fizik dersi için belirlenen 43 kazanım ifadesi bulunmaktadır. 2007 yılı ve 2013 yılı programlarında bilgi kazanımları yanında beceri kazanımlarına da yer verilmiĢtir. 2007 yılı programında beceriler; problem çözme becerileri, fizik-toplum- teknoloji-çevre, biliĢim ve iletiĢim becerileri, tutum ve değerler olmak üzere dört alanda toplanmıĢtır (MEB, 2007). 2013 yılı öğretim programında temel beceriler bilimsel bilgi: fizik bilgisi ve bilim-teknoloji-toplum-çevre olmak üzere iki alanda toplanmıĢtır.
Ünitelere baktığımızda ise fiziğin doğası ünitesi „fizik bilimine giriĢ‟ Ģeklinde yeniden düzenlenmiĢtir. Bu kapsamda ısı ve sıcaklık konuları lise 1.sınıf programına konulmuĢtur. Elektrik ve manyetizma‟ ile „dalgalar‟ üniteleri lise 2. Sınıf programına aktarılmıĢtır.
Tablo 3. 10. Sınıf Fizik Dersi Öğretim Programlarında Yer Alan Üniteler ve Alt
BaĢlıklar
2008 yılı Fizik öğretim programı Kazanımlar 2013 yılı Yenilenen Fizik öğretim programı Kazanımlar 1. Madde ve Özelikleri
• Katılarda Boyutlar Arası ĠliĢkiler ve Dayanıklılık • Sıvılarda Kılcallık ve Yüzey Gerilimi
• Gazlar ve Plazmalar
1. Basınç ve Kaldırma Kuvveti •Basınç ve Kaldırma Kuvveti
2. Kuvvet ve Hareket • Kuvvet ve Özellikleri
• DengelenmiĢ Kuvvetler Etkisinde Hareket • DengelenmemiĢ Kuvvetler Etkisinde Hareket • Etki-Tepki Kuvvet Çiftleri
• Eylemsizlik
2. Elektrik ve Manyetizma • Elektrik Yükleri
• Akım, Potansiyel Fark, Direnç • Elektrik Devreleri • Mıknatıslar 3. Elektrik • Elektrostatik • Elektrik Devreleri 3. Dalgalar
• Dalga ve Dalga Hareketinin Temel DeğiĢkenleri • Su Dalgası
• Ses Dalgası
• Deprem Dalgaları ve Dalgaların Özellikleri 4. Modern Fizik
• Modern Fiziğe GiriĢ • Özel Görelilik 4. Optik • Aydınlanma • Kırılma • Gölge • Renk • Yansıma • Prizmalar • Düz Aynalar • Mercekler • Küresel Aynalar • Göz ve Optik Araçlar 5. Dalgalar
• Sarmal Yaylar ve Teller Üzerindeki Dalgalar • Su Dalgaları
Tablo 3 incelendiğinde 2008 yılı ve 2013 yılı 10. sınıf fizik dersi öğretim programlarında yer alan üniteler ve alt baĢlıklar yer almaktadır. 2008 yılı programında 10. sınıf fizik dersi için belirlenen 45 kazanım ifadesi yer alırken, 2013 yılı öğretim programında 10. sınıf fizik dersi için belirlenen 43 kazanım ifadesi bulunmaktadır. Mevcut programdaki madde ve özellikleri ile kuvvet ve hareketle ilgili konular lise 1.sınıf, modern fizikle ilgili konular da lise 4. sınıfa aktarılmıĢtır. Yeni öğretim programına basınç ve kaldırma kuvvetleri, manyetizma ve optikle ile ilgili konular konulmuĢtur.
Tablo 4. 11. Sınıf Fizik Dersi Öğretim Programlarında Yer Alan Üniteler ve Alt
BaĢlıklar
2009 yılı Fizik öğretim programı Kazanımlar 2013 yılı Yenilenen Fizik öğretim programı Kazanımlar
1. Madde ve Özelikleri • Katılarda Basınç
• Durgun AkıĢkanlarda Basınç ve Kaldırma Kuvveti • Hareketli AkıĢkanlarda AkıĢkan Hızı ile Basıncı Arasındaki ĠliĢki
• Sıcaklık Artması ile Katılarda, Sıvılarda ve Gazlarda GenleĢme ve Büzülme
1. Kuvvet ve Hareket • Vektörler
• Bağıl Hareket
• Newton‟un Hareket Yasaları • Bir Boyutta Sabit Ġvmeli Hareket • Ġki Boyutta Hareket
• Enerji ve Hareket
• Ġtme ve Çizgisel Momentum • Tork • Denge 2. Kuvvet ve Hareket • ĠĢ ve Enerji • Ġtme( Ġmpuls)-Momentum • Tork • Açısal Momentum • Denge ve Denge KoĢulları
2. Elektrik ve Manyetizma • Elektriksel Kuvvet ve Elektrik Alan • Elektriksel Potansiyel
• Düzgün Elektrik Alan ve Sığa
• Manyetizma ve Elektromanyetik Ġndüklenme • Alternatif Akım
• Transformatörler 3. Manyetizma
• Manyetik Alan
• Manyetik Alan Kaynakları • Elektomanyetik Ġndükleme 4. Modern Fizik
• Kara Cisim IĢıması • Fotoelektrik Olay • Compton Olayı • IĢığın Tanecikli Yapısı
• Maddesel Parçacıkların Dalga Özelliği :de Broglie Hipotezi
• Atomun Yapısı 5. Dalgalar • Ses Dalgaları • Aydınlama
6. Yıldızlardan Yıldızsızlara (Kuazarlar) • Yıldızlar
• Yıldızların Sınıflandırılması • Gökadalar
• Yıldızsızlar • Yıldızlar
Tablo 4 incelendiğinde 2009 yılı ve 2013 yılı 11. sınıf fizik dersi öğretim programlarında yer alan üniteler ve alt baĢlıklar yer almaktadır. 2009 yılı öğretim programında 11. Sınıf fizik dersi için belirlenen 81 kazanım ifadesi yer alırken, 2013 yılı öğretim programında 11. sınıf fizik dersi için belirlenen 69 kazanım ifadesi bulunmaktadır. Madde ve özellikleri Lise 2. sınıf, dalgalar 10.sınıfa, modern fizik konuları da lise 4.sınıfa aktarılmıĢtır. En önemlisi ise yıldızlardan yıldızsızlara ünitesindeki kısmen bir konusu hariç konular tüm sınıflardan kaldırılmıĢtır. Yeni öğretim programına ise elektrikle ilgili konular eklenmiĢtir.
Tablo 5. 12. Sınıf Fizik Dersi Öğretim Programlarında Yer alan Üniteler ve Alt
BaĢlıklar
2010 yılı Fizik öğretim programı Kazanımlar 2013 yılı Yenilenen Fizik öğretim programı Kazanımlar
1. Madde ve Özelikleri
• Isıl Denge • Isı yayılımı • Isı alıĢveriĢi
• Basıncın Hal DeğiĢimine etkisi
1. Düzgün Çembersel Hareket
• Düzgün Çembersel Hareket • Dönerek Öteleme Hareketi • Açısal Momentum
• Kütle Çekimi ve Kepler Kanunları
2. Kuvvet ve Hereket
• Çizgisel sürat • Açısal Sürat • Merkezcil Ġvme • Basit harmonik hareket • Geri çağırıcı kuvvet
• 12.2. Basit Harmonik Hareket • Basit Harmonik Hareket
3. Elektrik ve Elektronik • DeğiĢken akım • Doğru akım •Sığa • Transformatör • Elektriksel geçirgenlik • Dielektrik • Elektromanyetik indükleme • 12.3. Dalga Mekaniği
• Dalgalarda Kırınım, GiriĢim ve Doppler Olayı • Elektromanyetik Dalga
12.4. Atom Fiziğine GiriĢ ve Radyoaktivite
• Atom Kavramının Tarihsel GeliĢimi • Büyük Patlama ve Evrenin OluĢumu • Radyoaktivite
12.5. Modern Fizik
• Özel Görelilik
• Kuantum Fiziğine GiriĢ • Fotoelektrik Olay • Compton ve De Broglie
12.6. Modern Fiziğin Teknolojideki Uygulamaları
• Görüntüleme Teknolojileri • Yarı Ġletken Teknolojisi • Süper Ġletkenler • Nanoteknoloji • X IĢınları • Laser IĢınları
Tablo 5 incelendiğinde 2010 yılı ve 2013 yılı 12. sınıf fizik dersi öğretim programlarında yer alan üniteler ve alt baĢlıklar yer almaktadır.2011 yılı öğretim programında 12. Sınıf fizik dersi için belirlenen 105 kazanım ifadesi yer alırken, 2013 yılı öğretim programında 12. Sınıf fizik dersi için belirlenen 74 kazanım ifadesi bulunmaktadır. Mevcut öğretim programındaki madde ve özellikleri, dalgalar ünitesindeki optik konularının büyük bir çoğunluğu ve fiziğin doğası lise 1. Sınıf öğretim programına kaydırılmıĢtır. Elektrik ve manyetizmanın bazı konuları lise 3.sınıf öğretim programına aktarılmıĢtır. Radyoaktiflik ve atomlardan kuarklara konuları ise yeniden düzenlenerek lise 4. sınıfta „atom fiziğine giriĢ ve rayoaktivite‟ ünitesi altında toplanmıĢtır. Yeni öğretim programına bu sınıf düzeyinde fiziğin modern teknolojideki uygulamaları adlı bir ünite konulmuĢtur.