Türkiye’deki Otomotiv Sektörünün Dünyadaki Konumu

Türkiye’deki otomotiv sektörünün 2009 ve 2010 yıllarında dünya otomotiv sektöründe hangi sıralarda olduğu aşağıdaki tablodan görülebilir. AB’ye üye ülkelerdeki otobüs üretiminde ikinci sıradadır. 2009 yılında hafif ticari araç üretiminde birinciyken 2010 yılında ilk altı ay verilerine göre ikincidir. Ağır kamyon üretiminde 2009’da onuncu sırada, 2010 yılında dokuzuncudur. Otomobil üretiminde 2009 yılında

91

dokuzuncu, 2010’da sekizinci olmuştur. Toplam üretimde yedincilikten altıncılığa yükselmiştir.

Tablo 2.8.: Türkiye’nin Üretim Miktarları Açısından Dünyadaki Yeri (2009 -2010 yılı karşılaştırması)

ÜRETİM MİKTARLARI

AÇISINDAN SIRALAMA 2009 2009 2010 2010 Dünyada Otomotiv 17 17

AB'ye Üye Ülkelerde Otobüs 2 2

Hafif Ticari Araç 1 2

Ağır Kamyon 10 9

Otomobil 9 8

Toplam 7 6

* 2010 yılı ilk altı aylık verileri baz alınmıştır.

Kaynak : T.C.Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Türkiye Otomotiv Sektörü Strateji ve Eylem Planı (2011-2014)

http://www.sanayi.gov.tr/Files/Documents/otomotiv_sektoru_strateji- 23052011142305.pdf.erişim tarihi: Ocak 2012.s:8.

OICA’nin (International Organization of Motor Vehicle Manufacturers.

www.oica.net) 2009 yılı verilerine göre, Türkiye’nin dünya otomotiv sektöründeki

yerine ilişkin aşağıdaki tabloda da belirtildiği gibi, Türkiye 870 bin adet üretimle İtalya, Rusya ve Belçika’yı geride bırakarak dünya otomotiv sektöründe 17. sırada yer almıştır. Polonya ve Çek Cumhuriyeti ile rekabet halindedir.

92

Tablo 2.9.: Dünya Otomotiv Üretiminde Türkiye’nin Yeri (2009)

Kaynak:http://www.invest.gov.tr/trTR/infocenter/publications/Documents/OTOMOTIV .SEKTORU.pdf:4, erişim tarihi Ocak 2012 .

2011 yılının Ocak-Ekim döneminde, yerli ve ithal otomobil satışları yüzde 27,6 oranında artmıştır. 2010 yılının Ocak-Ekim döneminde toplam otomobil satışının, yüzde 69’unu oluşturan ithal otomobil satışı, 2011 yılının aynı döneminde yüzde 69,1 olarak gerçekleşmiştir.

93

Tablo 2.10: Otomotiv Sektörüne Yönelik SWOT Analizi:

GÜÇLÜ ZAYIF

Avrupa’ya ve Asya’ya coğrafi olarak yakın olması Türkiye'yi güçlü bir üretim üssü haline getirmektedir. İş gücü maliyetinin AB ülkelerinden daha düşük olması ve iyi eğitilmiş iş gücü bulunması.

Ülkenin en büyük 10 ihracatçı şirketinden dördünün otomotiv şirketi olması sektörün ekonomi açısından önemini yansıtmaktadır.

AB ile yapılan Gümrük Birliği anlaşması ihracat vergilerinin düşmesini sağlamaktadır.

Hem ana sanayi hem yan sanayi alanında orijinal parça üretimi düzeylerinde Ar-Ge deneyimi.

FIRSATLAR TEHDİTLER

Ailelerin dörtte üçünün araç sahibi olmamasına bağlı olarak iç pazardaki önemli büyüme potansiyeli.

AB ülkelerindeki güçlü sendikaların üretimin bu ülkelerden Türkiye’ye kaymasına karşı direnç göstermeleri

Kişi başına düşen gelirde beklenen artış, tüketicinin

harcama gücünü artıracaktır. AB pazarlarına bağımlılık.

Irak sınırının açılması Türkiye’ye önde gelen bir tedarikçi

olma ve ihracatını artırma fırsatı sağlayacaktır. Çin ve Hindistan’daki hızlı büyüme Vergi muafiyetleri de dâhil olmak üzere, diğer teşvikler.

Özel Tüketim Vergisi ve KDV’nin vergi öncesi fiyatın%60 ile %100’ü düzeyinde olması. Akaryakıt üzerinden alınan vergilerin yüksek düzeyde olması. Ancak bu gibi vergiler düşürülürse, yurt içi büyümenin hızı büyük olasılıkla artacaktır.

Kaynak: www.invest.gov.tr (http://www.invest.gov.tr/tr-

TR/Sectors/Pages/Automotive.aspx), erişim tarihi : Ocak 2012.

Otomotiv Sektörüne ait SWOT analizinde; bölgesel konumu, AB ile yapılan anlaşma itibariyle gümrük vergileri ve işgücü maliyetlerinin düşük olması, ana ve yan sanayideki araştırma geliştirme faaliyetleri otomotiv sektörü değerlendirmelerinde Türkiye’nin güçlü yönleri olarak belirtilmektedir. Buna karşılık yurtiçi satışları etkileyen vergi uygulamaları ve akaryakıt fiyatlarının yüksek olması otomotiv iç pazarı açısından zayıf bir yön olarak değerlendirilmektedir. Analizde AB ülkelerine göre hane halkı araç sayısının düşüklüğü, potansiyel araç alıcısı sayısının yüksek olması, iç pazarı canlandırmak için yapılan vergi teşvikleri ile Irak gibi komşu ülkelere yapılacak araç satışları fırsatlar başlığı olarak ele alınmıştır. Türkiye’deki otomotiv sektörünün

94

gelişimini engelleyen tehditlere bakıldığında ihracatta AB’ye bağlı kalınması herhangi bir olumsuzluk yaşandığında sektör açısından önemli bir risk oluşturacaktır. Büyük çok uluslu şirketlerin üretim merkezlerini Türkiye’ye kaydırmalarına engel olarak diğer ülkelerdeki sendikaların baskınlığı gösterilmektedir. Ayrıca üretim merkezleri açısından hızla büyüyen Çin ve Hindistan’ın da Türkiye için bir tehdit yarattığı belirtilmektedir.

Yukarıda açıklanan SWOT analiz doğrultusunda, Türkiye’de otomotiv sektörünün gelişmesi gereken yönlerine ilişkin Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından 2011-2014 yılları için strateji ve eylem planı raporu hazırlanmıştır. Bu raporda yer alan eylem planına ilişkin bilgiler aşağıdaki gibi özetlenmektedir:

AR-GE altyapısının iyileştirilmesi için, araç test merkezleri ve rüzgar tünellerinin kurularak diğer ülkelere göre görülen eksikliklerin giderilmesi planlanmaktadır. Üniversite-sanayi işbirliğinde laboratuvar alt yapılarının geliştirilmesi de eylem planları ve Ulusal Odak Projeleri kapsamında rekabet önceliğinde ele alınmaktadır. Rapora göre Mart 2010 itibariyle 78 firma Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’ndan AR-GE Merkezi belgesi almıştır. AR-GE Merkezi olan 12 ana sanayi kuruluşu, 13 yan sanayi firması bulunmaktadır. Markalaşma, beceri ve kapasitenin arttırılması için hazırlanan eylem planında, bölgesel olarak teknolojik alt yapısının gelişimi ile araç konsept ve tasarım açısından ana ve yan sanayi kuruluşlarının işbirliği yapmasının önemi vurgulanmaktadır. “İklim değişikliği’ nedeniyle alternatif yakıt kullanımı için bu tür yakıt kullanan araçların ana parçalarının üretiminin desteklenmesi amaçlanmaktadır. Sektörel ihtiyaca göre nitelikli insan kaynağının yetiştirilmesi de planlanmaktadır. Kamu araçlarının alım ve satımında yerli araç kullanımının, çevre dostu araç kullanımı özendirilmesi eylem planları içerisinde yer almaktadır. Hukuki ve idari düzenlemelerinin iyileştirilmesi amacıyla, çevre dostu elektrikli, hibrid ve emisyon seviyesi düşük diğer araçların kullanımını teşvik eden bir vergilendirme sistemi için çalışma yapılmasının gerektirdiği belirtilmektedir. Fiziki altyapıya yönelik olarak organize sanayi bölgelerinde arsa temini, oto-port nitelikli limanların ve çevresindeki ulaştırma altyapısının geliştirilmesi ve ana sanayinin üretim ihtiyacını karşılayacak yönelik hammadde üretiminin geliştirilmesi stratejik planlar içinde yer almaktadır.

95

Sonuç olarak Türkiye Otomotiv sektörü strateji belgesi ve eylem planı (2011- 2014) raporunda amacın Türkiye’deki otomotiv sektörünün gelişimi için “Otomotiv

sektörünün sürdürülebilir küresel rekabet gücünü arttırmak ve ileri teknoloji kullanımının ağırlıklı olduğu katma değeri yüksek bir yapıya dönüşümünü sağlamak” olduğu belirtilmektedir.

2018 yılında otomotiv sektöründe, taşıt aracı üretimi yapan otomotiv ana sanayide 50 bin, yan sanayide 200 bin olmak üzere toplam 250 bin kişi istihdam edilmektedir. Otomotiv endüstrisi düşünüldüğünde sayının yaklaşık 400 bin olduğu belirtilmektedir. Kalifiye işgücünün artması beklenen otomotiv sektöründe işgücünün niteliğinin en önemli faktörlerden biridir (www.sanayi.gov.tr).