Türkiye'de 2014 Yılı Vergi İnceleme Sonuçlarının Analizi

Tablo 3.57: 01.01.2014–31.12.2014 Dönemi Vergi Dairesi Müdürleri Tarafından Yapılan Vergi İncelemeleri Sonuçları (TL)

Kaynak: GİB, 2014

Vergi Dairesi Müdürleri tarafından 2014 yılı içerisinde gerçekleştirilen vergi incelemeleri neticesinde;

İncelenen mükellef sayısı 9.779'dur.

Düzenlenen vergi inceleme raporu sayısı 13.194'dür. İncelenen matrah tutarı ise, 2.959.296.235'dir.

İncelenen matrah üzerinden bulunan matrah farkı 712.101.457 TL'dir. 50.770.876 TL vergi tarh edilmiştir.

2014 yılında İncelenen Mükellef sayısı 2013 yılına göre %24 oranında azalarak 9779 olmuştur. Yazılan rapor sayısı %15 oranında azalış göstererek 13.194'e düşmüştür. Toplam bulunan matrah farkı ise 2013 yılına göre 2014 yılında %34 oranında azalarak 712.101.457 TL 2014 yılında toplam matrah farkı bulunmuştur.

Vergi Türü

İncelenen Mükellef Sayısı

Rapor

Sayısı Bildirilen Matrah (TL)

Bulunan Matrah Farkı (TL) Bulunan Vergi Farkı (TL) Tarh Edilecek Vergi (TL) Gelir Vergisi 1.518 2.164 34.742.733 26.826.589 6.059.074 5.694.573 Kurumlar Vergisi 214 280 39.222.657 12.231.106 1.847.722 2.187.829 KDV 1.312 2.638 2.246.873.937 255.122.508 20.334.372 19.688.980 ÖTV 71 15.393.632 1.840.518 9.190.688 9.299.987 Bang. Sig. Mua. Ver. 55 22 44.426 92.286 9.384 10.247 Damga Vergisi 16 42 230.752.575 42.965.977 1.790.792 1.793.840 Geçici Vergi 603 1.635 20.531.171 33.095.214 3.882.591 3.590.764 Diğerleri 6.030 6.342 371.735.104 339.927.259 138.573.845 8.504.656 TOPLAM 9.779 13.194 2.959.296.235 712.101.457 181.688.468 50.770.876

Hakkında en çok rapor yazılan vergi türü diğer vergiler dışında KDV'dir. KDV hakkında yazılan rapor sayısı toplam raporların %20'sidir. Hakkında en çok rapor yazılan ikinci vergi türü gelir vergisidir. Gelir vergisi hakkında yazılan rapor sayısının toplam içindeki oranı %16'dır.

En çok incelenen mükellef, Gelir vergisi mükellefidir. Gelir vergisi mükellefinin inceleme sayısının toplam içindeki oranı %16'dır. Gelir vergisinden sonra en çok incelenen mükellef KDV mükellefidir. KDV mükellefinin toplam incelenen mükellef sayısı içindeki oranı %13'dür.

Bulunan matrah farkında en yüksek tutara sahip vergi türü diğer vergiler dışında KDV'dir. KDV'nin toplam matrah farkı içindeki oranı %36'dır. Dolaysız vergilerin toplam bulunan matrah farkı içindeki oranı %5'dir. Bildirilen Matrah ile bulunan matrah farkı oranında en yüksek paya sahip vergi türü BSMV'dir. BSMV' de bildirilen matrahın %101'i kadar vergi dairesi müdürlerince matrah farkı bulunmuştur.

Tarhı istenecek vergi tutarında en yüksek paya sahip vergi türü KDV'dir. KDV'nin toplam tarhı istenecek vergi tutarındaki oranı %39'dur. Dolaysız vergilerin (Gelir ve Kurumlar) tarhı istenecek vergi tutarındaki toplam payı %16'dır. Dolaylı vergilerde (KDV ve ÖTV) de ise bu oran %57'dir.

Tablo 3.58: 2014 Yılı Vergi Dairesi Müdürleri Tarafından Yapılan İncelemelerde Bulunan Matrah Farkı/İncelenen Matrah Oranı (%)

2014 TOPLAM

Bulunan Matrah Farkı (TL) 712.101.457

Bildirilen Matrah (TL) 2.959.296.235

Bulunan Matrah Farkı/Bildirilen Matrah (%) 24

Kaynak: GİB, 2014

2014 yılında bulunan bildirilen matrah farkı/bulunan matrah farkı oranı %24'dür. 2013 yılına göre 2014 yılında hesaplanan bildirilen matrah farkı/bulunan matrah farkı oranı %72 oranında azalmıştır. Son dört yılın bildirilen matrah farkı/bulunan matrah farkı oranı ortalaması %32 olduğuna göre 2014 yılı ortalamanın üstünde çıkmıştır.

Tablo 3.59: Vergi Dairesi Müdürleri Tarafından Vergi Türleri İtibariyle 2014 Yılı Öngörülen Ceza Miktarları (TL)

VERGİ TÜRÜ Usulsüzlük Cezası Özel Usulsüzlük

Cezası Vergi Ziyaı Cezası

Gelir Vergisi 28.339 22.965.145 7.045.145

Kurumlar Vergisi 359.460 2.828.470 2.966.646

Katma Değer Vergisi 134.119 13.291.853 30.733.574

Özel Tüketim Vergisi 1.054. 292.577 9.481.391

Bank.Sig.Mua.Ver. - 57.850 9.384 Damga Ver.. - 157.551 1.909.939 Geçici Vergi 112.140. 2.714.368 5.265.141 Diğer 50.109 7.076.918 2.880.891 TOPLAM 685.221 49.384.732 60.292.111 Kaynak: GİB, 2014

Vergi Dairesi Müdürleri yaptıkları 2014 yılında incelemeler sonucunda toplam 685.221 TL Usulsüzlük Cezası, 49.384.732 TL Özel Usulsüzlük Cezası ve 60.292.111 TL ile Vergi Ziyaı kesilmesini önermişlerdir.

Tablo 3.60: 2012-2014 Dönemi Vergi Dairesi Müdürleri Tarafından Öngörülen Toplam Ceza Miktarları (TL)

Yıllar Usulsüzlük Özel Usulsüzlük Vergi Ziyaı

2012 752.872 59.325.046 261.497.431

2013 802.513 297.376.328 186.543.551

2014 685.221 49.384.732 60.292.111

Kaynak: GİB, 2014

2014 yılında Vergi Dairesi Müdürleri tarafından öngörülen Usulsüzlük Cezası 2012 yılına göre %9 oranında 2013 yılına göre ise %15 oranında azalma göstermiştir. Özel usulsüzlükte 2014 yılında öngörülen ceza miktarı 2012 yılına göre %17 oranında azalış gösterirken 2013 yılına göre ise %83 oranında azalış göstermiştir. Vergi Ziyaın da 2014 yılında öngörülen ceza miktarı 2012 yılına göre %77'lik bir azalma söz konusu iken, 2013 yılına göre %68’lik bir azalma söz konusudur.

Tablo 3.61: 2011- 2014 Dönemi Vergi Denetim Kurulu Başkanlığınca Yapılan Vergi İncelemelerine İlişkin Sonuçlar (TL)

Yıllar İncelenen _{Mükellef Sayısı} Tarhı Önerilen Vergi Tutarı Kesilmesi Önerilen Ceza* 2011 16.267 3.926.153.961 6.540.331.412 2012 46.845 4.535.523.091 8.776.095.415 2013 71.352 8.561.313.250 19.086.884.477 2014 55.284 7.939.389.423 16.582.633.968

* Bu tutarlar, VUK uyarınca kesilmesi istenilen vergi ziyaı cezası, usulsüzlük cezası ve özel usulsüzlük cezalarının toplamından oluşmaktadır.

Kaynak: VDK, 2014

VDK tarafından 2014 yılında incelenen mükellef sayısı bir önceki yıla göre %23 oranında azalma göstermiştir. VDK çalışmamızın ana kaynağı olan faaliyet raporunda bu azalmanın nedenini mesleğe yeni başlayan vergi müfettiş yardımcılarının eğitimi nedeniyle 2013 yılına oranla eğitici görevi olan vergi müfettişlerinin eğitmen olarak görevlendirilmesine bağlamıştır. Gerçekten de VDK 2013 yılında denetim kapasitesinin güçlendirilmesi amacıyla diğer yıllara nazaran oldukça fazla eleman alımı yapmıştır. Diğer taraftan incelenen mükellef sayısında ki azalmanın yanında diğer inceleme kalemlerinde de bir düşüş yaşanmıştır. Kesilmesi önerilen ceza tutarı 2013 yılına göre %13 oranında azalmıştır.

Tablo 3.62: 2012-2014 Dönemi Vergi Denetim Kurulu Başkanlığınca Mükellef Başına İnceleme Sonuçları (TL)

Yıllar Mükellef Başına Tarhı _{İstenilen Vergi Tutarı}

Mükellef Başına Kesilmesi Önerilen

Ceza

Mükellef Başına Toplam Ceza ve Vergi

2012 96.820 187.343 284.163

2013 119.987 267.503 387.490

2014 143.610 299.953 443.563

Kaynak: VDK, 2014

VDK'nın yayımladığı yeni veride 2012 yılından itibaren mükellef başına toplam ceza ve vergi miktarlarına yer vermiştir. Tablodan da görüleceği üzere en çok ceza ve vergi öngörülen yıl 2014 olmuştur.

Tablo 3.63: 2012-2015 Dönemi Vergi Denetim Kurulu Başkanlığınca Gerçekleştirilen İnceleme Oranları (%)

Yıllar Mükellef Sayısı* İncelenen Mükellef

Sayısı İnceleme Oranı (%)

2012 2.422.975 46.845 1,93

2013 2.460.281 71.352 2,9

2014 2.472.658 55.284 2,24

2015 2.527.084 58.676 2,32

*_{Gelir İdaresi Başkanlığının Resmi İnternet Sayfasından alınmıştır. Faal Gelir Vergisi Mükellef Sayıları}

ile Faal Kurumlar Vergisi Mükellef Sayıları toplamından oluşmaktadır.

Kaynak: VDK, 2014

Vergi denetimi açısından önemli bir veri olan inceleme oranları VDK tarafından yıllar itibariyle 2014 faaliyet raporunda yayımlamıştır. Birinci bölümünde yer verdiğimiz "İncelemenin Kaynağı" başlığı altında incelenen Risk Analiz odaklı incelemesi diğer kamu kurum ve kuruluşlarının, bankaların veri merkezlerinden alınan bilgilerle belirli kıstaslar dahilinde incelenecek mükellefin seçiminin yapılmasına imkan veren bu inceleme türü denetimde etkinliği ve verimliliği artıran ve daha da geliştirilmesi gereken önemli bir veri kaynağıdır.

Tablo 3.64: 2014 Yılında Vergi Denetim Kurulu Başkanlığınca Gerçekleştirilen İncelemelerinin Vergi Türleri İtibarıyla İnceleme Sonuçları (TL)

VERGİ TÜRÜ BULUNAN MATRAH

FARKI

TARHI İSTENİLEN

VERGİ TUTARI İSTENİLEN CEZA KESİLMESİ Kurumlar Vergisi 3.675.766.919 633.908.319 1.092.567.113

Kurumlar Vergisi

Geçici 4.313.861.951 377.447.355 609.163.092

Gelir Vergisi 537.119.617 170.145.501 328.447.023

Gelir Vergisi Geçici 922.915.140 71.641.484 112.583.366

Katma Değer Vergisi 7.050.405.486 3.429.807.653 7.674.086.062 Banka ve Sigorta

Muameleleri Vergisi

1.595.078.722 80.171.573 108.393.472

Özel Tüketim Vergisi 508.331.314 2.362.032.751 5.465.777.374

Damga Vergisi 14.811.966.155 98.439.505 109.224.889 Gelir Vergisi Stopaj 2.874.367.175 421.845.607 560.828.423 Kurumlar Vergisi Stopaj 1.175.435.066 136.191.075 138.273.523 Diğer Vergiler 1.912.756.947 157.758.600 383.289.632 TOPLAM 39.378.004.491 7.939.389.423 16.582.633.968 Kaynak: VDK, 2014

2014 yılında VDK tarafından yapılan vergi incelemelerinde toplam 39.378.004.491 TL matrah farkı bulunmuştur. Bulunan matrah farkına dayanılarak tarhı istenilen vergi tutarı 7.939.389.423 TL, kesilmesi önerilen ceza tutarı ise 16.582.633.698 TL'dir.

Bulunan matrah farkı en yüksek olan vergi türü 14.811.966.155 TL ile damga vergisidir. Bulunan toplam farkının %38'i damga vergisinden oluşmaktadır. Dolaysız vergilerin (Gelir ve Kurumlar) bulunan matrah farkı toplam içindeki oranı %20'dir. Dolaylı vergilerde (KDV ve ÖTV) bu oran %19'dur. İlave vergi tarhında en yüksek tutarlar sırasıyla KDV ve ÖTV'ye aittir. Kesilmesi istenilen ceza tutarında ise en yüksek tutar KDV'ye aittir. KDV'nin kesilmesi istenilen ceza tutarındaki oranı %46'dır. Kesilmesi istenilen ceza tutarının %79'u dolaylı vergilerden (KDV ve ÖTV) oluşmaktadır.

Tablo 3.65: 2014 Yılında Vergi Denetim Kurulu Başkanlığınca Düzenlenen Raporların Türleri İtibarıyla Dağılımı

Rapor Türü Rapor Sayısı

Vergi İnceleme Raporu* _{(VİR) 131.587}

Vergi Tekniği Raporu** _{(VTR) 18.879}

Vergi Suçu Raporu (VSR) 10.675

Görüş ve Öneri Raporu 6.948

Diğer Raporlar 278

TOPLAM 168.367

* _{İade ve Kabul Raporları Dahil} ** _{Sahte Belge İncelemesi Dahil} Kaynak: VDK, 2014

2014 yılında vergi müfettişleri tarafından yazılan rapor sayısı 2013 yılına göre %9 oranında azalmıştır. 2014 yılında yazılan raporların %78'i VİR' ler den oluşmaktadır.

Tablo 3.66: 2012-2014 Dönemi Vergi Denetim Kurulu Başkanlığınca Düzenlenen Raporların Toplamı

Yıllar Rapor Sayısı

2012 124.507

2013 185.036

2014 168.367

Kaynak: VDK, 2014

Son 3 (üç) yıl da en çok yazılan rapor 2013 yılı olmuştur. 2014 yılında yazılan rapor sayısı bir önceki yıla göre %9 oranında azalarak 168.367 olmuştur. 2012 yılına göre 2014 yılında yazılan rapor sayısı ise %35 oranında artmıştır.

Tablo 3.67: 2012-2014 Dönemi Vergi Denetim Kurulu Başkanlığınca Yapılan İncelemelerin Kapsamı Bakımından İnceleme Türüne Göre Dağılımı

Yıllar Sınırlı İnceleme Tam İnceleme Toplam İnceleme _Sayısı*

2012 88.737 17.024 105.761

2013 130.546 32.821 163.367

2014 111.692 37.355 149.047

*Toplam inceleme sayısı bulunurken bir mükellefin birden fazla dönemi incelenmişse her bir dönem ayrı bir inceleme olarak dikkate alınmıştır.

Kaynak: VDK, 2014

Son üç yıla ait yapılan incelemelerin türüne göre yapılan ayrımda kapsam bakımından inceleme sonuçlarında tablodan da görüleceği üzere sınırlı incelemelerin toplam inceleme içinde ağırlık oluşturduğunu görüyoruz. 2014 yılında toplam inceleme sayısı bir önceki yıla göre %9 oranında azalmıştır. Yıllar itibariyle sınırlı incelemenin toplam inceleme içindeki oranları sırasıyla%84, %80 ve %75'dir.