Türkiye'de 2013 Yılı Vergi İnceleme Sonuçlarının Analizi

Tablo 3.51: 01.01.2013–31.12.2013 Dönemi Vergi Dairesi Müdürleri Tarafından Yapılan Vergi İncelemeleri Sonuçları (TL)

*_{İncelenen mükellef sayısı vergi türü bazında farklılık gösterebilir.}

Kaynak: GİB, 2013

2013 yılı içerisinde vergi dairesi müdürleri tarafından yapılan vergi incelemeleri neticesinde, incelenen mükellef sayısı 12.924'dür. Toplam incelenen matrah 1.234.224.622 TL'dir. Bulunan matrah farkı ise 1.080.420.972'dir. Bulunan matrah farkı üzerinden tarh edilen vergi tutarı 74.127.558 TL'dir.

2013 yılında incelenen mükellef sayısı 2012 yılına %31 oranında artarak 12.924 olmuştur. İncelenen mükellef sayısı %27 oranında artarak 15.489 olmuştur. İncelenen mükellef sayısında en büyük oran diğer vergileri dışında Geçici Vergi Mükelleflerine aittir. Bilindiği üzere geçici vergi, verginin doğduğu tarih ile verginin tahsil edildiği döneme kadar paranın satın alma gücünde ortaya çıkan azalmanın Hazine üzerinde getireceği yükü ortadan kaldırmak maksadıyla yürürlüğü getirilen peşin/nakit vergi uygulamasıdır (Güngör, 1998:101).

Geçici Vergi Mükelleflerinin toplam incelenen mükellef sayısı içindeki oranı %22 olmuştur. Geçici Vergiyi %18 ile KDV mükellefleri takip etmektedir. Dolaysız vergi (Gelir ve Kurumlar) mükelleflerinin incelenme oranı ise %13'dür.

VERGİ TÜRÜ İncelenen Mükellef Sayısı*

Rapor

Sayısı Bildirilen Matrah

Bulunan Matrah Farkı Bulunan Vergi Farkı Tarh Edilecek Vergi Gelir Vergisi 1.425 1.973 19.523.920 18.476.344 4.366.337 5.422.858 Kurumlar Vergisi 224 272 9.888.342 9.435.351 17.080.413 2.182.977 Katma Değer Vergisi 2.264 2.939 800.703.515 221.229.335 30.489.428 41.081.554 Özel Tüketim Vergisi 53 49 794.968 8.338.744 10.638.595 10.838.064 Bank.Sig.Mua.Ver. 14 22 - 668.057 30.462 36.517 Veraset ve İnt. Ver. 2 2 4.770 346.661 29.032 29.032 Damga Ver. 97 124 12.509.682 48.963.178 564.481 422.170 Geçici Vergi 2.810 3.409 50.833.831 97.141.519 3.641.701 3.272.855 Diğer 6.145 6.699 339.965.594 675.821.783 10.662.616 10.841.531 TOPLAM 12.924 15.489 1.234.224.622 1.080.420.972 77.503.065 74.127.558

2013 yılında hakkında en çok rapor yazılan vergi türü diğer vergiler dışında Geçici Vergidir. Geçici Verginin toplam yazılan rapor sayısı içindeki payı %22'dir. KDV'de bu oran %19'dur. Dolaysız vergi türlerinde yazılan rapor sayısının toplam içindeki oranı ise %14'dür.

2013 Matrah farkı en fazla bulunan vergi türü diğer vergiler dışında KDV'dir. KDV'de bulunan matrah farkı toplam matrah farkının %20'sini oluşturmaktadır. Dolaysız vergi (Gelir ve Kurumlar) türlerinde bulunan matrah farkının toplam içindeki oranı %3'dür.

Tarh edilecek vergi tutarında en büyük pay %55 ile KDV'nindir. KDV'yi %17 ile Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) takip etmektedir. Böylelikle harcamalar üzerinde alınan ve dolaylı bir vergi türü olan KDV ve ÖTV'nin toplam tarh edilecek vergi tutarındaki oranı %72'dir. Bilindiği üzere KDV genel tüketim vergisi iken ÖTV belirli mallar üzerinden alınan "özel bir tüketim vergisidir" (Çelen ve Hünkar, 2012:87). Dolaysız ve gelir üzerinden alınan vergi türlerinde ise bu oran %10'dur. Vergi Dairesi Müdürleri tarafından yapılan vergi incelemelerinde ki bu oranlar Türk vergi sisteminin genel görünümü hakkında bize bilgi sunmaktadır. Türk vergi sistemi (TVS) dolaylı ve harcamalar üzerinden alınan vergiler üzerine inşa edildiğini yapılan vergi incelemelerinden de anlamaktayız.

Tablo 3.52: 2013 Yılı Vergi Dairesi Müdürleri Tarafından Yapılan İncelemelerde Bulunan Matrah Farkı/Bildirilen Matrah Oranı (%)

2013 TOPLAM

Bulunan Matrah Farkı (TL) 1.080.420.972

Bildirilen Matrah (TL) 1.234.224.622

Bulunan Matrah Farkı/Bildirilen Matrah (%) 88

Kaynak: GİB, 2013

2013 yılında bulunan matrah farkı/bildirilen matrah oranı %88'dir. 2013 yılında hesaplanan bulunan matrah farkı/bildirilen matrah oranı 2001 yılından itibaren tüm yıllar itibariyle en yüksek orandır. Son üç yılın bulunan matrah farkı/bildirilen matrah oranı ortalaması (2011, 2012, 2013) %35'dir. Ortalamayı yükselten yıl, 2013 yılıdır.

Tablo 3.53: Vergi Dairesi Müdürleri Tarafından Vergi Türleri İtibariyle 2013 Yılı Öngörülen Ceza Miktarları (TL)

VERGİ TÜRÜ Usulsüzlük Cezası Özel Usulsüzlük _Cezası Vergi Ziyaı Cezası

Gelir Vergisi 73.831 22.636.670 7.055.959

Kurumlar Vergisi 2.864 2.249.502 78.872.584

Katma Değer Vergisi 238.579 259.541.581 76.759.162

Özel Tüketim Vergisi 18.081 66.956 10.862.577

Bank.Sig.Mua.Ver. 445 191.130 36.453 Veraset ve İnt. Ver. - 29.231 29.032 Damga Ver. 210 417.017 450.477 Geçici Vergi 15.191 1.911.305 4.402.784 Diğer 453.312 10.332.936 8.074.523 TOPLAM 802.513 297.376.328 186.543.551 Kaynak: GİB, 2013

Vergi Dairesi Müdürleri yaptıkları 2013 yılında incelemeler sonucunda toplam 802.513 TL Usulsüzlük Cezası, 297.376.328 TL Özel Usulsüzlük Cezası ve 186.543.551 TL ile Vergi Ziyaı cezası kesilmesini önermişlerdir.

2013 yılında öngörülen usulsüzlük cezası tutarı 2012 yılına göre yaklaşık olarak %7 oranında artarak 802.513 TL olmuştur. Usulsüzlükte kesilen toplam cezanın %30'u KDV kaynaklıdır. Özel usulsüzlükte ceza miktarı bir önceki yıla göre %401 artarak 297.376.328 TL olmuştur. Bu olağanüstü artışın nedenlerini incelediğimizde KDV kaynaklı olduğu anlaşılmaktadır. KDV'de 2013 yılında öngörülen özel usulsüzlük cezası 2012 yılına göre %430 oranında artmıştır. Özel Usulsüzlük cezasında dikkat çekici diğer bir nokta ise ÖTV' de yaşanmıştır. 2013 yılından ÖTV'de öngörülen Özel Usulsüzlük cezası 2012 yılına göre %87 oranında azalarak 66.956 TL'ye düşmüştür.

Vergi Ziyaı cezasında 2013 yılında toplamda öngörülen ceza miktarı 2012 yılına göre %29 oranında azalarak 186.543.551 TL olmuştur. Kurumlar Vergisinde 2013 yılında öngörülen ceza miktarı 2012 yılına göre onaltı kat artarak 78.872.584 TL olmuştur. KDV' de ise 2013 yılında öngörülen vergi ziyaı cezası bir önceki yıla göre %66 oranında azalarak 76.759.162 TL'ye düşmüştür.

Tablo 3.54: 2011-2013 Dönemi Vergi Denetim Kurulu Başkanlığınca Yapılan Vergi İncelemelerine İlişkin Sonuçlar (TL)

Yıllar İncelenen _{Mükellef Sayısı} Tarhı Önerilen Vergi Tutarı Kesilmesi Önerilen Ceza* 2011 16.267 3.926.153.961 6.540.331.412 2012 46.845 4.535.523.091 8.776.095.415 2013 71.352 8.561.313.250 19.086.884.477

*_{Bu tutarlar, VUK uyarınca kesilmesi istenilen vergi ziyaı cezası, usulsüzlük cezası ve özel usulsüzlük}

cezalarının toplamından oluşmaktadır.

Kaynak: VDK, 2013

01.01.2013-31.12.2013 döneminde Vergi Denetim Kurulu Başkanlığınca 71.352 adet mükellef incelenmiştir. 8.561.313.250 TL Vergi Tarhı öngörülmüş buna karşılık 19.086.884.477 TL ceza kesilmesi istenmiştir.

2013 yılında incelenen mükellef sayısı 2012 yılına göre %52 oranında artmış, 2011 yılına göre ise %339 oranında artarak olağanüstü bir artış göstermiştir. Buna karşılık tarhı önerilen vergi tutarı 2012 yılına göre %53 oranında artarak 8.561.313.250 TL'ye yükselmiştir.2011 yılına göre ise %46 oranında artarak 8.561.313.250 TL'ye yükselmiştir. Kesilmesi önerilen ceza tutarı 2013 yılında 2012 yılına göre %46 oranında artmış, 2011 yılına göre ise %34 oranında artarak 19.086.884.477 TL ceza kesilmesi istenilmiştir.

Tablo 3.55: 2013 Yılında Vergi Denetim Kurulu Başkanlığınca Gerçekleştirilen İncelemelerin Vergi Türleri İtibarıyla Sonuçları (TL)

VERGİ TÜRÜ BULUNAN MATRAH

FARKI TARHI İSTENİLEN VERGİ TUTARI KESİLMESİ İSTENİLEN CEZA Kurumlar Vergisi 3.611.848.486 597.221.130 1.004.059.710 Kurumlar Geçici Vergisi 4.288.173.336 417.619.880 682.880.632 Gelir Vergisi 692.410.441 223.582.299 501.875.292

Gelir Vergisi Geçici 1.195.740.550 85.958.809 140.128.500 Katma Değer Vergisi

(KDV)

7.341.473.802 3.750.769.267 8.887.103.974

Bank. Sig. Mua. Ver. 1.729.497.961 82.580.661 107.636.607 Özel Tüketim Vergisi

(ÖTV)

576.602.754 2.571.361.540 5.934.085.985

Damga Vergisi 28.227.169.653 69.506.793 81.640.429 Gelir Vergisi Stopaj 2.780.790.643 366.834.171 499.984.394 Kurumlar Vergisi Stopaj 880.139.067 90.811.321 103.985.530 Diğer Vergiler 2.351.112.291 305.067.379 1.143.503.426 TOPLAM 53.674.958.984 8.561.313.250 19.086.884.477 Kaynak: VDK, 2013

2013 yılında VDK tarafından toplam 53.674.958.984 TL matrah farkı bulunmuş, 8.561.313.250 TL vergi tarhı önerilmiş 19.086.884.477 TL ise ceza kesilmesi istenilmiştir.

2013 yılında en fazla matrah farkı bulunan vergi türü 2012 yılında olduğu gibi Damga Vergisidir. Damga Vergisinin toplam bulunan matrah farkı içindeki oranı yaklaşık olarak %53'dür. Dolaysız vergilerin (Gelir ve Kurumlar) toplam matrah farkı içindeki oranı yaklaşık olarak %8'dir. Dolaylı vergilerde ise bu oran (KDV ve ÖTV) %15'dir. En yüksek tutara sahip ilave vergi tarhı istenilen vergi türü %44 ile KDV'dir. Kesilmesi istenilen ceza tutarında ise dolaysız vergilerin (KDV ve ÖTV) ağırlığı söz konusudur. Toplam kesilmesi öngörülen ceza tutarında dolaysız vergilerin oranı yaklaşık olarak %78'dir.

Tablo 3.56: 2013 Yılında Vergi Denetim Kurulu Başkanlığınca Düzenlenen Raporların Türleri İtibarıyla Dağılımı

Rapor Türü Rapor Sayısı

Vergi

İnceleme Raporu* _(VİR) 144.547 Vergi Tekniği Raporu** (VTR) 16.228

Vergi Suçu Raporu (VSR) 12.421

Görüş ve Öneri Raporu 11.413

Diğer Raporlar 427

TOPLAM 185.036

* _{İade ve Kabul Raporları Dahil}

** _{Sahte Belge İncelemesi Dahil}

Kaynak: VDK, 2013

VDK tarafından 2013 yılında toplam 185.036 adet rapor yazılmıştır. 2013 yılında yazılan rapor sayısı 2012 yılına göre yaklaşık olarak %49 oranında artmıştır. 2013 yılında yazılan raporların %78'i VİR' den oluşmaktadır. Ardına %9 ile VTR, %7 ile VSR , % 6 ile görüş ve öneri raporu son olarak diğer raporlar gelmektedir.