TÜRKİYE VE AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİNDE ÖĞRETMEN DEĞERLENDİRME UYGULAMALARI
Rahman ÇAKIR8, Fatmanur ÖZEN9 ,
Özet
Sunulan eğitimin kalitesi, öğretimde kullanılan materyaller, bina ve dersliklerin fiziksel koşulları, öğrenim gören öğrencilerin hazırbulunuşluluk düzeyi gibi pek çok etmenden etkilenmektedir.
Tarafların eğitimden en önemli beklentilerinden biri ise, yetişen öğrencinin başarısının artırılmasıdır.
Bugünün okulları kendi öğrencilerini daha başarılı kılabilmek için, öğretmen kalitesini yükseltmeye çalışmaktadır. Öğretmen kalitesinin artırılması ancak öğretmenlerin değerlendirilmesi, mesleki gelişime ilişkin ihtiyaçlarının belirlenmesi, okullarda sundukları öğrenme ve öğretme faaliyetlerine ilişkin cevap verebilir hale gelmeleri ile sağlanabilir. Bu durum çok boyutlu bir öğretmen değerlendirme alt yapısı oluşturmasını gerekli kılar. Bu çalışmada, öğretmen değerlendirmeye ilişkin uygulamalar tanıtılmakta; Amerikan Birleşik Devletleri’nde ve Türkiye’de ki öğretmen değerlendirme uygulamalarına yer verilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Öğretmen değerlendirme, Değer ekleme modeli uygulamaları Abstract
The quality of the offered education is influenced by many factors such as the materials used in teaching, the physical conditions of buildings and classrooms, and the level of readiness of the students. One of the most important anticipations of education from the parties is to develop the success of the academic achievement of the student. Today's schools are trying to upgrade their teacher qualifications to make their students more successful. Increasing teacher quality can be achieved through the evaluation of teachers, the identification of their needs for professional development, and answerability of them about their teaching activities. This necessitates a multidimensional teacher assessment infrastructure. In this work, practices related to teacher evaluation are introduced; teacher evaluation practices in The United States of America and Turkey examined.
Key Words : Teacher evaluation, Value added models application Giriş
Öğretmen denetim ve değerlendirmesi, eğitim yöneticileri için önemli bir odak noktasıdır.
Eğitime ilişkin tüm tarafların isteği, kaliteli bir eğitim hizmetinin sunulabilmesidir. Sunulan hizmetin kalitesinin, hizmeti öğrenciye sunan öğretmen ile de ilişkili olduğunu bilen taraflar, geçmişte denetim ile sağlamaya çalıştıkları bu kaliteyi, bu gün öğretmen performansına katkı sağlamasını ve mesleki gelişimlerini desteklemesini istedikleri değerlendirme uygulamaları ile değiştirme çabası içindedir.
MacBeath ve Mortimore (2001) okulların öğretim kapasitesinin geliştirilmesinin beş etmene bağlı olduğunu bildirir. Bu etmenler: “Öğretimsel liderlik, öğrenci başarı verilerine erişebilme, uygun öğretimsel materyaller, hedeflenen mesleki gelişim, uyumlu personelin çalıştırılması” dır (s:132). Bu etmenler, öğretim kapasitesinin geliştirilmesinin çoğunlukla öğretmen ile alakalı olduğunu gösterir ki, bu da öğretmen değerlendirme uygulamalarının değerini bir kat daha artırır.
Bu gün öğretmen değerlendirmelerinin maksadı: Etkili öğretmenleri tespit etmek, onları en üst düzey performanslarına ulaştırmak, mesleki gelişimlerine katkı sağlamak, işlerini sevdiklerinden emin olmak, bu öğretmenlerin en iyilerinin öğretmeye devam etmesini sağlarken, etkisiz öğretimin ne olduğunu ortaya çıkarabilmektir (http://tntp.org/assets/documents/Teacher-Evaluation-Oct10F.pdf).
8 Yrd. Doç. Dr., Giresun Üniversitesi, rahmancakir@hotmail.com
9 Yrd. Doç. Dr., Giresun Üniversitesi, fatma.nur.ozen@giresun.edu.tr
EYUDER YAYINLARI 58
Bu durum, öğretmen değerlendirme uygulamalarının iki odağı olduğu şeklinde yorumlanabilir. İlk odak geliştirmedir. Geliştirme odağı, değerlendirme uygulamalarının öğretmenin hem kişisel, hem de mesleki gelişim ihtiyaçlarını karşılaması; bu gelişimini okul gelişimini desteklemesini gerektirir. Bu öğretmen değerlendirmenin biçimlendirici (formative) boyutudur (Stronge ve Tucker, 2003). İkinci boyut, öğretmen değerlendirmenin hesap verme odaklı boyutudur. Hesap verme öğretmenin hem kişisel hedeflerini gerçekleştirme durumunu; hem de programın, okulun, bir bütün olarak eğitim örgütünün misyonunu gerçekleştirme durumunu içerir. Böylece öğretmen değerlendirmenin hesap verme odağı performansın adilce ölçülmesi/ölçülebilmesini gerektir ki, bu da öğretmen değerlendirmenin hesap verme odağının, düzey belirleyici (summative) olduğunu gösterir (Stronge, 2006).
Stronge (1995) amaç ve rollerin değerlendirildiği geliştirme ve uygulama safhalarından oluşan bir öğretmen değerlendirme modeli önermektedir (Şekil 1).
Modelin (Şekil 1) geliştirilme safhası sistem ihtiyaçlarının belirlenmesi ile başlar. Bunu öğretmenler açısından, üstelikte her bir öğrenme seviyesi ve öğretim içeriği için ayrı ayrı olmak üzere (okulöncesi öğretmenleri için ayrı, sınıf öğretmenleri için ayrı, branş öğretmenleri için ayrı..) öğretmen için rol ve sorumlulukların belirlenmesi izler. Modelde, performans standartlarının belirlenmesi başarı/başarısızlık durumunun tespiti için gereklidir. Modelin geliştirme safhası bir anlamda öğretmen değerlendirmenin biçimlendirme boyutudur. Öğretmen değerlendirmenin uygulama safhası ise, değerlendirmenin hesap verme boyutuna aittir. Bu boyutta öğretmenlerin performansı değerlendirilir, değerlendirmeye ilişkin tüm veriler belgelenir. Tüm bu süreçte elde edilen veriler ve değerlendirme sonuçları öğretmenler ve sistemi yönetenler açısından öğretmenin verdiği eğitim hizmeti sunumuna ilişkin geliştirilmesi gereken alanların belirlenmesini sağlar (Stronge, 1995). Model bu haliyle işler görünse de, Amerika Birleşik Devletleri Ortak Eğitim Komitesinin 1988 yılında belirlediği öğretmen değerlendirme standartları, ki bu standartlar şunlardır (akt. Haneman ve diğerleri, 2006):
1. Diploma vermeden ya da tescillemeden, daha mesleğe giriş düzeyinde değerlendirmesi, 2. Mesleğe uygun adayları tanımlaması,
3. Adayların belirlenen görevleri yerine getirebilme özelliklerini değerlendirmesi, 4. İşe alma kararına rehberlik etmesi,
5. Performans değerlendirme ve asaletinin onaylanıp onaylanmayacağına ya da terfi alıp almayacağına karar verilmesi,
6. Ödüllendirilmesi gereken çalışanlara karar verilmesi,
EYUDER YAYINLARI 59
7. Taraflara (yönetici, öğretmen yetiştiren akademisyenler) güçlü yanlar ve geliştirilmesi gereken alanlarla ilgili bilgi sunması,
8. Anlamlı çalışan geliştirme etkinlikleri planlanmasını sağlaması, 9. İyileştirme hedefleri ve etkinlikleri sağlaması,
10. Adil, geçerli yasal kararlar alınabilmesini sağlamalıdır.
Söz konusu standartlar göz önünde bulundurulduğunda, kurgulanacak öğretmen değerlendirme sisteminin öğretmenlik mesleğine seçilecek adayların seçilmeye ilişkin özelliklerinin belirlenmesi ile başlaması gerektiğini göstermektedir. Başka bir deyişle öğretmen değerlendirme sistemi, aynı zamanda kimlerin öğretmenlik yapabileceğini de belirlemelidir.
Madley ve Shannon (1994) öğretmen değerlendirmenin iki aşamada gerçekleştiğini dile getirir.
Birinci aşamada, öğretmen ile ilgili bilgi toplama, ikinci aşamada ise toplanan bu bilgiler ile öğretmene ilişkin değerlendirme yapılmaktadır. Öğretmenin değerlendirilmesinde hangi bilgilerin kullanılacağı ve bu bilgilerin hangi yollarla toplanacağı, yapılan değerlendirmenin geçerliliğinin ve doğruluğunun da sorgulanmasını gerektirir. Scriven (1994, Akt: Wheeler ve Scriven, 2006) öğretmenlerin değerlendirilmesinde kullanılabilecek ölçütlerin şunlar olması gerektiğini bildirir (s:37):
Konu bilgisi: Öğretmen kendi alanı ile ilgili bilgilere sahip olmalıdır ve bu bilgiyi diğer alanlarla ilişkilendirebilecek kadar da diğer alanlar hakkında bilgi sahibi olmalıdır.
Öğretimsel yeterlilik: Bu yeterlilik altında iletişim ve yönetim becerileri yer almakta; yönetim becerileri ayrıca süreç, gelişme ve acil durum yönetimini kapsamaktadır.
Ders düzenleme ve geliştirme becerileri: Bu beceriler dersi planlamayı, materyal seçme ve geliştirmeyi ve mevcut kaynakları (yerel, yazılı basın, konunun uzmanları) kullanabilmeyi içerir.
Dersi, öğretimini, kullanılan materyalleri ve öğretim programını değerlendirme:
Değerlendirme becerileri, öğrenci değerlendirme bilgisini, sınav düzenleme/sınav idare etme becerilerini, not verme (grading)/sıralama (ranking)/puanlandırma (scoring) uygulamalarını içerir.
Öğrenci başarısını kayıt altına alma ve raporlama: Öğretmenlerin başarıyı raporlama bilgisine sahip olması gerekir. Ötesinde öğretmen bu raporu öğrenciye, yöneticilerine, velilere ve diğer ilgili birimlerle paylaşmalıdır.
Profesyonellik: Öğretmenlerin profesyonelliği mesleki etik, tutum, mesleki gelişme ve meslek bilgisi ile değerlendirilir.
Okula ve topluma karşı diğer yükümlülükler: Kapsamında öğretmenin kurul çalışmaları, topluma hizmet çalışmaları ve okulda verilen diğer görevlerde (koçluk, nöbet görevleri v.s) gösterdiği performansı değerlendirilir.
Medley ve Shannon (1994) öğretmen değerlendirme ölçütleri göz önünde bulundurulduğunda, iki aşamadan oluşan değerlendirme sürecinin, öğretmen değerlendirmenin uygun adayların öğretmenlik mesleğine seçilmesi sürecini içermediği gözlenmektedir. Ancak model Dunkin’in (1997) öğretmen değerlendirmeye ilişkin görüşleri ile desteklenerek geliştirilebilir. Böylece, öğretmen değerlendirmenin hem biçimlendirme, hem de hesap verme özellikleri göz önünde bulundurarak, öğretmenlerin niteliklerinin yeterlilik, öğretme davranışı, öğretme sonuçlarına göre değerlendirebilineceği bir karma model kurgulanabilir (Şekil 2). Bu değerlendirmede öğretmen yeterlilikleri ve öğretme davranışlarının değerlendirilmesi değerlendirmenin biçimlendirici; öğretme sonuçlarının öğrenci başarı ölçümlerine dayalı değerlendirilmesi ise hesap verme boyutuna aittir.
EYUDER YAYINLARI 60
-Öğretmenle yapılan mülakat -Öğretmene ilişkin veli, öğrenci görüşleri anket sonuçları
-Seçki dosyası
değerlendirme (örneğin:
yazma)
-Formasyon sertifikası -Öz-değerlendirme -Öğrenci anketleri -Öğrenci başarıları Kaynak: Medley ve Shannon (1994) ve Dunkin (1997) uyarlanmıştır.
Şekil 2. Öğretmen niteliklerini değerlendirme
Öğretmen yeterlilikleri, bir anlamada öğretmenlik mesleğine giriş hatta başlama koşullarını oluşturmaktadır. Bu aşamada öğretmenin bilgi, beceri ve öğretime ilişkin hazırbulunuşluk düzeyi yoklanmaktadır. Bu aşamada Dunkin (1997) değerlendirmede öğretmene uygulanan sınav sonuçlarından, diploma başarı notlarından ve öğretmenle yapılan mülakat sonuçlarından yararlanılabileceğini dile getirmektedir. Öğretmenin öğretme davranışlarına ilişkin öğretme şekli ve diğer mesleki sorumluluklara ilişkin performansı ise sınıf gözlemlerine, öğrenci ve veli anketlerine, öğretmenin oluşturduğu seçki (ürün) dosyasına ve öz-değerlendirmeye dayandırılabilir. Öğretmenin öğretme sonuçları, başka bir deyişle öğretimin öğrenci üzerinde etkisi ise, öğrenci akademik başarı performansına dayalı ölçümler ile sağlanabilir.
ABD’de Öğretmen Değerlendirme Uygulamaları
Elli eyaletten oluşan Ülkede her eyalet öğretmen değerlendirme ilişkin farklı uygulamalara yer verse de federal hükümet öğretmen değerlendirmede bazı prensipler belirlemiştir (Akt. Tucker ve DeSander, 2006). Bu prensipler Tablo 1’de sunulmuştur.
Tablo 1. Öğretmen değerlendirmede yasal prensipler No Prensip Açıklaması
1. Yazılı politika Değerlendirmeye ilişkin tüm kriterler ve usule ilişkin uygulamalar yazılı sunulmalıdır.
2. Yasal uygunluk Uygulanan politika yasalara ve toplu pazarlık hükümlerine uygun olmalıdır.
3. Önceden bildirim
Tüm çalışanlar değerlendirmede kullanılacak kriterlere ilişkin bilgilendirilmeli, çalışana değerlendirme süreci başlamadan uygulama usulleri açıklanmış olmalıdır.
EYUDER YAYINLARI 61
4. Eğitimli
değerlendiriciler
Değerlendiriciler işlerinin gerektirdiği bilgiye sahip olmalı, politikanın öngördüğü verileri toplayacak şekilde eğitilmiş olmalıdır.
5. İşe ilişkin kriterler
Değerlendirme kriterleri olabildiğince objektif olmalı, işin gerekliliklerini ve okul sisteminin amaçlarını yansıtmalıdır.
6. Eşit muamele Değerlendirme uygulamaları Ülke ve yerel gereksinimleri karşılamalı, tüm çalışanlara eşit uygulanmalıdır.
7. Performans örüntüsü
Çalışanın davranış kalıp ya da kalıplarını (davranış örüntüsü) tanımlamak için çalışanın görev ve sorumluluklarına ilişkin performansı, bu manada geniş bir örneklem oluşturularak, yeterli süre boyunca izlenmelidir.
8. Belgeleme Performans değerlendirmeye ilişkin tüm süreç yazılı hale getirilmeli, yazılı belgeler muhafaza edilmelidir
9. Gelişme fırsatı İşe ilişkin performans yeterli ya da tatmin edici değil ise, endişe bildirilmeli, gelişim için net bir yön belirlenmeli, gelişim-iyileşme için yardım sağlanmalıdır.
10. Karar için kanıt Değerlendirme özetleri, personelle ilişkin kararını doğrulamak için yeterli belge ile sunmalıdır.
Tablo 1 göz önünde bulundurulduğunda federal hükümetin öğretmen değerlendirmede özellikle değerlendirme ölçütlerinin açık olması, değerlendiricilerin uzman olması ve değerlendirme sonuçlarının belgelere dayandırılması hususlarında hassasiyet gösterilmesi gerektiğini vurguladığı anlaşılmaktadır.
ABD’de 50 eyalet öğretmen değerlendirme de farklı uygulamalara yer verse de, pek çok eyalettin öğretmen değerlendirme uygulamalarına öğretmenler daha sistemde yer almadan, yeterlilik sürecinde başlattığı ve öğretmen adaylarına yeterlilik sınavlarının uygulandığı anlaşılmaktadır. Farklı eyaletler farkı öğretmen yeterlilik sınavları uygulasa da Praxis gibi öğretmenlerin temel akademik becerilerini, konu bilgisi ve içerik öğretim bilgisini ölçen yeterlilik sınavları (https://www.ets.org/praxis/about) ile branş öğretmenlerine yönelik daha özelde hazırlanmış sınavlar (Örneğin, yabancı dil öğretmenlerine uygulanan -The American Council on the Teaching of Foreign Languages [ACTFL]-, öğretmen adaylarının öğretecekleri dilde konuşma, okuma, yazma ve dinleme becerilerini ayrı ayrı ölçmekte ve yeterliliklerini belgelemektedir, https://www.actfl.org/publications/guidelines-and-manuals/actfl-proficiency-guidelines-2012), lisans diploması, öğretmenlik sertifikasıyla birlikte öğretmen adaylarından daha başvurularında talep edilmektedir. Aşağıda ABD Eğitim Departmanının sunduğu bazı okul bölgelerinde kullanılan öğretmen değerlendirme uygulamalarına ilişkin genel bilgileri yer almaktadır (https://www.ed.gov/labor-management-collaboration/conference/teacher-evaluation) :
ABC Birleştirilmiş Okul Bölgesi: Öğretmen değerlendirme belgesi öğretmenler ve yöneticiler tarafından ortaklaşa geliştirilir. Bölgede öğretmenler kendi performanslarını geliştirmek için Meslektaş Destek Sisteminden (The Peer Assistance Support System [PASS]) ek destek ya da koçluk talep edebilmektedirler.
Baltimore: Öğretmenler, olumlu değerlendirmeler de dahil olmak üzere bir dizi başarı ve etkinlik yoluyla “başarı üniteleri” (Achievement Units [AU]) kazanır; Kazanılan AU'lar maaş artışlarına neden olur. Bütün öğretmenler yılda bir kez değerlendirilir ve eyalet yasası değerlendirmenin yüzde 50'sini öğrenci akademik başarılarına (akademik gelişme verilerine) dayandırır.
Denver: Bölgede yeni tasarlanan öğretmen gözlem ve değerlendirme pilot uygulaması yapılmaktadır. Pilot uygulamada, öğretmenler gözlemlenmekte, hem meslektaşlarından, hem meslektaş gözlemcilerinden; hem de okul müdürlerinden geribildirimler alınmaktadır.
EYUDER YAYINLARI 62
Douglas Vilayeti: Performans iyileştirme planlarına ilişkin öğretmenler, dört idareci ve beş meslektaştan oluşan bir ekipten destek almaktadır. Vilayette öğretmenler yılda iki kez değerlendirilir.
Öğretmen değerlendirmeleri, öğretmene ait seçki dosyasının incelenmesini içerir.
Hillsborough Vilayeti: Vilayette üç bileşene dayanan bir öğretmen değerlendirme sistemi kullanılmaktadır. Sistemin üç bileşenini: Öğrencilerin öğrenme kazanımları (%40), müdür tarafından derecelendirme (%30) ve meslektaş konumunda bir usta öğretmen tarafından derecelendirme (% 30) oluşturur. Değerlendirme sistemi, öğretmenlerin ihtiyaçlarını en iyi karşılayan destekleri alması için mesleki gelişim ile uyumludur.
Montgomery Vilayeti: Eğitim birimi ve öğretmenler birliği, Jon Saphier'ın Becerikli Öğretmen (The Skillful Teacher) dayalı öğretim için bir çerçeve geliştirmiştir. Vilayette öğretmen değerlendirmede kullanılan Mesleki Büyüme Sisteminde (Professional Growth System [PGS]) performans standartları, Ulusal Mesleki Eğitim Standartları Kurulunun (National Board for Professional Teaching Standards) temel önermelerinden türetilen altı standart temel alınmıştır.
Değerlendirmelerde, sunulması gereken kanıtların bir parçası olarak öğrenci performans verileri kullanılır. PGS, değerlendirme amaçlı bir yılı takip eden ve hedeflenen mesleki gelişime ayrılmış iki yıllık bir mesleki büyüme döngüsünü önermektedir. Bir meslektaş ve incelemeci, acemi ve düşük performans gösteren öğretmene destek sağlar. Desteğe rağmen standardı karşılamayan öğretmenler görevden alınır.
New Haven: Sendika ve eğitim birimi, bu yıl öğrenci öğrenmesi, sınıf gözlemi ve mesleki değerlerdeki büyümeyi dikkate alan yeni bir değerlendirme sistemi başlatmıştır. Öğrencilerin öğrenmedeki gelişimi öğrenciye birden fazla yıl uygulanan sınavlar arasında tutarlılığa bağlı değerlendirilir. Süreçte, müdür ile öğretmen arasındaki mesleki ilişkiyi güçlendirecek konferanslara yer verilmektedir. Süreçte, “geliştirilmeli” ya da “örnek” öğretmen olarak tespit edilebilmesi için öğretmenlerin performansları, üçüncü tarafça da doğrulanmalıdır.
Plattsburgh: Bölgede, yeni öğretmenlere de yardım sağlaması için genişletilen Akran Yardımı ve İncelemesi (Peer Assistance and Review [PAR]) programı denenmektedir. Yeni öğretmenlerin tümü, değerlendirme için tam sorumluluğu bulunan bir "danışman öğretmen" ile birlikte çalışmaktadır.
Okul yöneticileri resmi olmayan değerlendirmeler yapabilir. Nihai kararlar PAR panelinde tespit edilir.
St. Francis: Başlatılan Öğrenci Performansı İyileştirme Programı (Student Performance Improvement Program), öğretmen değerlendirmenin yanı sıra, meslektaş değerlendirme, işe alma ve tazminatları hesaplamada da araç olarak hizmet etmektedir. Her öğretmenin iki kariyer danışmanı (bir takım lideri ve bir uzman) ve bir yöneticiden oluşan bir performans değerlendirme ekibi vardır. Ekip, öğretmenin yıllık büyüme hedefi belirlemesini sağlar, öğretmeni sınıfta dört kez gözlemler, öğretmenin öğrenci gelişimine ilişkin kanıtlarını gözden geçirmesine yardımcı olur. Performans değerlendirme ekibi öğretmene yıllık derece sağlar ve bu derece öğretmenin maaş takdirinde kullanılır. Ayrıca ekip, öğretmenin bir sonraki mesleki gelişim odağını planlar.
ABD’de öğretmen değerlendirme uygulamalarına yukarıda verilen örnekler birlikte değerlendirildiğinde Ülkede, öğretmen değerlendirmelerinde değerlendirmeyi yapanların öğretmenlerin ya okul yöneticileri ya da meslektaşları olduğu; değerlendirmede kullanılan en genel bileşenin ise, öğrenci akademik başarı değerlendirmeleri olduğu anlaşılmaktadır. Ülkede, öğretmenler öğrencilerinin akademik başarıları üzerinde önemli etkiye sahip kabul edildiğinden (Mendro, 1998; Nye, Konstantopoulos ve Hedges, 2004; Sanders ve Horn, 1998) öğrenci akademik başarıları yaygın biçimde öğretmen değerlendirmede bir ölçüt olarak kullanılmaktadır. Bu uygulamayı Ülkede meşrulaştıran bir diğer nedense 2001 yılında yürürlüğe giren Hiçbir Çocuk Geride Kalmasın (No Child Left Behind [NCLB]) Yasasıdır. NCLB Yasası, öğrenmeye ilişkin durumu ne olursa olsun öğretmenleri tüm öğrencilerini Ülkede her akademik düzey için belirlenmiş standartlara ulaştırma ile sorumlu kılmış; merkezi yapılan sınav sonuçlarından elde edilen öğrenci akademik başarı sonuçlarını
EYUDER YAYINLARI 63
da, hem okullarının hem de öğretmenlerinin değerlendirilmesinde kullanılmasını meşrulaştırmıştır (Anderson, 2005).
Bu gün ABD’nin pek çok eyaletinde öğretmen değerlendirmelerinde Değer Ekleme Modeli (Value-Added Model = [VAM]) kullanılmaktadır. Öğrenci başarısını doğrudan etkileyen ancak okulun ya da okulda sunulan eğitimin sağlamadığı etmenlerden (örneğin öğrencinin ailesinin sosyo-ekonomik durumu, ailesinin eğitim düzeyi gibi) izole edilerek değerlendirildiği modelde, öğrencinin merkezi uygulanan sınav sonuçları istatistiksel olarak analiz edilmekte, öğrencinin başarısındaki her değişim öğretmenin öğretimi ile ilişkilendirilmektedir (McCaffrey, Lockwood, Koretz ve Hamilton, 2003, iii, xi, Kupermintz, 2003). Model ayrıca, ABD’de okul başarı değerlendirmelerinde de kullanılmaktadır (Goldschmidth ve Choi, 2007). Aşağıda ABD’de farklı öğretim bölgelerinde kullanılan ve VAM dayalı öğretmen değerlendirme uygulamalarını içeren bir özet tablo (Tablo 2) sunulmuştur.
Tablo 2. Öğrenci başarı ölçümlerinin öğretmen değerlendirilmesinde kullanıldığı modellere ilişkin özet tablosu (farklı değer ekleme model uygulamaları)
Özelliği Oregon: Çalışma
Öğrencilerin öğrenmeleri nasıl ölçülür? Öğrenci gelişimi öğretim öncesi ve
Bu bilgi öğretmen değerlendirmesinde nasıl kullanılır?
Oregon bu
EYUDER YAYINLARI 64
VAM, öğrenci başarısında öğretmenin etkisine ilişkin somut veriler sağlandığından öğretmenlerin değerlendirilmesi ve ödüllendirilmesinde, hatta öğretmenlerin sözleşmelerinin yenilenmesinde ve iptal edilmesinde geçerli bir değerlendirme yöntemi olarak kullanılmaktadır (Darling-Hammond, 2015; Kupermintz, 2003; McCaffrey, Lockwood, Koretz ve Hamilton, 2003).
Türkiye’de Öğretmen Değerlendirme Uygulamaları
Türkiye’de eğitim öğretim hizmetlerinin sunumundan sorumlu öğretmenler genellikle Milli Eğitim Bakanlığına (MEB) bağlı Ülke resmi okullarında ya da Bakanlığın denetimi altında ki özel okullarda çaışmaktadırlar. Bakanlık en büyük işveren olarak nitelikli öğretmen yetiştirme ile ilgili 2017-2023 yıllarını kapsayan bir strateji belgesi hazırlamıştır (http://oygm.meb.gov.tr/www/ogretmen-strateji-belgesi-yayimlandi/icerik/406 ). Belgeye göre Bakanlığın gözünden mevcut eğitim sistemini iyileştirmenin ön önemli adımlarından biri yüksek nitelikli, iyi yetişmiş ve mesleğe uygun bireylerin öğretmen olarak seçilmesidir. Böylece Bakanlık sınıfta ders vermesi gereken öğretmenleri ile ilgili sınır değerleri tespit etmiştir. İşveren olarak MEB çalıştıracağı öğretmenlerde lisans belgesi sahibi olma, Kamu Personeli Seçme Sınavında kendi branşı içinde sıralamaya girme, yapılan mülakat sınavında başarılı olma, göreve başladığı ilk yıl staj programını başarıyla geçme standartlarını öğretmen olarak tescillemede (licensure) kullanmaktadır. Öğretmen yetiştiren eğitim fakülteleri içeriği alan eğitimi ve pedagoji eğitiminden oluşan programlarını ve programlar için tanımladığı kazanımlarını başarı ile tamamlama durumunu ölçüt olarak diplomalandırmada (certification) kullanmaktadır. Böylece Türk eğitim sisteminde öğretmenlik mesleğine ilişkin öğretmen yetiştirenlerle (eğitim fakülteleri), öğretmen çalıştıranlar (MEB) arasında kimlerin öğretmen olabileceği, yeterlilikleri ile ilgili farklı görüşlerin ortaya çıktığından bahsedilebilir.
Türk milli eğitim sistemi öğretmen değerlendirme uygulamaları yönetimsel olarak incelendiğinde ise, Bakanlığın öğretmen değerlendirme için kurumsal anlamda Bakanlık merkez teşkilatı, bakanlık taşra teşkilatı ve okul olmak üzere bir yapı oluşturulduğu anlaşılmaktadır. Bu yapıya göre öğretmen değerlendirmeye ilişkin Bakanlıkta, temeli 1960’da kurulan “Öğretmen Okulları Genel Müdürlüğü”ne dayanan, 1992 tarih ve 3797 sayılı “Milli Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun’la adı “Öğretmen Yetiştirme ve Eğitimi Genel Müdürlüğü” olarak değiştirilen ve en son 14.09.2011 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 652 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile
“Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü”nün hizmet verdiği görülmektedir. Genel
“Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü”nün hizmet verdiği görülmektedir. Genel