Türk Kadınının Vücut Yapısı

20. Yüzyıldaki teknolojik geliĢmelere paralel olarak hazır giyim üretiminde de büyük geliĢmeler yaĢanmıĢtır. GeniĢ tüketici kitlelerinin ihtiyaçlarını karĢılaması istenen hazır giyim sektörünün bu beklentileri karĢılayabilmesi için üretilen ürünlerin bedene, vücut tipine, günün modasına ve renklerine uyum sağlaması gerekmektedir.

Bugün Türk hazır giyim sektörünün en büyük problemlerinden biri beden ölçüleri standardizasyonu konusunda detaylı çalıĢmaların bulunmamasıdır. Bu yüzden Türkiye‟de iç tüketime yönelik giysi üreten iĢletmeler ya baĢka ülkelerin beden ölçülerini kullanarak ya bireysel beden ölçülerinden yararlanarak ya da satıĢ sonrası müĢterilerden edindikleri bilgilerle oluĢturdukları beden ölçülerine göre üretimlerini gerçekleĢtirmektedirler (Çileroğlu, 2006, s. 1).

Kadının uluslar arası ölçüde değiĢen anatomik yapısı, giyimini önemli ölçüde Ģekillendirip belirlemektedir (Bacınoğlu, 1995, s.5).

Ġnsanın anatomik yapısına iliĢkin ölçüler, günümüzde, özellikle geliĢmiĢ ülkelerde, geniĢ bir Ģekilde araĢtırılmaktadır. Çoğu yayında, „insanın ortalama ölçüleri‟ olarak yer alan bu ortalama değerler, doğal olarak sadece çalıĢmanın yapıldığı topluma iliĢkin ortalama değerlerdir (ġahmay, 1982, s. 20).

Vücut ölçülerinin belirlenmesi, insanın tüketim ve kullanımına yönelik üretim yapan birçok alanda ürünlerin boyutlandırılması için ilk basamağı oluĢturur. Üretim yapılacak ürün kategorisinde ihtiyaç duyulan ölçülerin hedef kitleyi temsil eden bir örneklem grubundan alınması, aralarındaki iliĢki ve oranların saptanması konuya iliĢkin sorunların çözümüne en büyük katkıyı sağlayacaktır ( Çileroğlu, 2006, s. 13).

Giysilerin boyutlandırılması veya beden ölçülerinin belirlenmesinde kullanılan ölçülendirme sistemleri giysiden giysiye, ülkeden ülkeye, firmadan firmaya önemli değiĢiklikler göstermektedir.

Bir giysinin iĢçilik ve malzeme kalitesi ne olursa olsun modaya ne kadar uygun olursa olsun, eğer vücuda uygun değilse ve ölçülerde problem varsa bunun sonucu olarak memnuniyetsizlik ve satıĢların olumsuz yönde etkilenmesi kaçınılmazdır (Kayacan ve Dayık, 2001, s.172).

Ülkemizde beden ölçü standartlarının oluĢturulabilmesi yolunda ilk çalıĢmalar orduda baĢlamıĢtır. Daha çok askerlerden toplanan ölçülerden dikimevlerinde subay ve er elbiseleri dikimi için standartlar geliĢtirilmiĢtir. Diğer taraftan devlet istatistik enstitüsünde yapılan ve yayımlanan ilk beden ölçü standardizasyon çalıĢmaları erkek iç

çamaĢırları üzerine olmuĢtur. Daha sonraları Sümerbank‟ta dıĢ giyime yönelik ilk Türk erkek beden standartları oluĢturulmuĢtur (Mete, 1999, s.8).

Hazır giyim sektöründe kullanılan kalıplar, eğitime sahip olmayan kiĢiler tarafından uzun tecrübeler sonucunda hazırlanan kalıplar ya da çeĢitli ülkelerde yapılan araĢtırmalar sonucu elde edilen bulgulara göre geliĢtirilen, fakat Türk kadınının beden ölçülerini ve vücut tiplerini yansıtmayan sistemler kullanılarak hazırlanan kalıplardır (GürĢahbaz, 2001, s. 94).

Türkiye‟de insan vücuduna ait antropometrik veriler yetersizdir. Sınırlı sayıda kiĢiler üzerinde yapılmıĢ olan araĢtırma sonuçlarına göre ise, Türk insanı için antropometrik ölçüler belirlenmeye çalıĢılmaktadır (Vural , Çivitçi, Ağaç, 2001, s. 208). Tasarımcı- üretici-tüketici iliĢkilerinin daha çok önem kazandığı son yıllarda, bir endüstri ürünü olan giysi, tasarım ilkeleri ve elemanlarının antropometrik özellikleri de dikkate alınarak üretilmelidir.

Standart tablolardaki temel ölçülerin karĢılaĢtırılması sonucu Türk kadınlarının vücut boyutları ve vücut formları arasında önemli farklılıkların olduğu söylenebilir. Vücut boyutlarında ve formlarındaki bu farklılıklar dikkate alındığında mevcut çizim sistemlerinde kullanılan kabuller Türk kadın vücut ölçüleri için uygun olmayacaktır (Ercan, 1994, s. 235).

ĠĢletmelerin genellikle dıĢ ülkelerden alınan standartları ve mamul ölçüleri kullandıkları görülmektedir. Ayrıca, iĢletmelerin çoğunun ara beden kullanmadıkları ve giysi tasarımında kullandıkları hammadde ve yardımcı malzemelerin kullanılabilirlik özelliklerine dikkat etmedikleri saptanmıĢtır (Vural , Çivitçi, Ağaç, 2001, s. 208).

Bir giysi kalıbının hazırlanmasında birçok etken rol oynar. Bunların baĢında beden ölçüleri gelir. Ġnsan vücudu kiĢiye ve topluma göre değiĢen boyut ve özelliktedir. Her ne kadar boyutlar farklı ise de çeĢitli vücut ölçüleri arasında sabit sayılabilen bazı oranlar söz konusudur. Bunlar kalıp hazırlama da yararlı olmakla beraber, değiĢik bedenlere ait standart ölçülerin değiĢik toplumlarda tespit edilmiĢ olması, memleketimiz için de kadınlara ait kalıp geliĢtirmenin önemini ortaya koymaktadır. Ülkemizde hazır giyim sanayinin hızla geliĢmesi ve hazır giyim ürünlerinin geniĢ halk kesiminin

ihtiyacını karĢılar duruma gelmesi, bu ürünlerin her bedene uyum sağlaması arz ve talep sorunlarını ön plana çıkarmıĢtır. Bu sorunlardan en önemlisi Ģüphesiz, standart beden ölçülerinin bilinmesi ve bu ölçülere uygun kalıp sisteminin geliĢtirilmesidir (Topaloğlu, 1995, s.466)

Ülkemizde hazır giyim sanayinin özel kesim atölyelerinde kullanılan ölçü standartları, tecrübeli terziler tarafından beden ölçülerinin bir düzene konulması ile veya yurt dıĢındaki ölçü sistemlerinin adaptasyonu ile elde edilmektedir. Bu durum alıcı- pazarlayıcı açısından olumsuzluk yaptığı gibi emek, zaman ve malzeme israfına da yol açmaktadır. Bunların önlenebilmesi için yetiĢkin Türk kadın ölçülerinin doğru olarak alınması, bu ölçülere uygun kalıp hazırlanması ve Türk kadınlarının beden ölçüleri ile ilgili olarak Türkiye genelinde büyük çapta yoğun bir araĢtırmanın yapılması gerekmektedir (Topaloğlu, 1995, s.466).

Bugün hazır giyim sektörünün en büyük problemlerinden biri beden ölçüleri standardizasyonu konusunda detaylı çalıĢmaların bulunmamasıdır. Bu yüzden Türkiye‟de iç tüketime yönelik giysi üreten iĢletmeler ya baĢka ülkelerin beden ölçülerini kullanarak ya bireysel beden ölçülerden yararlanarak ya da satıĢ noktası müĢterilerden edindikleri bilgilerle oluĢturdukları beden ölçülerine göre üretimlerini gerçekleĢtirmektedirler (Aydın ve Çileroğlu, 2006, s.67)

Aydın (1989), Türk kadının beden ölçüleri isimli makalesinde baĢka ülkelerden alınan standart ya da kalıpların Türk kadınları için uygun düĢmediğini belirtmiĢtir (Aydın, 1989, s. 12).

Türkiye‟de hazır giyim iĢletmelerinin kendi oluĢturdukları ölçü tabloları ya da uluslar arası ölçü standartlarını kullanarak üretim yapmaları, üretilen giysilerin hem Türk insanına uymamasına hem de beden numarasını belirlemede firmalar arası farklı ölçümlendirmeden kaynaklanan karıĢıklıklara neden olmaktadır (Bulgun, 1994, s.2).

Hazır giyim sanayinde seri üretim söz konusu olduğundan giysilerin müĢteriye göre tek tek prova yapılması imkânı yoktur. Ġnsan vücudu kiĢiye ve topluma göre değiĢen boyut ve özelliklerdedir. Her ne kadar boyutlar farklı iseler de çeĢitli vücut ölçüleri arasında sabit sayılabilen bazı oranlar söz konusudur. Bunlar kalıp

hazırlanmasında yararlı olmakla birlikte, değiĢik bedenlere ait standart ölçülerin değiĢik toplumlarda saptanmıĢ olması kalıp geliĢtirmenin bir ön koĢuludur (BaĢer,1983, s.4 ).

Giysinin vücuda uygunluğu, beden kalıbının vücut özelliklerine, boyutlarına göre hazırlanmasına bağlıdır. Diğer anlamda ölçüler, bir giysi kalıbının omurgasını oluĢturmaktadır. Giysi kalıbının hazırlanmasında bu denli etkin rol oynayan ölçülerin, toplum özelliklerini yansıtan standartlarda olması gerekir ( Baysal, 1995, s.35).

Giysi elde etmede üç boyutlu vücut formunu iki boyutlu kağıt üzerine aktaran kalıplar baz alınır. Bu amaçla terzilerin pratik yöntemlerini incelenmesiyle baĢlayan yöntem geliĢtirme çabaları, günümüzde hala araĢtırma konusu olmaya devam etmektedir. Temel kalıp hazırlama yöntemleri bir dizi çizim kuralından oluĢan mekaniksel yaklaĢımlardır. Mevcut kalıp hazırlama sistemleri öncelikle geliĢtirildikleri topluma yöneliktir. Toplumlararası yapı ve ölçü farklılıkları, kalıp sistemlerini uygulamak isteyen diğer toplumlardaki kiĢilerde ve hatta kendi toplumlarında, uyum problemleri görülmüĢtür. Bu nedenle toplumların öncelikle standart vücut ölçülerini belirlemesi ve daha sonra kendi toplumlarına uygun kalıp hazırlama sistemlerini geliĢtirmeleri gerekmektedir (GürĢahbaz, 2001, s.57).