Sevinç ALKAN KORKMAZ2
Mergül SARAF YILDIZOĞLU3
Sibel ÖZDEN4
ÖZET
Çalışma kapsamında, inşaat sektörüyle doğrudan ilişkisi göz önünde tutularak, İç Mimarlık eğitiminde çevresel sürdürülebilirlik olgusu üzerinde durulmaktadır. 1925-2000 yılları arasında kurulan, en az 20 yıldır eğitim vermekte olan İç Mimarlık ve İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı bölümleri incelenmiştir. Bu çerçevede, 7 farklı ilde konumlanan 8’i devlet, 8’i vakıf üniversitesi olan 16 farklı kurumda yürürlükte olan eğitim müfredatı taranmıştır. Belirlenen kurumlar, öğrenci-akademisyen sayıları ve uzun süreli mesleki eğitim deneyimleri göz önünde bulundurularak seçilmiştir, ve ülke genelindeki duruma dair bilgi verici nitelikte olacakları düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: İçmimarlık eğitimi, iç mimarlık müfredatı, sürdürülebilirlik, çevresel
sürdürülebilirlik, çevre
ABSTRACT
This study focuses on the concept of environmental sustainability in the undergraduate programs of Interior Architecture. As a sample group, the departments of interior architecture which were established between 1925-2000 and have been providing education for at least 20 years. In this framework, 16 different departments were scaned on the concept of environmental sustainability relates with which courses is included in the curriculums. It is pointed out that the concept of sustainability, which has an important place in all areas of industry, is covered by interior design. It has been researched how much designer candidates will interact with the concept of sustainability in the education process.
Key Words: Interior design education, the curriculum of interior design, sustainability, environmental
sustainability, environment
1 Bu çalışma, 2020-2021 yılları arasında İstanbul Rumeli Üniversitesi tarafından desteklenen “İç Mimarlık Alanında Karma (Örgün+Uzaktan) Eğitim Olanaklarının Araştırılması” başlıklı Bilimsel Araştırma Projesi’nin bulgularına dayanmaktadır.
2 İstanbul Rumeli Üniversitesi, Türkiye, e-mail: sevinc.alkankorkmaz@rumeli.edu.tr ORCID: 0000-0002-9417-3089
3 İstanbul Rumeli Üniversitesi, Türkiye, e-mail: mergulsaraf@gmail.com ORCID: 0000-0002-1377-2734
4 İstanbul Rumeli Üniversitesi, Türkiye, e-mail: sibel.ozden@rumeli.edu.tr ORCID: 0000-0002-3125-6581
SUSTAINABILITY IN THE CURRICULUM OF INTERIOR
ARCHITECTURE
1. RUMELİ SÜRDÜRÜLEBİLİR ÇEVRE İÇİN ENERJİ VE TASARIM SEMPOZYUMU 4 - 5 ŞUBAT 2021 SİLİVRİ - İSTANBUL
150
1. GİRİŞ
Sürdürülebilirlik olgusu hemen her alanda olduğu gibi inşaat sektöründe de güncel tartışmaların konusudur. Ancak meslek pratiği ile bu kadar iç içe olan kavramın, mesleki eğitimde bulduğu (ya da bulamadığı) karşılık, profesyonellerin konuya bakışını şekillendiren belirleyici unsurdur. Bu noktadan hareketle çalışma kapsamında İç Mimarlık müfredatında çevresel sürdürülebilirlik olgusunun yeri ve ağırlığını tartışılacaktır.
Sürdürülebilirlik, en temelde güncel ihtiyaçları karşılarken kaynakları korumak ve gelecek nesillere değişime uğramamış bir çevre bırakmak için yapılan faaliyetlerin tümüdür (Collin, 2004). İlhan Tekeli (2001), sürdürülebilirliği “çevre hareketi içinde ortaya çıkan, oldukça yaygın olarak kabul gören ve içeriği siyasal süreç içinde, sürekli olarak yeniden belirlenmeye çalışılan bir ahlak ilkesi” olarak tanımlamaktadır. Bu bağlamda “insanlar kendi önceliklerini terk etmeden, çevresel tehlikeleri göz önünde tutarak daha bilinçli davranırlarsa, (ve) uygun teknolojileri kullanırlarsa gelişmelerini” sürdürebileceklerdir. William McDonough (1992) ise, sürdürülebilirlik olgusunu insani gelişme ve paralelinde sürekli büyümenin yanında çevre için duyulan endişelerin ortak ifadesi olarak ele almaktadır. Bu noktada, ana ilgi alanı çevre olmakla birlikte sürdürülebilirliğin çok boyutlu bir olgu olduğunu söylemek mümkündür. Temel bir ayrıma gidildiğinde ise, çevresel, kültürel ve sosyo-ekonomik sürdürülebilirlikten bahsedilebilmektedir (Kısa Ovalı, Delibaş 2016).
Bu çalışma kapsamında, inşaat sektörüyle doğrudan ilişkisi göz önünde tutularak, İç Mimarlık eğitiminde çevresel sürdürülebilirlik olgusu üzerinde durulmaktadır. Az sayıda da olsa ülkemizde bu alanda yapılmış akademik çalışma mevcuttur. Örneğin Serkan Sipahi ve Alper Torun (2019), LEED ve BREEAM sertifikasyon sistemlerine ait iç mekanı etkileyen kriterleri kullanarak iç mimarlık müfredatlarını incelemişlerdir. Derya Adıgüzel Özbek (2011, 2015) ise, çevresel yaklaşım bağlamında Türkiye’deki İç Mimarlık eğitimini irdelemiştir. Diğer taraftan Mimarlık eğitimi ve müfredatı üzerinden yürütülmüş çok sayıda benzer çalışmadan söz edilebilir (Kobaş, Bahadır, 2011; vb.).
Bu noktada Türkiye’de İç Mimarlık eğitiminin tarihi ve güncel durumu ile ilgili kısa bir değerlendirme yapılarak, çalışmanın örneklem seçimi ve gerekçelerine değinilecektir. Türkiye’de iç mimarlık eğitimi iki önemli kurumla başlamıştır. Ülkemizin ilk sanat ve mimarlık yüksekokulu, resmi adı “Mekteb-i Sanayi-i Nefise-i Şâhâne” olan “Sanayi-i Nefise Mektebi’” 1 Ocak 1882 tarihinde sanat tarihçisi, arkeolog, müzeci ve ressam Osman Hamdi Bey tarafından kurulmuştur. 1923 yılında ise, kurum bünyesinde Tezyinat (Süsleme) Bölümü açılarak içmimarlık alanında formal eğitimin ilk adımı atılmıştır. 1929 – 1932 yılları arasında Tezyinat Bölümü’nün uzmanlık dallarının seramik, iç mimari, grafik ve afiş atölyeleri olduğu bilinmektedir (URL – 1). Türkiye’de iç mimarlık eğitimiyle ilgili ilk resmi kayda ise “1934 yılındaki Tezyinat Sanatları Bölümü’nün Yönetmeliği’nde yazan Dahili Tezyinat Atölyesi” başlığı
1. RUMELİ SÜRDÜRÜLEBİLİR ÇEVRE İÇİN ENERJİ VE TASARIM SEMPOZYUMU 4 - 5 ŞUBAT 2021 SİLİVRİ - İSTANBUL
151
ile rastlanılmaktadır (Kaptan, 2014). Sanâyi-i Nefîse Mektebi’nin adı 1928 yılında Güzel Sanatlar Akademisi’ne dönüştürülmüştür. Kurum, 1969 yılında İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi, 1982 yılında Mimar Sinan Üniversitesi ve son olarak da 2004 yılında Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi adını almıştır (URL – 1).
Türkiye’deki ikinci formal iç mimarlık programı ise, 1957 yılında Bauhaus ekolünün etkisinde kurulan Devlet Tatbiki Güzel Sanatlar Okulu’nda başlamıştır. Stuttgart Akademisi’nden Prof. Adolf Schneck’ın kurucu yönetim danışmanlığı görevine getirildiği okulda Mobilya ve İçmimarlık, Grafik Sanatlar, Dekoratif Resim, Tekstil Sanatları ve Seramik Bölümleri ile eğitime başlanmıştır. Mobilya ve İçmimarlık bölümünün adı, 1971 yılında “İçmimarlık Bölümü” olarak değiştirilmiştir (URL – 2).
Türkiye’de formal içmimarlık eğitimini başlatan bu iki bölümün mesleki eğitim yaklaşımları birbirlerinden oldukça farklı gelişmiştir. Bu farklılık, daha çok benimsenen eğitim modellerinden kaynaklanmaktadır. Güzel Sanatlar Akademisi’nde (Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi) Fransız eğitim sistemine yakın bir yaklaşım benimsenirken, Tatbiki Güzel Sanatlar Okulu’nda (Marmara Üniversitesi) Alman eğitim sistemi kabul görmüş, Adolf Schneck, Bauhaus eğitim modelinin bir benzerini uygulamıştır (Kaptan, 2014).
Türkiye’de 1985 yılına kadar yalnızca bu iki kurumda İç Mimarlık lisans eğitimi verilmiştir. Sonrasında ise, Hacettepe Üniversitesi İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı (1985) ve İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı (1987) bölümlerinin kurulmuştur. Bu dört okul bugün dahi Türkiye’deki iç mimarlık eğitimine yön verir niteliktedir. Diğer taraftan 2000 yılına kadar yalnızca 14 okulda (Tablo-1) iç mimarlık eğitimi veriliyorken, sonrasında bu sayı hızla artmıştır. 2019 Yükseköğretim Program Atlası verilerine göre, 69’ü Türkiye’de ve 5’i de Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde olmak üzere toplam 74 okulda iki farklı isim altında iç mimarlık eğitimi verilmektedir. Türkiye’de SAY taban puanı ile öğrenci alan 33 adet iç mimarlık bölümü ve EA taban puanı ile öğrenci alan 36 adet iç mimarlık ve çevre tasarımı bölümü bulunmaktadır (URL – 3).
Çalışma kapsamında, 1925-2000 yılları arasında kurulan, en az 20 yıldır eğitim vermekte olan İç Mimarlık ve İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı bölümleri incelenmiştir. Belirlenen kurumlar, öğrenci-akademisyen sayıları ve uzun süreli mesleki eğitim deneyimleri göz önünde bulundurularak seçilmiştir, ve ülke genelindeki duruma dair bilgi verici nitelikte olacakları düşünülmektedir. Bu çerçevede, 7 farklı ilde konumlanan 8’i devlet, 8’i vakıf üniversitesi olan 16 farklı kurumda yürürlükte olan eğitim müfredatı incelenmiştir. İncelenen kurumların 4’ünde İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı bölümü, 12’sinde ise İç Mimarlık bölümü adı altında eğitim verilmektedir (Tablo-1).
1. RUMELİ SÜRDÜRÜLEBİLİR ÇEVRE İÇİN ENERJİ VE TASARIM SEMPOZYUMU 4 - 5 ŞUBAT 2021 SİLİVRİ - İSTANBUL
152
Tablo 1 İncelenen Bölümler Listesi
(Kullanılan veriler öncelikle üniversitelerin resmi web sayfalarından erişilen bilgilerden derlenmiştir. Ayrıca Sınav Türü ve Kontenjan verilerine YÖK ATLAS 2019’dan ulaşılmıştır).
ÜNİVERSİTE TÜR İL FAKÜLTE BÖLÜM EĞİTİME
BAŞLAMA YILI SINAV TÜRÜ KONTENJAN ENSTİTÜ
LİSANÜSTÜ PROGRAM TÜRÜ
MİMAR SİNAN GÜZEL
SANATLAR ÜNİ. DEVLET İSTANBUL Mimarlık İç Mimarlık 1925 SAY / MF-4 60 Fen Bilimleri YL + DR
MARMARA ÜNİ. DEVLET İSTANBUL Güzel Sanatlar İç Mimarlık 1957 SAY / MF-4 60 Güzel Sanatlar YL + SY
HACETTEPE ÜNİ. DEVLET ANKARA Güzel Sanatlar İç Mimarlık ve Çevre
Tasarımı 1985 EA / TM -1 80 Güzel Sanatlar YL + DR İHSAN DOĞRAMACI BİLKENT
ÜNİ. VAKIF ANKARA
Güzel Sanatlar, Tasarım ve Mimarlık
İç Mimarlık ve Çevre
Tasarımı 1987 EA / TM-1 160 Sosyal Bilimler YL + DR ESKİŞEHİR TEKNİK ÜNİ. DEVLET ESKİŞEHİR Mimarlık ve Tasarım İç Mimarlık 1991 SAY / MF-4 70 Güzel Sanatlar YL + SY
KARADENİZ TEKNİK ÜNİ. DEVLET TRABZON Mimarlık İç Mimarlık 1993 SAY / MF-4 70 Fen Bilimleri YL
YEDİTEPE ÜNİ. VAKIF İSTANBUL Mimarlık İç Mimarlık 1996 SAY / MF-4 93 Fen Bilimleri YL+DR
ÇANKAYA ÜNİ. VAKIF ANKARA Mimarlık İç Mimarlık 1997 SAY / MF-4 60 Fen Bilimleri YL + DR
BEYKENT ÜNİ. VAKIF İSTANBUL Mühendislik - Mimarlık İç Mimarlık 1997 SAY / MF-5 100 Lisansüstü Eğitim YL KADİR HAS ÜN. VAKIF İSTANBUL Sanat ve Tasarım İç Mimarlık ve Çevre
Tasarımı 1997 EA / TM-1 70 Lisansüstü Eğitim YL
MALTEPE ÜN. VAKIF İSTANBUL Mimarlık ve Tasarım İç Mimarlık 1997 SAY / MF-4 50 Lisansüstü Eğitim YL
KOCAELİ ÜN. DEVLET KOCAELİ Mimarlık ve Tasarım İç Mimarlık 1998 SAY / MF-4 70 Sosyal Bilimler YL
BAHÇEŞEHİR ÜN. VAKIF İSTANBUL Mimarlık ve Tasarım İç Mimarlık ve Çevre
Tasarımı 1998 EA / TM-1 94 Lisansüstü Eğitim YL
HALİÇ ÜN. VAKIF İSTANBUL Mimarlık İç Mimarlık 1999 SAY / MF-4 70 Lisansüstü Eğitim YL
AKDENİZ ÜNİ. DEVLET ANTALYA Mimarlık İç Mimarlık 2000 SAY / MF-4 70 Fen Bilimleri YL
ÇUKUROVA ÜNİ. DEVLET ADANA Mimarlık İç Mimarlık 2000 SAY / MF-4 60 Sosyal Bilimler YL
2. YÖNTEM
Çalışma kapsamında öncelikle belirlenen üniversitelerin resmi internet sitelerinde yayınlanan müfredat bilgileri derlenmiştir. Ulaşılan müfredatlar taranmış, zorunlu dersler dört ana başlık (Tasarım, Tarih ve Kuram, İfade Teknikleri ve Bilişimsel Teknolojiler, Uygulama Bilgisi ve Teknolojisi) altında sınıflandırılmıştır. İkinci aşamada çevresel sürdürülebilirlik olgusu ile ilişkili anahtar kelimeler belirlenmiştir. Yapılan literatür araştırmasında çevresel sürdürülebilirlik ile ilişkili en sık karşılaşılan terimler listelenmiş, ilk beş sözcük anahtar kelime olarak belirlenmiştir (Sürdürülebilir(lik), Çevre, Enerji, Ekoloji, Doğa(l)). Üçüncü aşamada ise, sürdürülebilirlik olgusu ile ilişkili belirlenen anahtar kelimeler, müfredatların Tarih ve Kuram ile Uygulama Bilgisi ve Teknolojisi gruplarında yer alan derslerin isminde ve/veya içeriğinde aranmıştır. Bu anahtar kelimeler ile ilişkilenen dersler, sürdürülebilirlik kavramıyla ilgili dersler olarak kabul edilerek, çalışma bu temel kabul üzerinden yürütülmüştür. Doğrudan dersin adında anahtar kelimelerin yer aldığı dersler temel dersler, anahtar kelimelerin ders içeriğinde geçtiği dersler ise destekleyici dersler olarak adlandırılmıştır. Zorunlu dersler üzerinden elde edilen bu verinin yanında müfredatta yer alan seçmeli dersler taranmış, sürdürülebilirlik ile ilişkili temel derslerin sayısal verileri elde edilmiştir. Bu çerçevede hazırlanan tablolar üzerinden çevresel sürdürülebilirlik ile ilişkili derslerin müfredattaki yeri ve ağırlığı, sayısal olarak ortaya konmuş ve yorumlanmıştır.
1. RUMELİ SÜRDÜRÜLEBİLİR ÇEVRE İÇİN ENERJİ VE TASARIM SEMPOZYUMU 4 - 5 ŞUBAT 2021 SİLİVRİ - İSTANBUL
153
3. BULGULAR
Tablo 2 Sürdürülebilir(lik), Çevre, Enerji, Ekoloji, Doğa(l) anahtarın kelimelerinin yer aldığı zorunlu dersler
İç Mekanda çevre Kontrol Sistemleri Fiziksel Çevre Kontrolü Çevre Denetimi Sürdürülebilir Tasarım Çevre Analiz Yöntemleri People and Environment Sustainable Design for Interiors Çevre Psikolojisi Çevre Kontrol Sistemleri Stüdyosu MİMAR SİNAN GÜZEL
SANATLAR ÜNİ. MARMARA ÜNİ. HACETTEPE ÜNİ. İHSAN DOĞRAMACI BİLKENT
ÜNİ. ESKİŞEHİR TEKNİK ÜNİ. KARADENİZ TEKNİK ÜNİ. YEDİTEPE ÜNİ. ÇANKAYA ÜNİ. BEYKENT ÜNİ. KADİR HAS ÜN. MALTEPE ÜN. KOCAELİ ÜN. BAHÇEŞEHİR ÜN. HALİÇ ÜN. AKDENİZ ÜNİ. ÇUKUROVA ÜNİ. ÜNİVERSİTE
ZORUNLU DERSLER (TARİH ve KURAM - UYGULAMA BİLGİSİ ve TEKNOLOJİSİ)
Çalışma kapsamında öncelikle belirlenen üniversitelerin resmi internet sitelerinden ulaşılan müfredat bilgileri taranmış ve zorunlu dersler; Tasarım, Tarih ve Kuram, İfade Teknikleri ve Bilişimsel Teknolojiler, Uygulama Bilgisi ve Teknolojisi olmak üzere dört ana gruba ayrılmıştır. Belirlenen gruplar ve dahil olan dersler anahtar kelimeler üzerinden bir ön incelemeye tabii tutulmuştur. Bu çerçevede, tasarım grubu dersleri, anahtar kelimeler ile ilişkili yeterli veri elde edilemediği için taramaya dahil edilmemiştir. Bu grupta yer alan iç mimari proje ve mobilya tasarımı derslerinin dahil oldukları döneme göre içerikleri değişmekle birlikte, genelde bu değişim ders isimlerine yansımamaktadır. Yalnızca Kadir Has Üniversitesi’nin müfredatında proje derslerinden birinin doğrudan “Sürdürülebilirlik” olgusu ile ilişkilendirildiği görülmüştür (İç Mimari Proje 5: Sürdürülebilir İç Mekanlar Stüdyosu). Diğer okullarda bu ilişki ders içeriğinde kurulmuş olsa bile, müfredat ders tablosuna yansımamaktadır. Çoğunlukla proje ders bilgi paketlerinin içerik kısımlarında 1 ya da 2 cümle ile ifade edilen dolaylı bir ilişkiden
1. RUMELİ SÜRDÜRÜLEBİLİR ÇEVRE İÇİN ENERJİ VE TASARIM SEMPOZYUMU 4 - 5 ŞUBAT 2021 SİLİVRİ - İSTANBUL
154
bahsetmek mümkündür. İfade Teknikleri ve Bilişimsel Teknolojiler grubu derslerinde de doğrudan sürdürülebilirlik olgusuna odaklanan bir içerik ile karşılaşılmamıştır.
Böylelikle, yalnızca Tarih ve Kuram ile Uygulama Bilgisi ve Teknolojisi gruplarının daha kapsamlı ele alınmasına karar verilmiştir. Zorunlu dersler üzerinden yapılan çalışmada, Sürdürülebilir(lik) Çevre, Enerji, Ekoloji, Doğa(l) terimleri anahtar kelime olarak kullanılmıştır (Tablo-2). Ders isminde sürdürülebilir tasarım olgusu yalnızca iki okulda kullanılmaktadır (İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi, Çankaya Üniversitesi). Çevre sözcüğü ise, fiziksel çevre kontrolü, çevre psikoloji ve çevre analizi derslerinde karşımıza çıkmaktadır. Ders içerikleri incelendiğinde ise, yalnızca fiziksel çevre kontrolü derslerinin çevresel sürdürülebilirlik ile ilişkili ele alınabileceği görülmüştür. İncelenen okul müfredatlarında Enerji, Ekoloji ve Doğa(l) sözcüklerinin ders isminde yer aldığı zorunlu ders bulunmamaktadır. Diğer taraftan bu sözcükler ile örtüşen derslere çoğunlukla okulların seçimlik ders havuzunda yer verildiği, bölüm dersi olarak açılmasa dahi diğer bölümlerden alınabildiği görülmüştür.
4. DEĞERLENDİRME VE ÇIKARIMLAR
Bu çalışma, İç Mimarlık eğitiminde sürdürülebilirliğin yeri ile ilişkili güncel durumu, müfredat verileri üzerinden ortaya koymayı amaçlamaktadır. Araştırma sonuçları, iç mimarlık bölümü eğitim müfredatlarında sürdürülebilirlik olgusu ile ilişkili bir yapılanmanın olmadığını göstermektedir. Özellikle çevresel sürdürülebilirlik olgusunun eğitim sistemine entegre edildiği daha nitelikli bir tasarım eğitimi için müfredatların gözden geçirilmesi hatta yeniden oluşturulması gerekmektedir. Müfredatların yanında ders içeriklerinin çoğunlukla olması gerekenden daha geniş çerçeveler çizdiği, sürdürülebilirlik kelimesi geçse bile kavram ile ilişkisinin belirsiz olduğu görülmektedir. Bu bağlamda ders içerikleri gözden geçirilmeli, konu üzerine uzmanlığı olan akademik personelin desteği alınmalıdır.
KAYNAKLAR
Adıgüzel, D. (2011). Türkiye’deki İç Mimarlık Eğitiminde Çevresel Yaklaşım. İstanbul: Kadir Has Üniversitesi, SBE, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Adıgüzel Özbek, D. (2015). İç Mimarlık Eğitimi ve Çevresel Yaklaşım Bütünselliği, İç Mimarlık Eğitimi 3. Ulusal Kongresi Kitabı içinde (313-323). İstanbul: İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları (No;221). Collin P.H. (2004). Dictionary of environment & ecology. EISBN-13: 978-1-4081-0222-0, Bloomsbury publishing plc, London.
Kaptan, B. (2014). Türkiye’de İçmimarlık Meslek Alanı ve Eğitimin Tarihi. U. Şumnu (Der.), Türkiye’de İçmimarlık ve İçmimarlar içinde (63-81). İstanbul: TMMOB İçmimarlar Odası Yayını.
Kısa Ovalı, P., Delibaş, N. (2016). “Yerel Mimarinin Sürdürülebilirliği Kapsamında Kayaköy’ün Çözümlenmesi” Megaron Dergisi, Cilt 11, Sayı 4, s.515-529.
1. RUMELİ SÜRDÜRÜLEBİLİR ÇEVRE İÇİN ENERJİ VE TASARIM SEMPOZYUMU 4 - 5 ŞUBAT 2021 SİLİVRİ - İSTANBUL
155
Kobaş, B. ve Bahadır, Ö. (2011). İstanbul’daki üniversitelerin mimarlık bölümleri üzerine bir araştırma: Mimarlık Müfredatında Sürdürülebilirlik, EkoYapı Ekolojik Yapılar ve Yerleşimler Dergisi, Sayı:5, s.44-51.
McDonough, W. (1992). “The Hannover Principles Design for Sustainability”, Germany, William McDonough & Partners Press.
Sipahi, S. ve Torun, A. (2019). İç Mimarlık Lisans Eğitimi, Dersler ve Sürdürülebilirlik, Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi, 8, s.31-44 .
Tekeli, İ. (2001). “Sürdürülebilirlik Kavramı Üzerinde İrdelemeler”, Cevat Geray’a Armağan, Ankara, Mülkiyeliler Birliği Yayınları, s. 729-746.
Yükseköğretim Program Atlası. (2019). https://yokatlas.yok.gov.tr/lisans-anasayfa.php [Erişim tarihi: 4 Temmuz 2020]
URL-1: https://www.msgsu.edu.tr/tr-TR/tarihce/123/Page.aspx Erişim Tarihi: 27.09.2020 URL-2: https://gsf.marmara.edu.tr/fakulte/tarihce Erişim Tarihi: 27.09.2020
URL-3: https://yokatlas.yok.gov.tr/lisans-anasayfa.php Erişim Tarihi: 27.09.2020
ÖZGEÇMİŞ
Sevinç ALKAN KORKMAZ
Lisans eğitimini Uludağ Üniversitesi Mimarlık Bölümü’nde (2005), yüksek lisans (2011) ve doktora eğitimi (2017) ise, Dokuz Eylül Üniversitesi Bina Bilgisi Programı’nda tamamladı. Bursa ve İzmir’de çeşitli tasarım ofislerinde ve İzmir Yaşar Üniversitesi’nde çalıştı. 2018 yılından bu yana akademik çalışmalarını İstanbul Rumeli Üniversitesi bünyesinde Dr. Öğretim Üyesi olarak sürdürmektedir. Çalışma alanları; tasarım eğitimi, toplumsal cinsiyet çalışmaları, haritalama, 3d yazıcı teknolojisi, kent çalışmaları, kapsayıcı tasarım olarak sıralanabilir.
Mergül SARAF YILDIZOĞLU
Lisans eğitimini Marmara Üniversitesi, İç Mimarlık Bölümü’nde (2006), yüksek lisans (2010) ve doktora eğitimi (2016) ise, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi İç Mimarlık alanında tamamladı. Sanat ve tasarım alanında çalışmalarını İstanbul ve İtalya’da sürdürmüş, 2016-2018 yılları arasında Okan Üniversitesi’nde görev almıştır. 2018 bu yana ise, akademik çalışmalarını İstanbul Rumeli Üniversitesi bünyesinde Dr. Öğretim Üyesi olarak sürdürmektedir.
Sibel ÖZDEN
1995 yılında Antalya’da doğmuş, 2018’de Bahçeşehir Üniversitesi Mimarlık ve Tasarım Fakültesi’nden mimar unvanı alarak mezun olmuştur. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bilgisayar Ortamında Sanat ve Tasarım Bölümü yüksek lisans tez aşaması öğrencisidir. İstanbul Rumeli Üniversitesi, Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi, İç Mimarlık Bölümü’nde “Araştırma Görevlisi” olarak çalışmaktadır.
1. RUMELİ SÜRDÜRÜLEBİLİR ÇEVRE İÇİN ENERJİ VE TASARIM SEMPOZYUMU 4 - 5 ŞUBAT 2021 SİLİVRİ - İSTANBUL
156
HALEP’TE OSMANLI MİMARİ GELENEĞİ VE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ SAĞLAYAN YÖNETİCİ BANİLER
Kemal Hakan TEKİN*
ÖZET
Halep, Irak, Suriye, Arabistan ve Mısır bölgelerine yakınlığı nedeniyle Osmanlı imparatorluğu için önemli bir yere sahipti. Bu yüzden merkezi yönetim her zaman Halep’e önem vermiĢ ve Halep’te bağımsız bir otoritenin hâkim olmasını engellemek için tüm tedbirleri almıĢtır. Halep, dört yüz yıl boyunca merkeze büyük bağlılık gösteren paĢaları konuk etmiĢtir. Bu paĢalar yönetim ile görevli memur olarak Osmanlı saltanatı tarafından atanmıĢtır. Özellikle, 16.yüzyılda Halep’te görev yapan Osmanlı valileri ve askeri yöneticiler kamu ihtiyaçlarını gözetecek Ģekilde faaliyette bulunmuĢlarıdır. Camiler, hanlar ve okullar bu türden ihtiyaç duyulan imar faaliyetlerinde baĢı çeken yapı tipleridir. Halep ve ġam Ģehirleri Osmanlı hâkimiyeti sırasında Suriye’de en fazla eser yaptırılan iki büyük Ģehir halini almıĢtır.
Osmanlı döneminde Halep’te inĢa edilen büyük külliyelerin banileri olarak, Halep valiliği görevinde bulunmuĢ olan paĢaların imzasını görmek mümkündür. Örneğin, Hüsrev PaĢa, Halep Ģehrinin idarecisi olarak bir anlamda yaptırdığı Osmanlı üslubundaki külliye ile Osmanlı damgasını Ģehre vurmuĢtur. Hüsrev PaĢa külliyesi 1546 yılında tamamlanmıĢtır. Bu külliye, bundan sonra Halep’te külliye inĢa edecek vali patronlara önemli bir örnek olmuĢtur. Diğer banilerin inĢa ettirdikleri külliyeler ile birlikte Halep ticaret merkezi, Osmanlı fethinden sonra kırk yıl içinde iki katı büyüklüğe ulaĢmıĢtır.
ÇalıĢmamızda, Halep’teki Osmanlı hâkimiyeti sırasında, Osmanlı sanat patronlarının klasik Osmanlı mimari üslubunu sürdürerek, aynı anda yerel üslubun da sürdürülebilirliğini sağlamak adına Ģekillendirdiği gelenekten yeniliğe geçiĢ süreci incelenecektir. Bu baniler ile ilgili olarak yapıların kitabelerinden ve çeĢitli tarihi kaynaklardan yararlanılacaktır. Sonuçta, Osmanlı valisi sanat patronları tarafından kurulan sanatsal ortam ortaya çıkarılmıĢ olacaktır.
Anahtar Kelimeler: Halep, Osmanlı, Bani, Mimari, Gelenek
PROVIDING OTTOMAN ARTHITECTURAL TRADITION AND SUSTAINABILITY IN ALEPPO EXECUTIVE PATRONS
Kemal Hakan TEKİN**
SUMMARY
Aleppo is so near to Iraq, Syria, Arabia, and Egypt regions, and because of its strategic location, the city had a very important place for Ottoman Empire. The central Ottoman governance had given importance to Aleppo and in order to prevent an independent authority in the city numerous administrative precautions had been provided. Aleppo, during four hundred years Ottoman reign had hosted many pashas who had great loyalty to the Ottoman Empire. These pashas always had been appointed as the administration officers by Ottoman reign.
Especially Ottoman governors and military commanders of the 16th century in Aleppo had supervised the public needs. Mosques, commercial buildings and schools are such leading building types which were constructed according to these needs. Aleppo and Damascus during the Ottoman governance had become the two largest cities of Syria.
In our study, during the Ottoman rule in Aleppo, the process of transition from tradition to innovation, which Ottoman art patrons shaped in order to maintain the classical Ottoman architectural style and at the same time to ensure the sustainability of the local style will be examined. Inscriptions of the buildings and various historical sources will be used for these builders. As a result, the artistic environment established by the Ottoman governor art