Stratejik Planlama, Stratejik Yönetim ĠliĢkisi

Uluslararası iliĢkilerin ve rekabetin, değiĢen sosyal değerlerin siyasal ve askeri belirsizliklerin yaĢandığı bir dönem olan 1970‟lerde geniĢ ölçekli planlar yapılmıĢtır (Çakır, 2008: 26). 1970‟lere gelindiğinde, Ġkinci Dünya SavaĢı‟ndan o güne kadar daha önce yaĢanmamıĢ, adeta tarihsel bir kırılma görüldü. SavaĢtan beri yaĢanan büyüme ve geniĢleme evresi yerini duraklama ve yavaĢlamaya bıraktı. Daha önce hiç görülmemiĢ derecede sektörde rekabet yoğunluğu hakim olmaya baĢladı ve bu günümüze kadar hızlanarak devam etti (Barca, 2009: 37).

Planların beklentileri karĢılamaması, stratejik planlamaya personelin tepkisi, üst yönetimin isteksizliği, stratejik planlamadan vazgeçilmesine neden olmuĢtur. Yeni çözüm arayıĢları sonucu, stratejik planların nasıl uygulanacağına dair teknikler geliĢtirilmeye baĢlanmıĢ ve stratejik yönetim anlayıĢı doğmuĢtur. 1980‟lerde stratejik yönetim, stratejik planlamanın bir devamı ve onu daha ileriye gören bir düĢünce olarak geliĢtirmeye baĢlamıĢtır (Çakır, 2008: 26-27).

Stratejik yönetim ve stratejik planlama kavramları, özellikle uygulamada eĢ anlamlı olarak kullanılmaktadır. Bunun nedeni, stratejik planlamanın uygulama ve kontrole dair planlamayı da içermesidir (Erkan, 2008: 8) Stratejik planlama kavramı stratejik yönetim kavramından önce ortaya çıkmıĢ ve uygulanmıĢtır. Stratejik planlama, stratejik yönetimin bir öğesidir ve stratejik yönetimden ayrı düĢünülemez. Stratejik planlamayı stratejik yönetimden ayrı düĢünmek, yönetimin planlama dıĢındaki iĢlevlerini göz ardı etmek anlamına gelir (Altınkurt ve Bali, 2009: 324).

Stratejik planlama, örgüt içindeki belli üst düzey yöneticilerinin arzu ettikleri gelecekteki sorunlar ile onların nasıl elde edileceği ve baĢarısının nasıl ölçülüp değerlendirileceği ile ilgili kararların alındığı sürekli ve sistematik bir süreçtir. Stratejik yönetim ise, stratejilerin planlanması için gerekli araĢtırma, inceleme, değerlendirme ve seçim çabalarını; planlanan bu stratejilerin uygulanabilmesi için örgüt içi her türlü yapısal ve motivasyonel tedbirlerin alınarak yürürlüğe konulması, daha sonra da stratejilerin uygulanmadan önce amaçlara uygunluk açısından bir defa daha kontrol edilmesini kapsayan ve iĢletmelerin üst düzey kadrolarının faaliyetlerini ilgilendiren süreçler toplamıdır (Çakır, 2008: 27).

23

Stratejik yönetim, kurumun hedeflerine ulaĢtırabilmek için verilen, iĢletmenin tüm iĢlevlerini kapsayan kararların oluĢturulması, uygulaması ve değerlendirilmesi bilimi ve sanatı olarak tanımlanmaktadır. Tanımdan da anlaĢılacağı gibi stratejik yönetim sadece geleceğe yönelik stratejilerin oluĢturulmasını değil, aynı zamanda bu stratejilerin hayata geçirilmesini ve uygulanmasının baĢarısının kontrol edilmesini de kapsar (Kılıç ve Erkan, 2006: 78-79).

Stratejik planlama ise stratejik yönetimin formülasyon safhasıdır. Stratejik planlama “bir organizasyonun ne olduğunu, ne yaptığını ve bunu niçin yaptığını Ģekillendiren ve bu sürece rehberlik eden temel karar ve eylemleri üreten disiplinli bir çalıĢma” olarak tanımlanabilir (Kılıç ve Erkan, 2006: 79; Erkan, 2008: 8). Daha uygulamaya dönük bir tanım ise, “organizasyonun amaçlarına ulaĢmak için gerekli kaynakların elde edilmesi ve dağıtılmasına yön veren misyon, ana amaç, strateji ve politikaları belirleme süreci”dir (Kılıç ve Erkan, 2006: 79).

Stratejik yönetim, bir kurumun stratejik hedeflerini oluĢturmaya, keĢfetmeye, denetlemeye ve güncelleĢtirilmesine yönelik sistematik, uygun ve etkin bir yaklaĢım sağlamak için bütün yönetim süreçlerini bütünleĢtirmektedir. Stratejik yönetim, kurumların var olan durum, misyon ve temel ilkeleri çerçevesinde geleceğe iliĢkin bir vizyon ortaya koymalarını; bu vizyona uygun amaçlar ile bunlara ulaĢmayı sağlayacak hedef ve stratejiler geliĢtirmelerini; buna ek olarak ölçülebilir performans göstergeleri oluĢturarak performanslarını izleme ve değerlendirmeleri sürecini açıklayan katılımcı, esnek bir yönetim yaklaĢımıdır (Doğan, 2011: 69).

Stratejik yönetim, stratejilerin planlanması için gerekli araĢtırma, inceleme, değerlendirme ve seçim çabalarını, planlanan bu stratejilerin uygulanabilmesi için örgüt içi her türlü yapısal ve motivasyon ile ilgili tedbirlerin alınarak yürürlüğe konulması, daha sonra stratejilerin uygulanmadan önce amaçlara uygunluğu açısından bir defa daha kontrol edilmesini kapsayan ve organizasyonun üst düzey kadrolarının faaliyetlerini ilgilendiren süreçler toplamıdır (ġentürk, 2005: s. 20).

Bütün bu anlatılanlar ıĢığında strateji, stratejik planlama ve stratejik yönetim kavramlarının tanımlanıp çerçevesinin çizilmesi yararlı olacaktır. Strateji, bir kurumun gelecekte nasıl baĢarılı olacağına dair geliĢtirdiği fikir (baĢarı fikri); stratejik planlama

24

kurumun mevcut durumu ile gelecekte baĢarmayı arzuladığı idealli arasındaki boĢluğu belirleyerek belirli bir dönemde (örneğin 5 yılda) ne tür uygulamalara (amaçlara, hedeflere, projelere, bütçelere vs.) gidilmesi gerektiğinin belirlenmesi; stratejik yönetim ise, gelecek ve baĢarı odaklı bir anlayıĢ ile baĢarı fikrini geliĢtirme, planlama, uygulama, uygulamanın değerlendirilerek yeni açılımların yapılması ve izlenmesi gibi süreç içerisindeki faaliyetlerin tümü olarak tanımlanabilir (Barca ve Nohutçu, 2008: 339). Stratejik planlama ve stratejik yönetim kavramları arasındaki bir fark da terimleri kullanan kesimlerden ortaya çıkmaktadır. Örneğin, akademik çevrede stratejik yönetim daha yaygın bir terim olarak kullanılırken kamu kesiminde stratejik planlama daha fazla kabul görmektedir (Erkan, 2008: 8-9).

Bu nedenle bu çalıĢmada da daha ziyade stratejik planlama kavramı üzerinden belediyelerin stratejik yönetim süreci, dikey ve yatay entegrasyon ekseninde ele alınmaya çalıĢılmıĢtır.

ġekil 2. Stratejik Yönetim Süreci

Stratejik

Öğrenme

Kaynak: Güçlü (2003: 77).

Stratejik planlama ile stratejik yönetim arasındaki farklar aĢağıdaki tablo yardımıyla daha net görülebilir.

Strateji

Üretme

Strateji

25

Tablo 2. Stratejik Planlama ile Stratejik Yönetim Arasındaki Farklar

Stratejik Planlama Stratejik Yönetim

Güçlü ve zayıf yanlara dıĢ bağlantılar (ürünler, pazarlar ve çevre gibi)

Eklenen: Ġç unsurlar (organizasyon, yönetim biçimi ve iklimi gibi)

Strateji çözümü için strateji formülasyonu

Eklenen: Uygulama ve kontrol

DıĢ çevrenin gerçeklerine odaklanır Eklenen: Sosyal politik açılar Yeni durumlara uyabilmek için firmada

planlı değiĢim

Eklenen: “Planlı öğrenme” kavramını hayata geçirecek adaptasyon yaklaĢımının öğeleri

Kaynak: Hussey (1999: 382)‟den aktaran, Erkan (2008: 9).

Stratejik planlama ve yönetim düĢüncesinin geliĢimi ve gösterdiği dönüĢüm aslında zaman içinde ortaya çıkan ihtiyaçlar, sorunlar ve farklı algılamaların bir sonucu olarak farklı savunuların ortaya çıkmasına neden olmuĢtur. Bugün stratejik planlama ve yönetim düĢüncesinin gelmiĢ olduğu noktada hem farklı alternatif yaklaĢımlardan, hem de bu farklı alternatif yaklaĢımları besleyen farklı ekollerden bahsetmek mümkündür.