Spor Etkinlikleri

Spor etkinlikleri insanların eski zamanlardan tarihi antik Yunan Olimpiyatlarına kadar uzanan köklü temelleri olan bir etkinlik türüdür. Spor etkinlikleri etkinlik endüstrisinin hızla gelişen bir bölümüdür (Alen ve diğerleri, 2002: 15).

İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra, etkinliklere olan büyük katılım ve ilgi, ev sahibi şehir ve ülke için kültürel, sportif ve ekonomik faydaları nedeniyle, günümüzde büyük spor etkinliklerinin organize edilmesine daha fazla çaba harcanmaktadır.

Spor etkinlikleri, önemlerine göre, gerçekleştikleri yer ve zamana göre, sınıflandırılabilirler (Karagöz, 2006: 21–23) :

• Önemlerine Göre Spor Etkinlikleri; yerel ve bölgesel, ulusal, uluslararası, kıtasal, kıtalararası ve küresel olabilirler.

• Yerel ve Bölgesel Etkinlikler; etkinliğin gerçekleştiği şehir veya bölgeden izleyicilerin ve sporcuların katıldığı, yerel spor kulüpleri ve örgütler tarafından organize edilen spor etkinlikleridir.

• Ulusal Etkinlikler; ülkenin çeşitli şehirlerinden ya da bölgelerinden izleyicilerin ve sporcuların katıldığı ulusal şampiyonalardır. Örnek olarak Türkiye Futbol Kupası, NBA Şampiyonası verilebilir.

• Uluslararası Etkinlikler; uluslararası etkinliğin, bir ülkede organize edildiği, ancak farklı ülkelerden izleyicilerin, sporcuların ve spor takımlarının katıldığı etkiliklerdir. Bu gibi etkinlikler dünyanın çeşitli bölümlerinden ilginin ve katılımın olduğu büyük etkinliklerdir. Bu etkinliklere örnek olarak, Assocation of Tenis Professionals (ATP) ve Women’s Tenis Association (WTO) adıyla organize edilen Wimbledon ve Roland Garros Açık Tenis Turnuvaları, Girro d’Italia Açık Bisiklet Şampiyonası verilebilir.

• Kıtasal Etkinlikler; uluslar arası spor federasyonları ve dernekleri tarafından organize edilen ve bir kıtadan farklı ülke sporcularının ve spor takımlarının katıldığı, etkinliğin çekiciliğine ve derecesine bağlı olarak, kıtanın çeşitli bölümlerinden büyük izleyici kitlelerine çeken etkinliklerdir.

• Kıtalararası / Küresel Etkinlikler; ulusal ve kıtasal spor dernekleri tarafından organize edilen, her kıtadan ve ülkeden en iyi takımların ve sporcuların katıldığı etkinliklerdir. Örnek olarak yaz ve kış olimpiyatları, Üniversite (Universiade) Oyunları, dünya futbol ve basketbol şampiyonaları, Formula One Grand Prix’i Pan American Spor Oyunları, Paris Dakar Rallisi, Kıtalararası Toyoto Futbol Kupası verilebilir

• Gerçekleştirildiği Yere ve Zamana Göre Etkinlikler; bu kategorideki spor etkinlikleri, özel etkinlikler gibi bir destinasyonda belli bir sürede gerçekleşen, farklı boyutlarda izleyici ve medya ilgisi çekebilen; ülke içinde farklı destinasyonlara, birkaç ülkede ya da bölgede eş zamanlı olarak gerçekleştirilen etkinliklerdir.

• Aynı Destinasyonda Geleneksel Olarak Farklı Zamanlarda Gerçekleştirilen Etkinlikler; her yıl geleneksel olarak aynı destinasyonda organize edilen etkinliklerdir. Bu etkinlikler destinasyonların turizm ürününün bir bileşenidir. Bu destinasyonlar, turistleri güdeleyen spa merkezleri, önemli kayak merkezleri gibi turizm çekiciliklerinin ve konaklama tesislerinin mevcut olduğu, altyapı, ulaşım ve trafik ağının iyi geliştirildiği, ülkenin ekonomi merkezleri ve önceden çeşitli biçimlerde etkinliklerin geleneksel olarak gerçekleştirildiği yerlerdir. • Farklı Destinasyonlarda Farklı Zamanlarda Gerçekleştirilen Etkinlikler:

gerçekleştiği destinasyonun turist sayısını arttıran, dünyanın çeşitli yerlerinden oldukça fazla ziyaretçinin ve sporcunun katıldığı kıtasal ve küresel çekiciliklerdir. Bu etkinlikler, her zaman farklı destinasyonlarda dört yılda bir, iki yılda bir ya da yılda iki kez organize edilen olimpiyat oyunları, dünya şampiyonaları, yaz ve kış olimpiyatları gibi etkinliklerdir. Seviyesine bağlı olarak bu etkinlikler, destinasyonun turizm ekonomisini önemli ölçüde etkiler. Bu etkinlilerin sayısı arttırılarak bölgenin turizm ekonomisi kitle katılımından en iyi şekilde faydalanabilir. Bu nedenle, çoğu şehir ve ülke bu tür etkinliklerin organizasyonunu alabilmek için diğer şehir ve ülkelerle rekabet halindedir. • Eş Zamanlı Spor Etkinlikleri; iki ya da birkaç ülkede ya da bir ülkede birkaç

destinasyonda eşzamanlı olarak gerçekleştirilen spor etkinlikleridir. Belçika ve Hollanda’da 2000 yılında organize edilen Dünya Futbol Kupası, Japonya ve Kuzey Kore’de 2002 yılında organize edilen Dünya Futbol Kupası, olimpiyat oyunları ve üniversite oyunları, dünya şampiyonaları için yapılan elemeler bu spor etkinliklerine örnek olarak gösterilebilir (Karagöz, 2006: 21–23).

Spor etkinlikleri büyük çaplı etkinliklerdendir. Ekonomik açıdan bir destinasyona yeniden hayat kazandırabilirler. Manchester’da düzenlenen Commenwealth oyunları şehrin profilini yükseltmiş, bilinirliğini arttırmış ve şehre ekonomik açıdan katkı sağlamıştır (Getz, 2008: 411). Bu nedenle diğer etkinliklerde olduğu gibi spor etkinlikleri de ev sahibi destinasyonun ekonomik, sosyal ve kültürel açıdan gelişmesini sağlamaktadır.

Spor etkinlikleri uluslararası ve yüksek seviyedeki turistlere hitap etmekte bu durum ise ev sahibi destinasyona prestij kazandırmaktadır. Söz konusu spor etkinlikleri

tenis, golf, rugby, araba yarışları sporlarının konu edildiği etkinliklerdir (Van Der Wagen, 2001: 7).

Mega etkinlikler, olimpik oyunlar ve sportif yarışmalar dışında spor etkinlikleri bir destinasyonu ziyaret etmede birincil amaç değildir. Turist destinasyon ziyareti sırasında çeşitli spor aktivitelerini yapar ya da organize edilmiş spor etkinliklerine katılır. Özellikle kongre ve toplantı organizasyonun yapılacağı yerlerin spor turizmi için de elverişli olması tercih sebebidir. Bu gibi etkinlikler, etkinliğin yapıldığı destinasyondaki doğal ve fiziksel çekiciliklerle bağlantılı olarak organize edilen turist programına eşlik eder. Çünkü kongre ve toplantı etkinliğine katılan katılımcılar kalan zamanlarını spor etkinliği ile geçirme eğilimindedirler. Spor etkinlikleri, ziyaretçilerin tatminine yardımcı olmak, ev sahibi toplumda kalış sürelerini uzatmak ve ekonomik aktivitelere teşvik etmek amacıyla destinasyonlarda ikincil çekicilikler olarak kullanılabileceği gibi, büyük ölçekli spor etkinlikler bütün bu faydaları kendi başına da sağlayabilir. Büyük sportif etkinlikler başlı başına bir çekicilik olmasından dolayı destinasyona alt yapı, yatırım, ekonomik, sosyal, destinasyon pazarlaması bağlamında faydalar sağlar (Turco Riley ve Swart, 2002: 3).

Şekil 15: Spor ve Turizmin Sınıflandırılması Kaynak: Turco, Riley, Swart, 2002: 8

Spor turizmi literatürü, spor olgusu turizmin amacı olan spor turizmi ve turizm olgusu içersinde spora yer verilmesi şeklinde oluşturulmuştur. Şekil 15’te spor turizmi yarışmalara katılım (ulusal ve uluslararası spor etkinlikleri, olimpiyatlar, futbol maçları) ve rekreasyonel katılım (yürüme, tırmanma, kayak yapma, bisiklet kullanma) şeklinde sınıflandırılmıştır. Turizmde spor ise tesadüfen sportif etkinliklere katılma (bowling, yüzme, golf, yüzme) ve bilinçli olarak sportif etkinliklere katılmak (sportif turlar, fitnes merkezi, macera turları) şeklinde sınıflandırılmıştır.