Spor ve Eğitim

Toplumları oluşturan bireylerin fizyolojik, psikolojik ve ruhsal yönden sağlıklı olmaları, kişilik gelişimlerinin sağlıklı ve dengeli olması ve toplumsal birlikteliğin sağlanabilmesi için, gençlerin yeteneklerinin olumlu ve ülke çıkarları doğrultusunda geliştirilmesi ve yönlendirilmesi için en uygun araçlardan birisi kuşkusuz spor ve spor faaliyetleridir.

Türkiye de ve dünyada hızlı kentleşme, sanayileşmenin artması teknolojinin çok ileri boyutlara ulaşması iş gücü gerektiren birçok iş kolunda makineleşmeden doğan boşluk ve insanların hareketsizleşmesi, toplumda bir stres, bunalım ve çeşitli sorunlar ortaya çıkarmıştır. Bu problemler yediden yetmişe herkese sirayet etmektedir. Türkiye’de nüfusun büyük çoğunluğunun genç olması bu konunun üzerinde daha titizlikle durulmasını gerektirmektedir. Bugün yaklaşık 15 milyon insanın eğitim kurumlarına devam etmesi bu alanda yapılacak çalışmalarında önemini artırmaktadır.227

Anayasanın 59’uncu maddesi “ devlet her yaştaki Türk vatandaşlarının beden ve ruh sağlığını geliştirecek tedbirleri alır. Sporun kitlelere yayılmasını teşvik eder. Devlet başarılı sporcuyu korur.” şeklinde ifadesinde bulmuştur.

Türk millî eğitiminin genel amaçları 1739 sayılı eğitimin temel kanununda “bir ülkenin kalkınma ve gelişmesinde en önemli faktör olan insanı, gücü mükemmel, fizik kapasitesi yüksek, ruh sağlığı tam, çocukluk yıllarından itibaren istemli bir beden eğitimi ve

225 _{Mehmet Günay ve Ark, Spor Fizyolojisi, Gazi Kitapevi, 1. Baskı, Ankara, 2001} 226 _{G, Ersoy, Okul Çağı ve Spor Yapan Çocukların Beslenmesi, Ata Ofset, Ankara, 2001} 227 _{H İşler, Beden Eğitimi ve Spor Bilgileri El Kitabı, Lazer Ofset, Niğde, 2000, ss.31}

sporun ömür boyu uygulanması gerektiğine inanmış, bunu alışkanlık hâline getirmiş olarak yetiştirmek esastır” açıklaması yer almaktadır.228

Bu maddelerde göstermektedir ki spor kavramının önemi çok büyük ve milletler için vazgeçilmez bir noktadır.

Gelişmiş toplumlarda eğitimin önemi büyüktür. Bu noktadan hareketle eğitimin içerisinde yer alan sporun önemi anlaşılmış ve eğitim içerisinde olmazsa olmazlarından olmuştur.

Tabii ki eğitim için gerekli olan en önemli nokta ise okullaşmanın tam olarak sağlanması gerekir. Okul günümüzde, eskiden kendi alanı dışında kalan yani eğitim ve öğretim dışında bulunan yaşam kapsamlarını ve insan yetiştirme biçimlerini kendi yapısı içerisine almıştır. Bunun için oyun ve sporla ilgili alıştırmalar, müzik, tiyatro, tören, geziler okulun konusu alanına girmiştir. Bunun sonucu Pestalozzi’nin ortay koyduğu gözlem ilkesi ve öğrencilerin yaşayarak ve yaparak öğrenmesini gerçekleştirmiştir.

Yetişmenin, bilimin, ekonominin, siyasetin ve toplumda var olan herkesin ihtiyaç duyduğu yer eğitim kurumları olmaktadır. 229

Anayasamız ve kanun maddelerinde de belirtildiği gibi eğitim kurumlarının görevi, öğrencilerin gelişim özellikleri göz önüne alınarak, onların kişisel ve toplumsal yönden sağlıklı, mutlu, iyi ahlaklı ve dengeli bir kişilik sahibi yapıcı, yaratıcı ve üretken, millî kültür değerlerini ve demokratik hayatın temel ilkelerini benimsemiş fertler olarak yetiştirilmesi belirtilmiştir.230

Spor okul çağında gençlerin fiziksel ve ruhsal gelişiminin iyileştirilmesi yanında onların kişilik gelişimlerine de yardımcı olmaktadır. Arkadaşları ile iyi geçinen, yardımlaşma duygusu artan, başkalarının haklarına saygılı olan, kazanma ve kaybetme duygusu aşılayan, toplumsal ilişkilerin daha sağlıklı yapılmasını da sağlayacaktır.Bireylerin gelişmesinde, sosyalleşmesinde, olgunlaşmasında ve zekâ gelişiminde önemli rol oynayacağı için onun hayatına erken yaşlarda girmelidir.231

Özellikle Türkiye’de sporun gelişmesi ve yaygınlaşması için okullar son derece önemlidir. Başarılı sporcular yetiştirerek Türkiye’yi uluslararası alanda yarışmalara sokmak ve temsil etmek önemli bir hâl almıştır. Bunun için eğitim kurumlarının hemen her kademesinde spor faaliyetleri ve dersleri çağımızın gerçekleri ve ihtiyaçları göz önüne alınarak yeniden planlanmalıdır.

228 _{Ali Niyazi İnal, Beden Eğitimi ve Spor Bilimi, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2003, ss. 8-10} 229 _{Özmen, .a.g.e. ss. 15-16}

230 _{İnal, a.g.e. ss. 8-9}

Eğitim içerisinde ilk okul dönemi çocuğun bedensel gelişiminin temellerinin atıldığı yerdir. Okul çağlarında sağlığını korumak ve sağlığa katkıda bulunmak, okulda sporun amaçları arasındadır. Bundan dolayı, spor faaliyetlerinde ağırlıklı olan yarışma sporları yerine, çocukların gelişimini destekleyecek ve ömür boyu sürdürebilecek yüzme, kros, bisiklet sporu, jimnastik, tenis gibi sporların eğitimi verilmelidir. 232

Fiziksel gelişimin yoğun olduğu bu dönemde bireylerin öğrenme yetenekleri gelişir. Ayrıca psikolojik sistemdeki gelişme onların duygusal yönünü etkiler ve sosyal hünerlerini artırır. Burada öğreticiler öğrettiklerini niçin, nasıl ve ne ile yaptıklarının tanımlanması öğrencilerin veya sporcuların sosyalleşme sürecini olumlu yönde etkileyecektir. Bu kavram ile eğitimle sporda başarıyı onun sonucu olarak da öğrencilerin sosyalleşme sürecinin hızlanmasını sağlayacaktır. 233

İlköğrenim dönemindeki çocukların hareket ihtiyacı gençler ve büyüklerden kat kat fazladır. Bu sebepten ilköğretim çağında çocukların hareket etme kabiliyetlerini durdurulması gerekmektedir. Daha öncede açıklandığı gibi spora başlama döneminin bu dönem olduğunu düşünerek hareket etmek gerekir. Yine bu dönemin tüm sporlar için hammadde deposu olarak görmek spor alt yapıları için iyi olacaktır.

Eğitim dönemleri içerisinde önemli bir yer tutan orta öğretim döneminde ise bireyin birçok özelliği ergenlik gelişimi ile ilgilidir. Yapılan çalışmalarda bu bilgiler dikkate alınarak yapılmıştır. Bireyin gelişmesinde en hızlı iki evreden birisi bu dönemdir. Bu dönemde vücut gelişimi, duygusal, zihinsel ve sosyal olgunlukların temelini oluşturmaktadır. Başka bir ifadeyle biyolojik gelişmeyle başlar bedensel, zihinsel ve ruhsal gelişmeyle son bulur.234

Bu dönemde gençlerde çabuk kızma eğilimi, sabırsızlık, hareketlilik, bağımsız olma isteğinin artması, aşırı heyecanlılık, meslek seçimine yönelmeye çalışma, karşı cinse duygusal yakınlık gösterme, takdir edilmek, lider olmak isteği önemli derece etkili davranışlardır.235