Sosyal Yapı

Sosyal bilimlerin özellikle sosyolojinin çok geniş bir alanda pek çok ilgi odağı vardır. İnsan davranışlarını içeren teoriler, bu teorilerin sosyolojik konulara yaklaşımda ele aldıkları değişikliklerin çeşitliliği, sosyal bilimlerin hala kaos yaşadığı görüntüsünü vermektedir.

Planlama sürecinde ise, sosyal yapının mantık çerçevesinde ölçülebilir değişkenlerini kullanma zorunluluğu vardır. Bu tip değişikliklerin sayısı az olmakla beraber çalışmalarda özellikle planlamayı ilgilendiren, yukarıda tartışılan demografik değişkenler ile aşağıda tartışılan göçler alınmıştır.

4.1.5.1 Göç

Göçlerin en önemli etkeni bir bölgenin nüfus kaybı ve cazibesi olan bir bölgenin ise doğal nüfusa ilaveten ek nüfus kazanmasıdır. Gerek ülke bazında gerekse bölge ya da il bazında bir coğrafi alan ekonomik olarak diğer alanlara üstünlük sağladığı takdirde göç alır. Bu üstünlük ekonomik değerlerin getirdiği cazibeye dayanarak iş imkânı, sosyal hayat ve daha geniş olanaklardan meydana gelmektedir.

Bulunduğu mekânların yetersiz olanaklara sahip olması sebebiyle özellikle iş gücünün temelini oluşturan genç ve üretken nüfus kendine yeni hayat yaratmak için ekonomik üstünlüğü olan merkezlere göç etmektedir. Teknolojinin tarım alanlarına girmesi ile bu sektörde ihtiyaç duyulmayan ve sosyolojik terimle “gizli işsiz” olarak tanımlanan insan gücü göç etmektedir. Tarım alanlarının bir aileyi geçindirmeye yetmeyen işletme büyüklüğünün yaratılması, terör olayından dolayı hareketlenen nüfus, doğal afetler v.b. ülke nüfusunun kentler ve bölgeler arasındaki göçlerin nedenleridir.

Büyük kentlerde inşaat sektörünün ivme kazanması ile doğudan batıya doğru göç olayını hızlandırmıştır. İnşaat sektörüne ilaveten batıda sanayi yatırımlarının hız kazanması ve yoğunluğu, buna paralel olarak idari ve hizmetler sektörünün hızlı gelişmesi de doğudan batıya doğru hareketliliği sağlamıştır. Manisa ili hem batıdan, hem de çoğunluğu doğu illerden olmak üzere göç almakta iken genellikle ülkenin batı bölgelerine göç vermektedir.

1994 yılından bu yana değişkenlikler yaşansa da 1998 yılına kadar net göç aldığı gözlenmiş olup, Manisa Nüfus Müdürlüğü’nün bilgilerine dayanarak Manisa’da net göç bu yıllar arasında pozitiftir.

1994–2002 yılları arasında Manisa Nüfus Müdürlüğü’ne nüfus kaydını yaptıranlara bakıldığında Manisa’ya kaydını yaptıran nüfus sayısı sürekli düşüş göstermektedir. 1994 yılında 1907 kişi Manisa’ya kaydını yaptırırken, 2001 yılında bu rakam 81 ve 2002 yılında 218 kişiye kadar düşmüştür. Geçen 9 yıllık süreç içinde kayıt alımı %90 düşmüştür. Bu düşüş ise 1999 yılında hız kazanmıştır.

Manisa İli Merkez ve ilçelerinde yer değiştirme sureti ile gelen kişilerin, geldikleri İl’e göre sıralanışı;

Tablo 4.30 Manisa İline nüfus kaydını getirenler.

İLİ 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 AĞRI 228 139 168 205 198 71 58 4 11 MUŞ 252 233 123 187 136 48 34 - 37 ERZURUM 261 256 143 125 140 51 24 - - KARS 311 187 160 96 120 - - 9 65 BALIKESİR 242 147 133 128 112 99 31 5 22 İZMİR 169 123 65 117 124 - - 25 10 UŞAK 174 77 70 130 67 33 21 20 28 BİTLİS 82 89 110 104 126 60 23 - - DİYARBAKI - - - - - - 35 8 - VAN - - - - - 10 - KÜTAHYA 188 149 - 121 - - - - 21 AFYON - - - - - 14 BATMAN - - - - - 10 SİİRT - 109 71 - - - - 1907 1509 1043 1213 1023 362 226 81 218 Kaynak: İl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüğü.

İl Nüfus Müdürlüğü kayıtlarına göre Manisa özellikle İzmir-İstanbul ve Bursa illerine yoğun olarak göç vermektedir. Göç alma eğilimine paralel olarak göç verme sayılarında ve oranında da periyodik olarak düşüş yaşanmıştır.

Manisa’dan 1994 yılında 979 kişi nüfus kaydını alırken, bu sayı 2000 yılında 285 kişiye ve 2002 yılında 90 kişiye düşmüştür. Oran %91 düşüş göstermiştir. Manisa İli Merkez ve ilçelerinde yer değiştirme sureti ile giden kişilerin, gittikleri ile göre sıralanışı;

Tablo 4.31 Manisa İlinden nüfus kaydını götürenler.

İLİ 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 İZMİR 592 276 257 392 352 155 163 73 25 İSTANBUL 114 82 53 66 45 27 27 38 18 BALIKESİR 80 87 37 53 49 16 20 10 - BURSA 75 88 35 40 23 33 9 35 18 AYDIN 34 27 18 40 22 18 - 9 - KÜTAHYA 42 40 18 17 - 37 34 27 17 DENİZLİ 20 13 - 38 34 - 15 - - UŞAK 22 22 32 - 17 20 8 - 10 MUĞLA - 20 18 17 18 40 - 20 - ANKARA - 17 22 11 17 - 9 - - KARS - - - - - 7 SAKARYA - - - 7 ADANA - - - - - 6 TOPLAM 979 672 490 707 579 564 285 212 90 Kaynak: İl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüğü.

1994–2002 yılları arasında Manisa nüfus kayıtlarında gelenlerin oranı, nüfus kaydını alanlara oranla katına denk gelmekte olup, 1999 yılından bu yana denge bozulmuştur.

Tablo 4.32 1999 / 2003 yılları arasında Manisa İlinde meydana gelen nüfus olayları (yer değiştirme). YER DEĞİŞTİRME

İLÇE ADI 1999 2000 2001 2002 2003 TOPLAM

MERKEZ 110 91 51 39 78 369 AHMETLİ 17 10 2 4 - 33 AKHİSAR 36 26 20 17 6 105 ALAŞEHİR 149 23 23 11 7 213 DEMİRCİ 48 68 26 18 19 179 GÖLMARMAR. 14 7 4 1 16 42 GÖRDES 49 18 9 21 6 103 KIRKAĞAÇ 10 3 8 13 36 70 KÖPRÜBAŞI 20 14 6 11 30 81 KULA 88 23 20 16 11 158 SALİHLİ 55 56 81 65 114 371 SARIGÖL 14 12 2 12 27 67 SARUHANLI 20 16 8 2 11 57 SELENDİ 22 9 13 8 5 57 SOMA 59 12 5 2 4 82 TURGUTLU 37 10 13 5 2 67 TOPLAM 748 398 291 245 372 2054

1999–2003 yılları arası Manisa İlinde ilçeler bazında yer değiştirmeler Tablo 4.32’de belirlenmiştir. Buna göre bu yıllar arasında toplam 2.054 kişi yer değiştirmiştir. En çok hareket Merkez ilçede 369 kişi ile yaşanırken, bunu Salihli ilçesi 371 kişi, Alaşehir ilçesi 213 kişi, Demirci ilçesi 179 kişi ve Kula ilçesi 158 kişi ile takip etmektedir.

Yer değiştirme işlemi en yoğun 1999 yılında 748 kişi ile yaşanırken, Alaşehir ilçesi en büyük paya sahiptir. Bu rakam 2002 yılına kadar düşüş göstererek 245 kişiye inmiş olup, 2003 yılında 372 kişiye yükselmiştir. Yer değiştirmede en düşük payı ise, Ahmetli 5 yılda 33 kişi ve Gölmarmara 42 kişi almaktadır.

Manisa İlinde nüfus oranları ülke geneline paralel olarak gelişme göstermekte olup, kır-kent dengesi ülke gerçeği ile aynıdır. Manisa kentinin batıda yer alması, teknolojik gelişmeler, sağlık ve eğitim alanlarında gelişmeler, doğurganlık oranını düşürmekte olup, ilde çekirdek aile ön plana çıkmıştır. Bu duruma ekonomik zorluklarla birlikte, yaşam standardı yön vermektedir. İlin nüfusunun 1985 yılında %54 kırsal ve %46 sı kentsel yaşamı tercih ederken, 2000 yılında bu oran kırda %43, kentte ise %57 oranını göstermektedir.

Teknolojinin tarımsal alanlara girmesi tarımda gizli işsizliğin ortaya çıkması, makinenin insan gücünün yerini alması, kır-kent oranını hızlı bir şekilde değişmekte olup, ilimizde kentlileşme oranı yükselmiş ve ağırlığını hissettirmeye başlamıştır.

Kırsal kesimde tarımda insan gücünün azalmasıyla kentsel yaşamda sanayi sektörünün gelişme gösterdiği ve bundan hizmetler sektörünün daha fazla etkilendiği bir gerçektir.

Manisa İli son 10 yılda aldığı göçün yaklaşık %50 sini geri vermekle birlikte hem aldığı göç sayısında hem de verdiği göç sayısında hızlı bir şekilde düşüş yaşanmıştır. 1999–2000 ve 2001 yılında aldığından daha fazla göç vermeye başlamış olup, 2002 yılında tekrar göç almaya başlamasına rağmen son 10 yılda gerek aldığı göç sayısı, gerekse verdiği göç sayısı yaklaşık %90 oranında düşmüştür.

115