Bu bölümde, bulgulara bağlı olarak yapılan yorumların ışığında, araştırmanın sonuçlarına yer verilmiş ve kopya yönteminin görsel sanatlar dersinde 6. Sınıflara uygulanabilirlik açısından bazı önerilerde bulunulmuştur.
6.1. Sonuç
İlköğretim 6. Sınıf görsel sanatlar dersinde uygulanan kopya yönteminin öğrencilerin sanatsal çalışmalarına etkisinin incelenmesine ilişkin bulgulara dayalı olarak şu sonuçlara varılmıştır.
Görsel sanatlar dersinde öğrencilerin sanatsal çalışmalarına yönelik kopya yönteminin etkisinin ortaya konulması açısından yapılan bu araştırmada deney grubu ve kontrol grubu arasındaki anlamlı farklılıklar istatistiksel sonuçlara göre belirlenmeye çalışılmıştır.
Görsel sanatlar dersinde, kopya yönteminin uygulandığı deney grubu öğrencileri ile kopya yönteminin uygulanmadığı kontrol grubu öğrencilerinin, deneysel işlem sonrası uzmanların değerlendirmeleri ile elde edilen puanların istatistiksel analiz sonucuna (Tablo 2) göre, birinci alt amaca ilişkin “Kompozisyon’da Özgünlük, Hayal Gücünü Kullanma” kriterinden (Tablo 3) anlamlı bir farklılığın olmadığı belirlenmiştir. Bulgulara ilişkin bu durum, kopya yönteminin öğrencilerin kompozisyon’da özgünlük, hayal gücünü kullanma ifadesine önemli ölçüde etkisinin olmadığı sonucunu ortaya koymaktadır.
Araştırmanın birinci alt amacına göre, öğrencilerin kopyasını yaptıkları resmin kompozisyon’da özgünlük, hayal gücünü kullanma ifadesi için incelendiğinde, deney grubu öğrencilerinin kopya resimden sonra yaptıkları “Oyunlarımız” konulu resimlerine kopya yönteminin önemli derecede etki etmemesi deney ve kontrol grupları arasında anlamlı farklılığa ulaşılamaması ile belirlenmiştir.
Deney grubu ve kontrol grubu öğrencileri arasında ikinci alt amaca ilişkin “Biçim Zenginliği, Özgünlüğü, Ayrıntılara Yer Verme” kriterinden (Tablo 4) uzmanların değerlendirmeleri ile elde edilen puanların istatistiksel analiz sonucuna (Tablo 2) göre, anlamlı bir farklılığın olmadığı belirlenmiştir. Bu bulgulardan hareketle öğrenci çalışmalarındaki biçim zenginliği, özgünlüğü, ayrıntılara yer verme ifadesinde kopya yönteminin önemli ölçüde etkisinin olmadığı sonucuna varılmaktadır.
Araştırmanın ikinci alt amacına göre, öğrencilerin kopyasını yaptıkları resmin biçim zenginliği, özgünlüğü, ayrıntılara yer verme ifadesi için incelendiğinde, deney grubu öğrencilerinin kopya resimden sonra yaptıkları “Oyunlarımız” konulu resme kopya yönteminin önemli derecede etki etmemesi deney ve kontrol grupları arasında anlamlı farklılığa ulaşılamaması ile belirlenmiştir.
Deney grubu ve kontrol grubu öğrencileri arasında üçüncü alt amaca ilişkin “Renk Kullanımı (Renk Karışımları, Renk Zenginliği, Özgün Renk Kullanımı)” kriterinden (Tablo 5) uzman görüşleri ile elde edilen puanların istatistiksel analiz sonucuna (Tablo 2) göre anlamlı bir farklılığa ulaşılamamıştır. Bu bulgulara göre, öğrencilerin renk kullanımı becerilerinin gelişiminde kopya yönteminin önemli ölçüde etkisinin olmadığı görülmüştür.
Araştırmanın üçüncü alt amacına göre, öğrencilerin kopyasını yaptıkları resmin renk kullanımı (renk karışımlar, renk zenginliği, özgün renk kullanımı) ifadesi için etkisi incelendiğinde, deney grubu öğrencilerinin kopya resimden sonra yaptıkları “Oyunlarımız” konulu resme kopya yönteminin önemli derecede etki etmemesi deney ve kontrol grupları arasında anlamlı farklılığa ulaşılamaması ile belirlenmiştir.
Deney grubu ve kontrol grubu öğrencilerinin dördüncü alt amaca ilişkin “Mekan” kriterinden (Tablo 6) uzman görüşleri ile elde ettikleri puanların istatistiksel
analiz sonucuna (Tablo 2) göre deney grubu ve kontrol grubu arasında anlamlı bir farklılık sağlanamamıştır. Elde edilen bu bulgular, öğrencilerin mekan olgusunu kavramada kopya yönteminin önemli derecede etkisi olmadığı sonucunu ortaya koymaktadır.
Araştırmanın dördüncü alt amacına göre, öğrencilerin kopyasını yaptıkları resmin mekan ifadesi için etkisi incelendiğinde, deney grubu öğrencilerinin kopya resimden sonra yaptıkları “Oyunlarımız” konulu resme kopya yönteminin önemli derecede etki etmemesi deney ve kontrol grupları arasında anlamlı farklılığa ulaşılamaması ile belirlenmiştir.
Yapılan araştırmada deney grubu ve kontrol grubu öğrencileri arasında beşinci alt amacı ifade eden “Hareket-Ritim” kriterinden (Tablo 7) uzman görüşleri ile elde edilen puanların istatistiksel analiz sonucuna (Tablo 2) göre anlamlı bir farklılık sağlanamamıştır. Elde edilen bu bulgular, öğrencilerin yaptıkları çalışmalarında hareket-ritim olgusunu kavramada kopya yönteminin önemli derecede etkisi olmadığı sonucunu ortaya koymaktadır.
Araştırmanın beşinci alt amacına göre, öğrencilerin kopyasını yaptıkları resmin hareket-ritim ifadesi için etkisi incelendiğinde, deney grubu öğrencilerinin kopya resimden sonra yaptıkları “Oyunlarımız” konulu resme kopya yönteminin önemli derecede etki etmemesi deney ve kontrol grupları arasında anlamlı farklılığa ulaşılamaması ile belirlenmiştir.
Deney grubu ve kontrol grubu öğrencilerinin altıncı alt amacı ifade eden “Çalışmanın Konuya Uygunluğu” kriterinden (Tablo 8) uzman görüşleri ile elde ettikleri puanların istatistiksel analiz sonucuna (Tablo 2) göre anlamlı bir farklılık sağlanamamıştır. Kopya yönteminin çalışmanın konuya uygunluğu ifadesinde deney grubu ve kontrol grubu arasında anlamlı farklılığa ulaşılamaması ve deney-kontrol grupları arasında eşit başarı sağlanması yöntemin öğrenci çalışmalarında hiç etkili olmadığı sonucunu ortaya koymaktadır. (Tablo 8)’e göre, deney grubu ve kontrol grubu öğrencilerinin pekiyi (5) düzeyinde %96 oranında başarı sağlamaları seçilen konunun öğrenci seviyesine uygun olduğunu göstermektedir.
Araştırmanın altıncı alt amacına göre, öğrencilerin kopyasını yaptıkları resmin, çalışmanın konuya uygunluğu ifadesi için etkisi incelendiğinde, deney grubu öğrencilerinin kopya resimden sonra yaptıkları “Oyunlarımız” konulu resme kopya yönteminin etki etmemesi deney ve kontrol grupları arasında anlamlı farklılığa ulaşılamaması ile belirlenmiştir.
Deney ve kontrol grubu öğrencilerinin yedinci alt amaca ilişkin“Çalışmanın Tamamlanması” kriterinden (Tablo 9) uzman görüşleri ile elde ettikleri puanların istatistiksel analiz sonucuna (Tablo 2) göre deney grubunun lehine anlamlı bir farklılık elde edilmiştir. Deney grubunun lehine olan bu durum ile öğrenci çalışmalarında kopya yönteminin, çalışmanın tamamlanması ifadesinde olumlu etkisinin olduğu sonucuna varılmıştır.
Çalışmanın tamamlanması ifadesinden elde edilen sonuç ile öğrencilerin kopya yönteminden yararlanarak bir diğer çalışmalarına bunu yansıtarak başarı elde ettikleri gözlenmiştir. Deney grubu öğrencilerinin puanlarından ve kontrol grubu öğrencilerinin puanlarından elde edilen istatistiksel analiz sonucuna (Tablo 2) göre deney grubunun lehine anlamlı bir farklılığın olması kopya yönteminin çalışmanın tamamlanması ifadesinde öğrenci çalışmalarına olumlu etkisi olduğunu göstermektedir.
Araştırmanın yedinci alt amacına göre, öğrencilerin kopyasını yaptıkları resmin çalışmanın tamamlanması ifadesi için etkisi incelendiğinde, deney grubu öğrencilerinin kopya resimden sonra yaptıkları “Oyunlarımız” konulu resimlerine kopya yönteminin olumlu etki etmesi, deney ve kontrol grupları arasında deney grubu lehine anlamlı farklılığa ulaşılması ile belirlenmiştir.
Görsel sanatlar dersinde 6. Sınıf deney ve kontrol gruplarına uygulanan araştırmanın bir diğer alt amacı kopya yönteminin öğrencinin yaratıcılığına etkisi açısından incelemektir. Yaratıcılık bireylerde ortaya çıkan en önemli özelliklerden biridir ve yaratıcılığın gelişiminde birçok etmen bu durumu olumlu ya da olumsuz etkilemektedir.
Yapılan araştırmada, kopya yönteminin öğrencinin yaratıcılığının gelişimine etkisini incelemek amaçlı belirlenen sekizinci alt amaca ilişkin “Kompozisyon’da
Özgünlük, Hayal Gücünü Kullanma”, “Biçim Zenginliği, Özgünlüğü, Ayrıntılara Yer Verme”, Renk Kullanımı (Renk Karışımları, Renk Zenginliği, Özgün Renk Kullanımı)” kriterleri (Tablo 10) doğrultusunda deney grubu ve kontrol grubu öğrencilerinin uzman görüşleri ile elde ettikleri puanların istatistiksel analiz sonuçları (Tablo 11) alınmıştır. Bu sonuçlara göre deney grubu öğrencileri ve kontrol grubu öğrencileri arasında anlamlı bir farklılığa ulaşılamamıştır.
Araştırmanın sekizinci alt amacına göre, öğrencilerin kopyasını yaptıkları resmin, yaratıcılık ifadesi için etkisi incelendiğinde, deney grubu öğrencilerinin kopya resimden sonra yaptıkları “Oyunlarımız” konulu resme kopya yönteminin önemli derecede etki etmemesi deney ve kontrol grupları arasında anlamlı farklılığa ulaşılamaması ile belirlenmiştir.
Kopya yönteminin öğrencinin yaratıcılığının gelişimine etkisi açısından belirlenen bu alt amaca göre, araştırmada kopya yönteminin uygulandığı deney grubu ile kopya yönteminin uygulanmadığı kontrol grubu arasında anlamlı bir farklılığa ulaşılamaması, kopya yönteminin yaratıcılığa önemli derecede bir etkisinin olmadığı sonucunu göstermektedir. Çınar’ın (2006) “İlköğretim 1. Kademe 3. Sınıf Öğrencilerinin Sanat (Resim) Eğitiminde Kopya Kuramı ve Baskın Doğalcı Sanat Eğitimi Kuramının Yaratıcılığa Etkisi” çalışmasından elde edilen sonuçlara göre kopya kuramı ve baskın doğalcı kuramın yaratıcılığa etkisi, her öğrenciye göre farklılık taşımaktadır. Marangoz’un (2008) “İlköğretim 8. Sınıf Görsel Sanatlar Dersinde Kullanılan Kopyalama Yöntemi ve Müzikli Yöntemin Öğrencinin Görsel Sanatlar Dersi Başarısına Etkisinin Karşılaştırılması” konulu çalışmasında kopya yöntemi, öğrencinin özgür düşünmesini sınırlamaktadır. Öğrenci gerçeğe daha yakın resimler yaparak başarı elde etmek için kopyaya yöneldiği ve bundan ötürü özgün çalışmalar üretmesini engellediği, yaratıcılığının yok olmasına sebep olduğu gözlenmiştir. Yapılan araştırmada ise, 6. Sınıf öğrencilerinden oluşan gruplar arasında, istatistiksel analiz sonucuna (Tablo 11) göre anlamlı farklılığa ulaşılamaması ile kopya yönteminin yaratıcılık üzerinde olumlu yada olumsuz önemli derecede bir etkisini olmadığı sonucuna varılmıştır.
6.2. Öneriler
Araştırmada tüm veriler ve bulgular göz önüne alındığında ortaya çıkan sonuçlar doğrultusunda şu önerilerde bulunulmuştur;
1. Yapılan araştırmada, kopya yönteminin öğrenci yaratıcılığı üzerinde olumlu yada olumsuz önemli derecede bir etkisinin görülmemiş olmasına rağmen, bu yöntemin sürekli kullanılması halinde yaratıcılığa olumsuz etkiler oluşturacağı araştırma sonucu ve literatür araştırmalarına göre kuvvetle muhtemeldir. Bu nedenle, birden fazla kullanılmaması gerektiği düşünülmektedir.
2. Araştırma, kopya yönteminin son derece tartışmalı olması bakımından başka gruplar üzerinde çok sayıda deneklerle başka araştırmacılar tarafından tekrarlanabilir.
3. Konuyla ilgili daha önce yapılmış olan araştırmalardan farklı sonuçlara
ulaşılmış olması nedeniyle araştırma konusunun tekrarlanması gerekebilir.
4. Kopya yönteminin, öğrenci çalışmalarında “kompozisyon’ da özgünlük, hayal gücünü kullanma” ifadesine olumlu yada olumsuz önemli ölçüde bir etkisi görülmemiştir. Öğrenci çalışmalarında kompozisyonda öngünlük, hayal gücünü kullanma ifadesinin kazanımının ön görüldüğü durumlarda kopya yöntemi yerine daha etkili bir yöntem kullanılması önerilir.
5. Kopya yönteminin, öğrenci çalışmalarında “biçim zenginliği, özgünlüğü, ayrıntılara yer verme” ifadesine olumlu yada olumsuz önemli ölçüde bir etkisi görülmemiştir. Öğrenci çalışmalarında biçim zenginliği, özgünlüğü, ayrıntılara yer verme ifadesinin kazanımının ön görüldüğü durumlarda kopya yöntemi yerine daha etkili bir yöntem kullanılması önerilir.
6. Kopya yönteminin, öğrenci çalışmalarında “renk kullanımı (renk karışımları, renk zenginliği, özgün renk kullanımı)” ifadesine olumlu yada olumsuz önemli ölçüde bir etkisi görülmemiştir. Öğrenci çalışmalarında renk kullanımı (renk
karışımları, renk zenginliği, özgün renk kullanımı) ifadesinin kazanımının ön görüldüğü durumlarda kopya yöntemi yerine daha etkili bir yöntem kullanılması önerilir.
7. Kopya yönteminin, öğrenci çalışmalarında “mekan” ifadesine olumlu yada olumsuz önemli ölçüde bir etkisi görülmemiştir. Öğrenci çalışmalarında mekan ifadesinin kazanımının ön görüldüğü durumlarda kopya yöntemi yerine daha etkili bir yöntem kullanılması önerilir.
8. Kopya yönteminin, öğrenci çalışmalarında “hareket-ritim” ifadesine olumlu yada olumsuz önemli ölçüde bir etkisi görülmemiştir. Öğrenci çalışmalarında hareket-ritim ifadesinin kazanımının ön görüldüğü durumlarda kopya yöntemi yerine daha etkili bir yöntem kullanılması önerilir.
9. Kopya yönteminin, öğrenci çalışmalarında “çalışmanın konuya uygunluğu” ifadesine hiç bir etkisi görülmemiştir. Öğrenci çalışmalarında çalışmanın konuya uygunluğu ifadesinin kazanımının ön görüldüğü durumlarda kopya yöntemi yerine daha etkili bir yöntem kullanılması önerilir.
10. Yapılan araştırmada “Oyunlarımız” isimli konunun çalışmanın konuya uygunluğu kriterinden elde edilen başarıya göre 6. Sınıf öğrencilerine çalıştırılabilir bir konu olduğu görülmüştür. Görsel sanatlar dersinde seçilen konunun öğrencinin seviyesine uygun, kolay algılanabilir ve uygulamaya konulabilir nitelikte olması önerilir.
11. Kopya yöntemi uygulamasında, “çalışmanın tamamlanması” kriterinden gruplar arasında deney grubu lehine anlamlı bir farklılık elde edilmiştir. Ancak sanat eğitiminde, tek başına çalışmanın tamamlanmasını amaçlayan her hangi bir kazanım söz konusu değildir. Çalışmanın tamamlanması sanat eğitimi uygulamalarının diğer kazanımlarıyla birlikte amaçlanan bir kazanım olması nedeniyle, çalışmanın tamamlanması adına kopya yönteminin kullanılması, diğer kazanımların feda edilmesi anlamına gelecektir. Bu nedenle kopya yönteminin kullanılması yoluna gidilmemesi önerilmektedir.
KAYNAKÇA
Alakuş A. O. ve L. Mercin (Editörler). (2009). Sanat Eğitimi ve Görsel Sanatlar Öğretimi.(1. Baskı) Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
Alakuş, A. O. (2005). Sanat Eğitiminin Kuramları ve Temelleri. Özsoy V. (Editör). İlköğretim Sanat Eğitimi Kuramları ve Yöntemleri. (1. Baskı). Ankara: Görsed Yayınları (21-31).
Artut, K. (2006). Sanat Eğitimi Kuramları ve Yöntemleri.(4. Baskı) Ankara: Ana Yayıncılık.
Artut, K. (2010). Sanat Eğitiminde Özel Öğretim Yöntemlerine Giriş. Artut, K. (Editör). Güzel Sanatlar Eğitiminde Özel Öğretim Yöntemleri. (2. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık (1-28).
Aykaç, V. (2010). Sanat Eğitiminde Aktif Öğrenmeye Dayalı Proje Destekli Çoklu Zekanın Kullanılması. Artut, K. (Editör). Güzel Sanatlar Eğitiminde Özel Öğretim Yöntemleri. (2. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık (91-128).
Balaban, İ. (1969). İz Düşümü (1.Baskı). İstanbul: Öncü Kitabevi Yayınları.
Balaban, İ. (1981). Balaban. (1. Basım). Ankara: Onur Ofset.
Balaban, İ. (1992). İz. (1.Basım) İstanbul: Gerçek Sanat Yayınları.
Bozkurt, N. (2000). Sanat ve Estetik Kuramları. (3.Basım) İstanbul: Asa Kitabevi.
Buyurgan S. ve Buyurgan U., (2007). Sanat Eğitimi ve Öğretimi. (2.Baskı) Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., Demirel, F., (2010). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. (7. Baskı) Ankara: Pegem Yayınevi.
Çakmakçıoğlu, A. (2000). Bisiklet. (1.Baskı). Ankara: Öğün Yayınları.
Çınar, S. (2006). İlköğretim 1. Kademe 3. Sınıf Öğrencilerinin Sanat (Resim)Eğitiminde Kopya Kuramı ve Baskın Doğalcı Sanat Eğitimi Kuramının Yaratıcılığa Etkisi. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Erinç, S. M. (1998). Sanatın Boyutları. (1.Baskı). İstanbul: Çınar Yayınları.
Erinç, S. M. (2004). Sanat Psikolojisi’ne Giriş. (2.Basım). Ankara: Ütopya Yayınevi.
Etike, S. (1995). Sanat Eğitimi Yazıları. (1.Baskı). Ankara: İlke Kitabevi Yayınları.
Gombrich, E. H. (1992). Sanat ve Yanılsama. (Çev. A. Cemal). İstanbul: Remzi Kitabevi.
Gökdemir, Z.İ.-B. (2006). İlköğretim 1. Kademe Resim-iş Derslerinde Kopya Yönteminin Sanatsal Düzenleme Öğelerinin Öğretilmesine Katkısı. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
İnenç. S. (2002). İlköğretim Resim-İş Dersinde Kopya Yöntemi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
Kasparoğlu, C. (2008). Kopya Yönteminin İlköğretim 2. Kademedeki (12, 13, 14 Yaş) Öğrenci Resimlerine Etkisi ‘Batman-Soson İstiklal Kız Yatılı İlköğretim Bölge Okulu Örneği. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Kaya, K.T. (2001). Kopya Yönteminin İlköğretim Birinci Kademe Çağı (9—12 Yaş) Çocuk Resimlerindeki Rolü ve Önem. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Kehnemuyi, Z. (2009). Çocuğun Görsel Sanatlar Eğitimi. (6.Baskı). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Kırışoğlu, O.T. ve Stokrocki, M. (1997). İlköğretim Sanat Öğretimi. Ankara: YÖK / Dünya Bankası Yayını.
Kırışoğlu, O.T. (2005). Sanatta Eğitim. (3.Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Kırışoğlu, O.T. (2009). Sanat Kültür Yaratıcılık Görsel Sanatlar ve Kültür Eğitimi- Öğretimi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Köksal, A. (1990). İbrahim Balaban Yaşamı Sanatı Anıları Yankıları. (1.Baskı). Ankara: Bilim Kitabevi.
Maccarıo, N. K. (2010). Sanat Etkinliklerinin Planlanması ve Uygulanması . Artut, K. (Editör). Güzel Sanatlar Eğitiminde Özel Öğretim Yöntemleri. (2. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık (s.299-399).
Marangoz, N. (2008). İlköğretim 8. Sınıf Görsel Sanatlar Dersinde Kullanılan Kopyalama Yöntemi ve Müzikli Yöntemin Öğrencinin Görsel Sanatlar Dersi Başarısına Etkisinin Karşılaştırılması. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Moran, B. (2005). Edebiyat Kuramları ve Eleştirisi. (14. Baskı) İstanbul: İletişim Yayınları.
Özsoy, V. (2003). Görsel Sanatlar Eğitimi. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
San, İ. (1979). Sanatsal Yaratma, Çocukta Yaratıcılık. (2.Basım). Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
San, İ. (1985). Sanat ve Eğitim. Yaratıcılık-Sanat sorunları, Kuramları ve Eleştirisi- Eğitimle İlişkiler. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
Striker, S. (2005). Çocuklarda Sanat Eğitimi. (1.Baskı). (Çev. A. Akın). İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
Tuna, S. (2005). Yaratıcılık ve Görsel Algı. Özsoy V. (Editör). İlköğretim Sanat Eğitimi Kuramları ve Yöntemleri. (1. Baskı). Ankara: Görsed Yayınları. (54-66). Turgut, İ. (1990). Sanat Felsefesi. (1. Baskı). İzmir: Karınca Matbaacılık.
Turgut, İ. (1993). Sanat Felsefesi. (1. Baskı). İzmir: Karınca Matbaacılık.
Turla, A. (2004). Çocuk ve Yaratıcılık. (2.Baskı). İstanbul: Morba Kültür Yayınları.
Türk Dil Kurumu. (2005). Türkçe Sözlük. (1.Baskı). Ankara: Engin Yayın Evi.
Türkdoğan. G. (1984). Sanat Eğitimi Yöntemleri. (2.Baskı). Ankara: Kadıoğlu Matbaası.
Vural, D. Ü. (2009). Çocuğun Sanatsal (Grafiksel) Gelişim Basamakları. Alakuş A. O. ve L. Mercin (Editörler). Sanat Eğitimi ve Görsel Sanatlar Öğretimi.(1. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayınları (126-148)
Yazgan, B. (2004). Uçtu Uçtu Şiir Uçtu. (1.Baskı). İstanbul: Erdem Yayınları.
Yılmaz, M. (2009). Görsel Sanatlar Eğitiminde Uygulamalar. (3.Baskı). Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
Yılmaz, M. (2010). Sanat Eğitiminde Motivasyon. Sanat Eğitiminde Kopya ve Taklit. Sanat Eğitiminde Teknik ve Yöntemler. Artut, K. (Editör). Güzel Sanatlar Eğitiminde Özel Öğretim Yöntemleri. (2. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık (193- 298).
Yılmaz, M. G. (2009). Görsel Sanatlar Eğitimi. Alakuş A. O. ve L. Mercin (Editörler). Sanat Eğitimi ve Görsel Sanatlar Öğretimi.(1. Baskı) Ankara: Pegem Akademi Yayınları (13-18).
Yılmaz, R. O. (2004). Balaban. (1.Baskı). İstanbul: Bilim Sanat Galerisi.
Yolcu, E. (2004). Sanat Eğitimi Kuramları ve Yöntemleri. (1.Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Yolcu, E. (2010). Yaratıcılık ve Sanat Eğitimi. Sanat Eğitiminde Sol Yanlılık. Artut, K. (Editör). Güzel Sanatlar Eğitiminde Özel Öğretim Yöntemleri. (2. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık (29-90).
EKLER
EK-1