edilen anahtar değişkenler
E. MVNO pazarı::
8.4. SMIC Anketi
Bu ankette amaç bu hipotezlerin bağımsız ve bağımlı gerçekleşme olasılıklarını
Anahtar değişkenler
dış güçlerin baskıları karşısında bağımlıdır.
çıkartmaktır. Bilindiği gibi uygulamada şu anahtar değişkenler ve şu aktörler seçilmişti. işbant teknolojileri lişkiler Aktörler D10. 3G İhaleleri D12. Kablosuz gen D04. Yatırımcıların güveni D11. Frekans tahsisi D16. Düzenleyicilerle i D08. Piyasa liberalizasyonu D03. Ekonominin durumu A1. Düzen A2. Aboneler A3. Teknoloji ü A4. Operatörler A5. Servis Sağla A6. Yatırımcılar
leyiciler
reticileri
yıcılar
8.4.1. Hipotezler
şu aşamaya kadar yürütülen modülleri, hipotezlerin kurulmasında
ışmaya 6 adet Godet metodunda
kolaylık sağlamaktadır. Özellikle Etki-bağımlılık grafiği ve MACTOR modülündeki tabloların düşündürdükleri hipotezlerin ana çerçevesini oluşturmaktadır.
Telekom sektöründe genel kanı 1 seneye kadar olan süre kısa vade, 2-3 sene (3 sene bile fazla) orta vade, 3-4 sene ve sonrası uzun vade olarak algılanmaktadır. Hatta 1 seneden öncesi kısa vade 1 seneden sonrasını uzun vade diye iki tip zaman skalası kullanan telekomünikasyon şirketleri bulunmaktadır.
Hipotezler 4-5 senelik vizyon çerçevesinde oluşturulmuştur. Çal hipotez ile devam edilecektir. Bunlar:
H1. 2005 sonuna kadar 3G lisansları verilecek.
Şu anda içinde bulunduğumuz ekonomik durum ve devletin kaynak ihtiyacı, 3G lisanslarının verilmesi için bir baskı yaratmaktadır. Ancak ihalenin prosedürü, koşulları çok önemlidir. Zira bütün dünya 3G’nin altın yumurtlayacak bir iş modeli olmadığını anladı, araştırma kuruluşları ve yatırımcı bankaları 3G’nin 2005’ten evvel ticari başarıyı elde etmesinin çok zor olduğunu söylemeye başladılar. Şu sıralar böyle bir ihale yapmanın zamansızlığı, ihale koşullarını yerine getirecek şirketlerin bulunmaması, şirketlerin 3G’de bekle-gör stratejileri ekonomik çevrelerin ek kaynak baskısının karşısına konjonktürün daha pozitif olduğu bir zamanda daha yüksek talebin geleceği bir ihale düzenleme tezini getiriliyor. Telekom sektörünün geleceğinin önemli bir kilometretaşı olacak bu gelişme ilk hipotezimizi oluşturmaktadır.
H2. Türkiye 2006’ya kadar AB’ye girecek
Türkiye’deki ekonomik istikrar, AB’ye uyum çalışmalarının tamamlanması ve birliğe giriş sonrası elde edeceği imkân ve kaynaklar sayesinde sağlanabilecektir. AB siyaset ve ekonomi için bir hedef haline geldiğinden ekonomik durumu ifade edecek hipotez, büyüme oranı hipotezi ile değil reformların ve temel AB hedefinin gerçekleşmesi hipotezi ile kurulmuştur. Türkiye’nin uzun vadeli plan ve politikalarını destekleyecek altyapı reformlarını gerçeleştirmesi, her sektörü olduğu gibi telekom sektörünü de etkileyecektir.
H3. 2005 sonuna kadar telekom liberalizasyonu tamamlanacak
2004’te devlete ait ses tekelinin kalkması beklenmektedir. Ses tekelinin kalkması TT şebekesinden 3.parti operatörler taşıyıcı hizmeti verebileceklerdir. Mobil şebekelerin de rekabete açılması ile tam liberalize olacak iletişim sektörü, şu anki görünümünde çok farklı bir hâl alacaktır.
H4. 2005’te toplam telekom gelirleri GSMH’nin %7’si olacak
2000 Türkiye GSMH 200.9 milyar USD olmuştur. Telekom gelirlerinin GSMH’ye oranı %4 civarı olmuştur. 2001’de yaşanan devalüasyon ve krizin etkisiyle sene sonu GSMH’nin 150 milyar dolara düşeceği tahmin edilemektedir. Telekom gelirlerinin ise %40 daralmaya uğrayacağı tahmine edilmekte, ve GSMH’ye oranın %3.5-4 arasında olacağı düşünülmektedir. Yabancı kuruluşlar GSMH’nin 2005 yılında tekrar 200 milyar USD’ye çıkabileceğini tahmin etmekteler. Telekom sektörünün kriz öncesi hedefi ise 2005’te 18 milyar dolarlık hacime ulaşmaktı. Bu da 250 milyar dolarlık bir ekonomide %7’ye denk geliyordu. Ancak kriz sonrası %7’lik rakam 14 milyar dolara denk gelmektedir. Bu da GSMH’nin aynı kaldığı 5
senelik perspektifte sektörün dolar bazında %75 büyümesi anlamına gelmektedir. Kişi başı gelirin azalacağı bu süreçte bu hedefin gerçekleştirilmesi sektörün gelişmesi için büyük önem taşımaktadır.
H5. Data gelirleri 2005’te toplam gelirlerin %30’unu oluşturacak
Data iletim teknolojilerinin tüketicinin kullanım kolaylığını hedeflemesi, cihazların evrimi ve katma değerki hizmetlerin çoğalması sonucunda data iletişiminin gelişmesi telekomünikasyon sektöründeki bir başka önemli kilometre taşıdır. Şu anda GSM temelli data gelirleri (kısa mesaj ve katmadeğerli hizmetler) toplam gelirlerde %5 ila 10 arası pay aşmaktadır. GPRS ve 3G’nin arttıracağı data gelirlerinin bu payını arttırması beklenmektedir.
H6. Mobil iletişim lüks tüketim kategorisinden çıkacak, vergiler düşecek
Şu anda sabit hat oranları mobil hat oranları eşit seviyededir. Ancak sabit iletişime normal tüketim vergisi uygulanırken mobil iletişime lüks tüketim vergisi uygulanmaktadır. Ayrıca özel iletişim vergiside ek %25’lik bir yük getirmektedir. Bu oranların aşağıya çekilmesi kullanımı arttıracaktır. Bu da gelecek için önemli bir kilometre taşıdır
Telekom sektöründe çalışan ve bankalarda sektör raporları hazırlayan .kişilere yaptırılan SMIC anketi (Ek-1’de anket yer almaktadır.) sonucunda elde edilen ham veriler Tablo 8.8, 8.9 ve 8.10’da verilmiştir.
Tablo 8.8: Basit Olasılıklar
HİPOTEZLER 1 2 3 4 5 6 7 8 Ort. SapmaSt.
H1. 2005 sonuna kadar 3G
lisansları verilecek. 0,41 0,81 0,61 0,21 0,61 0,21 0,81 0,61 0,53 0,24 H2. Türkiye 2006’ya kadar AB’ye
girecek 0,06 0,06 0,21 0,21 0,21 0,06 0,41 0,06 0,16 0,13
H3. 2005 sonuna kadar telekom
liberalizasyonu tamamlanacak 0,61 0,81 0,41 0,41 0,41 0,21 0,61 0,81 0,53 0,21 H4. 2005’te toplam telekom
gelirleri GSMH’nin %7’si olacak 0,21 0,41 0,41 0,41 0,61 0,21 0,61 0,61 0,43 0,17 H5. Data gelirleri 2005’te toplam
gelirlerin %30’unu oluşturacak 0,21 0,41 0,21 0,41 0,41 0,21 0,61 0,61 0,38 0,17 H6. Mobil iletişim lüks tüketim
kategorisinden çıkacak, vergiler
Tablo 8.9: Bağımlı Olasılıklar (Pi/j) e1 e2 e3 e4 e5 e6 e1 0,57 0,58 0,57 0,61 0,52 e2 0,21 0,41 0,41 0,41 0,34 e3 0,54 0,71 0,54 0,54 0,52 e4 0,48 0,53 0,51 0,57 0,48 e5 0,48 0,47 0,46 0,61 0,53 e6 0,37 0,58 0,56 0,57 0,51
Tablo 8.10: Bağımlı Olasılıklar (Pi/not j)
not e1 not e2 not e3 not e4 not e5 not e6
e1 0,34 0,32 0,34 0,31 0,36 e2 0,21 0,11 0,41 0,21 0,31 e3 0,27 0,39 0,34 0,37 0,35 e4 0,23 0,31 0,21 0,21 0,24 e5 0,24 0,27 0,24 0,33 0,21 e6 0,34 0,33 0,32 0,27 0,24
Bu işlenmemiş veriler Bülent Dölek’in hazırladığı Excel programında “Solver” aracılığı ile çözülmüş ve şu sonuçlar elde edilmiştir.
Tablo 8.11: Hipotezler ve Sonuçlar
H1 H2 H3 H4 H5 H6
Π
k E41 1 1 1 1 0
Π4 0,063638 E341 0 1 1 1 1
Π34 0,054636 E940 1 0 0 0 1
Π94 0,045507 E381 0 1 1 0 1
Π38 0,041046 E501 0 0 1 1 1
Π50 0,039022 E421 0 1 0 1 1
Π42 0,033403 E980 0 1 1 1 1
Π98 0,032671 E780 1 1 0 0 1
Π78 0,03109Bu aşamadan sonra en yüksek olasılıklı 3 veya 4 senaryo seçilir. SENARYO 1: TATLI HAYAT
H1 H2 H3 H4 H5 H6 Πι 1
E4
1 1 1 1 1 0
Π4 0,063638Önümüzde beş sene Türkiye kendisinden beklenen politik, ekonomik ve sektörel reformları gerçekleştirecektir. Beş sene sonunda AB üyesi bir ülkede, seçeceğimiz
servis sağlayıcıdan sabit/mobil, ses/data/ multimedya içerik hizmeti alabilen bilgi toplumu olma yolunda bir toplum olacağız. İletişim hizmetleri halen yüksek vergili faturaları ödemeye devam edeceğiz. Ancak AB standartlarına yükselme yolunda olacağımız için vergiler abonelerin öncelikli sorunu olmaktan çıkacak.