Sigortalılığın başlangıcı ve bildirimi

Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendine tabi olanların ilk tescil ve yeniden sigortalılıkları bağlı oldukları ziraat odalarınca, ziraat odalarının bulunmadığı yerlerde ise tarım il/ilçe müdürlüklerince veya kendilerince bir yıl içinde bildirilmesi halinde odaya kaydedildikleri tarihten, bu süre içinde bildirilmemesi halinde ise bildirimin Kuruma yapıldığı tarihten itibaren başlatılacaktır. Tarımsal faaliyette bulunanlar meslek kuruluşuna kayıtlarının yapıldığı tarihten itibaren bir ay içinde ziraat odalarınca, ziraat odalarının bulunmadığı yerlerde tarım il/ilçe müdürlüklerince Kuruma bildirilecektir. Ziraat odasına kaydın başlaması ve sona ermesinde oda yönetim kurulu karar tarihi esas alınacaktır.

Bu itibarla, 1/10/2008 tarihinden önce ziraat odasına, ziraat odasının bulunmadığı yerlerde ise tarım il/ilçe müdürlüğüne kayıtlı olan, ancak Kuruma kayıt ve tescilleri yapılarak sigortalılıkları başlatılmayanların sigortalılıkları Kanunun 7 nci maddesi ve SSİY’nin 11 inci maddesi gereğince, 1/10/2008 tarihinden önce ziraat odası kaydı bulunanlardan 1/10/2009 tarihine kadar bir yıllık bildirim süresi içinde bildirimleri yapılanların sigortalılıkları 1/10/2008 tarihinden, bu süreyi geçirenlerin sigortalılıkları ise bildirimlerinin Kuruma yapıldığı tarihten itibaren başlatıldığından, bu durumda olan çiftçilerden 1/10/2009 tarihinden sonra bildirimleri Kuruma intikal edenlerin sigortalılıkları bildirimin Kuruma intikal ettiği tarihten itibaren başlatılacağından, bu durumda olanların sigortalılıkları geriye dönük başlatılmayacaktır.

Örnek 1- 1/3/2005 tarihinde ziraat odasına kayıt yaptıran ve 1/10/2008 tarihine kadar sigortalılığı başlatılmayan bir çiftçinin 25/3/2009 tarihinde ziraat odasınca Kuruma bildirimi yapıldığında bu çiftçinin sigortalılığı 1/10/2008 tarihinden itibaren başlatılacaktır.

Örnek 2- 1/3/2005 tarihinde ziraat odasına kayıt yaptıran ve 1/10/2008 tarihine kadar sigortalılığı başlatılmayan bir çiftçinin 3/12/2009 tarihinde ziraat odasınca Kuruma bildirimi yapıldığında bu çiftçinin sigortalılığı 3/12/2009 tarihinden itibaren başlatılacaktır.

Ayrıca tarım il/ilçe müdürlükleri çiftçi kayıt sisteminde yer almakla birlikte ziraat odasına, ziraat odasının bulunmadığı yerlerde ise tarım il/ilçe müdürlüklerinde kayıtları bulunmayanların Kanun gereği tescil yapılabilmesi için öncelikle bu kişilerin Kanunun 4 üncü maddesinin (a), (b) ve (c) bendinde sigortalı olup olmadıkları ile buralardan kendi çalışmaları nedeniyle aylık alıp almadıklarının araştırılması, bu durumda olduğu tespit edilenlerin listeden çıkarılarak, diğer çiftçilere ilişkin kayıtlarla ilgili olarak ziraat odasına, ziraat odasının bulunmadığı yerlerde ise tarım il/ilçe müdürlükleri ile irtibata geçilerek buralarda kayıtlarının bulunup bulunmadığının araştırılması sonucunda Kanun kapsamında bulunduğu tespit edilenlerin tescillerinin yukarıda açıklanan Kanun ve SSİY gereğince yapılarak sigortalılıklarının başlatılması gerekmektedir.

Ayrıca, 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendine tabi sigortalıların tescilinde anılan Kanunun 6 ncı maddesinin birinci fıkrasının (k) bendi ile geçici 16 ncı maddesinin birinci fıkrasında ve SSİY’nin 10 uncu maddesinin birinci fıkrasının (h) bendi ile 14 üncü maddesinin birinci fıkrasının (k) bendinde düzenlenen tarımda kendi nam ve hesabına çalışanların sigortalılık muafiyetine ilişkin hususların da dikkate alınması gerekmektedir.

1/10/2008 tarihinden önce sigortalı olanlardan ziraat odası kaydı bulunmayanların ziraat odalarına, ziraat odalarının bulunmadığı yerlerde ise tarım il/ilçe müdürlüklerine kayıt olmaları gerektiğinden, sigortalılara bu husus duyurularak gerekli kayıtların yapılması sağlanacaktır.

1/10/2008 tarihinden önce 2926 sayılı Kanuna tabi sigortalılığı devam edenlerden ayrıca sigortalı işe giriş bildirgesi alınmayacaktır.

Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamında bulunanlardan Kurumca re’sen veya ilgililerin müracaatı üzerine yapılan sigortalılık tescillerinin tebligatı adi posta veya kargo yoluyla bildirilmesi durumunda, şahsa tebliğ gerçekleşmemiş olacağından, 7201 sayılı Tebligat Kanununa göre iadeli taahhütlü, taahhütlü posta veya APS yolu ile yapılması gerekmektedir.

Örnek 1- 1/10/2008 tarihinde ziraat odasına kayıt yaptıran sigortalının kaydı 30/9/2009 tarihinde Kuruma bildirilmiştir. Bu durumda sigortalının sigortalılık başlangıç tarihi 1/10/2008 olarak dikkate alınacaktır.

Örnek 2- 1/10/2008 tarihinde ziraat odasına kayıt yaptıran sigortalının kaydı 15/10/2009 tarihinde Kuruma bildirilmiştir. Bu durumda sigortalının sigortalılık başlangıç tarihi 15/10/2009 olarak dikkate alınacaktır.

1/10/2008 tarihinden önce mülga 2926 sayılı Kanun kapsamında tarımsal faaliyette bulunanların onsekiz yaşını doldurdukları tarihi takip eden yılbaşından itibaren sigortalılıklarının başlatılması nedeniyle, 1/10/2008 tarihinden önce sigortalılıkları başlatılmayan ve 1/10/2008 tarihinden önce onsekiz yaşını dolduranların sigortalılıkları 1/10/2008 tarihi itibariyle başlatılacaktır.

Örnek 1- Ziraat odasına kayıtlı bulunan, 23/5/2008 tarihinde on sekiz yaşını dolduran ve aynı gün tarım sigortalılığı giriş bildirgesi ile Kuruma müracaat eden sigortalının, tarım sigortalılığı 1/10/2008 tarihi itibariyle başlatılacaktır.

Örnek 2- 27/09/2008 tarihinde onsekiz yaşını dolduran sigortalı, 01/12/2008 tarihinde tarımsal faaliyetinden dolayı sigortalılığını başlatmak üzere Kuruma müracaat etmiştir. Sigortalı

ziraat odasına kaydını 21/11/2008 tarihinde yaptırdığından tarım sigortalılığı 21/11/2008 tarihi itibariyle başlatılacaktır.

Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi gereğince onsekiz yaşını doldurmamış olanlar sigortalı sayılmadıklarından tarımsal faaliyete onsekiz yaşını doldurmadan başlayanların sigortalılık başlangıcında onsekiz yaşını doldurdukları tarih esas alınacaktır.

Kanunun geçici 16 ncı maddesi ile 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamındaki tarım sigortalıların 1/10/2008 ile 31/12/2008 tarihleri arasındaki aylık kazancı Kanunun 80 inci maddesine göre belirlenen günlük kazancın onbeş katı olarak dikkate alınacak, otuz katını geçmemek üzere her yıl bir puan artırılacaktır.

Tarımsal faaliyette bulunan sigortalılardan, Kanunun 6 ncı maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendine göre ziraat odalarından, ziraat odalarının bulunmadığı yerlerde tarım il/ilçe müdürlüklerinden aldıkları “Sigortalılık Muafiyet Belgesi” ile sigortalılıkları sona erenlerden, yıllık tarımsal faaliyet gelirlerinden, bu faaliyete ilişkin masraflar düşüldükten sonra kalan tutarın aylık ortalamasının, prime esas günlük kazanç alt sınırına göre belirlenen tutardan fazla olduğunu sigortalılık muafiyet belgesi ile belgeleyerek bir yıl içinde sigortalı işe giriş bildirgesi ile Kuruma bildirenlerin sigortalılıkları belgenin düzenlendiği tarihten bu süreyi geçirenlerin sigortalılıkları ise bildirimin Kurum kayıtlarına intikal ettiği tarihten başlar. Bu tarih sigortalılarca ve ilgili kuruluşlarca Kuruma bildirilecektir.

Örnek- Tarımsal faaliyeti 18/5/2009 tarihinde ziraat odasından aldığı sigortalılık muafiyet belgesi ile belgeleyerek sona erdiren sigortalı, 17/12/2010 tarihinde aylık tarımsal faaliyet kazancı ortalamasının fazla olduğunu belgelemiş olup muafiyet belgesinin 17/12/2011 tarihine kadar Kuruma intikal etmesi halinde sigortalılık 17/12/2010 tarihinde, 17/12/2011 tarihinden sonra intikal etmesi halinde ise sigortalılık muafiyet belgesinin Kurum kayıtlarına intikal ettiği tarih itibariyle başlatılacaktır.

2.1- Tevkifata istinaden sigortalılığın başlatılması ve bildirimi

Mülga 2926 sayılı Kanunun 2 nci maddesi kapsamına girenler aynı Kanunun 7 nci maddesine göre üç ay içinde Kuruma başvurarak kayıt ve tescillerini yaptırmak zorundadırlar. Bu Kanuna göre sigortalı sayılanlardan sigortalılık kapsamına girdikleri tarihten itibaren üç ay içinde Kuruma başvurarak kayıt ve tescillerini yaptırmayanların tescil işlemleri bu Kanunun 9 uncu maddesi gereğince Kurumca re’sen yapılarak, sigortalılıkları mülga 2926 sayılı Kanunun 5 inci maddesine göre re’sen tescil edildikleri tarihi takip eden aybaşından itibaren başlatılmaktadır.

Diğer taraftan, mülga 2926 sayılı Kanunun 36 ncı maddesinin birinci fıkrasında;

“…Kurumun prim alacakları; Bakanlar Kurulu Kararı ile ürün bedellerinden tevkif suretiyle de tahsil edilebilir.” hükmüne dayanılarak Bakanlar Kurulu Kararı gereğince 1/4/1994 tarihinden itibaren Kuruma prim borcu bulunan sigortalıların sattıkları ürün bedellerinden % 1 oranında tevkifat yapılmasına başlanılmış olup, uygulamaya ilişkin usul ve esaslar 4 Seri Numaralı Uygulama Tebliği ile belirlenmiştir.

Mülga 2926 sayılı Kanunun 2 nci maddesine göre sigortalı olmaları gerektiği halde, Kuruma kayıt ve tescilleri yapılmamış çiftçilerin, tevkifatın yapıldığını gösteren belgeleri de eklemek suretiyle yazılı talepte bulunmaları halinde, söz konusu talepleri tescil için irade beyanı olarak değerlendirilmekte ve tevkifat tutarının Kurum hesaplarına, bildiriminin ise Kurum kayıtlarına intikal etmesi koşuluyla, sigortalılıkları tevkifatın yapıldığı tarihi takip eden aybaşı itibariyle başlatılmasını öngören 4 Seri Numaralı Uygulama Tebliğinin “Prim Tevkifatı Nedeniyle Tescil ve Sigortalılığın Başlangıcı” başlıklı (I) bendi 21/3/2002 tarihli ve 24702 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlükten kaldırılmıştır.

Ancak, 4 Seri Numaralı Uygulama Tebliğinin “Prim Tevkifatı Nedeniyle Tescil ve Sigortalılığın Başlangıcı” başlıklı (I) bendinin yürürlükten kaldırılması üzerine tevkifata dayalı geriye dönük tescilleri yapılamayan çiftçiler tarafından tespit davaları açılmaya başlanılmıştır.

Bu tespit davalarından çiftçilerin mağdur oldukları ve sosyal güvenlik hakkına kavuşmak amacıyla hareket ettikleri anlaşıldığından, Kurumla vatandaşlarımızı karşı karşıya getiren bu duruma son vermek amacıyla 4 Seri Numaralı Uygulama Tebliğinin mülga (I) bendi yeniden düzenlenmiş olup, 22/5/2007 tarihli ve 26529 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2926 Sayılı Tarımda Kendi Adına ve Hesabına Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanunu Uygulama Tebliğinde değişiklik yapılmasına dair 7 Seri Numaralı Tebliğ yayım tarihi itibariyle yürürlüğe girmiş ve (I) bendi aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir.

Mülga 2926 sayılı Kanunun 2 nci maddesine göre sigortalı sayıldıkları halde, aynı Kanunun 7 nci maddesinde öngörülen üç aylık süre içinde Kuruma kayıt ve tescilini yaptırmayan sigortalıların tescil işlemleri, bu Kanunun 9 uncu maddesine göre Kurumca re'sen yapılmakta ve sigortalıların hak ve yükümlülükleri de kayıt ve tescil edildikleri tarihi takip eden aybaşından itibaren başlamaktadır.

Ancak, mülga 2926 sayılı Kanunun 2 nci maddesine göre sigortalı sayıldıkları halde Kuruma kayıt ve tescilleri yapılmamış ve bu Tebliğ uyarınca sattıkları ürün bedellerinden 1/4/1994 tarihinden itibaren prim tevkifatı yapılan çiftçilerin, tevkifatın yapıldığını gösteren belgeleri de eklemek suretiyle Kuruma yazılı talepte bulunmaları halinde, tevkifat tutarının Kurum hesaplarına intikal etmesi şartıyla, tevkifat yapılan tarihi takip eden aybaşından itibaren sigortalılıkları başlatılır. Sigortalılıkları bu şekilde başlatılan çiftçilerin tarımsal faaliyetlerini devam ettirmeleri koşuluyla, sigortalılıkları devam ettirilir. Tarımsal faaliyetin tespitinde ziraat odası kayıtları esas alınır. Ziraat odası kaydı olmaması halinde, tevkifata esas ürüne ilişkin kamu kurum ve kuruluşlarının, meslek kuruluşlarının, kooperatif veya birliklerin, kayıtları esas alınır.

Sigortalının Kurumca re’sen tescili yapılmış ise, sigortalılık tevkifatın yapıldığı tarihi takip eden aybaşından itibaren başlatılır.”

Bu itibarla, yeniden düzenlenen Tebliğ hükmü gereğince il müdürlüklerimizce yapılması gereken işlemler aşağıda açıklanmıştır.

1- Mülga 2926 sayılı Kanun kapsamında bulunduğu halde Kuruma kayıt ve tescilini