Sigorta Aracıları

Ticaret hayatında aracı kavramının ortaya çıkışı 19. yüzyıla kadar uzanmaktadır. Sanayileşme sonucu seri halde ve büyük miktarlarda üretim yapılmasıyla büyük işletmeler yeni mal çıkışlarını sağlayabilmek amacıyla yeni teşkilatlar oluşturmak zorunda kalmışlar ve bu üretilen mal ve hizmetlerin geniş kitlelere ulaşması için bağımsız faaliyet gösteren kişilerin varlığına ihtiyaç duymuşlardır. Bu tanım çerçevesinde sigorta aracıları da sigorta sözleşmesinin yapılmasında etkin rol oynamakta ve sigortanın geniş kitlelere ulaşmasını sağlamaktadırlar.

Aracılar, sigorta piyasalarında hem sigortacılar hem de sigorta yaptırmak isteyen kişiler arasında bir köprü görevi görebilen, böylelikle ortaya çıkabilecek maliyetleri düşürerek sigorta ürünlerindeki çelişkileri ortadan kaldırabilen kişi ya da kurumlardır.23

1.2.5.1. Aracıların Sigorta Piyasasındaki Rolleri 1.2.5.1.1 Yenilikçi Pazarlama

Sigorta ürünleri satın almak isteyen kitlelerin farklı istek ve gereksinimlerine çözüm önerileri getirmek için çalışma yapan aracılar piyasaya yenilikçi pazarlama uygulamaları getirmektedirler. Böylelikle, sigorta tarafından sağlanan koruma, çeşitli sigorta ürünleri, nasıl sigorta yaptırılacağı gibi konularda farkındalık yaratılmakta ve sigorta piyasalarının derinleşip genişlemesi sağlanmaktadır.

1.2.5.1.2. Tüketicilerin Bilgilendirilmesi

Sigortaya ilişkin doğru ve bilinçli kararlar verebilmek için gerekli olan bilgiler müşterilere aracılar tarafından sunulmaktadır. Aracılar, bir müşterinin neye ihtiyaç duyduğunu ve sigortacılar, poliçeler ve fiyatlar açısından seçeneklerinin neler olduğunu açıklayan kişilerdir. Böylelikle bilinçli bir müşteri kitlesiyle karşılaşan sigortacıların müşteri ihtiyaçlarına en uygun poliçeleri uygun fiyatlarla sunmaları kolaylaşacaktır.

1.2.5.1.3. Masrafların Azaltılması

Sigorta ürünleri ve şirketler hakkında güvenilir bilgi sahibi olmak, yüksek araştırma maliyetlerini de beraberinde getirmektedir. Sigorta piyasasını yakından tanıyan aracılar müşterilerin risklerini, bu riskleri teminat altına alabilecek sigortacıları değerlendirebilecek bilgi ve donanıma sahip kişilerdir. Bu nedenle sigorta aracılarıyla çalışmak önemli mali avantajlar sağlamaktadır.

1.2.5.1.4. Belirsizliğin Azaltılması

Aracıların, tüketicilerin bilgilendirilmesi ve/veya piyasaya bilgi dağıtımı konusunda üstlendikleri rol aynı zamanda belirsizliğin azaltılması anlamında da önemli bir katkı sağlamaktadır. Sigorta piyasasını yakından tanıyan, sigorta yaptırmak isteyen kişiler ve şirketler hakkında kapsamlı bilgiye sahip olan aracılar, bir sigorta işleminin her iki tarafına da bilgiyi en ulaşılır biçimde sunmaktadır.

1.2.5.1.5. Etkin Rekabet

Sigortanın bilinçli tüketici oluşmasına katkı sağlayan aracılar sayesinde artan şekilde kullanılması, mal ve hizmet sağlayıcıların risk yönetimi bütçelerini daha etkin düzenlemelerini zorunlu hale getirmektedir. Bunun sonucunda da mal ve hizmet sağlayıcıların çok daha rekabetçi bir finansal ortamda ekonomik büyümeye katkıda bulunacak şekilde faaliyet göstermeleri kolaylaşmaktadır.

1.2.5.1.6. Sigortacının Riskinin Dağıtılması

Aracılar, genellikle oldukça geniş bir coğrafi alanda pek çok sigortacı ve müşteri ile çalışmakta olduklarından, sigorta şirketlerine portföylerindeki riskleri dağıtmada yardımcı olmaktadırlar.

1.2.5.2. Sigorta Aracılarının Sınıflandırılması 1.2.5.2.1. Sigorta Acenteleri

Sigorta acenteleri, sigorta şirketine tabi bir sıfatı olmaksızın, belli bir bölge içinde, sigorta şirketlerinin nam ve hesabına sigorta sözleşmelerine aracılık eden veya bunları sigorta şirketleri adına yapmayı meslek edinen, sözleşmenin akdinden önce hazırlık çalışmalarını yürüten ve sözleşmenin uygulanması ile tazminatın ödenmesine yardımcı olan gerçek veya tüzel kişilerdir.

Sigorta acenteleri, sigorta yaptırmak isteyen kişilerle, sigorta şirketi adına görüşmelerde bulunmak, yetkileri çerçevesinde poliçe düzenlemek, sigortalıya çeşitli danışmanlık hizmetlerinde bulunmak ve yetkili oldukları hallerde belli bir orana kadar hasar ödemek gibi faaliyetlerde bulunmaktadır.24

Toplam Acente Sayısının Bölgelere Göre Payı

38,42% 16,69% 12,25% 14,93% 9,95% 3,62% 4,15%

Marmara Bölgesi Ege Bölgesi

İç Anadolu Bölgesi Akdeniz Bölgesi

Doğu Anadolu Bölgesi Güneydoğu Anadolu Bölgesi

Karadeniz Bölgesi

Şekil 1: Türkiye’de Bölge Bazında Acente Dağılımı (31.12.2007) Kaynak: TSRŞB Acente Raporu, 2008

1.2.5.2.2. Sigorta Brokerları

Broker, risklerini koruma altına almak amacıyla, sigorta veya reasürans sözleşmesini yaptırmak isteyen kişilere, ürün ve şirket seçiminde tamamen tarafsız ve bağımsız davranarak, uygun ürünler sunmak amacıyla çalışmalar yapan, bu kişilerin hak ve menfaatlerini gözeterek sözleşmelerin akdinden önceki hazırlık çalışmalarını yürütmeyi ve gerektiğinde sözleşmelerin uygulanmasında veya tazminatın tahsilinde yardımcı olmayı meslek edinen gerçek veya tüzel kişilere denmektedir.

Sigortalama sürecinde sigorta brokerları poliçe sahibi için çalışmakta ve sigortacılarla ilişkilerinde bağımsız hareket edebilmektedir. Brokerlar, sigortacı ve sigorta

ürünleri konusunda müşterilere alternatifler sunarak onların seçim yapabilmesine yardımcı olmaktadır. Alıcı için bir anlamda “acente” görevi gören brokerlar müşterilerini sigorta teminatı altına alabilmek için genellikle birden çok şirketle birlikte çalışmaktadır.

1.2.5.2.3. Sigorta Prodüktörleri

Prodüktör ise, sigorta ettirene ve sigorta şirketine bağlı olmaksızın, çeşitli sigorta dallarında sigorta yaptırmak isteyen kişilere, sigorta ürünleri hakkında bilgi veren, sigorta sözleşmesinin şartlarını müzakere eden, riskin konusu ve özelliklerine göre sigorta teklifnamesini hazırlamada yardımcı olan gerçek kişilerdir. Avrupa Birliği’nde yasal mevzuat içerisinde bu tür bir uygulamaya rastlanılmamakla birlikte bazı ülkelerde sigorta ürünleri pazarlayan prodüktörler bulunmaktadır.25