Sevinç, Tomurcuk ve Ses Dergileri

Pioner Gazetesi, Makedonya‘da Birlik‘ten altı yıl sonra 15 Eylül 1950 çocuklar için çıkmıĢtır ve çıkan ikinci Türkçe gazetedir. Makedonya Pionerler Birliği‘nin organı olarak orta boyda ve dört sayfa olarak ayda bir çıkan bu gazetenin ilk sayılarında, Pioner teĢkilatının etkinliği ve Makedonya‘nın doğal güzellikleriyle ilgili yazılardan baĢka okullardan gelen haberlere yer verilmiĢtir. Zamanla gazetede, baĢta Ģiir olmak üzere, çocuklar için yazılmıĢ diğer edebiyat türleri yer almaya baĢlamıĢtır.(Kaya, 2010: 345)

Bu gazetenin ilk sayılarında, bugün Makedonya Türk Edebiyatı‘nda ad yapmıĢ yazarlardan çoğunun adları görülmektedir. Gazetenin bir yıl içinde çıkan on sayısında, Türkiye‘de hiçbir yazara yer verilmediğinin nedenini bugünkü açıdan değerlendirmek biraz zor. Çocuklar için çıkan bir gazetede kimi siyasî olayların yer aldığını ve bunların yorumlandığını da anlamak güç. 1951 yılının Eylül ayında

Pioner gazetesi, yerini Sevinç dergisine bırakıyor. BaĢta on altı sayfa,

daha sonraki yıllarda 24 ve bugün 36 sayfa olarak ayda bir çıkan bu çocuk dergisinde, ilk günden beri estetik sanat bakımından değerli ve

güzel olan Ģiire, hikâyeye, masala ve diğer edebi türlere öncelik verilmektedir.(Kaya, 2010: 345, 346)

1957 yılının Eylül ayında ise Tomurcuk dergisi çıkmaya baĢlamıĢtır. 7-14 yaĢ arasına hitap eden Sevinç‘in yanında Tomurcuk ise okulöncesi eğitim yaĢı olan 3-6 yaĢ arasına hitap etmekteydi. Bu dergiler “Detska Radost” yayınevi tarafından yayınlanıyordu.

Ayrıca bu dergilerin adı altında kitap serileri çıkarıyordu. Bunlar daha çok yerli yazarların yazdığı çocuk Ģiirleri ve hikâyeleri idi. Altay Suroy‘la Prizren‘de yaptığımız görüĢmede, Kosovalı ve Makedonyalı yazarların özellikle çocuk edebiyatı üzerine bu kadar durmalarının bir nedeninin de yazarlara verilen telif ücretleri olduğunu belirtmiĢtir. Altay Suroy kendisine verilen telifin çok cezbedici olduğu dile getirip bu telif ücretleriyle bir araba aldığını bile söylemiĢtir. (Kamber, Öztürk, 2012) Telif ücretleri dıĢında çocuk edebiyatının bu kadar üzerine düĢülmesinin bir nedeni ise yeni bir ideolojinin kendi neslini yaratma düĢüncesi idi. Her ideoloji kendi propagandası yapabilecek bir nesil özlemi içindedir ve bunun üzerine çalıĢmaktadır. Yugoslavya‘daki sosyalizm ise partizan bir nesil yetiĢtirmek istiyordu. Nesil yetiĢtirme fikri Türk edebiyatına çok yabancı bir konu değildir. Tevfik Fikret‘in Haluk‘u, Mehmet Akif‘in ise Asım‘ı vardır. Yugoslavya‘da ise özellikle Sırp Çocuk Edebiyatı partizan bir nesil çizmeye baĢladı. Bu örnekleri gören Türk yazarlar böyle eserler yazmak veya yazdırılmak zorunda kaldı.

Sevinç ve Tomurcuk dergileri oldukça kaliteli ve renkli çizimlerle dolu

çocukların ilgilerini çekecek cinsten yayınlardır. Bu dergilerin içerikleri hakkında üçüncü bölümde daha ayrıntılı bir inceleme yapacağız.

Sesler dergisi Üsküp‘te Birlik tarafından çıkarılan aylık kültür sanat

Sesler dergisi önemli Türk Ģair ve yazarlar adına özel sayılar yapmıĢtır.

Ayrıca bölgenin folklor ürünlerini derleyip değerlendirme yazıları yayınlanmıĢtır. EleĢtiri özellikle kendi edebiyat eserleri konusunda dergide yer almıĢtır. Yugoslavyalı araĢtırmacıların Türk kültürü ve tarihi üzerine makalelerini çevirip dergide yayımlamıĢlardır. Sesler dergisinin yıllıkları bölgedeki Türk kültürünün araĢtırmaları hakkında baĢvurulacak önemli bir kaynak durumundadır.

4.4.1.2.3. El-Hilâl ve Zaman

Makedonya, Yugoslavya‘dan ayrılana kadar Makedonya‘da Türkçe yayınlanan bu üç dergi ve gazete vardı. 1991‘den sonra bu dergiler ve gazete yayın hayatına bir süre daha devam etmiĢtir fakat iki yeni gazete daha eklenmiĢtir.

Biri, Makedonya Ġslâm Birliği BaĢkanlığı‘nın yayınladığı El Hilâl gazetesi ötekisi de 1994 yılının Mart ayından, Türkiye‘deki Zaman gazetesi‘nin Makedonya baskısıdır. El-Hilâl gazetesinin ilk sayısı 1 Mayıs 1987 yılında çıktı. El-Hilâl gazetesi baĢta Makedonca, Türkçe ve Arnavutça olmak üzere üç dilde iki ayda bir çıkıyordu. 1992 yılından sonra gazete ikiye ayrılıyor. Biri Arnavutça ötekisi de Türkçe-Makedonca olarak çıkıyor. (Kaya, 2010: 354)

Makedonya Ġslam Birliği bünyesinde bir kuruluĢ iken daha sonra bağımsız bir teĢkilat olan El-Hilal'in kuruluĢunu ve gayesini genel sekreteri olan ġehabi Ģöyle özetliyor:

"Yugoslavya dağıldığında Makedonya vatandaĢlarının ekonomik-sosyal durumu iyi değildi. Bunun üzerine Makedonya Ġslam Birliği, insanlarda yardımlaĢma Ģuurunu artırma giriĢimleri baĢlattı. Bir grup Müslüman, 6.4.1991 tarihinde bir Ramazan günü Üsküp Ġsa Bey Medresesi binasında El-Hilal YardımlaĢma ve Kültür Derneği'ni kurdu. 1993 Aralık ayında da dernek, insani yardım teĢkilatına dönüĢtürüldü."

(http://arsiv.zaman.com.tr/1999/05/13/kultur/3.html, E.T:13.05.1999) (bkz. El-Hilâl‘in Üsküp‘teki afiĢi)

Makedonya‘nın Yugoslavya‘dan ayrılmasıyla devlet desteğiyle yayınlanan

Birlik, Sevinç, Tomurcuk, Sesler‘in bir süre sonra tamamen durması üzerine

Makedonya Türkleri kendi kurdukları dernekler aracılığıyla Türkçe yayın hayatına devam etmeye çalıĢmıĢlardır.

Makedonya‘da önemli kültür sanat faaliyetlerinde bulunan bir dernek ise Abdülhak Hikmet Doğan Kültür Sanat Merkezi (ADEKSAM) dir. 17 Ekim 1997 yılında kurulmuĢ olup merkezi Gostivar‘dadır.

Bu kuruluĢun gayesi ise kendi internet sitesinde Ģöyle açıklanmaktadır: ―BaĢta Gostivar ve yöresi daha sonra ise tüm Makedonya‘daki Türk eğitim ve kültür sorunlarını ele alarak muhtemelen çözümler üretmeye gayret etmek gayesiyle kurulan bu eğitim Merkezi, muhtelif derslerden takviye dersleri düzenleyen, milli ve manevi konularımızı ihtiva eden onlarca konferans örgütleyen, Makedonya‘nın değiĢik yerlerinde farklı yardım kampanyaları düzenleyen ve Ģimdiye kadar 900 lise ve üniversite öğrencisine burs vererek Makedonya çapında Türk eğitimi ve kültürüne büyük katkıda bulunduğumuzu inanıyoruz.‖ (http://www.adeksam.org/index.php?option=com_content&view=article&id= 110&Itemid=72, E.T: 27.05.2012)

2002 yılından itibaren ise Hikmet adlı bir bilimsel araĢtırma dergisi yayınlamaktadır. Yazılan makalelerin çoğu sosyal bilimler alanındadır ve Makedonya‘daki Türk kültürü, edebiyatı, Makedonya Türklerinin siyasî ve sosyal durumları gibi konularda araĢtırmalar yer almaktadır.

2002 yılında kurulan ve Üsküp‘te bulunan Köprü Kültür, Sanat ve Eğitim

Derneği ise iki dergi çıkarmaktadır. Bunlarda biri Köprü kültür, sanat ve edebiyat

dergisi,diğeri ise Kardelen çocuk dergisidir. Köprü dergisi derneğin kuruluĢundan itibaren çıkmaktadır. Kardelen ise 1 Ekim 2009 yılından beri çıkmaktadır. 9-14 yaĢ arasına hitap eden bir çocuk dergisidir.

Yeni Balkan gazetesi ise 2004 yılından beri yayın hayatındadır. Ayrıca