Sera koşullarında nohut çeşitlerinin kalsiyum, magnezyum ve bor

2008 yılı sera denemesinde bir önceki yıldan farklı olarak çeşitlerin Na alımları üzerine uygulama x çeşit interaksiyonunun etkisi önemli bulunmuştur (p<0.05). Kuraklığın etkisiyle Menemen-92 hariç tüm çeşitlerin Na alımlarının önemli oranda azaldığı belirlenmiştir (Şekil 4.23 ve Ek 1.11). Buna ilave olarak kurak koşullarda Akçin, Küsmen ve Canıtez-87 çeşitlerinin Na alımlarındaki azalmanın diğer çeşitlere göre daha düşük olduğu görülmüştür.

4.2.7 Sera koşullarında nohut çeşitlerinin kalsiyum, magnezyum ve bor

çeşitlerinin Ca alımlarındaki azalma diğer çeşitlere oranla daha düşük olmuştur.

0 5 10 15 20 25 30 35

Ca Konsantrasyonu, g kg-1

Sulu Kuru

0 5 10 15 20 25 30 35

Akçin Küsmen Canıtez-87 Gökçe Sarı Uzunlu-99 Er-99 ILC-195 Menemen-92 İzmir-92 Aydın-92

Ca Alımı, mg bitki-1

Şekil 4.24 2007 yılı sera denemesinde sulu ve kuru koşullarda yetiştirilen nohut çeşitlerinin kalsiyum (Ca) konsantrasyonları ve alımları

2008 yılı sera denemesinde ise nohut çeşitlerinin Ca konsantrasyonu üzerine uygulama x çeşit interaksiyonunun etkisi önemli bulunmuştur (p<0.01). Kalsiyum konsantrasyonları bakımından çeşitler arasında sulu ve kuru koşullarda farklılıklar görülmüştür (Şekil 4.25 ve Ek 1.14). Şekil 4.25’den görülebileceği gibi kuraklık uygulaması nedeniyle sadece Küsmen, Sarı, Er-99, Menemen-92 ve İzmir-92 çeşitlerinin Ca konsantrasyonlarında oluşan farklılıkların istatistiksel olarak önemli olduğu belirlenmiştir. Kuraklık uygulaması Küsmen, Menemen-92 ve İzmir-92 çeşitlerinde Ca konsantrasyonunu önemli oranda arttırırken Sarı ve Er-99 çeşitlerinde

Ca konsantrasyonunun azalmasına sebep olmuştur.

0 5 10 15 20 25 30 35

Ca Konsantrasyonu, g kg-1

Sulu Kuru

0 10 20 30 40 50 60

Akçin Küsmen Canıtez-87 Gökçe Sarı Uzunlu-99 Er-99 ILC-195 Menemen-92 İzmir-92 Aydın-92

Ca Alımı, mg bitki-1

Şekil 4.25 2008 yılı sera denemesinde sulu ve kuru koşullarda yetiştirilen nohut çeşitlerinin kalsiyum (Ca) konsantrasyonları ve alımları

Aynı yıl yürütülen sera denemesinde nohut çeşitlerinin Ca alımları üzerine uygulama x çeşit interaksiyonunun etkisi önemli bulunmuştur (p<0.01). İlk yılda olduğu gibi sulu koşullara göre kuru koşullarda bütün çeşitlerde Ca alımları önemli oranda azalmıştır (Şekil 4.25 ve Ek 1.15). Bununla birlikte 2007 yılına göre 2008 yılında kuraklığa bağlı olarak çeşitlerin Ca alımlarındaki azalmalar daha düşük bulunmuştur. 2008 yılında kuraklık nedeniyle nohut çeşitlerinin Ca alımlarındaki azalmalar ele alındığında; sulu koşullara göre kuru koşullarda Ca alımında en büyük azalma Aydın-92 ve İzmir-92 çeşitlerinde belirlenmiştir. Bu çeşitlere göre Akçin, Küsmen, Canıtez-87, Sarı,

Uzunlu-99, Er-99 ve ILC-195 çeşitlerinin kuru koşullarda Ca alımlarındaki azalmanın oranı nispeten daha düşük olmuştur. Diğer taraftan kuraklık uygulaması nedeniyle Gökçe ve Menemen-92 çeşitlerinin Ca alımlarındaki azalmanın oranı tüm çeşitlerle karşılaştırıldığında en düşük düzeyde gerçekleşmiştir.

0 1 2 3 4 5 6

Mg Konsantrasyonu, g kg-1

Sulu Kuru

0 1 2 3 4 5 6

Akçin Küsmen Canıtez-87 Gökçe Sarı Uzunlu-99 Er-99 ILC-195 Menemen-92 İzmir-92 Aydın-92

Mg Alımı, mg bitki-1

Şekil 4.26 2007 yılı sera denemesinde sulu ve kuru koşullarda yetiştirilen nohut çeşitlerinin magnezyum (Mg) konsantrasyonları ve alımları

Sera denemelerinde çeşitlerin Mg durumları incelendiğinde; 2007 yılında nohut çeşitlerinin Mg konsantrasyonları üzerine uygulama x çeşit interaksiyonunun etkisi önemli bulunmamıştır. Diğer bir deyimle, sulu ve kuru koşullarda çeşitler arasında Mg konsantrasyonları bakımından farklılıklar olduğu görülse de kuraklık uygulaması sonucu Gökçe hariç bütün çeşitlerin Mg konsantrasyonları önemli düzeyde artmıştır

(p<0.01) (Ek 1.12). Sulu koşullarda yetiştirilen nohut çeşitlerinin Mg konsantrasyonu ortalama olarak 3.93 g kg^-1 iken, bu değer kuraklığın etkisiyle 4.78 g kg^-1’a yükselmiştir. Benzer şekilde aynı yıl, nohut çeşitlerinin Mg alımları üzerine uygulama x çeşit interaksiyonunun etkisi önemli bulunmamıştır. Bütün çeşitlerin Mg alımları kuraklık nedeniyle önemli düzeyde azalmıştır (p<0.01) (Ek 1.13). Sulu koşullarda çeşitlerin ortalama Mg alımı 4.32 mg bitki^-1 iken, bu değer kuru koşularda 1.31 mg bitki^-1’ye düşmüştür.

0 1 2 3 4 5 6 7

Mg Konsantrasyonu, g kg-1

Sulu Kuru

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Akçin Küsmen Canıtez-87 Gökçe Sarı Uzunlu-99 Er-99 ILC-195 Menemen-92 İzmir-92 Aydın-92

Mg Alımı, mg bitki-1

Şekil 4.27 2008 yılı sera denemesinde sulu ve kuru koşullarda yetiştirilen nohut çeşitlerinin magnezyum (Mg) konsantrasyonları ve alımları

2008 yılı sera denemesinde ise nohut çeşitlerinin Mg konsantrasyonu üzerine uygulama x çeşit interaksiyonunun etkisi önemli bulunmuştur (p<0.01). Gerek sulu gerekse kuru

koşullarda çeşitlerin Mg konsantrasyonları arasında farklılıklar olduğu görülmüştür (Şekil 4.27 ve Çizelge 4.14). Sulu koşullara göre kuru koşullarda Akçin, Canıtez-87, Gökçe, Er-99 ve ILC-195 çeşitlerinin Mg konsantrasyonlarında oluşan farklılıkların önemli olmadığı belirlenmiştir. Buna karşılık Sarı ve Uzunlu-99 çeşitlerinin kuru koşullarda Mg konsantrasyonları önemli oranda azalırken Küsmen, Menemen-92, İzmir-92 ve Aydın-92 çeşitlerinin Mg konsantrasyonlarında artış olduğu bulunmuştur.

2008 yılı sera denemesinde nohut çeşitlerinin Mg alımı üzerine uygulama x çeşit interaksiyonunun etkisinin önemli olduğu bulunmuştur (p<0.05). Sulu ve kuru koşullarda çeşitlerin Mg alımları arasında önemli farklılıklar olduğu görülmüştür (Şekil 4.27 ve Ek 1.15). Kuraklığın etkisiyle bütün çeşitlerin Mg alımları önemli oranda azalmıştır. Bununla birlikte kuraklık nedeniyle Sarı, Uzunlu-99, ILC-195, İzmir-92 ve Aydın-92 çeşitlerinin Mg alımları diğer çeşitlere oranla daha fazla azalmıştır. Bu çeşitlere göre Akçin ve Canıtez-87 çeşitlerinin kuru koşullarda Mg alımlarındaki azalmanın oranı nispeten daha düşük olmuştur. Küsmen, Gökçe, Er-99 ve Menemen-92 çeşitlerinde ise sulu koşullara göre kuru koşullarda Mg alımlarındaki azalmanın oranı tüm çeşitlerle karşılaştırıldığında en düşük düzeyde gerçekleşmiştir.

Her iki yılda yürütülen sera denemelerinde nohut çeşitlerinin B konsantrasyonları farklılıklar göstermiştir. 2007 yılında nohut çeşitlerinin B konsantrasyonu üzerine uygulama x çeşit interaksiyon etkisinin önemli olmadığı, buna karşılık kuraklık uygulamasının çeşitlerin B konsantrasyonları üzerine etkisinin önemli olduğu bulunmuştur (p<0.01) (Ek 1.12). Dolayısı ile sulu ve kuru koşullarda yetiştirilen çeşitler arasında B konsantrasyonları bakımından bazı farklılıklar görülse de kuraklık uygulaması sonucu çeşitlerin ortalama B konsantrasyonu önemli düzeyde azalmıştır (Şekil 4.28). Sulu koşullarda çeşitlerin B konsantrasyonu ortalama 30.29 mg kg^-1 iken, kuru koşullarda bu değer 22.85 mg kg^-1’a düşmüştür. Buna ilave olarak kuru koşullarda Küsmen, Canıtez-87, Uzunlu-99, Menemen-92 ve İzmir-92 çeşitlerinin B konsantrasyonundaki değişimlerin önemli olmadığı belirlenmiştir.

2008 yılı sera denemesinde ise nohut çeşitlerinin B konsantrasyonu üzerine uygulama x çeşit interaksiyonunun etkisi önemli bulunmuştur (p<0.01). 2007 yılından farklı olarak

gerek sulu gerekse kuru koşullarda B konsantrasyonları bakımından çeşitler arasında farklılıklar görülmüştür (Şekil 4.29 ve Ek 1.14). Kuraklık stresi Akçin, Küsmen, Sarı, Er-99 ve ILC-195 çeşitlerinin B konsantrasyonlarında önemli oranda azalmaya sebep olmuştur. Buna karşılık Menemen-92 çeşidinin B konsantrasyonu kuraklığa bağlı olarak önemli oranda artmıştır.

0 10 20 30 40 50 60 70

B Konsantrasyonu, mg kg-1

Sulu Kuru

0 10 20 30 40 50 60 70 80

Akçin Küsmen Canıtez-87 Gökçe Sarı Uzunlu-99 Er-99 ILC-195 Menemen-92 İzmir-92 Aydın-92

B Alımı, µg bitki-1

Şekil 4.28 2007 yılı sera denemesinde sulu ve kuru koşullarda yetiştirilen nohut çeşitlerinin bor (B) konsantrasyonları ve alımları

Çeşitler B alımları açısından değerlendirildiğinde; her iki yılın sera denemelerinde de nohut çeşitlerinin B alımları üzerine uygulama x çeşit interaksiyonunun etkisi önemli bulunmuştur (p<0.01). Gerek sulu gerekse kuru koşullarda B alımları bakımından her iki yılda da çeşitler arasında farklılıklar görülmüştür (Şekil 4.28 ve 4.29, Ek 1.13 ve

1.15). Kuraklık uygulaması 2007 yılında bütün çeşitlerde, 2008 yılında ise Menemen-92 hariç diğer çeşitlerde B alımlarının önemli oranda azalmasına sebep olmuştur. Bununla birlikte 2007 yılına göre 2008 yılında kuraklığa bağlı olarak çeşitlerin B alımlarındaki azalmalar daha düşük olmuştur. İlk yıl yürütülen sera denemesinde kuraklık nedeniyle çeşitlerin B alımlarındaki azalmalar incelendiğinde; sulu koşullara göre kuru koşullarda Akçin, Küsmen, Canıtez-87, Gökçe, Er-99, ILC-195, İzmir-92 ve Aydın-92 çeşitlerinin B alımı diğer çeşitlere oranla daha fazla azalmıştır. İkinci yıl ise yine Akçin, Küsmen, ILC-195, İzmir-92 ve Aydın-92 çeşitlerinde, bunlara ek olarak Sarı çeşidinde kuraklığın etkisiyle B alımlarının azalma oranı diğer çeşitlere göre daha fazla olmuştur.

0 5 10 15 20 25 30

B Konsantrasyonu, mg kg-1

Sulu Kuru

0 5 10 15 20 25 30 35 40 45

Akçin Küsmen Canıtez-87 Gökçe Sarı Uzunlu-99 Er-99 ILC-195 Menemen-92 İzmir-92 Aydın-92

B Alımı, µg bitki-1

Şekil 4.29 2008 yılı sera denemesinde sulu ve kuru koşullarda yetiştirilen nohut çeşitlerinin bor (B) konsantrasyonları ve alımları

4.2.8 Sera koşullarında nohut çeşitlerinin demir, bakır, çinko ve mangan