02 Temmuz 2004 tarihli ve “ihracat 2004/4” sayılı tebliğe göre; “22/12/1995 tarih ve 95/7623 sayılı Ġhracat Rejimi Kararı'nın 3‟üncü maddesinin (k) bendine istinaden, Küçük ve Orta Büyüklükteki ĠĢletmelerin (KOBĠ) ihracat sektörü içinde bir organizasyon altında toplanarak dünya pazarlarına yönlendirilmesi amacıyla; ihracat ve ilgili konularda (finansman, tedarik, nakliye, sigorta, gümrükleme v.b.) hizmet sağlayarak, dıĢ ticarette uzmanlaĢmalarını ve bu suretle daha etkin faaliyet göstermelerini teminen kurulan Ģirketlere, DıĢ Ticaret MüsteĢarlığınca, Sektörel DıĢ Ticaret ġirketi (SDġ) Statüsü” verilmektedir.
2.3.1. Sektörel DıĢ Ticaret ġirketi Statüsünün KoĢulları
SDġ modeline iliĢkin yeni uygulamaları içeren “ihracat 2004/4” sayılı “Sektörel DıĢ Ticaret ġirketleri Statüsüne ĠliĢkin Tebliğ”, 02 Temmuz 2004 tarihli ve 25510 sayılı Resmî Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe girmiĢtir267. Sektörel DıĢ Ticaret
ġirketlerinin, ortağı durumundaki KOBĠ‟lerin ihracatında daha etkin olmaları amacıyla, SDġ modelinin aksayan yönlerinin giderilmesi, önem arz etmektedir. Bu tebliğle getirilen yeni düzenlemeler çerçevesinde SDġ‟lerin kuruluĢ esaslarına, pazarlama ve ihracat performanslarına iliĢkin hükümler aĢağıda özetlenmektedir.
ġirket KuruluĢuna ĠliĢkin Esaslar
SDġ‟lerin, normal yörelerde; aynı üretim dalında faaliyette bulunan, en az 10 KOBĠ‟nin bir araya gelmesi ile asgari 500 milyar TL sermayeli anonim Ģirket olarak kurulması gerekmektedir.
SDġ‟lerin, kalkınmada öncelikli yörelerde; aynı veya ayrı üretim dalında faaliyette bulunan, en az 5 KOBĠ‟nin asgari 250 milyar TL sermayeli anonim Ģirket olarak kurulması gerekmektedir.
Aynı dalda faaliyeti olan üretici dernekleri ve birliklerince anonim Ģirket olarak ve en az 500 milyar TL sermaye ile kurulan Ģirketlere SDġ Statüsü verilebilmektedir.
SDġ‟lerin kurulması ve geliĢmesine yardımcı olmak için, ortaklık payları münferiden veya toplu olarak %40‟ı aĢmamak Ģartıyla; büyük ölçekli Ģirketler, profesyonel yöneticiler, SDġ‟lerin ve ortaklarının tedarikçisi olan Ģirketler, dernek ve birlik gibi kuruluĢlar ortak olabilir. Fakat, gerçek kiĢilerin ortaklık payı %10‟u aĢamaz.
267 Resmî Gazete, “Sektörel DıĢ Ticaret ġirketleri Statüsüne ĠliĢkin Tebliğ (Ġhracat 2004/4)”, Sayı:
82
SDġ‟ler, ortaklarının üretimine katkıda bulunmak veya kendi sektörleriyle ilgili iĢlemlerde kolaylık sağlamak amacıyla hizmet ve imalat sanayiindeki Ģirketlere ortak olabilirler veya Ģirket kurabilirler; ortaklarının üretim dalına ait hammadde tedarikinde imalatçı olabilirler; ortağı olmayan KOBĠ‟lerin ihracatına aracılık edebilirler.
Pazarlama Performansına ĠliĢkin Esaslar
SDġ‟ler, Ģirket kuruluĢundan itibaren aĢağıdaki beĢ faaliyetten en az ikisini her takvim yılı içinde gerçekleĢtirmekle yükümlüdürler.
-Ortakları adına bir fuara katılım gerçekleĢtirmek,
-Ortakları adına yurt dıĢında düzenlenen KOBĠ‟ler arası iĢbirliği organizasyonlarına katılmak veya ortaklarının katılımıyla yurt dıĢında KOBĠ‟ler arası iĢbirliği organizasyonu yapmak,
-Bulunduğu sektöre iliĢkin yurt dıĢı pazar araĢtırması projesi yürütmek,
-Ortakları adına ve/veya ortaklarıyla, MüsteĢarlığın organize ettiği ticaret heyeti programlarına katılmak,
-Ortağı olan KOBĠ‟lere; dıĢ ticaret, kambiyo, gümrük, teĢvik mevzuatı vb. konularda eğitim programı düzenlemek veya düzenlenen programlara katılımlarını sağlamak.
SDġ‟ler, 5 yıl içinde ortakları adına pazarlama faaliyeti yürütmek üzere yurt dıĢında temsilcilik açmak zorundadırlar.
Ġhracat Performansına ĠliĢkin Esaslar
Normal yörelerde yerleĢik SDġ‟lerin; kuruldukları yıl hariç, müteakip yıl içinde minimum 1 milyon ABD Doları, takip eden her takvim yılı içinde de 1 milyon ABD Dolarından az olmamak kaydıyla, faaliyette bulundukları sektörün ihracat miktarı toplamının ABD Doları cinsinden en az %0,1‟ini gerçekleĢtirmeleri gerekmektedir.
Kalkınmada öncelikli yörelerde yerleĢik SDġ‟lerin; kuruldukları yıl hariç, müteakip yıl içinde minimum 250 bin ABD Doları, takip eden her yıl içinde de en az 500 bin ABD Doları ihracat gerçekleĢtirmeleri gerekmektedir.
Üretici dernekleri ve birlikleri tarafından kurulan SDġ‟lerin ise; kuruldukları yıl hariç, müteakip yıl içinde minimum 250 bin ABD Doları, takip eden her yıl içinde de en az 500 bin ABD Doları ihracat gerçekleĢtirmeleri gerekmektedir.
83
2.3.2. Sektörel DıĢ Ticaret ġirketlerinin Avantajları
Sektörel DıĢ Ticaret ġirketleri ve ortağı KOBĠ‟ler, ihracata yönelik oluĢturulan devlet yardımlardan öncelikle yararlandırılırlar. Nitekim, pazar araĢtırmaları, eğitim yardımı, istihdam yardımı, marka yardımı, yurt dıĢı fuar ve sergilere katılım yardımı, yurt dıĢı ofis/mağaza yardımı gibi konularda SDġ‟lere avantaj ve kolaylık sağlayan düzenlemeler bulunmaktadır. Ayrıca onaylanmıĢ ihracatçı izin belgesi almaları halinde SDġ‟lerin ihracat iĢlemlerinde bürokrasi azalmaktadır268.
DıĢ ticaret Ģirketleri (DTġ) kısa vadeli ihracat kredisi, SDġ‟lerin ihracat faaliyetleri ile ilgili finansman ihtiyaçlarının karĢılanması için doğrudan kullandırılır. Firma limitleri, geçmiĢ yıl ihracat performansları, firmanın kredibilitesi, limit kullanım oranı gibi faktörler dikkate alınarak Eximbank tarafından belirlenir. Ayrıca, Sektörel DıĢ Ticaret ġirketleri için çeĢitli vergi ve harç istisnaları mevcuttur269.
2.3.3. Sektörel DıĢ Ticaret ġirketlerinin ĠĢlevleri
Ġhracatta sürdürülebilir bir baĢarı elde edilebilmesi, iyi bir organizasyon, bilgi, tecrübe, sermaye, kadro gibi birçok unsuru gerektirmektedir. Buradan hareketle oluĢturulan Sektörel DıĢ Ticaret ġirketleri, güçlü sermaye yapıları ile KOBĠ‟lerin ihracatı açısından son derece önemli bir role sahiptir. SDġ uygulamasının iĢlevleri ve baĢlıca faydaları aĢağıda sıralanmaktadır270:
Ġhracat giderlerinin paylaĢılmasıyla daha az kaynak tahsis edilmesini sağlamak,
Büyük miktarda olan sipariĢlerin Ģirket aracılığı ile daha ucuz ve kolaylıkla karĢılanabilmesi olanağını yaratmak,
Mevcut pazarın devamlılığını sağlamak,
Aktif pazarlama, yurt dıĢı temsilcilikler ve müĢteri portföyü sayesinde yeni pazarların bulunmasına çalıĢmak ve dıĢ pazarlardaki eğilimleri takip etmek, Nakliye, gümrükleme ve mal teslimini daha süratli ve etkin gerçekleĢtirmek, Kaliteli ve çevreye duyarlı standart üretime yönelmeyi teĢvik etmek,
Ortak bir ürün markası yaratılmasına çalıĢmak, Ġhracatçı firmalar arasındaki fiyat rekabetini önlemek, Sermaye birikiminin oluĢmasını ve kullanılmasını sağlamak.
268 KuĢat, a.g.e., ss.99-105. 269
Arzova, İhracat Hakkında Herşey, ss.23-25. 270
84