DıĢ Ticaret Sermaye ġirketi statüsü kazanan Ģirketlere, rekabet güçlerini artırmak üzere bir takım olanaklar tanınmakta ve KOBĠ‟lerin disiplinini ve iĢbirliğini sağlayıcı nitelikte finansman desteği sağlanmaktadır. Ancak bunlardan da öte aslında bu Ģirketlere, itibarlı ihracatçı sıfatı en geliĢmiĢ haliyle tanınmıĢ olmaktadır275
.
DıĢ Ticaret Sermaye ġirketi statüsüne sahip iĢletmelerin sağladığı baĢlıca avantajlar aĢağıda sıralanmaktadır276.
KDV iadelerinde teminat kolaylığı,
OnaylanmıĢ kiĢi statüsü edinmek suretiyle gümrük iĢlemlerinde hız ve kolaylık, Dahilde iĢleme rejiminde teminat kolaylığı,
Eximbank TL ve döviz kredilerinde indirimli faiz uygulaması, ayrıca kredi temininde indirimli teminat kolaylığı,
Ġhracata yönelik çeĢitli devlet yardımlarından öncelikli olarak yaralanabilme. DıĢ Ticaret Sermaye ġirketlerine sunulan olanaklar Vergi Uygulamaları, Gümrük Mevzuatı, Ġhracat ĠĢlemleri, Eximbank Kredileri ve ÇeĢitli Devlet Destekleri olmak üzere aĢağıda beĢ kısımda ele alınmaktadır.
275 Fuat Hacıoğlu, “DTSġ ve SDTġ‟lerde Yapılacak Yeni Düzenlemeler”, Dış Ticarette Durum Dergisi,
Sayı:59, 2006, s.22.
276
87
2.6.1. Vergi Uygulamaları
26 Nisan 2014 tarihli ve 28983 sayılı Resmî Gazete‟de yayımlanan “Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği”ile DıĢ Ticaret Sermaye ġirketlerinin, ihracat istisnasından doğan Katma Değer Vergisi iade taleplerinin %4 olarak belirlenen indirimli teminat karĢılığında yerine getirilmesine imkân tanınmaktadır277
.
Söz konusu tebliğin IV/B-1. bölümünde belirtilen “Genel ġartlar”ı sağlayan DıĢ Ticaret Sermaye ġirketlerine baĢka bir Ģart aranmaksızın, bağlı oldukları Vergi Dairesi BaĢkanlığı tarafından ĠTUS (Ġndirimli Teminat Uygulaması Sistemi) sertifikası verilmektedir. ĠTUS sertifikasına sahip DıĢ Ticaret Sermaye ġirketlerinin iade talepleri, tebliğin ilgili bölümlerindeki açıklamalara göre yerine getirilir. Ġadenin teminat karĢılığında talep edilmesi halinde ise, iade miktarının tebliğin ilgili bölümünde belirlenen sınırı aĢan kısmının %4‟ü için teminat verilir. Bu oran gerekli Ģartları taĢıyan diğer mükellefler için %8 olarak belirlenmiĢtir. Teminat, aksi belirtilmedikçe, iade tarihinden itibaren 6 ay içinde ibraz edilecek olan YMM (Yeminli Mali MüĢavir) raporu ile çözülür. Bu sürede YMM raporu ibraz edilmez ise veya mükellef talep ederse, teminat VĠR (Vergi Ġnceleme Raporu) sonucuna göre çözülür.
2.6.2. Gümrük Mevzuatı
7 Ekim 2009 tarihli ve 27369 (Mükerrer) sayılı Resmî Gazete‟de yayımlanan “Gümrük Yönetmeliği”ne göre; OnaylanmıĢ kiĢi statüsü verilen gerçek ve tüzel kiĢiler, Gümrük Mevzuatı kapsamında gümrük iĢlemlerinin kolaylaĢtırılması için belirlenen basitleĢtirilmiĢ usul, uygulama ve yetkilerden adlarına düzenlenen OnaylanmıĢ KiĢi Statü belgesi aracılığıyla yararlanmaktadırlar 278 . Böylece,
OnaylanmıĢ KiĢi Statüsü ile dıĢ ticarette iĢlemler basitleĢtirilerek bürokrasi azaltılmaktadır. Gümrük iĢlemlerinde basitleĢtirilmiĢ usul, dıĢ ticaret iĢlemlerinde zaman ve para tasarrufu sağlaması sebebiyle, ihracatçılar ve ithalatçılar tarafından yaygın biçimde kullanılmaktadır.
Gümrük MüsteĢarlığı‟nın, Gümrük Mevzuatı çerçevesinde gerekli Ģartları yerine getirmiĢ olan ihracatçılara verdiği OnaylanmıĢ KiĢi Statüsü; vergi borcu olmayan, ihracat performans ve güvenilirliği onaylanmıĢ, belirli bir dıĢ ticaret hacmine sahip, belirli bir sabit sermaye yatırımına sahip, mali kayıtları tasdiklenmiĢ olan kiĢilere tanınan ve dıĢ ticaret iĢlemlerinde çeĢitli kolaylıklar sağlayan bir statüdür. OnaylanmıĢ KiĢi Statüsü almak üzere baĢvuruda bulunan DıĢ Ticaret Sermaye ġirketleri için ise bazı istisnalar getirilmiĢtir.
277 Resmî Gazete, “Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği”, Sayı: 28983, 26.04.2014. 278
88
23 Kasım 2016 tarihli ve 29897 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan “OnaylanmıĢ KiĢi Statüsüne ĠliĢkin Gümrük Genel Tebliği (Sıra No:1)‟nde DeğiĢiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Sıra No:4)”e göre; “Gümrük Yönetmeliğinin 23 ve 24 üncü maddelerinde belirlenmiĢ koĢulları sağlayan, gümrük mevzuatına göre Türkiye Gümrük Bölgesinde yerleĢik gerçek ve tüzel kiĢilere, gümrük mevzuatı kapsamında belirlenen basitleĢtirilmiĢ usuller, uygulama ve yetkilerden yararlanmak üzere onaylanmıĢ kiĢi statüsü” tanınmaktadır279. Bu tebliğ kapsamında, OnaylanmıĢ KiĢi
Statü Belgesinin 15 Ağustos 2017 tarihinden itibaren artık A, B ve C sınıfı ayrımı olmaksızın tek tip olarak düzenleneceği açıklanmaktadır
Söz konusu tebliğde; “OnaylanmıĢ KiĢi Statü Belgesi” kapsamında faydalanılacak basitleĢtirilmiĢ usul ve uygulamalara iliĢkin esaslar belirlenmektedir. Buna göre, belge sahipleri bundan böyle, ilave Ģarta gerek olmaksızın, ithalatta mavi hat uygulaması hariç olmak üzere, aĢağıdaki kolaylıklardan faydalanabileceklerdir280.
Eksik beyan, Kısmi teminat, Götürü teminat,
A.TR dolaĢım belgesi düzenleme ve vize etme,
Ġhracatta mavi hatta iĢlem gören beyannameye belge eklenmemesi, Tahlile tabi bazı eĢyanın tahlil sonucu alınmadan teslimi,
Tahlile tabi bazı eĢya için 6 aylık tahlil raporu kullanımı,
Taahhütname karĢılığı konĢimento ibrazından önce petrol ve türevleri cinsi eĢyanın alıcıya teslimi,
Ayniyet tespitinde farklı uygulama,
EĢya özelliğine bağlı olmaksızın taĢıt üstü uygulaması.
279 Resmî Gazete, “OnaylanmıĢ KiĢi Statüsüne ĠliĢkin Gümrük Genel Tebliği (Sıra No:1)‟nde DeğiĢiklik
Yapılmasına Dair Tebliğ (Sıra No:4)”, Sayı: 29897, 23.11.2016.
280 T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı - Risk Yönetimi ve Kontrol Genel Müdürlüğü, “OKS Tebliği
89
2.6.3. Ġhracat ĠĢlemleri
Dahilde ĠĢleme Rejimi, ihracat ürünlerinin üretimi için ithalatı yapılan ve ithalat gümrük vergisine tabi olan girdilere gümrük muafiyeti sağlayan bir rejimdir281.
“Ġhracat:2006/12” sayılı “Dahilde ĠĢleme Rejimi Tebliği” ile dahilde iĢleme tedbirlerinin esasları belirlenmiĢtir. Bu tebliğdeki Ģartlı muafiyet sistemi firmalara; dahilde iĢleme izin belgesi kapsamında ihracını taahhüt ettikleri ürünün üretiminde kullanılan girdileri, vergisi teminata bağlanmak suretiyle ithal edebilme ve ihracatı yapmalarının ardından, teminatın kendilerine iade edilmesi imkânını sağlamaktadır282
.
Söz konusu tebliğde yer alan teminat ve indirimli teminata iliĢin maddelere göre; DıĢ Ticaret Sermaye ġirketlerine, müracaat tarihinden önceki yıl içerisinde gerçekleĢtirdikleri ihracat kadar dahilde iĢleme izin belgesi kapsamında yapacakları ithalatta, bu ithalattan doğan verginin sadece %10‟unu teminat olarak yatırmaları kaydıyla, gümrük idaresince ithalatın gerçekleĢtirilmesine izin verilmektedir. Eğer, DıĢ Ticaret Sermaye ġirketi, OnaylanmıĢ KiĢi Statüsüne de sahip ise, bu oran %1 olarak uygulanmaktadır.
2.6.4. Eximbank Kredileri
Türkiye Ġhracat Kredi Bankası Anonim ġirketi (Türk Eximbank), ülkemiz ihracatını geliĢtirmek amacıyla ihracatçıları, ihracata yönelik üretim yapan imalatçıları ve yurt dıĢında faaliyet gösteren müteahhit ve giriĢimcileri kısa, orta ve uzun vadeli nakdî ve gayrinakdî kredi, sigorta ve garanti programları ile desteklemektedir. Türk Eximbank, 2016 yılında ihracat sektörüne toplam 33 milyar dolarlık destek sağlamıĢ olup bu tutarın 22 milyar doları nakdî kredi ve 11 milyar doları ise sigorta/garanti imkânı Ģeklinde gerçekleĢmiĢtir. Bu tutar, Türkiye ihracatının yaklaĢık olarak %23‟ünü oluĢturmaktadır283.
Ülkemizdeki ihracatçıların Eximbank‟dan doğrudan kredi kullanmalarına imkân sağlayan “DıĢ Ticaret ġirketleri Kısa Vadeli Ġhracat Kredisi” ile, DıĢ Ticaret Sermaye ġirketlerinin ihracata hazırlık dönemi finansman ihtiyaçlarının uygun vade ve maliyet ile karĢılanması, böylelikle ihracat performanslarının artırılmasının teĢvik edilmesi hedeflenmektedir. Söz konusu kredi, Türk Lirası ve döviz cinsinden, Türk Eximbank
281 Utku Utkulu, “Türkiye'de DıĢ Ticaretin GeliĢimi ve Yapısal DeğiĢim”, Türkiye’de Dış Ticaret İşlemleri ve Uygulaması (Teoriden Pratiğe), Ed: Utku Utkulu ve Ġsmail Aydemir, Gazi Kitabevi,
4.Basım, Ankara, 3-15, 2013, s.12.
282 Resmî Gazete, “Dahilde ĠĢleme Rejimi Tebliği (Ġhracat: 2006/12)”, Sayı: 26382, 20.12.2006.
283 Türkiye Ġhracat Kredi Bankası A.ġ., “Hakkımızda”, http://www.eximbank.gov.tr/TR,5/hakkimizda.html
90
Genel Müdürlüğü, Ankara Bölge Müdürlüğü ve Ġzmir ġubesi tarafından doğrudan kullandırılmaktadır284.
2.6.5. ÇeĢitli Devlet Destekleri
T.C.Ekonomi Bakanlığı tarafından yürütülen ihracata yönelik devlet yardımları, ülkemizdeki iĢletmelere önemli destekler sağlamaktadır. Bu destekler, özellikle araĢtırma-geliĢtirme, inovasyon, tasarım, markalaĢma ve hedef pazara giriĢ gibi konularda geliĢmelere yol açmaktadır285. Özel statülü Ģirketler olan DıĢ Ticaret
Sermaye ġirketleri ise, ülkemizin ihraç ürünlerinin tanıtılması ve çeĢitlendirilmesi, bu ürünlerin pazar paylarının artırılması ve yeni pazarlara giriĢinin sağlanması amacıyla devlet yardımlarından öncelikli olarak yararlandırılmaktadır. Bu bağlamda DıĢ Ticaret Sermaye ġirketlerinin, yurt dıĢı birim, marka ve tanıtım desteği; yurt dıĢı fuar katılımlarının desteklenmesi; Türk ürünlerinin yurt dıĢında markalaĢmasının desteklenmesi gibi pek çok destekten yararlanma imkânı bulunmaktadır.
“2010/6” sayılı “Yurt DıĢı Birim, Marka ve Tanıtım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Tebliğ” ve bu tebliğde yapılan değiĢiklikler çerçevesinde, DıĢ Ticaret Sermaye ġirketlerinin yurt dıĢında açtıkları birimlerin kiraları, yurt dıĢında gerçekleĢtirdikleri tanıtım faaliyetleri ve marka tescili ile ilgili giderleri desteklenmektedir286. Bu destekler aĢağıda özetlenmektedir.
Birim Kira Giderlerinin Desteklenmesi
DıĢ Ticaret Sermaye ġirketleri tarafından yurt dıĢında açılan birimlerin kira giderleri, her bir birim baĢına, açılan birimin mağaza olması halinde % 50 oranında ve yıllık azami 120.000 USD‟ye kadar; açılan birimin depo, ofis, showroom, ürün teĢhir serası veya reyon ile üzerine bina yapılacak arsa olması halinde % 50 oranında ve yıllık azami 100.000 USD‟ye kadar, desteklenmektedir. Kira giderleri desteğinden her bir ülke için en fazla 4 yıl süreyle ve maksimum 25 birim için yararlanılabilmektedir. Bu birimlerde, Türkiye‟de üretilen ürünlerin pazarlanması gerekmekte olup yabancı markalar için yurt içinde fason olarak üretilen ürünlerin kira giderleri ve reklâm, tanıtım, pazarlama giderleri bu tebliğ kapsamında değildir.
284 Türkiye Ġhracat Kredi Bankası A.ġ., “DıĢ Ticaret ġirketleri Ġhracat Kredisi (DTġ)”,
http://www.eximbank.gov.tr/TR,207/dis-ticaret-sirketleri-ihracat-kredisi-dts.html (EriĢim tarihi: 04.10.2017).
285 T.C. Ekonomi Bakanlığı, “Ġhracat Destekleri”, https://www.ekonomi.gov.tr (EriĢim tarihi: 04.10.2017). 286 Resmî Gazete, “Yurt DıĢı Birim, Marka ve Tanıtım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Tebliğ
(No:2010/6)”, Sayı:27676, 18.08.2010; Resmî Gazete, “Yurt DıĢı Birim, Marka ve Tanıtım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Tebliğ (Tebliğ No:2010/6)‟de DeğiĢiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (No:2014/3)”, Sayı:29203, 12.12.2014; Resmî Gazete, “Yurt DıĢı Birim, Marka ve Tanıtım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Tebliğ (Tebliğ No:2010/6)‟de DeğiĢiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (No:2016/3)”, Sayı:29906, 02.12.2016.
91
Tanıtım Faaliyetlerinin Desteklenmesi
Bu tebliğ ile desteklenen yurt dıĢı birimi bulunan kuruluĢların, Türkiye‟de üretilen ürünler için yurt dıĢında gerçekleĢtirdikleri genelge kapsamına giren reklam, tanıtım ve pazarlama giderleri; %60 oranında ve yurt dıĢı birimin bulunduğu her bir ülke için yıllık azami 150.000 USD‟ye kadar desteklenmektedir. Yurt dıĢı birimi bulunmayan ancak yurt içi marka tescil belgesi olan ve tanıtım yapacağı ülkede marka tescil belgesine sahip veya marka tescili için baĢvuru yapmıĢ olan Ģirketler için ise bu giderler %60 oranında ve yıllık azami 250.000 USD‟ye kadar desteklenmektedir.
Yurt DıĢı Marka Tescil Faaliyetlerinin Desteklenmesi
ġirketlerin yurt içi marka tescil belgesi bulunan markalarının yurt dıĢında tescili ve korunmasına iliĢkin giderleri, % 50 oranında ve yıllık azami 50.000 USD‟ye kadar desteklenmektedir. ġirketler bu destekten maksimum 4 yıl süresince yararlanabilirler.