Renk Seçimi

Renk, resimde duygulara en çok seslenen bir elemandır. Başarılı bir renk uyumu, resmin, kompozisyonundan, çizgi sisteminden, oranlarından çok daha etkileyicidir. Etrafımızda çevrili olduğumuz dünyamızda renkler çeşitli ruhsal ve psikolojik dünyamızla doğrudan etkilidirler. Renk, yapay ya da doğal tüm objelerden yansıyarak gelen ışınların gözlerce algılanarak hissedildiği bir görüntüdür. Renkler, ana ve ara renk olmak üzere iki grupta incelenir:

Şekil 2.1: Renk Çemberi. Çemberin kullanımında zıt renklerin seçimi görsel tasarım

açısından doğru seçim yapılabilmesine olanak sağlar.

Kaynak: Madran, 2005: 391

 Ana renkler: Doğada saf olarak bulunan ve karışımla elde edilemeyen üç renge ana renk denir. Bunlar; sarı, mavi, kırmızıdır. Şekil 2.1’deki renk çemberinde gösterilmiştir. Sarı doğada en çok güneşte, kırmızı kanda, mavi deniz ve gökyüzünde görülmektedir. Doğadaki diğer renkler bu üç ana rengin farklı karışım ve tonları ile elde edilmektedir.

 Ara renkler: Ana renklerin karışımlarıyla elde edilen renklere ise ara renkler denir. Bunlar: yeşil, mor ve turuncudur.

2.1.8.1. Renk Türü, Renk Türünün Etkileri

Kırmızı: “Tutkunun rengi” olarak tanımlanan kırmızı dikkati çeken, hareketlik sağlayan, sağlık ve canlılık, enerji, cesaret, güç etkileri taşıyan bir renktir. Kırmızı rengin aşırı kullanımı ise “sertlik, şiddet, tehlike, rahatsız edicilik” olarak ifade edebilir.

Pembe: “Nezaket, yumuşaklık, tatlılık, çekingenlik” duygularını ortaya çıkaran bir renktir.

Turuncu: Neşe veren, ısıtan, beraberliğe yönlendiren renk olup, aşırı kullanılması halinde “huzursuz edici, zenginlik, ışık ve verimliliği” ifade etmektedir.

Sarı: Neşeli ve parlak bir renk olan sarı “zenginlik, bolluk, şeref ve sadakati” anımsatmaktadır. Canlı tonlarda kullanılan sarı kişiyi aktif yaparken, solgun sarı kullanımı dinlendirir ve gevşetir.

Kahverengi: Olgunluğu temsil eden yatıştırıcı bir renk olan kahverengi, “kararlı bir davranışa yönelticidir” ve ciddiyeti simgelemektedir.

Taba: Kahverenginin içerisinde sarı rengin bulunuşu açısından düşünüldüğünde; kahverenginin olgunluk ve ciddiyetine ilave olarak biraz neşe barındırmaktadır. “Gerçekçi, yönlendirici, ısrar ettirici, kararlılığı” temsil etmektedir.

Yeşil: Genel olarak yeşil ağaçların yapraklarının, çimenlerin rengi olması sayesinde “serinletici ve sakinleştirici” bir etki yaratmaktadır. “Sessizlik, verimlilik, hayat, büyüme, doğa, bilgelik ve inancı” çağrıştırmaktadır.

Mavi: “Hoşnutluk, iyi niyet, merhamet, açık sözlülük, dürüstlük, esneklik, yumuşak başlılık, anlaşma, uzlaşma, işbirliği ve huzuru” temsil etmektedir. Heyecan giderici ve sakinleştirici etkisi de bulunmaktadır.

Mor: “Asalet, hüzün, aşk ve aklın birleşimi, itibarı” kavramlarını çağrıştırmaktadır. Morun geniş alanlarda kullanımı ise “korkutucu ve huzursuzluk” yaratabilir.

Beyaz: Tüm renkleri içinde barındıran beyaz “birliğin ve saflığın sembolü” olarak bilinmekte ve açıklık- şeffaflık yansıtmaktadır.

Siyah: Beyazın zıddı olan siyah, yas, pişmanlık, suçluluğu sembolize edebileceği gibi, derin dinlendirici sessizlik ve sonsuzluğu sembolize etmektedir.

Konuyu insanlar üzerindeki etkileri bakımından incelemek gerektiğinde, soğuk ve sıcak renklerin ayrımını yapmak gerekir. Sıcak renkler, kırmızı, sarı, turuncudur. Şekil 2 renk çemberinde gösterilmiştir. Neşe, canlılık, hareket ve iştah verirler. Soğuk renkler ise, mavi, yeşil, mordur. Sükûnet, rahatlık telkin ederler.

Resim 2.31’de görülen çalışma, İzmir Bozyaka Ortaokulu, görsel sanatlar dersinde grafik tasarım eğitimi alan, 13 yaş ortaokul öğrencisinin çalışmasıdır. Resim 2.32’de görülen çalışma ise, İzmir Karşıyaka Ortaokulu, görsel sanatlar dersinde grafik tasarım eğitimi alan, 13 yaş ortaokul öğrencisinin çalışmasıdır. Öğrenciler renk çalışmalarıyla grafik tasarımda yeni yorumlamalar getirmişlerdir.

Resim 2.31’de renklerin kareler içerisinde benzer, kareler arasında zıt olarak kullanılması ile çalışma dikkat çekici hale getirilmiştir. Öğrencinin, tasarım çekiciliğini artırmak amacıyla farklı renk kombinasyonlarından yararlandığı ve hayali izlenimler de yaratmaya çalıştığı söylenebilir. Resim 2.32’de yuvarlaklar içerisindeki üçgenlerin de kendi arasında tonlamaları yapılarak çembere göre zıt renklerle ele alınmıştır. Benzer renklerin çember ve üçgenlerde simetrik olarak karşılıklı olması da grafik tasarımı ilgi çekici hale getirmiştir.

Resim 2.31: Öğrenci Renk Çalışması, Yaş: 13

Resim 2.32: Öğrenci Renk Çalışması, Yaş: 13

Resim 2.33 ve Resim 2.34’te görülen çalışmalar, İzmir Bornova Ortaokulu, görsel sanatlar dersinde grafik tasarım eğitimi alan, 13 ve 12 yaş ortaokul öğrencilerinin çalışmalarıdır. Uygulama çalışmalarında, öğretmenlerin hedefi, öğrencilerin tasarım eleman ve ilkelerini kullanarak, önce görmeyi, sanatsal tekniklerle kendini ifade edebilmeyi ve yaratıcılığının geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda öğrenciler,

çalışmalarını renklere karşı ilgi ve renkler karşısında duyulan coşkuyu, grafik tasarımla anlatmışlardır. Bu konuda derste, öğrencilere bolca örnek çalışmalar gösterilmiştir.

Resim 2.33’te renklendirme yapılan bir motif ele alınmıştır. Motifte koyu-açık renklerin kullanıldığı ve bu renklerin döngüsel bir hareket içerisinde kullanılarak grafik tasarımın farklı bir çalışmasını oluşturduğu görülmektedir. Resim 2.34’teki çalışmaya bir anahtar deliğinden manzaranın izlenmesi ile soyutluk kazandırılmıştır. Anahtar deliğinin koyu renkle, dışarıdaki manzaranın ise açık renklerle anlatılması ile açık-koyu etkisi verilmiş ve bu zıt renk kullanımıyla dışarıdaki manzaraya olan özlem etkisi verilmeye çalışılmıştır.

Resim 2.33: Öğrenci Renk Çalışması, Yaş: 13

2.2. GÖRSEL SANATLAR DERSİ UYGULAMALARININ GRAFİK TASARIM İLKELERİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Ortaokul öğrencisi grafik tasarım uygulamalarında deneme yanılma yöntemiyle düşünerek, kompozisyon ilkelerini gereçlerle birleştirmektedir. Farklı deneyimler içine girerek yeni düşünce tarzları geliştirebilmektedir. Bu konuda öğretmen kompozisyon ilkelerini anlatıp, örnekler göstererek öğrencilerin eserler vermesini istemelidir.