Ortaokul öğrencisinin grafik tasarım uygulamalarında, yazı çalışmalarıyla göz ve el koordinasyonu sağlanarak, uzun süreli ve sabır isteyen tipografik çalışmalar yapmaları istenebilir. Öğrencinin iki boyutlu tasarım algısını güçlendirmek için tasarım alanı tipografi çalışmalarıyla desteklenmelidir.
Tipografi kavramı harf, sözcük, satır ve boşluklama için gerekli diğer unsurlarla belirlenen bir sayfada gerçekleştirilen görsel ve işlevsel düzenlemeler şeklinde tanımlanmaktadır (Sarıkavak, 1997: 1). Tipografi harf, punto, satır uzunlukları, harf ve sözcük boşluk düzeni kapsamında ele alınarak çözümlenmektedir.
Tipografi, sözlü iletişim haricinde iletişim olanağı yaratarak belirli anlam, işaret veya şekillerden oluşmakta, ayrıca insanların görme duyusuna hitap etmektedir.
Yazının hayata geçmesi belirli materyallerin varlığına bağlıdır. Bu materyaller arasında kâğıt ve kalem ilk sırada yer almaktadır. Gazeteler, kitaplar, afişler, dergiler gibi yazılı ve basılı materyaller de bunun somut örnekleridir. Diğer bir deyişle günlük yaşantıda bulunan çeşitli yazılı ve basılı nesneyle iç içe bulunulmaktadır. Yollardaki uyarı tabelaları ve trafik işaretlerinden fiyat etiketleri ve afişlere kadar yazının geniş kullanım amaçları bulunmaktadır.
Yazı, insanların el ve göz koordinasyonu doğrultusunda uzun süre ve emek gerektiren bir çalışmadır. Yazıya başlangıçta dikey ve yatay düz çizgiler kullanılmalı, el alışkanlığı sağlanması amacıyla bu çalışmalar tekrar edilmelidir.
Resim 2.51 ve Resim 2.52’de görülen çalışmalar, İzmir Bozyaka Ortaokulu, görsel sanatlar dersinde grafik tasarım eğitimi alan, 12 yaş ortaokul öğrencilerinin çalışmalarıdır. Resim 2.53 ve Resim 2.54’te görülen çalışmalar ise, İzmir Karşıyaka
Ortaokulu, görsel sanatlar dersinde grafik tasarım eğitimi alan, 13 yaş ortaokul öğrencilerinin çalışmalarıdır.
Şekil 2.2: Geometrik Şekillerle Bloklama Örnekleri
Resim 2.51: Öğrenci Yazı Çalışması, Yaş: 12
Resim 2.52: Öğrenci Yazı Çalışması, Yaş: 12
Resim 2.51 ve Resim 2.52’deki öğrenci çalışmalarının üçgen ve daire gibi geometrik şekiller üzerinden yazı biçimlerini yansıttıkları görülmektedir.
Resim 2.53: Öğrenci Yazı Çalışması, Yaş: 13
Resim 2.54: Öğrenci Yazı Çalışması, Yaş: 13
Resim 2.54’te de benzer şekilde dairesel bir şablonun tercih edildiği ve içeriğin farklı renk tonlamalarıyla ele alındığı görülmektedir. Resim 2.53’te ise bunlardan farklı olarak somut bir kelebek şablonu içerisinde yazıların simetrik olarak yerleştirildiği gözlemlenmektedir. Öğrenci bu konuda çalışmalar yapamıyorsa başlangıçta dikey ve yatay düz çizgiler kullanılmalı, el alışkanlığı sağlanması amacıyla bu çalışmalar tekrar edilmelidir. Öğrenciler biçim bozma, başkalaştırma, nesne-nesne ve nesne-yazı ilişkilerini çözümlemeyi öğrenip soyutlama yeteneği kazanabileceklerdir. Böylece afiş, amblem, logotayp, kitap kapağı gibi tasarımlar da yapabileceklerdir. Teknolojiden faydalanılabilir. Harflerin yazılışını gösteren videolar gösterilebilir. Yeni düşünce tarzları geliştirebileceklerdir.
Resim 2.55 ve Resim 2.56’da görülen çalışmalar ise İzmir Yeşilyurt Ortaokulu, görsel sanatlar dersinde grafik tasarım eğitimi alan, 13 yaş ortaokul öğrencilerinin çalışmalarıdır.
Resim 2.55: Öğrenci Yazı Çalışması, Yaş: 13
Resim 2.56: Öğrenci Yazı Çalışması, Yaş: 13
Resim 2.55 ve Resim 2.56’da kelimeler yerine belirli bir harfin ele alındığı ve içeriğin nokta, çizgi ve boyamalarla farklı renklerde süslendiği görülmektedir. Burada kelimeler yerine tek bir harfin kullanılması nedeniyle daha büyük puntolar tercih edilmiştir.
2.4. GÖRSEL SANATLAR DERSİ UYGULAMALARINDA GRAFİK TASARIM ÇALIŞMALARININ İKİ BOYUT AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ
Ortaokul öğrencisi grafik tasarım çalışmalarını uygularken yaratıcı olamayabilir. Konuyla ilgili anlatımlarda sıkıntılar yaşayabilir. İki boyutlu eserler gösterilip, orijinal, yaratıcı eserler vermeleri istenmelidir. Grafik tasarım çalışmalarında iki boyutlu olarak, çizgi çalışmaları (kurşun kalem, pastel, tebeşir, gazlı kalem, mürekkep, kâğıt vb. malzemeyle) yaptırılabilir. Kullanılan malzemeler, çocukların biçimi, derinliği, boşluğu ve dokuyu keşfetmeleri için deneyim sağlar. İki boyut en ve boydan oluşmuş üçüncü boyutu olmayan elemanlara denir. Kâğıt ve karton gibi düz yüzeyler üzerine çizgiyle ve renkle yapılan resim çalışmalarını kapsar.
Öğretmenin verdiği bilgiler doğrultusunda, öğrenciler üç boyutlu bir formu düz bir yüzey üzerinde yükseklik, genişlik ve derinliğini vererek çizmeye çalışmışlardır. Bu, çizimde en önemli problemdir. Öğrenci iki boyutlu çalışmalarla bu problemleri ortadan kaldırmaktadır. İki boyutlu tasarımın, tasarım çalışmalarının temelini oluşturduğu, üç boyutlu tasarıma hazırlık teşkil ettiği, yaratıcılığı geliştirdiği, soyut düşüncenin gelişimine katkı sağladığı öğretmenler tarafından söylenmiştir.
Resim 2.57’de görülen çalışma, İzmir Bozyaka Ortaokulu, görsel sanatlar dersinde grafik tasarım eğitimi alan, 13 yaş ortaokul öğrencisinin çalışmasıdır. Resim 2.58’de görülen çalışma ise, İzmir Bornova Ortaokulu, görsel sanatlar dersinde grafik tasarım eğitimi alan, 13 yaş ortaokul öğrencisinin çalışmasıdır.
Resim 2.57’de grafiksel olarak tasvir edilen bir insanın, renkli arka plan tonlarında ön kısımda vurgulanarak ifade edildiği görülmektedir. Çalışmanın iki boyutlu olmasına rağmen arka planın açık renkli olması ön plandaki insan unsuruna hafif bir derinlik verme çabası olarak gösterilebilir. Resim 2.58’de yapılan yüzeysel kara kalem çalışmasında, iki boyuta özgü dokuların verilmeye çalışıldığı görülmektedir. Dairesel dokunun ön plana, üçgen dokuların arka plana yerleştirilerek derinlik verilmeye çalışılmıştır.
İki boyutlu çalışma yapamayan öğrencilere yükseklik, genişlik, derinlik, ölçü-oran gösterilip yaptırılabilir. Renk bilgisi verilerek, ön-arka plan ilişkisi gösterilebilir. Burada iki boyutun farklı materyallerle çalışılabildiğine örnekler
gösterilerek grafik tasarım çalışmalarının ortaya çıkarılabileceği öğrencilere gösterilebilir.
Resim 2.57: Öğrenci İki Boyut Çalışması, Yaş: 13
Resim 2.58: Öğrenci İki Boyut Çalışması, Yaş: 13
Resim 2.59’da görülen çalışma, İzmir Karşıyaka Ortaokulu, görsel sanatlar dersinde grafik tasarım eğitimi alan, 12 yaş ortaokul öğrencisinin çalışmasıdır. Resim 2.60’ta görülen çalışma ise, İzmir Yeşilyurt Ortaokulu, görsel sanatlar dersinde grafik tasarım eğitimi alan, 12 yaş ortaokul öğrencisinin çalışmasıdır.
Resim 2.59’da gerçekleştirilen çalışmada mozaik yardımıyla iki boyut verilmeye çalışılmıştır. Burada bir baykuşun sarı ve turuncu renkler ile mavi tonlu arka planıyla soyut bir şekilde ele alındığı başarılı bir grafiksel çalışma görülmektedir. Resim
2.60’ta ise renkli kartonlar ve elişi kağıtlarından faydalanılarak geometrik desenlerle üç farklı grafiksel çalışma oluşturulmuştur. Burada iki boyutun farklı materyallerle çalışılabildiğine örnekler gösterilmiştir. Böylece farklı malzemelerden farklı iki boyutlu grafik tasarım çalışmalarının ortaya çıkarılabileceği öğrencilere gösterilebilir.
Resim 2.59: Öğrenci İki Boyut Çalışması, Yaş: 12
2.5. GÖRSEL SANATLAR DERSİ UYGULAMALARINDA GRAFİK TASARIM ÇALIŞMALARININ ÜÇ BOYUT AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ
Üç boyutlu tasarımın bulunmadığı ve öğrencinin tasarım gücünün sınırlı kalmasına neden olan bir sanat eğitimi engelleyici nitelikte bir problemdir. Öğrencinin sanat eğitiminde “üçüncü boyut” algısına ilişkin eğitim, insanın doğasına en yakın olan algı eğitimidir. Bu nedenle öğrencilere üç boyutlu eser örnekleri gösterilmeli ve üç boyutlu çalışmalar uygulanmalıdır.
Boydaş (1996: 8), “sanat eğitimini genellikle kâğıt, kalem ve boyaya indirgeyen atölye ağırlıklı yaklaşımların, yetersiz ve yanlış bir yönlendirme olduğunu, böyle bir anlayışın diğer disiplinlerden kopuk, üç boyutlu tasarıma yer vermeyen, fikri boyutu olmayan, öğrencinin tasarım gücünü sınırlayarak onları sanat eğitiminden soğutan bir yaklaşım olduğunu” belirtmektedir.
Üç boyutlu çalışmalar için gerekli malzemeler, öğrencilerin normal çalışmalarında kullandıkları malzemelerden daha fazla çeşitlilik göstermektedir. Farklı malzeme kullanılarak farklı tekniklerle uygulama yapmak, öğrencilerin sanatsal üretim yapmalarına katkıda bulunmaktadır. Çeşitli malzemeler sayesinde öğrencilere kendilerini farklı ifade edebilme imkânı sağlanmakta ve deneyimler kazandırılmaktadır. Ayrıca ekonomik sıkıntılar nedeniyle iki boyutlu çalışma malzemesi alamayan öğrenciler için kolaylık sağlanmış olmaktadır.
Yalnızca resim yapmak, çocukların kendilerini ifade edebilmeleri için yeterli olmamaktadır. Her çocuk kendisini farklı şekilde ifade etmektedir ve çocuğa çeşitli gereçler sağlayarak onun kendisini ifade etmesine yardımcı olunmalıdır. Bu malzeme çeşitliliğini iki boyutlu çalışmalar yanı sıra üç boyutlu çalışmalar için de sağlamak gerekmektedir. Bazı öğrenciler üç boyutlu çalışmalara daha yatkın olabilmektedirler.
“Üç boyutlu çalışmalar boşlukta biçimlendirilir ve her açıdan tasarlanabilir. Kullanılan malzemeler, çocuğun biçimi, derinliği, boşluğu ve dokuyu keşfetmeleri için deneyim sağlar. Çoğu üç boyutlu sanat etkinliğinde odak noktası dokunma, görme ve hissetmenin duyusal elemanları üzerindedir” (Edwards, 2002: 229).
Üç boyutlu çalışmalarda iki eli aynı anda farklı malzemelerle kullanmak, öğrencilerin el kullanım becerilerini geliştirmektedir. Bu süreçte öğrenciler materyalin dönüşümünü izlemekte ve parmaklarıyla biçimlendirmeler yaparak dokunsal duyularını
da duyarlı hale getirmektedirler. Bir ürünün ortaya konulması yanı sıra zihinsel ve fiziksel aktivite ile yaratıcı sürecin deneyimlenmesi önem arz etmektedir. Üç boyutlu tasarımlar, zihinsel açıdan akıl yürütme ve hayal kurma becerilerini geliştirmektedir. Öğrencilerin görsel duyarlılık ve problem çözme yetkinliklerinin artması ile diğer disiplinlerdeki ilişki kurma ve problem çözme becerileriyle gelişerek başarı düzeyleri artış gösterir.
“İlköğretim ikinci kademede öğrenciler daha bağımsız olurlar ve sanat anlayışları olgunlaşır. Ayrıntılara daha çok dikkat ederler ve sanat çalışmalarında sıklıkla gerçekliği yansıtmaya çalışırlar. Sanat eğitimcileri, bu dönemdeki öğrencilerin, tekniği öğrenmelerini sağlamalı, çalışırken özgün olmalarını vurgulamalı ve öğrenciler üç boyutlu çalışmalara karşı hevesli ise onlara yeni malzemelerle deney yapmalarında yardımcı olmalıdır” (Daniel, 1998: 33).
Üç boyutlu sanatsal tasarım eğitimi sayesinde öğrencilere kazandırılması planlanan deneyimler şu şekilde sıralanmaktadır:
Bir problem ya da durumun olanakları ve zorluklarını belirlemek amacıyla gözlem ve araştırma alışkanlığı kazandırmak,
Problemi veya durumu etkileyen unsurlara dair araştırma yapmak ve bilgi elde etmek,
Araştırma ile toplanan bilgileri analiz etmek,
Karşılaşılan nesnel güçlüklerin üstesinden gelmek amacıyla farklı görüşleri öneren tasarım alternatifleri hazırlamak,
Hazırlanan tasarım alternatiflerinin olumlu veya olumsuz yönlerini inceleyerek en verimli kullanılabilecek olanı seçebilmek,
Seçilen son tasarımı materyal, işlev, işleyiş ve estetik açısından değerlendirebilmek,
Resim 2.61: Öğrenci Üç Boyut Çalışması, Yaş: 13
Resim 2.62: Öğrenci Üç Boyut Çalışması, Yaş: 13
Öğretmenin verdiği bilgiler ve örnekler doğrultusunda yapılan, Resim 2.61 ve Resim 2.62’de görülen çalışmalar, İzmir Yeşilyurt Ortaokulu, görsel sanatlar dersinde grafik tasarım eğitimi alan, 13 yaş ortaokul öğrencilerinin çalışmalarıdır.
Resim 2.61 ve 2.62’deki çalışmalarda, renkli karton ve elişi kağıtlarının ağırlıklı olarak yer aldığı görülmektedir. Bu materyaller farklı boyutlarda kesilerek birbirine yapıştırılmış ve çalışmalarda üçüncü boyut, renkli kartonun üzerine görsel açıdan göze hitap edecek şekilde farklı renk tonlarında kağıtların kıvrılması veya birbirine bağlanması biçiminde sağlanmıştır.
2.6. GÖRSEL SANATLAR DERSİ UYGULAMALARINDA GRAFİK TASARIM
ÇALIŞMALARININ KARAKALEM TEKNİĞİ AÇISINDAN
DEĞERLENDİRİLMESİ
Resim 2.63’te görülen çalışma, İzmir Bozyaka Ortaokulu, görsel sanatlar dersinde grafik tasarım eğitimi alan, 12 yaş ortaokul öğrencisinin çalışmasıdır. Resim 2.64’te görülen çalışma ise, İzmir Bornova Ortaokulu, görsel sanatlar dersinde grafik tasarım eğitimi alan, 13 yaş ortaokul öğrencisinin çalışmasıdır.
Resim 2.63: Öğrenci Karakalem Çalışması
Resim 2.63’te yaprak motifinin içerisinde soyutlama yapılarak kıvrımlı desenlerle çalışma yapılmıştır. Çalışma karakalemle çizilmiş ama karakalem niteliği taşımamaktadır.
Resim 2.64’te elma karakalem tekniğiyle açık-koyu etkisiyle bir grafik tasarım haline dönüştürülmüştür. Açık-koyu etkisiyle iki boyut üzerine üçüncü boyut kazandırılmıştır.
2.7. GÖRSEL SANATLAR DERSİ UYGULAMALARINDA GRAFİK TASARIM
ÇALIŞMALARININ SULUBOYA TEKNİĞİ AÇISINDAN
DEĞERLENDİRİLMESİ
Sulu boya, su bazlı renk pigmentlerini ve zamkı içeren boya olarak tanımlanır. Suluboya tekniğinde renklerin saydamlığı ve canlılığı en önemli kullanım özelliğidir. Suluboya tekniği grafik tasarım uygulamalarında diğer tekniklere göre daha az materyal gerektirse de bu materyalle sulu boyanın özelliklerinin kaliteli şekilde ortaya çıkarılması önemlidir.
Resim 2.65’de görülen çalışma, İzmir Karşıyaka Ortaokulu, görsel sanatlar dersinde grafik tasarım eğitimi alan, 13 yaş ortaokul öğrencisinin çalışmasıdır. Resim 2.66’da görülen çalışma ise, İzmir Yeşilyurt Ortaokulu, görsel sanatlar dersinde grafik tasarım eğitimi alan, 13 yaş ortaokul öğrencisinin çalışmasıdır.
Resim 2.65: Öğrenci Suluboya Çalışması, Yaş 13
Resim 2.66: Öğrenci Suluboya Çalışması, Yaş: 13
Resim 2.65’de sulu boya etkisi şeffaf bir şekilde nesnelerde açık-koyu etkisiyle ön-arka algısı yaratılmış, bu sayede şişeler iç içe geçmiş görüntüsüne sahip bir tasarım oluşturulmuştur. Resim 2.66’da ise arka planda düz çizgilerle ayrılmış renkli desenlemeler sulu boya tekniği ile ele alınmış ve ortadaki kuş figürü ön plana çıkarılmıştır. Arka plandaki desenlerin ve kuşun bu desenlerin bu desenlerin önündeki etkisi ile doğadaki kuşun önemine atıf yapılmıştır.
2.8. GÖRSEL SANATLAR DERSİ UYGULAMALARINDA GRAFİK TASARIM
ÇALIŞMALARININ PASTEL BOYA TEKNİĞİ AÇISINDAN
DEĞERLENDİRİLMESİ
Pastel Boya, toz boyaların katı hamur olana kadar tebeşir ve suyla karıştırılmasıyla oluşturulan çizim aracıdır. Kapatıcı özelliği bulunmaktadır. Kâğıtta alttaki renk üstüne ondan daha koyu olmak şartıyla bir renk sürülebilir. Bu durum rengi soluk hale getirecektir. Bir diğer özelliği de sürüldükten sonra temiz bir şekilde kazınabilir olmasıdır. Grafik tasarım uygulamalarında pastel boya, kullanım açısından pratik, her yerde kolayca bulunabilir olması gibi nedenlerle okullarda tercih edilen boyadır. Ancak, uzun süre aynı tür boyayı kullanmak yerine, değişik teknikleri uygulamak ilgiyi canlı tutmak açısından zorunludur.
Resim 2.67: Öğrenci Pastel Boya Çalışması, Yaş: 13
Resim 2.67 ve Resim 2.68’de görülen çalışmalar, İzmir Bozyaka Ortaokulu, görsel sanatlar dersinde grafik tasarım eğitimi alan, 13yaş ortaokul öğrencilerinin çalışmalarıdır. Resim 2.69 ve Resim 2.70’de görülen çalışmalar ise, İzmir Bornova Ortaokulu, görsel sanatlar dersinde grafik tasarım eğitimi alan, 13 ve 12 yaş ortaokul öğrencilerinin çalışmalarıdır.
Resim 2.67’deki çalışmada arka plan üçgen şekillerle parçalara bölünmüş, vazodaki çiçek de buna benzer şekilde parçalara bölünerek geometrik desenler içerisinde pastel boya ile açıklık-koyuluk etkisi verilmiştir. Resim 2.68’de iç içe geçmiş dairesel geometrideki motifler ele alınmış, ayrıca kırmızı ve yeşil gibi zıt renklerin bir arada kullanılması ile güçlü bir etki yaratılmıştır.
Resim 2.69: Öğrenci Pastel Boya Çalışması, Yaş: 13
Resim 2.69’da konu olarak işlenen el çalışmasında, farklı renklerdeki parçalara bölünerek etki verilmiş ve renklerde yine koyuluk-açıklık verilerek parmakların üst üste geldiği yerde farklı renkler kullanılarak soyut bir düzenleme elde edilmiştir. Resim 2.70’de konusu doğa olan çalışmada, öğrencinin doğanın araştırılmasına yönelik derinlemesine bir inceleme yaptığı görülmekte ve pastel rengin kullanılmasıyla bu inceleme daha çarpıcı hale getirilmeye çalışılmıştır.
2.9. GÖRSEL SANATLAR DERSİ UYGULAMALARINDA GRAFİK TASARIM
ÇALIŞMALARININ GUAJ BOYA TEKNİĞİ AÇISINDAN
DEĞERLENDİRİLMESİ
Guaj Boya, madde olarak suluboyaya benzemekle beraber, çalışma tekniği yönünden yağlıboyaya benzer. Kapatıcı olduğundan renkleri üst üste sürerek düzeltmeler yapılabilir. Ancak üst üste sürülen renkler kararır, renklilik özelliklerini kaybederler. Çabuk kuruması ve örtücü olması gibi özellikleri nedeniyle guaj boya kolay, pratik bir tekniktir.
Resim 2.71: Öğrenci Guaj Boya Çalışması, Yaş: 12
Resim 2.71’de görülen çalışma, İzmir Karşıyaka Ortaokulu, görsel sanatlar dersinde grafik tasarım eğitimi alan, 12 yaş ortaokul öğrencisinin çalışmasıdır. Resim 2.72’de görülen çalışma ise, İzmir Yeşilyurt Ortaokulu, görsel sanatlar dersinde grafik tasarım eğitimi alan, 12 yaş ortaokul öğrencisinin çalışmasıdır.
Resim 2.71 ve Resim 2.72’de renk çemberinden faydalanarak yapılan iki dairesel renkli çalışma bulunmaktadır. Grafik tasarımda farklı guaj boya ve materyal kullanılarak öğrencinin daha farklı düşünmesi sağlanabilir.
2.10. GÖRSEL SANATLAR DERSİ UYGULAMALARINDA GRAFİK
TASARIM ÇALIŞMALARININ BASKI TEKNİĞİ AÇISINDAN İRDELENMESİ
Farklı baskı teknikleri, resimlerin veya motiflerin sayıca çoğaltılmasında kullanılmaktadır. Fırça baskısı, fırçanın kâğıtta kendi biçimindeki şekiller bırakması ile gerçekleştirilmektedir. Suluboya tekniğinde kullanılan materyaller buradaki teknikle benzerdir. Başarılı bir fırça baskısı için öncelikle fırçanın kâğıt üzerinde basılması aracılığıyla alıştırma yapılmalıdır. Samur kıllı sulu boya fırçaları suyla etkileştiğinde su üzerinde toplanmakta ve ucuna doğru sivrileşmektedir. Bu tür fırçaların izleri su damlasına benzemektedir. Farklı şekillerde ve yapıdaki fırçalarla göze hoş gelebilecek izler bırakılabilir.
Yaprak baskı ise bitki yapraklarından kalıplar kullanılarak gerçekleştirilen baskı tekniğidir. Bitki yaprağının dokusu alt bölümde damarlı, üst kısımda ise düz özellikler göstermektedir. Yaprağın damarlı bölümü sulu boya ile boyanarak resim kâğıdına bastırıldığında yaprak şekli kağıtta aynı biçimde çıkmaktadır. Resim 2.73’te görülen çalışma, İzmir Bozyaka Ortaokulu, görsel sanatlar dersinde grafik tasarım eğitimi alan, 12 yaş ortaokul öğrencisinin çalışmasıdır.
Resim 2.73: Öğrenci Yaprak Baskısı Çalışması Yaş:12
Resim 2.73’teki çalışma karton üzerine yaprağın boyanıp baskısının alınması ile oluşturulmuştur. Burada yapraklar, farklı renklerde baskıya alınmış ve yaprakların tüm ayrıntıları renkleriyle belirgin şekilde görülebilmektedir.
Yer muşambası (linolyum) üzerine oyularak hazırlanan kalıplardan yararlanmak suretiyle yapılan baskı tekniğine linol baskı denir. Resim 74’te görülen çalışma, İzmir Bornova Ortaokulu, görsel sanatlar dersinde grafik tasarım eğitimi alan, 12 yaş ortaokul öğrencisinin çalışmasıdır.
Resim 2.74’te şablonu hazırlanan bir linol baskı örneği görülmektedir. Burada kazıma aleti ile şeklin ortaya çıkarılması amacıyla kazıma yapılmakta ve daha sonra istendiğinde baskı mürekkebi ile boyanıp kâğıda baskısı yapılabilmektedir.
Karton ya da benzeri kalıplardan yararlanarak yapılan çalışmalara şablon baskı denir. Beğenilen bir motifi, grafiksel resmi, yazıyı çoğaltmak ya da fırça izi bırakmadan boyamak için bu baskı tekniği kullanılır.
2.11. GÖRSEL SANATLAR DERSİ UYGULAMALARINDA GRAFİK TASARIM ÇALIŞMALARININ KOLAJ TEKNİĞİ AÇISINDAN İRDELENMESİ
Kolaj tekniği, bir yüzeye farklı materyallerin yapıştırılması ile oluşturulan resim tekniği olarak tanımlanır. Uygulama aşamasında ilk olarak belirli ölçüdeki kalın bir resim kâğıdı üzerine veya kartona resim çizilmektedir. Ardından renkli kâğıt parçaları konuya göre yırtılarak yapıştırıcı vasıtasıyla kartona ya da resim kâğıdına yapıştırılır. Kâğıtların makas yerine elle koparılması, kenarlarındaki biçimler ve beyazlıklarla resmin havasını yumuşatmaktadır. Şekil verirken elle koparma mümkün olmadığında makasa başvurulabilir. Kolaj çalışmaları, kâğıt yapıştırması dışında farklı renkteki kumaş parçaları, ince muşambalar ve sazlar yapıştırılarak da gerçekleştirilebilir. Grafik tasarım uygulamalarında kolaj çalışmaları yaratıcı teknikler arasındadır.
Resim 2.75’te görülen çalışma, İzmir Karşıyaka Ortaokulu, görsel sanatlar dersinde grafik tasarım eğitimi alan, 13 yaş ortaokul öğrencisinin çalışmasıdır. Resim 2.76’da görülen çalışma ise, İzmir Yeşilyurt Ortaokulu, görsel sanatlar dersinde grafik tasarım eğitimi alan, 12 yaş ortaokul öğrencisinin çalışmasıdır.
Resim 2.75: Öğrenci Kolaj Çalışması, Yaş: 13
Resim 2.76: Öğrenci Kolaj Çalışması Yaş:12
Resim 2.75 ve 2.76’da elişi kâğıdı ve renkli kâğıtlar üzerinde soyut düzenlemeler yapılmıştır. Resim 2.75’te renkli kâğıtların ve elişi kâğıtlarının elle kopartılarak yapıştırıldığı, Resim 2.76’da ise bu kâğıtların makasla kesilerek şekil verilmesi ve yapıştırılması gerçekleştirilmiştir. Burada öğrenciler, kolaj çalışması tekniği ile de grafik tasarım yapılabileceğini görmüşlerdir.
2.12. ORTAOKUL ÖĞRENCİ ÇALIŞMALARINDA YERLİ VE YABANCI