Sarayönü Şehri

2.2.2.2.1.1. Şehirsel Fonksiyonlar

Bir yerleşmenin şehir olabilmesi için birçok şehirsel fonksiyonu bir arada bulundurması gerekmektedir. Yerleşmenin şehirsel fonksiyonunu belirlemek için bulunduğu coğrafi bölgenin ve temel ekonomik kaynaklarının çok iyi analiz edilmesi gerekir. Yerleşmelerin şehirsel karakterini ortaya koyabilmek için birçok kriter sunulmaktadır.

Yerleşmelerin şehir olma özelliği ekonomik alanda olabileceği gibi tarım, hizmet, eğitim, sağlık ve kültür alanında da olabilmektedir. Bu nedenle şehir yerleşmelerinde tarımsal fonksiyonun diğer fonksiyonlardan ayrı tutulması mümkün değildir. Zira araştırma sahasının merkezini teşkil eden Sarayönü’nde tarım fonksiyonu halkın başlıca geçim kaynağı olup, ekonomik fonksiyonlar içerisinde yer almaktadır.

Sarayönü’nün oluşması ve gelişmesinde hizmet, yönetim, ticaret, sağlık, kültürel, sanayi ve tarım fonksiyonu etkili olmuştur.

2.2.2.2.1.1.1. Hizmet Fonksiyonu

Sarayönü Şehri’nde faal nüfusun büyük bir kısmı hizmet sektöründe çalışmaktadır. 9 755 kişi olan faal nüfusun % 63.4’ü (6 185 kişi) hizmet sektöründe yer alır. Özellikle nüfusu az olan ilçe merkezinde, idari yapılanma birçok insanın istihdam edilmesini sağlamış, bu da hizmet sektörünü ön plana çıkarmıştır.

2.2.2.2.1.1.2. Yönetim Fonksiyonu

Sarayönü Şehri, 6’i belediye örgütü olmak üzere 18 köy yerleşmesinin bağlı olduğu bir ilçe yönetim merkezidir. Sarayönü 1 Nisan 1959 tarihinde Kadınhanı’na bağlı bir kasaba olmaktan kurtularak artık kendi başına ve Konya iline bağlı bir ilçe konumuna gelmiştir.

Sarayönü Şehri ilçe haline gelince ilçe teşkilatındaki tüm kamu kuruluşları kurularak yerini almıştır. Bunların dışında çeşitli odalar, kooperatifler ile sivil toplum örgütlerinin kurulması, ilçenin gelişmesine katkı sağlamıştır.

2.2.2.2.1.1.3. Ticaret Fonksiyonu

Sarayönü köy ve kasabalarında 2000 yılı verilerine göre; 45 değişik meslek dalında faaliyet gösteren 1865 esnaf ve sanatkâr bulunmaktadır. Bu işyerleri incelendiği zaman birbirlerinden farklı bir çok iş yeri olduğunu görmekteyiz (Foto 16). Sarayönü Şehri’ndeki ticari işyerlerinin dağılımına baktığımızda; % 31.4’ünü günlük ve periyodik ihtiyaçlara yönelik ticarethanelerin (bakkal, manav, fırın, giyim mağazası, fotoğrafçı v.s.), % 43,9’unu küçük sanayi ve tamircilerin, % 21’ini hizmet tesislerinin (lokanta, kahvehane, pastane, otel, berber v.s.), % 45’ini uzun vadeli ihtiyaçlara yönelik işyerlerinin (mobilya, beyaz eşya, saatçi, v.s.) oluşturduğunu görüyoruz .

İlçenin kalkınmasına öncülük eden esnaf ve sanatkârlara kefalet kooperatifi aracılığı ile kredi verilmektedir. Sarayönü İlçesi’nde ekonomi genel olarak tarıma dayanır. İlçe zamanımıza kadar sanayileşmeden gerekli payını alamamıştır. Tarımdaki sanayileşme yeterince sağlanamamıştır. İlçede yıllardır bulunan ve Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü’ne bağlı iki işletmede, klasik üretimler dışında, Konuklar işletmesinde alabalık üretimi ve Gözlü işletmesinde Küçükbaş hayvancılık yapılmaktadır. Bu işletmeler bu üretimler yanında bilgi birikimi ve tecrübeleriyle ilçede tarımın sanayileşmesine öncülük yapamamışlardır.

2.2.2.2.1.1.4. Sağlık Fonksiyonu

Sarayönü İlçesinde 25 yataklı Devlet Hastanesi ve buna bağlı olarak merkez, kasaba ve köylerde (Kadıoğlu, Çeşmelisebil, Başhüyük, Gözlü, Lâdik); 6 sağlık Ocağı, 4 sağlık evi ile hastaların muayene ve tedavi ihtiyaçları karşılanmaktadır. Sarayönü Devlet hastanesinde 2007 itibariyle 1Ambar Memuru, 1 Çocuk Sağlığı Hasta uzmanı, 2 Diş protez teknisyeni, 1 Diş Tabibi, 8 Ebe, 7 Hemşire, 1 İç Hastalıkları Uzmanı, 1 Kadın Hastalıkları Uzmanı, 9 Pratisyen Tabip, 4 Laboratuar Teknisyeni, 4 Röntgen Teknisyeni, 2 Toplum Sağlığı uzmanı çalışmaktadır. Sarayönü Merkez Sağlık Ocağında ise; 3 Ebe, 2 Hemşire, 3 Pratisyen Tabip, 2 Çevre Sağlığı Teknisyeni, 3 Toplum Sağlığı uzmanı görev yapmaktadır (İl Sağlık 2007).

Sarayönü Şehri’ndeki mevcut sağlık kuruluşları halkın sağlık ihtiyaçlarını karşılayacak durumdadır. Burada tedavisi yapılamayan hastalar, S.Ü. Tıp Fakültesi Hastanesine sevk edilerek tedavisi burada yapılabilmektedir.

2.2.2.2.1.1.5. Kültürel Fonksiyonlar

Sarayönü’nde Okul Öncesi okul sayısı 12 olup bunlardan 103 tanesi erkek, 65’i kız olmak üzere toplam 168 öğrenci bulunmaktadır. Okul Öncesi okullarda toplam 8 öğretmen görev yapmaktadır. İlçede 29 ilköğretim okulu bulunmakta ve 187 derslik yer alır.Bu okullarda; 4 228 öğrenci bulunmakta bunlardan 2 112’si erkek, 2116’sı kız öğrencidir. İlköğretim okullarında toplam 185 öğretmen görev yapmaktadır.

Sarayönü’nde 2 genel lise, 5 derslik mevcut olup burada toplam 143 öğrenci yer almakta bunlardan 69’u erkek, 74’ü kızdır. İlçede 5 meslek lisesi (Kız meslek lisesi, Çok programlı (kız teknik) Lise, Çok programlı (Ticaret Turizm) Lise, İmam hatip Lisesi bulunmaktadır. Bu Okullarda öğrenim gören öğrenci sayısı toplamı 788’dir. Adı geçen okullardan geçtiğimiz öğretim yılında (2005-2006) 798 öğrenci mezun olmuş ve diploma almıştır. İlçede okulsuz köy kalmamıştır. Okuryazarlık oranına bakacak olursak bu oran Türkiye ortalaması gibi % 99’dur.

Sarayönü İlçesi’nde, Selçuk Üniversitesine bağlı olarak meslek yüksek okulu (Harita-Kadastro, Sıhhi tesisat programları, işletme ve iktisat) bulunmaktadır. Meslek yüksek okulunda 250 öğrenci öğrenim görmektedir. Bunların yanında 1 adet özel öğrenci yurdu, 1 adet kapalı spor salonu ve futbol sahası mevcuttur.

Araştırma sahasındaki kültürel faaliyetler arasında Halk Eğitim Merkezleri’nin faaliyetleri oldukça önemlidir. Bu çalışmalar dahilinde çeşitli kurslar açılarak halkın sosyo-kültürel düzeyi yükseltilmeye çalışılmıştır.

2.2.2.2.1.1.6. Tarım Fonksiyonu

Sarayönü Şehri’nde, tarımla uğraşanların sayısı azdır. Sarayönü Şehri’nde faal nüfusun % 4,4’ü (426 kişi) tarım sektöründe çalışmaktadır. Bu da bize halkın bir kısmının tarımla uğraştığını göstermektedir.

2.2.2.2.1.1.7. Sanayi Fonksiyonu

Sarayönü Şehri’nde, sanayi sektörü %32.2 lik oranı ile hizmet sektöründen sonra ikinci sırayı alır. Sarayönü’nde son zamanlarda kurulan Un fabrikaları (Derya, Aslanoğlu), Demirpolat Şirketler Topluluğuna bağlı işletmeler, halıcılık işletmeleri, Atak tavukçuluk, Hasmen tekstil işletmeleri, petrol istasyonları ve dinlenme tesisleri kurulmuştur. Bu fabrikaların dışında son zamanlarda özel sektörün yatırımlarıyla ilçede sanayi gelişme eğilimindedir. Bilhassa Afyon-İstanbul karayolu üzerinde sanayi kuruluşları bulunmaktadır. Kompen, Koncam gibi Kombassan’a ait tesisler, Tetik Sübap-Çelik Sanayi ve ilerki yıllarda hizmete girecek olan Konya Seramik Sanayi tesisleri ilçe ekonomisini önemli yönde etkilemesi beklenmektedir.Ayrıca ilçede Küçük Sanayi Sitesi bulunmakta ve 25 adet işyeriyle % 98 dolululuk oranına sahiptir (Sanayi Ticaret İl Müdürlüğü, 2006).