Belediye Örgütlü Köy Yerleşmeleri (Kasaba)

Sarayönü İlçesi’nde 6 tane belediye örgütlü köy yerleşmesi mevcuttur. Bunlar; Kurşunlu, Halıcı (Lâdik), Çeşmelisebil, Gözlü, Kadıoğlu, Başhüyük’tür.

2.2.2.1.2.1. Kurşunlu Kasabası

Kurşunlu, Konya İli Sarayönü İlçesi’ne bağlı yeni bir kasabadır. Konum olarak Bozdağlar’ın kuzey eteğinde kurulmuştur. Güney, doğu ve batısı dağlarla çevrili, kuzeyinde ise ovalık saha yer alır. Kasaba yayla özelliği taşımasında dolayı 1800’lü yıllarda Lâdik kasabasından gelen birkaç ailenin yılın belli zamanlarında yerleşmesi ile ortaya çıkmıştır. Zamanla buraya gelen aileler, yerleşik hayata geçerek bu günkü Kurşunlu’yu kurmuşlardır.

Kurşunlu daha sonraki yıllarda önceden bilinen cıva yataklarının 1930’lu yıllardan sonra tekrar işletilmeye başlanmasıyla daha da önem kazanmıştır. 1965 yılında devlet tarafından cıva fabrikasının kurulması ile de yöre insanının başlıca geçim kaynağı olmuştur. Aynı yıllarda ikinci bir geçim kaynağı olarak el imalatı halıcılık dokuması gelişmiş ve kurşunlu ekonomik yönden hızla iyileşmiştir. Cıva fabrikası ekonomik sebeplerden dolayı 1990 yılında devlet tarafından kapatılmak zorunda kalmıştır.

2.2.2.1.2.2. Lâdik Kasabası

Lâdik Kasabası, Konya-Afyon Karayolunun 45. km’sinde yer almaktadır (Foto 14). Yapılan araştırmalar sonucunda; “Laodisa, laodike, Lâzikiye’i, Karaman, Beledül Hanazır, Laodicea Combusta gibi isimler aldığı ortaya çıkmıştır. Çünkü kasabanın tarihi Hititler, Romalılar ve Bizanslılara dayanır. Laodikeia, Katakekaumene (Yanık şehir), Kaumene Kenti Selçuklu ve Osmanlı İmparatorluğu döneminde doğu-batı anayolu ve İpek Yolu üzerinde olması nedeniyle değerini daima muhafaza eden Lâdik Kasabası’nın ilk yerleşimi çok eskilere dayanmaktadır. Kasaba içerisindeki yazıtlardan ve kurşun madeni ile cıva madenlerinin Hititler zamanında çalıştırıldığı yapılan araştırmalarla tespit edilmiştir. Ayrıca buradaki kurşun ve cıva yatakları Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinde de kurşun ve cıva işlenmiştir. Hatta bu madenlerin işletilmesi sırasında, bu çevredeki birçok ormanlık ve koruluğun yok edildiği söylenmektedir. Lâdik ile ilgili olarak Cihannüma adlı eserde burası için sahrah (düz ve işlek yol) üzerinde kurulmuş cami, han ve hamamlar bulunan bir kaza merkezi olarak bahsedilmektedir” (Lâdik Belediyesi 2007).

Kasabanın başlıca geçim kaynağı adı ile isim yapmış olduğu Lâdik el dokuma halıcılığı, tarım, hayvancılık ve yeni endüstriyel yatırımlardır. Kasabaya mahsus tarihi eskilere dayanan Lâdik el dokuma halısı dünyaca meşhur olup, üretimi çeşitli ebatlarda yapılmaktadır. Ancak kasabada son 10 yıldan beri halıcılık faaliyeti ile uğraşan insanlar azalmış, ancak birkaç atölyede üretim yapılmaktadır. Halıcılık faaliyeti özellikle fabrika tipi üretimden olumsuz yönde etkilenmiştir.

2.2.2.1.2.3. Başhüyük Kasabası

Başhüyük kasabası, Sarayönü İlçesi’nin 7 km. kuzeydoğusunda bulunmaktadır. Başhüyük kasabasını kuran ve halen ikamet eden halkın tamamı, Kuzey Kafkasya, Karaçay-Malkar bölgesinden 1905 yılında göç eden Karaçay- Malkar Türklerinden oluşmaktadır.

Başhüyük kasabasını ismi; “Bizzat Sultan 2. Abdülhamit’in emri ile ve onun çizdiği Osmanlı Hilali şeklindeki planla inşa edilmiştir. Padişahın yaptığı bu yardım

ve iltifattan dolayı kasaba sakinleri yerleştikleri bu köye “Ümran-ı Hamidiye” (Abdülhamit’in imar ettiği, saadet verdiği yer) adını vermişlerdir. Cumhuriyet döneminden sonra köyün adı Kuzeyindeki Höyükten esinlenerek “Başhüyük” olarak değiştirilmiştir. Türk devletinin inayeti ve desteği ile Başhüyük kasabası sakinleri kısa zamanda bölgenin ekonomik, sosyal ve kültürel dinamiği olmuşlardır. En zor dönemlerde dahi Ruslara, katliamlara uğrama pahasına kafa tutan bu insanlar Türkiye’ye gelir gelmez çıkan ilk savaşla (Balkan Harbi) beraber vazifeye koşmuşlar at arabasıyla 250 fedai olarak çıkmış ama hiç biri gelmemiştir. İlk şehitlerini Balkan Harbinde vermişlerdir. Daha sonra Çanakkale Şehitleri, Kurtuluş savaşı şehitleri ve gazileri onları takip etmiştir. Böylece Başhüyük’lüler şanlarına yakışacak şekilde milli mücadelemizin şeref sayfalarında yerlerini almışlardır” (Adiloğlu, 2007).

Bölgede DSİ’nin sulama amacıyla yaptığı Başhüyük göleti hem toprakların sulanmasında hem de yaban hayatın gelişiminde (balık ve ördek) çok fayda sağlamıştır.

Başhüyük 1957 yılında kasaba olmuştur. 2000 yılı sayımına göre 2 069 nüfusu vardır.

2.2.2.1.2.4. Gözlü Kasabası

Gözlü Konya’ya 80 km ve Sarayönü İlçesi’ne 23 km uzaklıkta olup, Konya’nın kuzeybatısındadır. Gözlü kasabası,1600’lü yıllarda kurulmuştur. Yaklaşık olarak 400 senelik bir mazisi vardır. Kasaba halkının Oğuzların Kayı boyundan olduğu tahmin edilmektedir (Foto 15).

Sarayönü İlçesi’nin kuzeyinde yer alan Gözlü kasabasının, kuzeydoğusunda Gözlü Devlet Üretme Çiftliği, güneyinde Konuklar Çiftliği, doğusunda Özkent, batısında Atlantı, kuzeybatısında Kolukısa, güneybatısında ise Kökez yer almaktadır.

Kasaba genel itibari ile ovalıktır yer yer ufak çapta tepelere rastlanır. Bu tepelerin yükseltileri 1050 m’yi geçmez. Köyün doğu kesiminde hafif dalgalı bir düzlük görüntüsü arz eder, batı kesiminde ise yukarıda bahsettiğimiz tepelere

rastlanır. Ayrıca köy, Beşgöz Çayı’nın zamanla aşındırdığı ve yardığı kertik vadi görüntüsündeki yatay yapılı düzlükler üzerine kurulmuştur.

Kasaba halkı tarım ve hayvancılıkla geçimini sağlar. Gözlü kasabasında tarım arazileri fazladır. Yaklaşık olarak 80.000 dönümlük tarım arazisi vardır. Tarım halkın geçim kaynağında ilk sırada yer almaktadır. Kasabada Tarım ürünleri olarak başta tahıl çeşitleri, şeker pancarı, mercimek, nohut, kimyon ve az miktarda sulanabilen yerlerde sebze ve yumrulu bitkiler (patates) yetiştirilmektedir.

2.2.2.1.2.5. Çeşmelisebil Kasabası

Çeşmelisebil Kasabası, Osmanlılardan III. Murat (1574/1594) döneminde Zübeyir Bey’e asker beslemek şartıyla tımar olarak verilen çiftlikti. Bu isim, zamanla Zebir şeklinde söylene gelmiştir ve daha sonra Sebil olarak değiştirilmiştir. l963 yılında da Çeşmelisebil’e çevrilmiştir. Çeşmelisebil Kasabasının doğusunda yer alan Höyük, tescillidir, Hellenistik, Roma ve Osmanlı dönemime ait keramikler bulunmuştur (Bahar, 1996).

Çeşmelisebil yol problemi sebebiyle 1963 yılında Sarayönü’ne bağlanmıştır. Sarayönü’ne 45 km., Cihanbeyli’ ye 35 km., Konya’ ya 90 km., uzaklıktadır. Daha önce Çeşmelizebir adını taşıyan kasaba, Çeşmelisebil olarak değiştirilmiştir. Kasabası merkezinin yerleşim alanı genelde plato ve yamaç üzerine kurulmuş olup doğudan batıya doğru bir elips şeklindedir ve toplu yerleşme özelliği göstermektedir. Kasabanın bilinen 2 önemli yaylası vardır: Bunlar Çöl ve Sayal yaylalarıdır. Arazi kıraç ve su problemi olmasından dolayı buğday, arpa, fiğ, mercimek ve kimyon yetiştirilmektedir. Kasabada en çok küçükbaş hayvan bulunmaktadır. Çeşmelisebil’de 2 adet höyük yer almaktadır.

2.2.2.1.2.6. Kadıoğlu Kasabası

Kadıoğlu kısmen yamaç yüzeyi, kısmen plato yüzeyinde kurulmuş bir yerleşmedir. Kasabada genelde toplu yerleşme hakimdir. 2000 yılı nüfus sayımına göre; 2 229 kişi yaşamaktadır. Kasaba özellikle 1965’li yıllarda Avrupa’ya, başta Almanya ve Danimarka olmak üzere yurt dışına göç vermiştir. Bu gün bu kasaba da

yurtdışında bulunan vatandaşlarımızın yatırdıkları modern, fakat içerisinde kimsenin oturmadığı meskenler bulunmaktadır.

Kasabada halkın geçim kaynakları arasında tarım ve hayvancılık önemli yer tutar. Arazinin kıraç ve su problemi olmasından dolayı genellikle kuru tarım yaygındır. Buğday, arpa, fiğ, mercimek ve kimyon en fazla yetiştirilen tarım ürünleridir.