Basınç ve Rüzgarlar

1.3.1.2.1. Basınç

Sarayönü’nde ortalama basınç 898 mb., ekstrem aylar arasındaki basınç farkı 5.0 mb. olarak belirlenmiştir. Yıl içerisinde en düşük aylık ortalama basınç Nisan’a (895.8 mb.), en yüksek basınç ortalaması Ekim ayına (900.8 mb.) rastlar (Tablo 5). Yörede Ocak ayından Nisan ayına kadar tekrar düşen basınç, Nisan’dan itibaren yükselir. Mayıs’tan itibaren tekrar düşmeye başlayan basınç, Temmuz’da 895.9 iner. Temmuz-Ekim arasında yükselişe geçen basınç, Ekim’de maksimuma ulaşır. Bu aydan itibaren Aralık ayına kadar düşüş seyrini takip eder.

Araştırma sahasında ortalama basınç, Sonbaharda mevsiminde en yüksek değerine ulaşır. Kış aylarında ise sürekli düşen basınç, İlkbahar ve Yaz aylarında genel hava dolaşımına bağlı olarak kararsızlık gösterir (Tablo 5).

Tablo 5 Sarayönü’ndeOrtalama Aktüel Basıncın Aylara Dağılışı (1975-2006).

Aylar _{O Ş M N M H T A E Ek K A Y.O.}

Mb. 899.1 897.6 896.4 895.8 897.1 897.0 895.9 896.6 898.9 900.8 900.4 899.9 898

1.3.1.2.2. Rüzgar

Etüt sahasında rüzgarların yıl içindeki ortalama esme sayıları incelendiğinde (Tablo 6); Ocak ayında en yüksek frekansa 23.2 ile SW yönlü rüzgar sahiptir. Aynı ayda 22.8 ile S ve 15.9’lik frekanslarıyla NNW takip eder. Ocak ayında en düşük rüzgar frekansı ENE (4.1)’dır. Şubat’ta en yüksek frekans 19.6 ile SW sektörlü rüzgara aittir. Bunu 16.6 ile WSW ve S, 14.7 ile SE takip eder (Tablo 6).

Mart ayında da önceki aylarda olduğu gibi en yüksek frekansa sahip yön SW (26.2)’dır. En düşük rüzgar frekansına 4.9’luk değeriyle ENE sahiptir. Nisan ayında en yüksek frekansa sahip yön SW (26.2), en düşük frekansa sahip yön ise ENE (4.5)’dır. Mayıs ayında da 20.5’lik frekans ile SW yönlü rüzgar en yüksek frekansa sahip iken, aynı ayda en düşük frekanslı yön ENE (5.7) olmuştur (Tablo 6).

Haziran’da en fazla esen rüzgar 23.6’lik değerle N’dir. En düşük frekanslı rüzgar, 5.1 ile SSW’ya aittir. Temmuz ayında N, 22.4’lik değeri ile en yüksek frekanslı yöndür. Bu ayda en az frekansa sahip yön SSW (6.7)’dır. Ağustos ayında bir önceki ayda olduğu gibi en yüksek frekansa sahip yön N (18.5)’dır. En düşük rüzgar frekansı, W (5.7) yönüne aittir. Eylül ayında ise, bundan önceki aylarda olduğu gibi en yüksek frekansa N sahiptir. Ekim ayında ise bundan önceki üç ayın tersine en yüksek frekans SW’ye geçmektedir. Kasım, Aralık aylarında da SW en yüksek frekansa sahiptir (Tablo 6).

Tablo 6. Sarayönü’nün Aylık Rüzgar Frekansları (1975-2006).

Yönler O Ş M N M H T A E Ek K A Y.O. N 13.0 8.2 10.7 12.4 15.2 23.6 22.4 18.5 14.8 13.9 13.3 10.3 17.6 NNE 8.0 6.6 8.9 9.0 10.3 15.6 17.7 16.8 13.1 9.8 9.6 7.1 13.2 NE 4.8 6.5 9.3 8.8 9.7 14.7 18.8 15.2 15.0 12.8 9.5 7.2 13.2 ENE 4.1 4.0 4.9 4.5 5.7 8.0 9.3 9.1 7.1 8.8 6.2 3. 2 7.4 E 7.5 6.5 6.0 4.7 7.5 6.4 8.8 10.1 8.0 11.0 9.3 6.3 9.2 ESE 10.5 8.3 9.7 8.6 9.8 6.6 9.9 12.4 12.0 14.2 13.9 12.3 12.8 SE 14.7 14.7 13.6 9.9 12.6 8.2 11.9 9.8 13.9 15.0 15.6 16.5 15.6 SSE 12.8 10.3 9.2 6.8 9.2 8.1 9.2 9.4 7.9 9.4 12.8 17.9 12.3 S 22.8 16.6 14.8 11.8 13.1 9.2 10.2 12.9 11.0 10.4 15.1 21.1 16.9 SSW 14.2 14.6 11.4 10.8 8.7 5.1 6.7 7.5 7.3 5.9 9.6 17.4 11.9 SW 23.2 19.6 23.4 26.2 20.5 12.3 9.0 14.1 11.1 16.3 21.3 21.2 21.8 WSW 11.6 16.6 19.1 22.9 13.0 8.0 7.9 7.5 12.2 14.4 15.4 18.7 16.7 W 5.9 7.8 10.1 12.2 11.9 10.4 8.4 5.7 6.4 8.5 6.8 7.4 10.5 WNW 8.4 9.0 11.2 9.7 14.6 13.0 9.9 11.6 10.2 9.0 5.6 59 11.8 NW 14.7 14.0 15.7 15.6 18.7 22.1 19.8 17.9 14.4 15.5 9.4 13.4 19.1 NNW 15.9 12.8 13.9 11.9 15.2 22.4 21.2 17.5 17.0 13.7 12.4 13.0 18.6 Kaynak: D.M.İ.G., 2006.

Sarayönü’nde yıllık hakim rüzgar yönü topografya ile tam bir uyum içerisindedir (Şekil 5). Rubinstein formülüne göre; birbirinden farklı iki hakim rüzgar yönü ve frekansı olduğu tespit edilmiştir. I. Yön S’den 39,4° W istikametindedir. Diğer bir ifade ile W’den 50,6° S yönündedir. II. Yön W’den 29,3° N istikametinde, ya da N’den 60,7° W yönündedir.

Şekil 5. Sarayönü’nün Yıllık Rüzgar Gülü.

Araştırma sahasına ait aylık rüzgar hızları incelendiğinde (Tablo 7); aylık ortalama rüzgar hızlarının az olduğu görülür. Sarayönü’nde aylık rüzgar hızına ait maksimum değer, 2.1 m/sec. ile Nisan ayına aittir. Minimum değer ise, 1.3 m/sec. ile Ağustos, Eylül, Ekim aylarına rastlar. Maksimum ve minimum ortalama rüzgar hızları arasındaki fark, 0.8 m/sec.’dir.

Tablo 7. Sarayönü’nde Aylık Ortalama Rüzgâr Hızları (1975-2006).

Aylar O Ş M N M H T A E Ek K A Y.O.

m/sec. 1.6 2.0 2.0 2.1 1.6 1.5 1.5 1.3 1.3 1.3 1.6 1.7 1.6

1.3.1.3. Nem ve Yağışlar

1.3.1.3.1. Nispi Nem

Sarayönü’ne ait aylık ortalama nispi nem miktarlarının aylara dağılışında, Ocak ayından Ağustos ayına kadar sürekli düşme, Eylül’den Aralık ayına kadar ki dönemde ise sürekli yükselme görülür (Tablo 8). Nispi nemin en yüksek olduğu ay Aralık (%80.8), en düşük olduğu aylar, Temmuz (% 39.6) ve Ağustos (% 38.9)’tur.

Etüt sahasında nispi nemin aylara dağılışı yöredeki yağış rejimi ile paralellik göstermektedir. yağışlı geçen Kış aylarında nispi nem artarken, kurak geçen yaz aylarında nispi nem düşmektedir.

Tablo 8. Sarayönü’nde Ortalama Nispi Nemin Aylara Dağılımı (1984-2006).

Aylar O Ş M N M H T A E Ek K A Y.O.

% 78,6 77,2 66,3 59,8 55,8 46,8 39,6 38,9 43,0 56,8 72,3 80,8 59,7

Kaynak: Gözlü Tarım İşletmesi Müdürlüğü, 2006.

Yörede yıllık ortalama bulutlu gün sayısı 187,7 gün olarak tespit edilmiştir. Bulutlu gün sayısının en fazla olduğu ay Mayıs (20.9 gün), en düşük olduğu ay ise Ağustos (9.8 gün)’tur. Sarayönü’nde açık günlerin yıllık toplamı 118.1 gün, kapalı günlerin yıllık toplamı ise 58.5 gündür. Açık günlerin en fazla olduğu ay 21.0 ile Ağustos, en az olduğu ay Aralık (3.6 gün) olmuştur. Kapalı gün sayısı yıllık 58.5 gündür. Kapalı gün sayısı en fazla olan ay Aralık (11.0 gün), en az olduğu ayın Ağustos (0,2 gün) olduğu belirlenmiştir. Araştırma sahasında sisli gün sayısı yıllık toplam 14.2 gündür (Ilgın M. İ. 2006).

1.3.1.3.2. Yağış

Araştırma sahası ve çevresi, Türkiye yağış haritasında 400 mm. den biraz fazla yağış alan yerler grubu içerisinde yer almaktadır. Uzun yıllar ortalamasına göre Sarayönü’nün yıllık ortalama yağış miktarı 438,4 mm. olarak tespit edilmiştir. Yörede yağış miktarının az olmasında hava kütlelerinin buraya nemini bırakarak ulaşması etkili olmuştur.

Sarayönü’nde en fazla yağışlı ay, 57,1 mm ile Nisan iken, en az yağış ise 10,3 mm ile Ağustos ayına aittir. Yağış miktarı, Ocak’tan Nisan’a kadar artar. Nisan’dan itibaren azalmaya başlar (Tablo 9; Şekil 6).

Tablo 9. Sarayönü’nde Ortalama Yağışın Aylara Dağılımı (1975-2006).

Aylar O Ş M N M H T A E Ek K A Y.O. mm. 39,2 37,2 44,7 57,1 50,7 34,0 14,8 10,3 15,0 43,4 42,4 49,6 438,4 Kaynak: D.M.İ.G., 2006 0 10 20 30 40 50 60 O Ş M N M H T A E Ek K A Aylar Yağış (mm)

Şekil 6. Sarayönü’nde Yıllık Ortalama Yağışın Aylara Dağılışı (1975-2006).

Yağışın mevsimlere dağılışında yağış azamisi İlkbahar’a (%34.8), yağış asgarisi de Yaz mevsimine rastlar (%13.5). Sarayönü’ndeki Yaz yağışlarının oranı İç Anadolu istasyonlarının oranı (Konya %11) ile Akdeniz istasyonları (Alanya %1) arasındadır. İlkbahar mevsiminden sonra Kış (%28.7) ve Sonbahar (%23) gelir (Tablo 10, Şekil 7).

Tablo 10. Sarayönü’nde Yıllık Ortalama Yağışın Mevsimlere Dağılışı.

Mevsim Kış % İlkbahar % Yaz % Sonbahar %

mm. 126 28,7 152,5 34,8 59,1 13,5 100,8 23

23% 13% 35% 29% İlkbahar Yaz Sonbahar Kış

Şekil 7. Sarayönü’nde Yağışın Mevsimlere Dağılışı (1984-2006).

Araştırma sahasının yağış rejiminde oldukça düzensizlikler görülür. İç Anadolu istasyonlarında Mayıs ayına rastlayan yağış azamisi Sarayönü ve çevresinde Nisan ayına isabet eder. Bu ise yörenin yağış rejiminin İç Anadolu yağış rejiminden ayrıldığını göstermektedir. Etüt sahasında yağış türü kışın genelde kar şeklinde iken, bahar aylarında ise yağmur şeklindedir. İlkbahar mevsimindeki yağışlarda, öğleden sonra görülen ve halk arasında “Kırkikindi” yağışları olarak bilinen konveksiyonel yağışların payı oldukça büyüktür. Bazen bu yağışlar dolu ile karışık sağanak yağışlar olarak da görülür.

Etüt sahasında yıllık yağışlı gün sayısı 93.8 gün, ortalama kar yağışlı gün sayısı 26.1 gün, kar örtülü gün sayısı ise 36.0 gün alarak tespit edilmiştir (Ilgın M.İ. 2006).